filozofia

Pytania to zdania formułowane po to, aby się czegoś dowiedzieć, i to formułowane w taki sposób, który tę intencję ma sygnalizować. Pełnią one niebagatelną rolę w naszych procesach poznawczych i  komunikacji werbalnej. Celem wykładu będzie nie tylko przedstawienie podstawowych własności semantyczno-pragmatycznych zdań i wypowiedzi pytajnych w elementarnych pojęciach logicznej analizy języka, ale również omówienie najciekawszych typów pytań i związków semantycznych, w które ze sobą wchodzą. Co to jest pytanie podchwytliwe? Czym jest pytanie demaskatorskie a czym retoryczne? Dlaczego niektóre pytania są źle postawione? Zadając pytanie możemy nie tylko chcieć się czegoś dowiedzieć, ale również manipulować innymi i ich oszukiwać. Czy są jednak okoliczności, w których zadając pytanie kłamiemy? W werbalnej komunikacji potrafimy przekazywać informacje w sposób niedosłowny – wypowiadamy zdania, które komunikują odbiorcy coś innego niż to, co literalnie znaczą. Podczas wykładu omówione zostanie zagadnienie komunikacji niedosłownej w odniesieniu do pytań – czy zadając pytania, pytamy niekiedy o coś innego niż o to, o co byśmy pytali, gdybyśmy byli rozumiani dosłownie? W jaki sposób rozpoznajemy, że nadany przez nas komunikat powinien zostać odczytany niedosłownie? Na pytania te odpowiemy wykorzystując teorię tzw. implikatur konwersacyjnych H. P. Grice’a.

Wydawać by się mogło, że w dobie kryzysu ekologicznego, który domaga się podejmowania konkretnych działań, teoretyzowanie na temat piękna przyrody jest drugorzędne, wręcz trąci romantycznym pięknoduchostwem. Nie ulega jednak wątpliwości, że sama technologia jest w stanie zdziałać niewiele, jeśli nie będzie towarzyszyć jej radykalna zmiana ludzkich postaw. Bez „kultury ekologicznej” nie może być mowy o  zrównoważonym rozwoju. Jednym z fundamentów nowego nastawienia do środowiska, na które się powszechnie wskazuje, jest szacunek dla niego. Postulowana kultura ekologiczna ma mieć silną podstawę etyczną. Trzeba przy tym zauważyć, że ludzie wykazują skłonność do tego, by szanować przede wszystkim to, co im się podoba z takich czy innych względów. Można więc przyjąć, że istotnym składnikiem postawy ekologicznej – być może nawet podstawowym – jest doświadczenie estetyczne. Wskazanie zaś, jak rozumieć i oceniać piękno przyrody, może sprzyjać wytworzeniu się kultury ekologicznej.

Choć estetyka jako dyscyplina filozoficzna zrodziła się w połowie XVIII w. jako refleksja na temat piękna w ogóle, rychło przeistoczyła się w filozofię sztuk pięknych. Na piękno przyrody ponownie zwróciła na dobre uwagę w ostatnim półwieczu. Na szczególną uwagę zasługuje przy tym estetyka środowiskowa, to ona bowiem stawia pytanie o to, czym jest piękno przyrody, na czym polega doświadczanie jej w sposób estetyczny, wreszcie – jak należy przyrodę oceniać z estetycznego punktu widzenia. Na jej gruncie zaproponowano rozmaite koncepcje, których zaletą jest między innymi to, że znajdują zastosowanie w codziennych sytuacjach.

Celem wykładu będzie przedstawienie słuchaczom  głównych wątków estetyki środowiskowej oraz przedyskutowanie tej propozycji razem z nimi.

Tematem pierwszej części warsztatu będzie splecenie z rzeczami w naszym codziennych działaniach interpretowane przez Martina Heideggera jako poręczność; wprowadzenie w wykładnię poręczności skierowane zostanie na wyakcentowanie różnicy między obecnością i znaczeniem rzeczy w różnych modusach  bycia.  Heideggerowski namysł kładzie akcent na źródłowość doświadczenia. Codzienność jako obszar twórczej reprodukcji życia społecznego znajduje się w centrum  refleksji socjologicznej Michela de Certeau. W praktykowaniu miasta przez mieszkańców ujawnia on i eksponuje kłusowniczy potencjał realizujący się w kreatywnym i wybiórczym, (taktycznym) korzystaniu z rozwiązań (strategicznych) wyznaczonych przez widzących miasto „z góry” projektantów przestrzeni – architektów i urbanistów. Ostrze krytyki kieruje on w stronę utopijnego dyskursu nowoczesności, racjonalnego planowania, w którym zdewaloryzowane zostaje ucieleśnione praktykowanie codzienności jako np. chodzenia po mieście i budowania własnych narracji o jego przestrzeni. W drugiej części wykładu wątki teoretyczne poruszone w części pierwszej zostaną zebrane i stanowić będą ramę myślenia o codziennościach alternatywnych, o doświadczeniu życia powszedniego w ekowioskach. Na podstawie badań terenowych przeprowadzonych w ponad dziesięciu tego typu społecznościach postaramy się opowiedzieć o niektórych codziennych praktykach i układach przestrzennych w środowisku, które jest nie tyle utopią, ile raczej heterotopią, której cechą charakterystyczną jest to, że właściwa społeczeństwu głównego nurtu optyka strategii i taktyk, kłusowania, zostaje zniwelowana, a codzienne czynności nabierają znaczenia i funkcji manifestu pewnego światopoglądu.