Zrozumieć powieść kryminalną

KLUB "KULTURA POPULARNA"

Nieodzowna towarzyszka podróży, kąpieli w wannie, letnich wypoczynków, do niedawna wstydliwa przyjemnostka, a teraz jedna z najlepiej sprzedających się na rynku – powieść kryminalna to potęga komercyjna, ale też literacka, a nawet – jak twierdzą niektórzy – fabuła par excellence. Tylko czy prócz rozrywki czytelnikom, a zarobków twórcom i twórczyniom oraz całemu literackiemu przemysłowi, wnosi ona coś do naszego rozumienia świata?

W perspektywie literaturoznawczej proza gatunkowa weszła w obszar zainteresowań badaczy i badaczek dopiero niedawno, głównie dzięki rozwojowi podejść narratologicznych, czyli takich, które zajmują się mechanizmami działania struktur fabularnych. Wcześniej powieść kryminalna czy szerzej, gatunkowa, była widziana jako niegodna naukowego zastanowienia, bo była wszak tylko rozrywką. Dopiero zwrot kulturoznawczy i jego wpływ na literaturoznawstwo sprawił, że to co rozrywkowe zostało uznane za równie poznawczo wartościowe, co kanon światowej literatury. Co więcej, wraz z rozwojem namysłu nad powieścią kryminalną okazało się, że wiele ugruntowanych w kulturze jako wielkie dzieła pozycji literackich można odczytać na nowo, gdy patrzy się na nie jak na przykład powieści gatunkowej, a szczególnie kryminalnej.

Podczas wykładu, posiłkując się przykładami anglosaskiej powieści kryminalnej, zastanowimy się nad tym, jak i dlaczego badać powieści kryminalne i co takie badania dają. Zapoznamy się również z zarysem typologii tego gatunku, jak również zakwestionujemy pewne utarte schematy myślenia o kryminale i sprawdzimy, na ile fabuła kryminalna może być odzwierciedleniem bardziej uniwersalnych mechanizmów działania i myślenia.