chemia
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Lekcja festiwalowa | Azotany w przetwórstwie mięsa - zdrowo czy różowo? |
Azotan(III) i azotan(V) sodu to substancje dodatkowe powszechnie stosowane w przetwórstwie mięsa. Zgodnie z nomenklaturą zaliczane są do grupy substancji konserwujących. Jednak ich właściwości nie ograniczają się jedynie do działania utrwalającego.
|
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Chemiczne światło / Promieniowanie wokół nas |
Program pokazu będzie podzielony na kilka części. Pierwsza dotyczyć będzie promieniowania. Uczniowie będą mogli zaobserwować tory cząstek elementarnych w urządzeniu zwanym komorą Wilsona, a także uzyskają informacje nt. promieniowania naturalnego. Dowiedzą się, że zjawisko to towarzyszy nam na każdym kroku i nie należy się go obawiać. Uczestnicy pokazu będą mieli możliwość samodzielnego zmierzenia poziomu promieniowania wybranych materiałów, a nawet własnych dłoni przy pomocy licznika Geigera jak i bramki dozymetrycznej. W części chemicznej za pomocą prostych doświadczeń i przy użyciu artykułów spożywczych zilustrowane zostaną podstawowe reakcje chemiczne. Dodatkowo zaprezentowane zostaną eksperymenty dotyczące barwnych reakcji oscylacyjnych, a także zostaniemy wprowadzeni w tajniki termodynamiki chemicznej. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Chemiczne światło / Promieniowanie wokół nas |
Program pokazu będzie podzielony na kilka części. Pierwsza dotyczyć będzie promieniowania. Uczniowie będą mogli zaobserwować tory cząstek elementarnych w urządzeniu zwanym komorą Wilsona, a także uzyskają informacje nt. promieniowania naturalnego. Dowiedzą się, że zjawisko to towarzyszy nam na każdym kroku i nie należy się go obawiać. Uczestnicy pokazu będą mieli możliwość samodzielnego zmierzenia poziomu promieniowania wybranych materiałów, a nawet własnych dłoni przy pomocy licznika Geigera jak i bramki dozymetrycznej. W części chemicznej za pomocą prostych doświadczeń i przy użyciu artykułów spożywczych zilustrowane zostaną podstawowe reakcje chemiczne. Dodatkowo zaprezentowane zostaną eksperymenty dotyczące barwnych reakcji oscylacyjnych, a także zostaniemy wprowadzeni w tajniki termodynamiki chemicznej. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Chemik z wizytą u Ogrodnika |
Dzięki ciekawym eksperymentom chemicznym będzie można dowiedzieć się, jak w prosty sposób wykryć cukier w soku jabłkowym, czy też wyizolować zapachowe olejki eteryczne z przypraw kuchennych.
|
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Ciała stałe, ciecze, gazy i to co pomiędzy nimi |
Lekcja oparta na pokazie doświadczeń które zajmują ok 80% czasu. Większość eksperymentów wykonywana jest przez uczniów pod nadzorem prowadzącego. Pokazujemy ciekły azot, suchy lód, proces sublimacji i skraplania [tlenu]. Mówimy o prawach gazowych, o modelu gazu doskonałego i gazach rzeczywistych [porównując zmianę objętości gazu podczas jego schładzania]. Porównujemy gęstości różnych gazów i ich rozpuszczalność w wodzie. Dodatkowo parę słów o ciekłych kryształach, których modelem może być paczka zapałek. W trakcie lekcji pokazujemy jakie znaczenie ma w naukach przyrodniczych eksperyment. Stawiamy hipotezy i weryfikujemy je eksperymentalnie. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Cudowne antyoksydanty - co to takiego i gdzie ich szukać |
Wolne rodniki powstają w organizmie w wyniku reakcji metabolicznych (np. utleniania tłuszczów) oraz są dostarczane do organizmu wraz z dymem papierosowym, skażonym i/lub zjonizowanym powietrzem, lekami czy podczas spożywania przetworzonej żywności. Wolne rodniki to pobudzone (reaktywne chemicznie) atomy, cząsteczki lub jony posiadające niesparowany elektron, które mogą prowadzić do różnego rodzaju uszkodzeń w komórce, utleniając każdy związek z którym mają kontakt. Do naturalnych wrogów rodników należą przeciwutleniacze (antyoksydanty) czyli witaminy C i E, karotenoidy, niektóre pierwiastki śladowe oraz polifenole. Bogatym źródłem związków fenolowych jest herbata: czarna, zielona, czerwona i owocowa. Za pomocą rodnika DPPH i spektrofotometru sprawdzimy, który herbaciany napar ma największą moc czyli jest najzdrowsza. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Czarnobyl wczoraj i dziś |
28 kwietnia 1986r. nastąpiła awaria bloku czwartego w elektrowni jądrowej Czarnobyl, która doprowadziła do niekontrolowanego wzrostu mocy reaktora. Był to pierwszy i najpoważniejszy w historii wypadek związany z energetyką jądrową na świecie. Na pewno każdy słyszał choćby z telewizji o ogromnej ilości ofiar tego wypadku, o promieniowaniu, które zabiło wiele osób, ale czy rzeczywiście tak było? Niespełna 30 lat temu mówiono, że obszar katastrofy (prawie 30 kilometrowa strefa zwana Zoną) będzie niezdatny do zamieszkania jeszcze przez wiele pokoleń zarówno przez ludzi, jak i zwierząta. Czy faktycznie nikt tam nie mieszka? Jak wygląda dziś Elektrowania Jądrowa Czarnobyl, czy rzeczywiście nic się tam nie dzieje, czy jest to „martwy obszar”? Na te i inne pytania postaramy się poszukać odpowiedzi. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Czego nie lubi nasza skóra? |
Skóra składa się z różnego typu komórek (m.in. keratynocytów, melanocytów, fibroblastów). Poznamy ich morfologię, a także zobaczymy jakie czynniki wpływają negatywnie na komórki naszej skóry. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Czym są płyny? Właściwości płynów. |
Podczas warsztatów z mechaniki płynów uczestnicy zapoznają się z pojęciem płynu, a własnoręcznie wykonując proste doświadczenia poznają podstawowe właściwości płynów takie jak gęstość, lepkość, ściśliwość czy rozszerzalność cieplna. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Enzymy - katalizatory procesów życiowych |
Zdolność organizmów do produkcji i przekształcania związków chemicznych jest podstawą wszelkich procesów życiowych - katalizatorami tych przemian są enzymy. Możliwości biosyntezy skomplikowanych struktur przez mikroorganizmy i organizmy wyższe są zadziwiające, ponieważ reakcje chemiczne w komórkach zachodzą w niskiej temperaturze i w środowisku wodnym, dlatego też potencjał syntetyczny tkwiący w enzymach i organizmach żywych jest intensywnie badany na potrzeby szeroko rozumianego przemysłu biotechnologicznego. Jedną z najczęściej badanych grup enzymów są hydrolazy, zdolne m.in. do rozkładu i tworzenia wiązań estrowych i amidowych. Zdolność tych enzymów do prowadzenia reakcji chemicznych można badać z wykorzystaniem tzw. próbników, czyli bezbarwnych związków, które w wyniku działania enzymu przekształcane są w barwne produkty. Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie syntezy laurynianu p-nitrofenylu i zastosowanie go jako próbnika aktywności natywnych i immobilizowanych enzymów hydrolitycznych. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Fascynujące nanowęgle: grafen, nanorurki, fulereny... |
Wykład obejmie krótki wstęp do nanotechnologii (historia, przykłady zastosowań nanomateriałów), zaś jego zasadniczą treść stanowi historia odkrycia, otrzymywanie, charakterystyka fizykochemiczna oraz aktualne i perspektywiczne zastosowania technologiczne nowych odmian alotropowych - nanostruktur węglowych. Pierwszymi z nich były odkryte w 1985, zaś otrzymane w 1990 fulereny. W 1991 roku odkryto wielościenne, zaś rok później jednościenne nanorurki węglowe – które dziś znajdują coraz szersze zastosowania na większa skalę, przykładowo w ogniwach litowych i smartfonach. W 2006 roku wyizolowano zaś grafen – pojedynczą warstwę grafitową, której przypisuje się jeszcze bardziej przełomowa przyszłość, niż nanorurkom węglowym. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Fascynujące warsztaty naukowe |
Zapraszamy na fantastyczne warsztaty naukowe, które przeprowadzi Funiversity. Uczniowie szkół podstawowych będą mogli zamienić się na chwilę w naukowców i odkrywców oraz przekonać się, że nauka jest wciągająca i ciekawa! Podczas warsztatów dzieci wytworzą własną tęczę, zbadają lasery, rozszczepią światło. Dodatkowo, warsztaty uczą otwartości, budowania relacji z rówieśnikami i dorosłymi, odwagi w myśleniu i zadawaniu pytań, samodzielnego znajdowania rozwiązań oraz formułowania sądów i wypowiedzi. Przewidziany jest też mini-wykład z zakresu ochrony własności intelektualnej przeprowadzony przez eksperta Urzędu Patentowego RP. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Flawonoidy - bioaktywne związki w naparach ziołowych |
Flawonoidy to związki chemiczne powszechnie występujące w roślinach, gdzie pełnią one rolę obrony przed promieniowaniem UV i szkodnikami. Gromadzą się głównie w zewnętrznej warstwie tkanek roślinnych (np. w skórce owocu), a ze względu na swoją intensywny kolor nadają barwę kwiatom, owocom i jesiennym liściom. W badaniach in vitro oraz z udziałem żywych organizmów flawonoidy wykazują między innymi działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, uszczelniające naczynia krwionośne, rozkurczowe (spazmolityczne), moczopędne, przeciwmiażdżycowe i antyagregacyjne. Wspomagają usuwanie z organizmu metali ciężkich, jak kadm czy ołów, za to ułatwiają przyswajanie witaminy C. Zdolność flawonoidów do pochłaniania promieniowania UV wykorzystuje się w kosmetyce, stosując wyciągi z bogatych w nie roślin jako naturalne filtry UV. Flawonoidy powszechnie występują w owocach (szczególnie cytrusowych i jagodowych), herbacie, czerwonym winie, czekoladzie, warzywach (np. pomidorach, brokułach, papryce, sałacie), a także w licznych roślinach leczniczych. W ziołolecznictwie stosuje się surowce flawonoidowe m.in. w schorzeniach naczyń krwionośnych jak np. żylaki, krwawienia, kruchość i łamliwości naczyń krwionośnych (rutyna, hesperydyna), w chorobie wieńcowej (C-glikozydy flawonowe); schorzeniach wątroby (sylimaryna) i dróg moczowych (hiperozyd, garbniki). Zapraszamy zatem wszystkich na pokaz, w trakcie którego wspólnie sprawdzimy, ile jest flawonoidów w naparach z ziół leczniczych. Dla chętnych - będzie też można zbadać własne próbki.
_________________________________________ 1 Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel. 572 0950, kierownik prof. dr hab. Iwona Wawer. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Historia mycia |
Wszyscy używają preparatów myjących, powinni więc być zainteresowani budową i właściwościami związków powierzchniowo czynnych, ich syntezą i badaniem podstawowych własności. Zajęcia obejmują:
|
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Jak Maria Skłodowska-Curie odkrywała rad czyli promieniotwórczość wokół nas |
Maria Skłodowska-Curie, polska uczona wszech czasów, dwukrotna noblistka, która zajmowała się badaniami nad promieniotwórczością polonu i radu. Poznamy ciekawostki i anegdoty dotyczące Marii oraz zanalizujemy aktualne korzyści i zagrożenia, które niesie promieniotwórczość. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Kolorowy zawrót główy |
Chemia to nie tylko skomplikowane wzory i równania, ale również cała paleta barw, to gra kolorów. Umiejętność ich rozdzielania wiąże się z techniką, której geneza ma miejsce w Polsce, a obecnie stanowi podstawę nowoczesnej chemii analitycznej. Przedstawimy zagadnienie różnych barw substancji oraz możliwości ich rozdzielenia, z wykorzystaniem techniki zapoczątkowanej przez Cwieta. Omówiony zostanie również wpływ środowiska chemicznego na barwy substancji. Stosując proste techniki chromatograficzne pokażemy, w jaki sposób można dokonać rozdzielenia mieszanin barwników na ich składowe, jak w kolorze czarnym można znaleźć całą tęczę barw. Zainteresowani będą mogli również samodzielnie dokonać rozdzielenia barwników z flamastrów. Pokażemy sposoby wywołania zmian barw substancji poprzez zmianę środowiska. Bezbarwny roztwór zmienimy w malinowy oraz czarny w bezbarwny. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Kolorowy zawrót głowy |
Chemia to nie tylko skomplikowane wzory i równania, ale również cała paleta barw, to gra kolorów. Umiejętność ich rozdzielania wiąże się z techniką, której geneza ma miejsce w Polsce, a obecnie stanowi podstawę nowoczesnej chemii analitycznej. Przedstawimy zagadnienie różnych barw substancji oraz możliwości ich rozdzielenia, z wykorzystaniem techniki zapoczątkowanej przez Cwieta. Omówiony zostanie również wpływ środowiska chemicznego na barwy substancji. Stosując proste techniki chromatograficzne pokażemy, w jaki sposób można dokonać rozdzielenia mieszanin barwników na ich składowe, jak w kolorze czarnym można znaleźć całą tęczę barw. Zainteresowani będą mogli również samodzielnie dokonać rozdzielenia barwników z flamastrów. Pokażemy sposoby wywołania zmian barw substancji poprzez zmianę środowiska. Bezbarwny roztwór zmienimy w malinowy oraz czarny w bezbarwny. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Maria Skłodowska-Curie prekursorką radiacyjnej konserwacji dzieł sztuki |
Pionierskie prace Marii Skłodowskiej-Curie dały początki współczesnym technologiom radiacyjnym. Promieniowanie jonizujące stosuje się obecnie między innymi do konserwacji obiektów istotnych dla dziedzictwa kulturowego. Omówiono kilka przykładów wykorzystania promieniowania gamma i wiązki elektronów do dezynsekcji, dezynfekcji i tzw. radiacyjnej konsolidacji różnych artefaktów. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Mobilne laboratorium - analiza wody - zrób to sam |
Mobilne laboratorium dydaktyczno-badawcze przeznaczone jest do monitoringu zanieczyszczeń środowiska w szczególności wód, gleb oraz roślinności. Zakres badań, ustalany jest w zależności od potrzeb i realizuje się przez przyłączanie specjalistycznych modułów pomiarowych. Podstawowe zadania laboratorium obejmują: oznaczanie parametrów charakteryzujących zanieczyszczenie wód, ścieków, gleb i roślinności w terenie, pobieranie, przechowywanie oraz przygotowanie próbek stałych i ciekłych, wykonywanie oznaczeń in situ w przypadku katastrof ekologicznych, szkolenie studentów i specjalistów w zakresie chemicznej analizy wód i gleb. Dzięki wyposażeniu możliwe jest oznaczanie analitów nieorganicznych i organicznych na poziomie śladowym z precyzją osiągalną w laboratoriach stacjonarnych. W ramach pokazów/warsztatów możliwa będzie do samodzielnego przeprowadzenia fizykochemiczna analiza wód (różnego pochodzenia) pod kątem wybranych zanieczyszczeń.
|
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Mydło z domowej manufaktury |
Mydło wykorzystywano już w starożytności. Na przestrzeni wieków było wykonywane z różnych surowców i w różnorodny sposób. Dzisiaj rzadko kupujemy klasyczne mydło w kostce a jeszcze rzadziej możemy spotkać kogoś kto je samodzielnie produkuje. Warsztaty mydlarskie to doskonała okazja do zapoznania się z metodami otrzymywania mydła i do samodzielnego wykonania pachnących, kolorowych mydełek. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Na straży trawienia – wysiłki enzymów |
Pozyskiwanie składników odżywczych ze spożywanego jedzenia jest niewdzięczną rolą enzymów, małych biokatalizatorów, które utrzymują i kontrolują prawidłową pracę organizmu. Pełnią wiele funkcji, a jedną z nich jest proces trawienia czyli wydobycie cennych minerałów i witamin ze spożywanych posiłków. Proces odzyskiwania substancji odżywczych polega na rozbiciu cząsteczek pokarmu na prostsze, przyswajalne przez organizm związki. Do kluczowych enzymów trawiennych zaliczamy amylazy czyli klasę enzymów odpowiadających za trawienie węglowodanów. Rolą uczniów na warsztatach będzie zapoznanie się z działaniem enzymów i ich rolą w procesie trawienia. Modelowym przykładem będzie amylaza ślinowa pozyskana ze śliny uczniów. Jej aktywność zostanie doświadczalnie zbadana na przykładzie trawienia skrobi. Ponadto, uczniowie zapoznają się z ochronną rolą katalazy w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Enzym ten kontroluje poziom nadtlenku wodoru w tkankach, a w przypadku jego nadmiaru rozkłada do na wodę i tlen. Efekt działania katalazy poznamy wykonując doświadczenia z wodą utlenioną i wybranym materiałem biologicznym tj. wątrobą drobiową, jabłkiem, ziemniakiem. Dodatkowo uczniowie sprawdzą, jaki wpływ na działanie enzymów mają warunki reakcji, m.in. temperatura, stężone roztwory kwasów i zasad. Po warsztatach uczniowie będą swobodnie wypowiadać się na temat budowy i roli enzymów w procesach biologicznych. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Nanosrebro - fakty i mity |
Nanosrebro, czyli srebro rozdrobnione do rozmiarów nanometrycznych (10-9 m) stało się w ostatnich latach jednym z najintensywniej badanych materiałów. Posiada unikalne właściwości optyczne, katalityczne i biologiczne, często inne niż srebro w skali makro. Jest obecnie najlepiej sprzedającym się produktem nanotechnologii. W środkach masowego przekazu, czy w opisach produktów zawierających nanosrebro możemy znaleźć wiele informacji o niezwykłych właściwościach tego materiału. Które z nich są prawdziwe, a które stanowią tylko chwyt reklamowy? W trakcie wykładu słuszność niektórych z nich, tych najczęściej się pojawiających, poddana zostanie weryfikacji w oparciu o najnowsze wyniki badań naukowych. Omówione zostaną najważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne nanosrebra, najczęściej stosowane metody jego wytwarzania, proponowane w literaturze mechanizmy działania bakteriobójczego oraz najnowsze doniesienia dotyczące toksyczności tego wyjątkowego nanomateriału. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Nanostruktury w medycynie |
Medycyna od samego początku działa na styku biologii, chemii, ale też i techniki. Wykorzystuje wszystkie nowoczesne rozwiązania, od promieniowania rentgenowskiego po lasery i ultradźwięki. Kolejnym etapem jej rozwoju jest zastosowanie nanostruktur. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Nanotechnologia w służbie czystej wody |
Dostęp do czystej wody uważamy za coś oczywistego, niewielu jednak wie, że 1 na 8 osób cierpi z powodu jej braku. Rozwiązaniem może być nanotechnologia, dzięki której możliwe jest usuwanie z wody bakterii, grzybów, wirusów i innych zanieczyszczeń. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Napary ziołowe do kąpieli w walce ze starzeniem się skóry |
Rodniki to bardzo reaktywne cząstki posiadające niesparowany elektron. W nadmiarze powodują one uszkodzenia biomolekuł, w tym DNA. Wiele prac wskazuje na związek między zmniejszoną odpornością na działanie rodników w komórkach a chorobami, np. układu krążenia, neurodegeneracyjnymi czy nowotworowymi. Również w przypadku naturalnych procesów jak starzenie się skóry, rola rodników jest coraz silniej podkreślana. Uczestniczą one w uszkadzaniu ceramidów, włókien kolagenowych i elastynowych, co efekcie prowadzi do zmniejszenia elastyczności skóry i powstawania zmarszczek. Zmian skóry nie potrafimy powstrzymać, ale możemy próbować je opóźnić. Antyoksydanty (przeciwutleniacze) neutralizują rodniki i przeciwdziałają występowaniu stresu oksydacyjnego. W toku ewolucji organizmy żywe wytworzyły szereg mechanizmów obronnych, nie zawsze są one jednak wystarczające. Bardzo ważne jest więc uwzględnienie w diecie produktów bogatych w przeciwutleniacze takie jak witamina C i E, karotenoidy czy związki polifenolowe - flawonoidy, antocyjany czy taniny, znajdujące się głównie w owocach i warzywach. Ale oprócz diety istotna jest również właściwa pielęgnacja skóry. Stosowanie kremów, maseczek, a także kąpieli zawierających wyciągi roślinne bogate w antyutleniacze pomoże nam dłużej cieszyć się piękną, zdrową cerą. Zapraszamy zatem wszystkich na pokaz, w trakcie którego wspólnie przeprowadzimy pomiary właściwości przeciwrodnikowych różnych rodzajów naparów ziołowych. Do tego celu wykorzystamy modelowy, barwny rodnik DPPH. Będzie można zbadać potencjał antyoksydacyjny niewielkiej liczby próbek własnych naparów. Zapraszamy z próbkami! _________________________________________ 1 Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel. 572 09 50, kierownik prof. dr hab. Iwona Wawer. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Pękające pięty – defekt kosmetyczny czy problem zdrowotny |
Zespół pękających pięt jest schorzeniem, z którym zmaga się spora część społeczeństwa. Przyczyn powstawania pęknięć jest wiele, między innymi: nadwaga, zaburzenia hormonalne, suchość skóry, nieprawidłowo dobrane obuwie. Czy można z tym problemem poradzić sobie samemu? A może warto wybrać się do specjalisty – podologa? Celem zabiegu w gabinecie podologicznym jest usunięcie zrogowaciałego naskórka, opracowanie krawędzi pęknięć oraz aplikacja preparatu regenerującego, nawilżającego oraz uelastyczniającego naskórek. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Polimery przewodzące: Czy plastik może przewodzić prąd? |
Większość tworzyw sztucznych jakie spotykamy w życiu codziennym jest dobrymi izolatorami, to znaczy nie przewodzi prądu elektrycznego. Z kolei metale, które przewodzą bardzo dobrze, nie posiadają wielu zalet tworzyw sztucznych, np. są ciężkie i nieprzezroczyste oraz często ulegają korozji. Czy istnieją materiały sztuczne, które mogą być wykorzystane jako przewodniki w urządzeniach elektronicznych takich jak komputery, telewizory i telefony komórkowe? Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas wykładu dotyczącego polimerów przewodzących. Polimery te, to stosunkowo nowe materiały, za których odkrycie w roku 2000 przyznano nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. W trakcie wykładu omówione zostaną właściwości optyczne, elektryczne i mechaniczne polimerów przewodzących, metody ich otrzymywania oraz przykłady zastosowań w życiu codziennym. Poruszone zostaną też zagadnienia wytwarzania polimerów przewodzących w formie nanostruktur, czyli obiektów o rozmiarach rzędu pojedynczych nanometrów, takich jak nanorurki i nanocząstki. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Produkty spożywcze okiem chemika |
Wśród olbrzymiej ilości pokarmów najważniejszą rolę odgrywa woda, bez której człowiek nie może żyć dłużej niż kilka dni. Woda stanowiąca ponad połowę masy ciała ludzkiego jest składnikiem prawie wszystkich produktów spożywczych. Pozostałe składniki to cukry, tłuszcze i białka, a także witaminy i składniki mineralne. Przeprowadzone badania dowiodły, że do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebne są wszystkie rodzaje składników. Podczas wykładu uczniowie dowiedzą się jakie są podstawowe składniki produktów spożywczych. Zobaczą doświadczenia chemiczne w celu ich identyfikacji, np. obecność białka w twarogu, glukozy w soku jabłkowym czy skrobi w ziemniaku. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Produkty spożywcze okiem chemika |
Wśród olbrzymiej ilości pokarmów najważniejszą rolę odgrywa woda, bez której człowiek nie może żyć dłużej niż kilka dni. Woda stanowiąca ponad połowę masy ciała ludzkiego jest składnikiem prawie wszystkich produktów spożywczych. Pozostałe składniki to cukry, tłuszcze i białka, a także witaminy i składniki mineralne. Przeprowadzone badania dowiodły, że do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebne są wszystkie rodzaje składników. Podczas wykładu uczniowie dowiedzą się jakie są podstawowe składniki produktów spożywczych. Zobaczą doświadczenia chemiczne w celu ich identyfikacji, np. obecności białka w twarogu, glukozy w soku jabłkowym czy skrobi w ziemniaku. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Przygoda z chemią |
Impreza obejmie pokazy kilkudziesięciu doświadczeń, wśród których znajdą się eksperymenty pirotechniczne, np. wulkan chemiczny, fajerwerki zapalane lodem, flary, grzyb atomowy oraz chemiluminescencyjne, np. zorza polarna, spirala światła, tlen singletowy, chemiczne latarki, a także oscylacyjne, np. bijące serce rtęciowe czy fale chemiczne. Goście będą mogli także aktywnie uczestniczyć w eksperymentowaniu w jednej z sal laboratoryjnych, „sadząc” ogród chemiczny, czyszcząc przedmioty wykonane ze srebra, ugniatając płyn nienewtonowski, pisząc prądem, syntetyzując niezwykłą superlepką ciecz, zanurzając róże w ciekłym azocie, produkując chemiczną oranżadę, zmieniając barwę kwiatów kobaltowych, wykorzystując ziemniak do produkcji tlenu, montując ogniwa z ogórków i cytryn, przeprowadzając chromatografię, czy pisząc i odczytując listy z wykorzystaniem atramentu sympatycznego. |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Sekrety kuchni molekularnej |
Wszystko, co nas otacza można rozbić na molekuły, a następnie dowolnie wykreować z nich nowe obiekty. Kuchnia molekularna jest to dział gastronomii wykorzystujący wiedzę naukową dotyczącą procesów fizycznych i chemicznych do tworzenia nowych, czasem zaskakujących formą i smakiem potraw. Substancje wykorzystywane do gotowania molekularnego to zupełnie naturalne związki chemiczne. W naszym laboratorium stworzymy idealne warunki, aby mali kucharze molekularni mogli wykorzystując receptury rodem z akademii Pana Kleksa przygotować makaron z herbaty, owocowy kawior czy lody na bazie ciekłego azotu w 5 sekund. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Spektroskopia molekularna jako doskonała metoda badań mikro- i makrokosmosu |
Spektroskopia molekularna wykorzystuje oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią, co można obserwować w skali kosmicznej i laboratoryjnej. W najprostszym przypadku widzimy światło gwiazd dochodzące do nas z odległej przestrzeni, a jego analiza spektralna pozwala na badanie składu substancji emitującej to światło. Na tej podstawie wiemy, jakie pierwiastki i związki chemiczne są w gorących obiektach odległych od nas nawet o miliony lat świetlnych. Podobne doświadczenia możemy na mikroskopijną skalę przeprowadzić w laboratorium, jeśli chcemy poznać skład chemiczny nieznanego nam stopu lub innej próbki materiału. Promieniowanie elektromagnetyczne ma jednak znaczenie większy zakres niż rejestrowane naszym wzrokiem światło. Ten zakres obejmuje fale radiowe, mikrofale, podczerwień, część widzialną, ultrafiolet, promieniowanie rentgenowskie i wysokoenergetyczne promieniowanie gamma. Praktycznie każdy obszar tego promieniowania dostarcza nam bardzo ciekawych informacji o budowie materii. Także dosłownie każdy obszar promieniowania elektromagnetycznego jest wykorzystywany w spektroskopii molekularnej i to niezależnie od wielkości badanych obiektów. Fale radiowe służą więc do obserwacji kosmosu w radioastronomii, ale z powodzeniem są również wykorzystywane w laboratorium jako niezbędny element radiospektroskopii. Rejestrujemy również promieniowanie rentgenowskie od kwazarów, a w laboratorium używamy promieni X w badaniach struktury kryształów. Spojrzenie na zastosowanie spektroskopii molekularnej w badaniach naukowych z różnych dziedzin daje nam wyobrażenie o jednolitej budowie Wszechświata. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Stare baterie na nowo |
W czasie wykładu omówione zostaną sposoby magazynowania energii ze szczególnym uwzględnieniem baterii i akumulatorów wraz z opisem ich działania. Przedstawione zostaną główne rodzaje i najnowsze rozwiązania obecnie stosowanych akumulatorów w przemyśle motoryzacyjnym. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Symulacja komputerowa rzeczywistych procesów w przemyśle chemicznym |
W formie warsztatów komputerowych uczestnicy zostaną zapoznani z oprogramowaniem wykorzystywanym do komputerowych symulacji rzeczywistych procesów chemicznych realizowanych na skalę przemysłową. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Szkiełko i oko, czyli to i owo o mikroskopach |
Metody mikroskopowe są jednym z najważniejszych narzędzi badawczych, jakimi posługują się naukowcy wielu dziedzin, począwszy od biologii i medycyny, aż po fizykę, chemię i geologię. O miejscu tych metod we współczesnej nauce świadczy choćby przyznanie w 2014 roku nagrody Nobla za opracowanie nowych metod mikroskopii optycznej przekraczającej limit dyfrakcyjny światła. Podczas wykładu poruszone zostaną zagadnienia wykorzystania współczesnych technik mikroskopowych w badaniach naukowych, ale również w przemyśle, diagnostyce medycznej i kryminalistyce . W pierwszej części przedstawiona zostanie historia metod mikroskopowych poczynając od konstrukcji Janssenów i Leeuwenhoeka, poprzez pierwsze mikroskopy elektronowe, aż po urządzenia współczesne. Następnie omówione zostaną zasady działania oraz wady i zalety poszczególnych metod. Obejmą one kolejno mikroskopy optyczne (w tym fluorescencyjne), elektronowe (skaningowy, transmisyjny) oraz mikroskopy z sondą skanującą (mikroskopia sił atomowych, mikroskopia tunelowa). Wykład będzie ilustrowany licznymi przykładami, w tym zdjęciami, animacjami oraz klipami wideo. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Tajemnice aromaterapii |
Zrób sobie własną mieszankę pachnących olejków eterycznych! Podczas krótkiego wykładu zapoznaj się z podstawami aromaterapii. W ramach warsztatów pod okiem specjalistów od aromaterapii samodzielnie wykonaj mieszankę olejków o określonych właściwościach. Na formularzu zadania wpisz receptę i swój adres poczty elektronicznej a otrzymasz ocenę i weźmiesz udział w losowaniu upominków. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Tajemnicze INCI czyli jak rozpoznać „co w kremie piszczy” |
Każdy kto kupuje kosmetyki chociaż raz zastanowił się co wchodzi w skład kosmetyków i czy kupowany produkt rzeczywiście działa. Odpowiedź często kryje się w składzie INCI kosmetyku. Jednak co to właściwie jest INCI? Jak sprawdzić, poszczególne składniki i odnaleźć ich działanie? Gdzie szukać wiarygodnych informacji o składnikach kosmetyków? W ramach wykładu połączonego z warsztatami poszukamy informacji na temat różnych składników w produktach kosmetycznych, które używamy na co dzień. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Tworzenie kosmetyków – wiedza i szczypta magii |
Zapoznaj się z podstawowymi metodami wytwarzania różnych form kosmetyków (emulsje, roztwory spc, żele). W laboratorium Chemii Kosmetycznej samodzielnie wykonaj wybrany kosmetyk i sprawdź czy wpływa on na nawilżenie i natłuszczenie skóry. Zajęcia praktyczne w laboratorium chemii kosmetycznej. Uczestnicy poznają podstawy teoretyczne i praktyczne metod wytwarzania najczęściej spotykanych form kosmetyków (emulsje, roztwory środków powierzchniowo czynnych, żele), dowiedzą się co naprawdę jest w kosmetyku, samodzielnie wykonają wybrany przez siebie prosty kosmetyk (żel nawilżający, żel do układania włosów, żel pod prysznic, płyn do kąpieli itp.), będą mogli sprawdzić jak i czy ich kosmetyki wpływają na nawilżenie i natłuszczenie skóry |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | W krainie zapachów |
Zanurz się w fascynujący świat zapachów! Wykład połączony z „degustacją” wybranych węchowych składników |
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Za co kochamy czekoladę? |
Co powoduje, że jedzenie czekolady tak wielu ludziom sprawia przyjemność? Czy to tylko słodki smak, a może coś więcej? Czy czekolada uzależnia? Czy może leczyć? Czy biała czekolada to naprawdę czekolada?
|
chemia |
|
Lekcja festiwalowa | Zabawa w ciepło-zimno, czyli warsztaty z wymiany ciepła |
Wymiana ciepła jest ważnym zagadnieniem, wpływającym na przebieg procesów fizykochemicznych. W trakcie zajęć dzieci własnoręcznie wykonają doświadczenia m.in. obrazujące przewodnictwo cieplne materiałów czy też wpływ mieszania na chłodzenie. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Żele polimerowe – inteligentne materiały o ciekawych zastosowaniach |
Żel polimerowy można określić jako jedną makromolekułę, która tworzy trójwymiarową sieć wypełnioną rozpuszczalnikiem. Duża zawartość rozpuszczalnika oraz stała konsystencja powodują, że materiał taki łączy w sobie cechy charakterystyczne dla ciał stałych i cieczy. W skali makroskopowej żele zachowują się jak ciało stałe, w którym trójwymiarowa sieć bierze udział w procesach deformacji oraz nadaje żelom kształt. W skali mikroskopowej, żele zachowują się podobnie do cieczy. Właściwości takie jak: pochłanianie dużych ilości wody, posiadanie trójwymiarowej specyficznej sieci nadającej odpowiednie właściwości mechaniczne, odporność termiczna i chemiczna, elastyczność, duża pojemność sorpcyjna, nietoksyczność, często biokompatybilność, biodegradowalność i sorpcja jonów metali ciężkich a także związków organicznych powodują, że żele znajdują szerokie zastosowanie. Żele polimerowe posiadają jeszcze inną ciekawą właściwość: zachodzi w nich objętościowe przejście fazowe. W konsekwencji mogą występować w dwóch postaciach: napęczniałej oraz skurczonej. Przejście żelu z jednej postaci w drugą nazywane jest objętościowym przejściem fazowym. To przejście jest odwracalne i może być wywołane w każdą stronę zmianą jakiegoś czynnika środowiskowego: fizycznego (temperatura, światło, pole magnetyczne i elektryczne) lub chemicznego (pH, stężenie określonych jonów lub cząsteczek). W trakcie zachodzenia przejścia fazowego żelu napęczniałego roztwór jest usuwany ze struktury żelu i w rezultacie powstaje faza skurczona, bogata w polimer. Dzięki swojej czułości na różne czynniki środowiskowe materiały te określa się mianem „inteligentnych”. Ta właściwość żeli polimerowych poszerza możliwości ich zastosowań co w trakcie wykładu będzie szczegółowo omówione. |
chemia |
|