wiedza o języku i kulturze

Z ponad 280 języków mniejszościowych starego kontynentu tylko 80 ma status oficjalny, a 100 jest poważnie zagrożonych. Wraz z globalizacją, industrializacją, nowymi mediami i zmianą stylu życia, a także w konsekwencji dyskryminacji i panujących ideologii, przekaz międzypokoleniowy języków mniejszościowych został osłabiony lub zahamowany. Jednocześnie wiele z tych języków jest obecnie nauczanych w szkołach, funkcjonuje w mediach i przestrzeni publicznej. Młode pokolenie podchodzi do nich ambiwalentnie: większość nie nauczyła się ich w domu, nieliczni po kursach szkolnych są w stanie ich używać, niewielu widzi sens ich istnienia w świecie, w którym liczy się przede wszystkim język angielski. Są jednak także tacy, których można nazwać „nowomówcami” [new-speakers]: którzy nauczyli się języków mniejszościowych, używają ich i walczą o ich przetrwanie. Kim są dziś młodzi użytkownicy języków mniejszościowych? Jakie podejmują działania na rzecz kultur i języków mniejszościowych? Jakie mają strategie identyfikacyjne? Kwestie te zostaną omówione na przykładzie czterech mniejszości językowych Europy: kaszubskiej, łużyckiej, bretońskiej i walijskiej.

Literacki obraz edukacji dziewcząt i chłopców na przełomie XIX i XX wieku.

Naukowcy twierdzą, że rodzimy się altruistami. To pozwala nam przeżyć i umożliwia ewolucyjny sukces. Człowiek to istota niezwykle rozwinięta pod względem emocjonalnym, a dzięki specjalnym strukturom mózgu jest w stanie „czytać w myślach” innych osób. Obcowanie z literaturą, twierdzą naukowcy, jest również dla nas czymś naturalnym – nieważne, czy jesteśmy autorami, czy czytelnikami opowieści.

Co biologia ma do powiedzenia na temat książek? Czy istnieje związek pomiędzy altruizmem a czytaniem? I jaką rolę literatura pełni zarówno w rozwoju osobistym, jak i w tworzeniu się społeczeństw? Spróbujemy wspólnie udzielić odpowiedzi na te pytania, korzystając z elementów wiedzy naukowej, oraz – przede wszystkim - własnych czytelniczych doświadczeń.

Po śmierci żony, Celiny z Szymanowskich, Mickiewicz opowiedział przyjaciołom (a oni to zapisali) sen, który przyśnił mu się wiele lat wcześniej, podczas pobytu w Petersburgu, gdy bywał stałym gościem salonu Marii Szymanowskiej. Uznał teraz, że był to sen proroczy, dotyczący jego przyszłego małżeństwa z  młodziutką wówczas córką Marii Szymanowskiej. Dotychczasowi badacze literatury nie poradzili sobie z interpretacją tego snu.  Na jego zrozumienie pozwala natomiast psychoanalityczna wiedza dotycząca praw psychiki ludzkiej, budowy znaczeniowej snów i metod docierania do ich ukrytych, istotnych treści. Wiedza ta pozwala wyjaśnić, skąd bierze się charakter niektórych snów, które skłonni jesteśmy uznawać za prorocze.  I  pozwala głębiej wniknąć w   życie psychiczne Mickiewicza.

Zajęcia pokazują na wybranych przykładach, zaczerpniętych z nurtu „kryminału retro”, (literatura i film) a także ekranizacji klasycznych opowieści detektywistycznych oraz materiałów o charakterze zbeletryzowanych dokumentów – współczesne, potoczne wyobrażenia na temat pewnej specyficznej sfery wieku XIX. Oprócz mody na seriale kryminalne w klimacie retro (brytyjskie, kanadyjskie czy amerykańskie, jak np. „Ripper Street”, „Museum Eden”, „Murdoch Mysteries”, „Suspicions of Mr Whicher”, „Copper”) omówione zostaną również postaci historyczne i fikcyjne, które funkcjonują już jako swoiste, rozpoznawalne  znaki kulturowe (np. Kuba Rozpruwacz, Sherlock Holmes i jego liczne rzeczywiste pierwowzory).

Podczas zajęć zostaną poddane oglądowi zarówno rażące anachronizmy, dotyczące sfery kultury materialnej czy języka (będące wynikiem niewiedzy autorów powieści czy scenariuszy lub – w przypadku obcojęzycznych tekstów kultury – również tłumaczy, niezorientowanych w niuansach stylistycznych pewnych terminów), jak i zaskakujące elementy, które są niezgodne ze stereotypową wizją tej epoki – a jednak odzwierciedlają prawdę historyczną. Interaktywny charakter zajęć, polegający m. in. na odwoływaniu się do „wiedzy codziennej” odbiorców w formie prostego quizu (prawda czy fałsz?), ma w założeniu podważyć schematy oraz w przystępny sposób ukazać niejednoznaczność i bogactwo XIX stulecia.

Kultura fizyczna staje się jedną z form świadomości społecznej. Towarzyszy emancypacji kobiet, jest rodzajem manifestacji przynależności narodowej, niejednokrotnie też uczestniczenie w „sportowo-towarzyskim” życiu miasta świadczy o statusie materialnym i społecznym (wyścigi konne). Pojawiają się wynalazki, które przyczyniają się do ulepszenia narzędzi sportowych: dętka zapewniająca elastyczność i sprężystość piłkom oraz oponom pneumatycznym, łańcuch rowerowy, szprychy; najważniejszy okres dla rozwoju poszczególnych dyscyplin przypada właśnie na koniec XIX wieku – od tamtego czasu zmieniają się one jedynie nieznacznie (pojazd zwany bicyklem, zaprojektowany w ciągu ostatnich 30 lat XIX wieku jest używany do dziś).

Polacy czytali o zbrodniach Rozpruwacza w 1888 r. i nadal się nimi interesują – w ub. roku ukazały się „Pozdrowienia z Londynu”, poznaliśmy też nową teorię o Kubie-naszym rodaku. Nie wiem, kto był zabójcą, ale znam kilka faktów i mitów.

Proponujemy wprowadzenie do warsztatu tłumacza kabinowego, obejmujące tłumaczenie pokazowe w wykonaniu instruktorek oraz szereg ćwiczeń i zabaw, które stymulują podzielność uwagi, mechanizm antycypacji, wykorzystywanie redundancji, wiedzy pozajęzykowej, kompetencji kulturowej itp. Warsztat jest pomyślany jako prezentacja tego, co się dzieje w kabinie – i poniekąd również w głowie tłumacza podczas tłumaczenia symultanicznego. Poza „oswajaniem” z kabiną (w sensie jak najbardziej dosłownym, czyli technicznym) poprzez ćwiczenia postaramy się przybliżyć słuchaczom dzień powszedni tłumacza kabinowego, chętnie odpowiemy na pytania, podzielimy się własnymi doświadczeniami. Jeśli chodzi o przygotowanie uczestników warsztatu - właściwie nie jest wymagana biegła znajomość żadnego języka obcego – zaprezentujemy ćwiczenia na przykładzie języka polskiego, choć możemy się odwołać do rosyjskiego i angielskiego (tytułem ilustracji).

Ponieważ w laboratorium przystosowanym do nauczania tłumaczenia symultanicznego jest 10 stanowisk, taką maksymalną liczbę uczestników możemy jednorazowo zaprosić do udziału w warsztacie.

Języki migowe, którymi posługują się Głusi na całym świecie, nie wykształciły do tej pory żadnego standardowego systemu pisma. Nie oznacza to jednak, że próby zapisywania języków migowych na papierze nie są podejmowane. Dla celów edukacyjnych, kulturowych oraz akademickich powstało do tej pory kilkanaście sposobów zapisu języków przestrzennych. W trakcie spotkania uczestnicy zaznajomią się z dwoma wybranymi systemami zapisu dla języków migowych: HamNoSys oraz si5s.
 

Centrum światowej ekonomii przesunęło się w kierunku Azji Wschodniej a Chiny stały się w tej części świata państwem wiodącym gospodarczo. Intensywna kooperacja niesie za sobą, dla obu zaangażowanych stron, problemy dotyczące różnic kulturowych w podejściu do pracy. Skuteczność naszych przedsięwzięć zależy więc w dużej mierze od odpowiedniego poznania kulturowego podłoża negocjacji i handlu z przedstawicielami Państwa Środka

Warsztat w ramach cyklu: SPOTKANIA AZJATYCKIE

Inspiracją do zorganizowania dyskusji jest 130 rocznica urodzin Stanisława Ignacego Witkiewicza upamiętniona uchwałą Senatu Rzeczypospolitej RP oddającą hołd twórczości  obydwu Witkiewiczów - ojca i syna. Jest to zachęta do refleksji nad ich wkładem w rozwój kultury polskiej, a wypadku Witkacego jego obecnością w Europie i na innych kontynentach. Zajęcia  poświęcone będą dyskusji na temat  recepcji twórczości polskiego dramaturga w krajach anglojęzycznych, głównie w USA oraz problemów, przed którymi staje tłumacz podejmujący wyzwanie przekładu utworów Witkacego.

            W czasie spotkania uczestnicy podejmą próbę przetłumaczenia wybranych neologizmów, nazwisk znaczących i wierszyków zawartych w dramatach Witkacego i porównają je z tłumaczeniami prof. Daniela  Geroulda, amerykańskiego teatrologa, tłumacza i wielkiego miłośnika i propagatora twórczości autora Szewców za oceanem. 

Na warsztatach zastanowimy się na podstawie konkretnych przykładów nad różnicami między oralnym i piśmiennym sposobem porozumiewania się. Czy tekst pisany jest tylko utrwaleniem mowy? Okazuje się, że wybór środka przekazu narzuca sposób myślenia, a nawet kompleksową wizję świata. Postaramy się scharakteryzować, na czym polega umysł piśmienny, a następnie spróbujemy zrekonstruować światopogląd przedstawiciela kultury oralnej. Jeśli starczy czasu, uzyskane wnioski zastosujemy do interpretacji języka mediów elektronicznych, które, jak zauważył już Marshall McLuhan, umożliwiły renesans oralności.

Klub dyskusyjny w Bibliotece na Woli ma na celu przywołanie postaci literatów Powstania Warszawskiego tych znanych jak Baczyński, Trzebiński czy Gajcy, jak i tych rzadziej wspominanych: Krystynę Krahelską, Wacława Bojarskiego, Zdzisława Stroińskiego, Wojciecha Mencla, Ewę Pohoską czy Włodzimierza Pietrzaka. Przybliżymy ich twórczość oraz interpretacje utworów.

Celem wykładu będzie wprowadzenie do tematu wpływu kultury na relacje międzynarodowe, wskazanie głównych różnic między sposobami komunikowania się w kulturze polskiej i francuskiej, uwydatnienie podobieństw i różnic między Francuzami a Polakami w sferze biznesowej, jak również prywatnej;

        Cykl wykładów (z prezentacjami multimedialnymi) ma na celu przybliżenie słuchaczom najważniejszych polsko-rosyjskich stereotypów  (przyczyny i mechanizmy ich powstawania, ich siła i wydźwięk, próba ich przezwyciężenia). Wykład będzie się opierał na materiałach z lat 1795-1918 (cz. I) i 1918-2015 (cz. II).

Problematyka wykładu „Polsko-rosyjskie stereotypy w XIX wieku”:

1. W świecie imagologii
2. Jak powstają stereotypy.
3. Najpopularniejsze stereotypy Polaka w Rosji w XIX w.
4. Najpopularniejsze stereotypy Rosjanina wśród Polaków w XIX w.

Problematyka wykładu „Polsko-rosyjskie stereotypy w XX-XXI wieku”:

1. Stereotyp i autostereotyp.
2. Czy polsko-rosyjskie stereotypy z XIX w. funkcjonowały w wieku XX i XXI
3. Stereotyp Polaka w Związku Sowieckim
4. Stereotyp Rosjanina i człowieka sowieckiego w PRL
5. Stereotypy w XXI wieku.

Każda z części cyklu stanowi zamkniętą całość. Istnieje możliwość wysłuchania obu części lub jednej z nich. Przewidziana jest dyskusja. Wykłady w sposób pośredni (metaforyczny) wpisują się w obchody „Roku Światła”

Czy pisanie znaków jest trudne? Pismo chińskie składa się z około 50 000 znaków, wypracowanych w toku długiej ewolucji. W języku współczesnym ponad 95% objętości tekstów w codziennej prasie i popularnych książkach jest pisane przy użyciu 5-6 tysięcy najczęściej używanych znaków. Tyle wystarczy się nauczyć, żeby biegle czytać. Chińskie pismo jest systemem otwartym, co oznacza, że ciągle powstają nowe znaki. Pismo chińskie jest systemem złożonym. Ortografia pisma chińskiego obejmuje kształt oraz kolejność stawianych kresek, których wyróżnia się obecnie 12 rodzajów. Warsztat jest skonstruowany w ten sposób, aby przekazać uczestnikom podstawowe informacje na temat historii i ewolucji kaligrafii chińskiej. Pod koniec warsztatu uczestnicy będą mogli wziąć aktywny udział i samodzielnie napisać kilka chińskich znaków pod moim kierunkiem.

Warsztat w ramach cyklu: SPOTKANIA AZJATYCKIE

Dlaczego w Alicji po drugiej stronie lustra lew i jednorożec walczyły o koronę? Czy flaga Wielkiej Brytanii jest symetryczna? Boże, chroń Królową - przed Szkotami? Tematem otwartego wykładu będą te i inne ciekawostki dotyczące burzliwej historii brytyjskich symboli narodowych.

Czy masz dobrą intuicję językową? Sprawdź! Zmierz się z dawną polszczyzną!

Słownikarze z pracowni leksykograficznej IBL odsłonią tajniki swego warsztatu – ujawnią jakie pułapki zastawili na nas szesnastowieczni pisarze. Każdy uczestnik spotkania będzie mógł zmierzyć się z tekstem dawnym i i odpowiedzieć sobie na pytanie, czym nasz język różni się od języka epoki Jana Kochanowskiego.

Podczas warsztatu spróbujemy odpowiedzieć m.in. na następujące pytania: czym jest przestrzeń i jak jest ona konstruowana? Czy różnicuje się ona ze względu na płeć? Czy istnieje kobiece i męskie doświadczenie przestrzeni? 

Celem spotkania jest zapoznanie uczestników z technikami tłumaczenia, które pomagają rozwiązać problem elementów pozornie wyglądających na takie, których przełożyć się nie da. Będziemy tłumaczyć krótkie fragmenty tekstów literackich i rozmawiać o możliwych rozwiązaniach trudności, które stwarzają.

"Ameryka Łacińska dla dzieci" to zajęcia kulturoznawczo-językowe przeznaczone dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym (6-9 lat). Podczas prezentacji multimedialnej dzieci zapoznają się z podstawowymi wiadomościami o krajach Ameryki Łacińskiej (m.in.położenie, flaga, język, flora i fauna) oraz poznają podstawowe zwroty w języku hiszpańskim. Po prezentacji przewidziane jest wspólne malowanie flag krajów Ameryki Łacińskiej oraz degustacja smakołyków latynoskich. Będzie możliwość zrobienia sobie zdjęcia w prawdziwym sombrero oraz napicia się yerba mate. Zapraszamy!

Na pierwszych zajęciach z języka szwedzkiego poznamy podstawowe jego zasady i cechy charakterystyczne, dzięki czemu każdy uczestnik będzie w stanie wstępnie ocenić własne możliwości względem jego nauki, a także stopień trudności poszczególnych elementów. Przez większość zajęć skupimy się jednak na praktyce i przećwiczymy najbardziej podstawowe zwroty komunikacyjne, związane z przywitaniem się oraz przedstawieniem, a także umiejętności zadania prostych pytań w celu poznania drugiej osoby. 

Królowa Hatszepsut (1479-1458) znana jest z przede wszystkim ze swojej wspaniałej świątyni w Deir el-Bahari. Jednak działalność budowlana tej władczyni nie ograniczała się jedynie do obszaru stolicy państwa – Teb. Królowa rozkazała wybudować od nowa świątynie we wszystkich ośrodkach kultowych, a do nadzoru nad tymi pracami zatrudniła swoich najświetniejszych urzędników. Prace te zostały prawie całkowicie zapomniane i zniszczone przez projekty kolejnych władców oraz współczesną działalność rolników i zbieraczy skarbów. Historię tej ogromnej akcji budowlanej można odtwarzać dziś dzięki źródłom pisanym oraz odkrywanym wciąż nielicznym fragmentom budowli.