Wydział Nauk Społecznych SGGW

Spośród bogatej historii zwierząt w średniowieczu uwagę przyciągają procesy sądowe zwierząt. Pomysł, by wysuwać wobec nich roszczenia prawne i skazywać je na kary wydaje się zrazu nieprawdopodobny. A jednak od połowy XIII wieku przez kolejne trzy stulecia funkcjonowały trybunały, które orzekały w sprawach „przestępstw” popełnianych przez różnego typu zwierzęta. Liczba procesów sądowych wcale nie była tak mała i nie można zaliczyć ich do typu nieistotnych marginaliów. Skąd zatem wziął się pomysł, by pozywać przed sądy zwierzęta? Jak próbowano go uzasadnić i w oparciu o jakie argumenty go krytykowano? Jak wyglądał przebieg procesu i jakie typy procesów wyróżniano? Za co karano zwierzęta i jakie kary im wymierzano? I wreszcie, jakie „przestępstwa” były najsurowiej karane i dlaczego?

Zmiany klimatyczne, a ściślej zachodząca obecnie globalna destabilizacja klimatu panującego na Ziemi, rodzi pytania o zakres odpowiedzialności i powinności określonych podmiotów (m.in. państw, rządowych organizacji międzynarodowych, korporacji transnarodowych, przedstawicieli władz centralnych, regionalnych, lokalnych, wreszcie zwykłych obywateli) za zaistniały stan rzeczy oraz o wybór efektywnych strategii zapobiegawczych zachodzącym procesom. Istotne wobec tego stają się następujące zagadnienia: kto przed kim i w jaki sposób odpowiada (np. państwa bogatej Północy vs. biedne kraje Południa, wielkie korporacje versus „zwykli” obywatele itp.) oraz kto i jak powinien postępować (dotyczy to poszczególnych aktorów danej kategorii), aby skutecznie ograniczyć lub zatrzymać zachodzące w atmosferze Ziemi zjawiska? Rożne podmioty (od państw narodowych poczynając a na indywidualnych ludziach kończąc, będących w podwójnej roli: obywateli z jednej strony, a drugiej – konsumentów) w różnym stopniu przyczyniają się do zmian klimatycznych. Status formalno-prawny i potencjał danych podmiotów warunkuje w znaczącym zakresie ich ślad ekologiczny. Kwestia podziału odpowiedzialności i koniecznych do podjęcia przez danych aktorów zadań składających się strategię walki z globalnym ociepleniem nie jest jednak oczywista i wzbudza liczne kontrowersje. Omówiony zostanie aspekt moralny globalnych zmian klimatycznych (w kategoriach winy i zadośćuczynienia) oraz aspekt prakseologiczny (związany z wybieraniem adekwatnych, tj. skutecznych, strategii postępowania względem stawianych celów ekologicznych). Uwzględnione będą uwarunkowania społeczno-polit. działań aktorów danej kategorii oraz problem uznawanych przez dane podmioty norm i wartości kształtujących ich decyzje wobec pojęcia sprawiedliwości.