wykład

Z ponad 280 języków mniejszościowych starego kontynentu tylko 80 ma status oficjalny, a 100 jest poważnie zagrożonych. Wraz z globalizacją, industrializacją, nowymi mediami i zmianą stylu życia, a także w konsekwencji dyskryminacji i panujących ideologii, przekaz międzypokoleniowy języków mniejszościowych został osłabiony lub zahamowany. Jednocześnie wiele z tych języków jest obecnie nauczanych w szkołach, funkcjonuje w mediach i przestrzeni publicznej. Młode pokolenie podchodzi do nich ambiwalentnie: większość nie nauczyła się ich w domu, nieliczni po kursach szkolnych są w stanie ich używać, niewielu widzi sens ich istnienia w świecie, w którym liczy się przede wszystkim język angielski. Są jednak także tacy, których można nazwać „nowomówcami” [new-speakers]: którzy nauczyli się języków mniejszościowych, używają ich i walczą o ich przetrwanie. Kim są dziś młodzi użytkownicy języków mniejszościowych? Jakie podejmują działania na rzecz kultur i języków mniejszościowych? Jakie mają strategie identyfikacyjne? Kwestie te zostaną omówione na przykładzie czterech mniejszości językowych Europy: kaszubskiej, łużyckiej, bretońskiej i walijskiej.

Cykl wykładów (z prezentacjami multimedialnymi) ma na celu przybliżenie słuchaczom epoki oświecenia (ramy czasowe, podstawy filozoficzne, kontekst społeczno-polityczny, osiągnięcia w zakresie kultury ze szczególnym uwzględnieniem literatury oraz sztuk pięknych) w krajach Europy Zachodniej (cz. I) i w Rosji (cz. II). Kryterium doboru materiału egzemplifikacyjnego (traktaty filozoficzne, literatura piękna, ikonografia) stanowi obecność w nim obrazu „światła” (opozycji „światło – mrok”), uznanego za fundament myślowy epoki.

Problematyka wykładu „Europa wieku świateł: fundamenty”:

1. Ramy czasowe oświecenia zachodnioeuropejskiego. Oświecenie a wiek XVIII.
2. Co to jest Oświecenie? – rozprawa Immanuela Kanta.
3. Oświecenie – rycina Daniela Chodowieckiego.
4. Nazwa epoki w różnych językach europejskich.
5. Podstawy filozoficzne oraz konteksty społeczno-polityczne i kulturowe oświecenia europejskiego.  
6. Oświecenie i my. Co zawdzięczamy epoce oświecenia?

Problematyka wykładu „Europa wieku świateł: oblicze rosyjskie”:

1. Oświecenie w Rosji – ramy czasowe, ośrodki kulturalne, zjawiska i tendencje, przedstawiciele.
2. Oświeceni Rosjanie w Europie Zachodniej. Recepcja kultury zachodnioeuropejskiej w Rosji XVIII wieku.

Obraz „światła” oraz opozycja „światło – mrok” w społecznie zaangażowanej literaturze rosyjskiej XVIII wieku (na przykładzie Podróży z Petersburga do Moskwy Aleksandra Radiszczewa). Opozycje „światło – mrok” oraz „widzenie – ślepota” w utworze Radiszczewa a twórczość F. Fénelona i J.F. Marmontela.

Inspiracją do zorganizowania dyskusji jest 130 rocznica urodzin Stanisława Ignacego Witkiewicza upamiętniona uchwałą Senatu Rzeczypospolitej RP oddającą hołd twórczości  obydwu Witkiewiczów - ojca i syna. Jest to zachęta do refleksji nad ich wkładem w rozwój kultury polskiej, a wypadku Witkacego jego obecnością w Europie i na innych kontynentach. Zajęcia  poświęcone będą dyskusji na temat  recepcji twórczości polskiego dramaturga w krajach anglojęzycznych, głównie w USA oraz problemów, przed którymi staje tłumacz podejmujący wyzwanie przekładu utworów Witkacego.

            W czasie spotkania uczestnicy podejmą próbę przetłumaczenia wybranych neologizmów, nazwisk znaczących i wierszyków zawartych w dramatach Witkacego i porównają je z tłumaczeniami prof. Daniela  Geroulda, amerykańskiego teatrologa, tłumacza i wielkiego miłośnika i propagatora twórczości autora Szewców za oceanem. 

Niewystarczająco w Polsce znany i ceniony dramat Henrika Ibsena (1828 – 1906) Peer Gynt (1867) należy do ścisłej czołówki najwybitniejszych dramatów XIX wieku. Jego zadziwiający bohater tytułowy jest niezwykłą zapowiedzią i głęboką analizą człowieka szeroko pojętej nowoczesności, a także człowieka XXI wieku. Wybitny norweski antropolog społeczny Tomas Hylland Eriksen, znany w Polsce przede wszystkim jako autor książki Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji (Warszawa 2003) w swojej książce o tożsamości nowoczesnej nazywa bohatera Ibsenowskiego dramatu „dzieckiem czasów nowoczesnych, uwielbiającym wolny wybór i wolność indywiduum” (T. H. Eriksen, Røtter og føtter. Identitet i en omskiftelig tid, Oslo 2004, s. 115).  Peer pragnie życia podporządkowanego przyjemności, mądrość życiowa, którą nabywa już jako młody człowiek sprowadza się do życia beztroskiego i obcego wszelkim zobowiązaniom i wszelkiej stałości. Jego Gyntowskie „ja”, które sobie bardzo ceni, jest czysto popędowe i poddane kaprysom jego woli i sytuacji zewnętrznej. Jedyny porządek, jaki można w owym „ja” odnaleźć to chronologia doświadczeń życiowych. Jako stary człowiek w akcie V budzi się do świadomości prawdy o swoim życiu, ale go zmienić przecież już nie może.

Wykład w ramach cyklu: CZŁOWIEK 2.0

Antropologowie kultury w ostatnich latach opisali muzykę nie tylko jako świadectwo talentu wykonawców, ale również nośnik kulturowych znaczeń i środek budowania hierarchii społecznych. Dr Piotr Cichocki podczas wykładu opowie o odkryciach antropologii kulturowej w tym zakresie i omówi podejścia do muzyki: romantyczne, konstruktywistyczne i post-konstruktywistyczne. Pierwsze wiąże się z pojęciem "ducha" i "geniuszu", drugie koncentruje się na klasowym aspekcie estetyki, wreszcie trzecie spostrzega muzykę jako potężny obiekt. Wszystkie trzy perspektywy dr Cichocki omówi na przykładach praktycznych.

O tym, czym się różni koka od kokainy, do czego używają jej Indianie i dlaczego jest dla nich darem bogów. Poznamy również kontrowersje wojny z narkotykami i rolę koki w światowym narkobiznesie.

Podczas wykładu zostanie omówiona tematyka kobiecego doświadczenia wewnętrznego na przykładzie twórczości Debory Vogel i Zuzanny Ginczanki. Awangardowa metoda montażu stosowana przez Vogel była literackim eksperymentem polegającym na próbie przedstawienia polifoniczności życia w oddzieleniu od sfery emocjonalnej. W poezji Ginczanki sensualne doświadczenie świata prowadziło do odkrycia fizyczności słów, a tym samym do poczucia mistycznej kompletności. Zarówno Vogel, jak i Ginczanka stawiały ważne pytania o kształt życia i twórczości, która miała je wyrażać.

Spotkanie przybliży słuchaczom problematykę współczesnych imion chińskich. Jakie imiona nadają dzieciom Chińczycy? Jakie jest znaczenie tych nazw? Czym charakteryzuje się „dobre” imię? Gdzie go szukać? Czy imiona kobiet i mężczyzn się różnią? Jaki obraz świata wyłania się z chińskich nazw? Czy imię może wpływać na przyszłość i losy człowieka? Jak liczne są chińskie imiona? Czy podlegają modom? Czy polityka może wpływać na wybór imienia? Ile imion noszą Chińczycy? Wykład odpowie na te i wiele innych pytań dotyczących nazewnictwa chińskiego.

Wykład z elementami dyskusji w ramach cyklu: SPOTKANIA AZJATYCKIE

Klub dyskusyjny w Bibliotece na Woli ma na celu przywołanie postaci literatów Powstania Warszawskiego tych znanych jak Baczyński, Trzebiński czy Gajcy, jak i tych rzadziej wspominanych: Krystynę Krahelską, Wacława Bojarskiego, Zdzisława Stroińskiego, Wojciecha Mencla, Ewę Pohoską czy Włodzimierza Pietrzaka. Przybliżymy ich twórczość oraz interpretacje utworów.

CIA Ministerstwem Kultury? Tak właśnie, cokolwiek cynicznie, określił rolę jaką amerykańska agencja wywiadowcza odgrywała w propagandowej walce między Wschodem a Zachodem, George Kennan, „ojciec chrzestny” sponsorowanego przez CIA Komitetu Wolnej Europy (The National Committee for a Free Europe/Free Europe Committee), zimnowojennej organizacji nadzorującej m.in. działalność Radia Wolna Europa (Free Europe Radio) oraz Wydawnictwa Wolna Europa (Free Europe Press). CIA, jak i finansowane przez nią quasi pozarządowe fundacje i wydawnictwa, miała niejawny, lecz istotny wpływ na to, jaką literaturę tłumaczono z języka polskiego i wydawano w angielskim i innych językach zachodnich w latach 1945-1989. W „ostoi wolnego słowa”, jaką oficjalnie mianowała się Ameryka, tajne finansowanie przekładów antykomunistycznej polskiej literatury często szło w parze z niejawną cenzurą, polegającą na usuwaniu „niewygodnych” fragmentów z przekładanych dzieł w ich nowej, zachodniojęzycznej wersji, lub na zawężaniu antytotalitarnej wymowy utworów do ich jednoznacznej, antykomunistycznej interpretacji. 

Czy masz dobrą intuicję językową? Sprawdź! Zmierz się z dawną polszczyzną!

Słownikarze z pracowni leksykograficznej IBL odsłonią tajniki swego warsztatu – ujawnią jakie pułapki zastawili na nas szesnastowieczni pisarze. Każdy uczestnik spotkania będzie mógł zmierzyć się z tekstem dawnym i i odpowiedzieć sobie na pytanie, czym nasz język różni się od języka epoki Jana Kochanowskiego.

Polska scena kabaretowa nie ma najlepszej prasy. Wciąż powtarza się, że twórcy schlebiają najniższym gustom, że przekleństwa to najłatwiejszy sposób na wzbudzenie wesołości licznego audytorium itp., itd. O ile schematyczność i doraźność żartów wciąż dominują, o tyle coraz częściej można zaobserwować, często udane, próby sięgnięcia po tematy dotąd nieobecne, np. homofobię i przemoc domową wobec mężczyzn. Również zagadnienie śmierci – zarówno proces umierania, jak i sam pochówek – znalazły dla siebie miejsce. Czego tu nie ma: od silnie zakorzenionej w kulturze postaci Mrocznego Żniwiarza, poprzez coraz ostrzejszą konkurencję w branży pogrzebowej, na wątkach samobójczych kończąc. Zapraszam w podróż po mroczniejszych rewirach rodzimej sceny kabaretowej – wszak jednym z najlepszych sposobów na oswojenie lęku przed końcem jest śmiech.

Wykład w ramach cyklu:TABU

Klub młodzieżowy, organizowany przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, kierowany jest do licealistów. Na spotkaniu będziemy się zastanawiać, ku czemu zmierza Europa: ku pokojowemu rozwojowi, czy może ku wojnie? Kto nam zagraża, a kto może nas bronić?

W 1870 roku utworzono Muzeum Narodowe Polskie w zamku w Rapperswil, w Szwajcarii. Muzeum w czasie 145 lat istnienia przeżywało dramatyczne dzieje, które dzisiaj sa jeszcze bardziej trudne niż na poczatku. W muzeum pracował jako bibliotekarz Stefan Żeromski. Tu przechowywano serce Tadeusza Kościuszki.

Sylwetka twórcy sieci kanalizacji i wodociągów warszawskich. Pierwsza woda oczyszczona w zbudowanej według jego projektu stacji filtrów popłynęła do mieszkańców Warszawy w 1886 roku.Materiały dotyczące powstania tej inwestycji zachowały się w spuściżnie inż. Adama Majewskiego, członka komitetu nadzorującego jej budowę - przechowywanej w zasobie PAN Archiwum w Warszawie

Prelekcja poświęcona będzie największym podwodnym odkryciom archeologicznym na Morzu Bałtyckim. Odżyją wspomnienia tak wspaniałych odkryć wraków szwedzkich okrętów, jak  galeon "Wasa", który zatonął w rok po bitwie oliwskiej, a o przyczyny jego katastrofy do dziś spierają się badacze czy blisko pół wieku późniejszy "Kronan". Podjęty będzie także temat nowych odkryć, doskonale zachowanych wraków znajdujących się na dużych głębokościach: XVI w. "Mars" czy tajemniczy wrak Karlso. Nie zabraknie wątków polskich, w tym tajemniczego XVIII w. wraku wiozącego ładunek szwedzkich dział. Prelegent spróbuje wskazać perspektywy, jakie niosą ze sobą badania na Bałtyku.

Jak wyglądało życie codzienne ludzi w środkowej epoce kamienia (mezolicie). Jak wówczas zdobywano żywność, na jaką zwierzynę polowano, jaką posługiwano się bronią, z czego była wykonywana, jak łowiono ryby, przy pomocy jakich sprzętów, co to jest więcierz, do czego służył harpun a także co to jest magia myśliwska odpowiedzi na te i inne problemy bedzie można poznać podczas zajęć.

Uczestnicy zajęć poznają realia początków II wojny światowej, które zostaną przybliżone z wykorzystaniem gier edukacyjnych IPN (m. in. Pamięć 39, 111), prezentacji multimedialnej i środków audiowizualnych. Uczniowie dowiedzą się jak wyglądał początek II wojny światowej. Informacje będą przekazane z pomocą prezentacji multimedialnej. Aby utrwalić informacje, uczniowie zagrają w grę edukacyjną IPN typu memory - Pamięć '39, która w przystępny dla młodego ucznia sposób pozwala poszerzyć wiedzę o kampanii wrześniowej. Uczniowie dowiedzą się również o Brygadzie Pościgowej, która broniła nieba nad Warszawą w pierwszych dniach wojny i zagrają w grę 111, inspirowaną walkiami 111 Eskadry Pościgowej.

Przedstawienie dzieł i warsztatu naukowego autora m. inn.: Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego), Banderia Prutenorum (Sztandary wojsk krzyżackich z Prus), Insignia seu clenodia Regni Poloniae (Znaki i klejnoty Królestwa Polskiego) oraz Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis (Księga uposażeń diecezji krakowskiej).

Zostaną zaprezentowanie i omówione nie tylko same publikacje, ale także będą pokazanie późniejsze rękopiśmienne odpisy i przykładowe ówczesne dokumenty o których Jan Długosz się odwoływał.

Jan Długosz (1415-1480), wybitny dziejopis polskiego średniowiecza zasłużył się również, jako dyplomata w służbie biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego oraz króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka. Misje dyplomatyczne, jakie pełnił z polecenia Oleśnickiego, wymagały zręczności i znajomości innych krajów oraz obyczajów w nich panujących, co znowu wiązało się z określonymi umiejętnościami praktycznymi, wiedzą i erudycją. Świadczy to również o zaufaniu, jakim darzył kanonika krakowskiego jego protektor i nauczyciel dyplomatycznego kunsztu, czyli biskup krakowski. Długosz był uczestnikiem wielu poselstw zagranicznych: w 1449 do Rzymu, 1467 do Czech, 1469 na Węgry. W 1471 r. towarzyszył Władysławowi Jagiellończykowi królowi Czech w drodze do Pragi i uczestniczył w jego koronacji. Jednak na szczególną uwagę zasługuję działalność dyplomatyczna Długosza w sprawach pruskich w latach 1454-1466. Brał udział m.in. w akcji spłaty zaciężnych krzyżackich i pertraktacjach pokojowych (1457-1459) oraz najintensywniej współdziałał w rokowaniach pokojowych (1464-1466) zakończonych podpisaniem II pokoju toruńskiego (1466), kończącego „Wojnę Trzynastoletnią”.

Jan Długosz rozpoczął pisanie monumentalnego dzieła "Roczniki, czyli kroniki słynnego Królewstwa Polskiego" w 1455 roku, a obejmują one okres od 1038 do 1480 roku. Jako duchowny, a następnie pełnomocnik króla KAzimierza Jagiellończyka miał dostęp do źródeł do których inni kronikarze nie mieli dostępu, m. in. do kancelarii królewskiej, Czy jednak Jan Długosz mógł tworzyć kroniki obiektywnie, bez odnoszenia się do aktualnej sytuacji? Jaki obraz Polski wyłania się z jego dzieła?

Historia ujarzmiania ognia przez człowieka, jako jedna z najważniejszych rewolucji technologicznych w dziejach ludzkości. Jak człowiekowi udało sie panować ogień - kto to był, gdzie, jak rozniecano, czym, jakimi sposobami? Rola, znaczenie oraz wierzenia związane z ogniem. Uczestnicy podejmą próbę rozniecenia ognia pradziejowymi technikami.

Wykład pokazuje powstawanie i funkcjonowanie w dawnej Rzeczypospolitej legend o mordzie rytualnym – rzekomych zbrodniach dokonywanych przez Żydów na chrześcijanach. Legendy takie posiadały podobny schemat i podobne treści symboliczne, często także były wręcz powieleniem wcześniejszych opowieści. Legendy o mordach rytualnych stanowiły ważny wątek literatury antyżydowskiej, powstającej głównie w kręgach mieszczańskich i kościelnych. Na przykładzie Gabriela Zabłudowskiego, ofiary rzekomego mordu rytualnego z końca XVII wieku i późniejszego świętego, wykład pokazuje także utrzymywanie się pozostałości takich legend do dnia dzisiejszego.