Zespół Archiwum Kobiet IBL PAN

Typ Tytuł Opis Dziedzina Termin

Spotkanie festiwalowe

Typ	Tytuł	Opis	Dziedzina	Termin
Spotkanie festiwalowe	Instrukcja nadużycia. Historia kobiet służących w XIX-wiecznych domach	W XIX wieku służba domowa stanowiła jedną z najliczniejszych grup zawodowych. W drugiej połowie stulecia na ziemiach polskich co ósma mieszkająca w mieście osoba zajmowała się zapewnianiem komfortowego życia swojemu pracodawcy. Według spisów powszechnych, w Warszawie w 1882 roku pracowało 38 tysięcy służących. Piętnaście lat później w tym samym mieście już 51 tysięcy pokojówek, kucharek i pomywaczek prało, gotowało, rozpalało co rano ogień w piecu kaflowym, usługiwało przy stole, prasowało bieliznę, czesało, myło i spełniało wszelkie zalecenia pana i pani. Jeśli ktoś szukał pracy w mieście, szanse, że wstąpi na służbę, były ogromne. Służący i służące stanowili niekiedy nawet 30 procent aktywnych zawodowo mieszkańców miast. Oznacza to, że co trzecia osoba zarabiająca pieniądze w końcu XIX wieku robiła to, służąc w zamożniejszym domu. A w tej ogromnej rzeszy ludzi przytłaczającą większość stanowiły kobiety. Kim była ta rzesza niewidocznych dziewcząt, przybywających do miasta w poszukiwaniu zarobku, lepszego życia? Gdzie mieszkały, co jadły, z kim się spotykały? Jakie problemy czekały na nie u pracodawców? Jak układały się ich relacje z paniami i panami? I dlaczego relacja służbowa tak często była historią nadużycia? O tym wszystkim opowiem w trakcie mojego wykładu.	Nauki humanistyczne	ndz., 2019-09-29 11:00
Spotkanie festiwalowe	XIX wiek i szaleństwo Polek. Maniaczki, melancholiczki i dzieciobójczynie – świadectwa i kreacje	W I poł. XIX w. polscy lekarze zaczęli zdradzać zainteresowanie chorobami umysłowymi i tworzyć w oparciu o dokonania psychiatrii francuskiej i niemieckiej (Pinel, Esquirol, Reil) typologie schorzeń psychicznych. Romantyczna psychiatria dawała nadzieję na wyleczenie obłąkanych pacjentów, bez względu na to, czy choroba była skutkiem dolegliwości psychicznych, czy fizycznych. Naukowe metody badania cierpienia psychicznego wykluczały w zasadzie głos samych chorych, których narracje były mętne, niezrozumiałe, bełkotliwe, obrazoburcze. Kontekst psychiatryczny z jego układem kilku najważniejszych chorób umysłowych (mania, monomania, melancholia) będzie pretekstem, by przyjrzeć się konkretnym, mniej lub bardziej znanym przypadkom chorych psychicznie Polek, m.in. Barbary Ubrykówny, Celiny Mickiewiczowej, Anny Moszyńskiej i Jadwigi Lubomirskiej. Będzie to nie tylko okazja, by przywołać rzeczywistość zakładów dla obłąkanych w pierwszej połowie stulecia, lecz także usłyszeć głosy, choćby szczątkowe, samych chorych. Ich opowieści sugerują, że treść dziewiętnastowiecznego szaleństwa nosiła znamiona typowo polskie (mesjanizm, profetyzm). Wyrażała ból egzystencjalny na skutek różnych wydarzeń losowych, ale również sugerowała, że źródłem obłąkania były napięcia wywoływane nierównorzędnym statusem kobiety w rzeczywistości opartej na systemie patriarchalnym (dzieciobójczynie). Zwierciadłem, w którym odbiją się (auto)biograficzne świadectwa obłąkanych, stanie się ówczesna literatura piękna. Do piekła romantycznego obłędu – warszawskiego szpitala bonifratrów – zejdziemy razem z Frenofagiuszem, bohaterem opowiadania Ludwika Sztyrmera. Ile wspólnego z rzeczywistością mają romantyczne toposy kobiet obłąkanych z miłości, przeintelektualizowania i nieposkromionej "imaginacji"?	Nauki humanistyczne	ndz., 2019-09-29 12:00
Spotkanie festiwalowe	„Tato, kup mi dżinsy spodnie” – o ubraniach w kobiecych zapiskach osobistych po 1945 r.	Proponowane wystąpienie poświęcone będzie problematyce ubioru i mody w Polsce po 1945 roku. Bazę źródłową dla prezentacji będą stanowić opublikowane i rękopiśmienne zapiski kobiet: dzienniki, pamiętniki, pamiętniki konkursowe. Prowadząca wykład odwoływać się będzie również do ówczesnej prasy kobiecej i młodzieżowej. Sfera materialna: warunki mieszkaniowe i higieniczne, ubrania i kosmetyki zajmują dużo miejsca w zapiskach osobistych zarówno kobiet, jak i mężczyzn. W przypadku kobiet opisy ubiorów i stosunku do mody są istotnym elementem autoprezentacji. Oprócz tego wzmianki na temat strojów pozwalają prześledzić zmiany kanonów urody, zmiany w postrzeganiu kobiecych ról społecznych i, ogólnie – zmiany stosunku do konsumpcji. Dzienniki i pamiętniki pisane przez kobiety i dziewczęta dokumentują tuż powojenną biedę, kiedy brakowało podstawowej odzieży, czas, kiedy obiektem pożądania były „ciuchy” przysyłane w paczkach z Zachodu, okres względnego dobrobytu i zmuszający do przeróbek kryzys lat 80. Pozwalają prześledzić proces „oswajania” nowych elementów garderoby: spodni, czy minispódniczki. Przypadek spodni jest pod tym względem szczególnie interesujący. Pokazuje bowiem różne konteksty stroju: praktyczność, modę, „obyczajność”, kształtowanie się odrębnej mody młodzieżowej i konflikty wokół sposobu ubierania się. Elementem wystąpienia będzie projekcja materiałów filmowych pokazujących zmieniające się trendy w powojennej modzie.	Nauki humanistyczne	ndz., 2019-09-29 13:00

Instrukcja nadużycia. Historia kobiet służących w XIX-wiecznych domach

W XIX wieku służba domowa stanowiła jedną z najliczniejszych grup zawodowych. W drugiej połowie stulecia na ziemiach polskich co ósma mieszkająca w mieście osoba zajmowała się zapewnianiem komfortowego życia swojemu pracodawcy. Według spisów powszechnych, w Warszawie w 1882 roku pracowało 38 tysięcy służących. Piętnaście lat później w tym samym mieście już 51 tysięcy pokojówek, kucharek i pomywaczek prało, gotowało, rozpalało co rano ogień w piecu kaflowym, usługiwało przy stole, prasowało bieliznę, czesało, myło i spełniało wszelkie zalecenia pana i pani. Jeśli ktoś szukał pracy w mieście, szanse, że wstąpi na służbę, były ogromne. Służący i służące stanowili niekiedy nawet 30 procent aktywnych zawodowo mieszkańców miast. Oznacza to, że co trzecia osoba zarabiająca pieniądze w końcu XIX wieku robiła to, służąc w zamożniejszym domu. A w tej ogromnej rzeszy ludzi przytłaczającą większość stanowiły kobiety.

Kim była ta rzesza niewidocznych dziewcząt, przybywających do miasta w poszukiwaniu zarobku, lepszego życia? Gdzie mieszkały, co jadły, z kim się spotykały? Jakie problemy czekały na nie u pracodawców? Jak układały się ich relacje z paniami i panami? I dlaczego relacja służbowa tak często była historią nadużycia? O tym wszystkim opowiem w trakcie mojego wykładu.

Nauki humanistyczne

ndz., 2019-09-29 11:00

Spotkanie festiwalowe

XIX wiek i szaleństwo Polek. Maniaczki, melancholiczki i dzieciobójczynie – świadectwa i kreacje

W I poł. XIX w. polscy lekarze zaczęli zdradzać zainteresowanie chorobami umysłowymi i tworzyć w oparciu o dokonania psychiatrii francuskiej i niemieckiej (Pinel, Esquirol, Reil) typologie schorzeń psychicznych. Romantyczna psychiatria dawała nadzieję na wyleczenie obłąkanych pacjentów, bez względu na to, czy choroba była skutkiem dolegliwości psychicznych, czy fizycznych. Naukowe metody badania cierpienia psychicznego wykluczały w zasadzie głos samych chorych, których narracje były mętne, niezrozumiałe, bełkotliwe, obrazoburcze.

Kontekst psychiatryczny z jego układem kilku najważniejszych chorób umysłowych (mania, monomania, melancholia) będzie pretekstem, by przyjrzeć się konkretnym, mniej lub bardziej znanym przypadkom chorych psychicznie Polek, m.in. Barbary Ubrykówny, Celiny Mickiewiczowej, Anny Moszyńskiej i Jadwigi Lubomirskiej. Będzie to nie tylko okazja, by przywołać rzeczywistość zakładów dla obłąkanych w pierwszej połowie stulecia, lecz także usłyszeć głosy, choćby szczątkowe, samych chorych. Ich opowieści sugerują, że treść dziewiętnastowiecznego szaleństwa nosiła znamiona typowo polskie (mesjanizm, profetyzm). Wyrażała ból egzystencjalny na skutek różnych wydarzeń losowych, ale również sugerowała, że źródłem obłąkania były napięcia wywoływane nierównorzędnym statusem kobiety w rzeczywistości opartej na systemie patriarchalnym (dzieciobójczynie).

Zwierciadłem, w którym odbiją się (auto)biograficzne świadectwa obłąkanych, stanie się ówczesna literatura piękna. Do piekła romantycznego obłędu – warszawskiego szpitala bonifratrów – zejdziemy razem z Frenofagiuszem, bohaterem opowiadania Ludwika Sztyrmera. Ile wspólnego z rzeczywistością mają romantyczne toposy kobiet obłąkanych z miłości, przeintelektualizowania i nieposkromionej "imaginacji"?

Nauki humanistyczne

ndz., 2019-09-29 12:00

Spotkanie festiwalowe

„Tato, kup mi dżinsy spodnie” – o ubraniach w kobiecych zapiskach osobistych po 1945 r.

Proponowane wystąpienie poświęcone będzie problematyce ubioru i mody w Polsce po 1945 roku. Bazę źródłową dla prezentacji będą stanowić opublikowane i rękopiśmienne zapiski kobiet: dzienniki, pamiętniki, pamiętniki konkursowe. Prowadząca wykład odwoływać się będzie również do ówczesnej prasy kobiecej i młodzieżowej.

Sfera materialna: warunki mieszkaniowe i higieniczne, ubrania i kosmetyki zajmują dużo miejsca w zapiskach osobistych zarówno kobiet, jak i mężczyzn. W przypadku kobiet opisy ubiorów i stosunku do mody są istotnym elementem autoprezentacji. Oprócz tego wzmianki na temat strojów pozwalają prześledzić zmiany kanonów urody, zmiany w postrzeganiu kobiecych ról społecznych i, ogólnie – zmiany stosunku do konsumpcji. Dzienniki i pamiętniki pisane przez kobiety i dziewczęta dokumentują tuż powojenną biedę, kiedy brakowało podstawowej odzieży, czas, kiedy obiektem pożądania były „ciuchy” przysyłane w paczkach z Zachodu, okres względnego dobrobytu i zmuszający do przeróbek kryzys lat 80. Pozwalają prześledzić proces „oswajania” nowych elementów garderoby: spodni, czy minispódniczki. Przypadek spodni jest pod tym względem szczególnie interesujący. Pokazuje bowiem różne konteksty stroju: praktyczność, modę, „obyczajność”, kształtowanie się odrębnej mody młodzieżowej i konflikty wokół sposobu ubierania się.

Elementem wystąpienia będzie projekcja materiałów filmowych pokazujących zmieniające się trendy w powojennej modzie.

Nauki humanistyczne

ndz., 2019-09-29 13:00