wykład

To, że na Ziemi woda ( H2O)  występuje we wszystkich trzech fazach skupienia jest podstawą istnienia życia biologicznego. Woda i jej wykorzystanie odgrywa jednakże także wielką rolę w tej naszej, ludzi, działalności, którą zwiemy cywilizacją. Wykład poświęcony będzie tym właśnie zagadnieniom.

Program wycieczki naukowej:

1. Wyjazd z Warszawy do Ostrowika.
2. Zwiedzanie obserwatorium w Ostrowiku.
3. Dwa wykłady popularne na tematy astronomiczne.
4. Wizyta pod kopułą teleskopu 60 cm i w pokoju obserwatora.
5. Pokazy nieba i ognisko przy którym można się posilić.
6. Powrót do Warszawy.

Bezzałogowe platformy latające, popularnie zwane dronami, coraz częściej znajdują zastosowanie w naukach przyrodniczych. Początkowo służyły głównie fotografowaniu powierzchni ziemi z powietrza, obecnie jednak pozwalają na coraz bardziej złożone zastosowania. W ramach naszego spotkania opowiemy w jaki sposób, w Instytucie Geofizyki UW, wykorzystujemy drony do badania aerozoli występujących w niskich warstwach atmosfery. Dzięki zastosowaniu nowych, miniaturowych sensorów oraz bezzałogowej platformy pionowego startu i lądowania otwierają się nowe możliwości zbierania i integracji danych o profilach pionowych aerozoli atmosferycznych.

Fizyka kwantowa pozwala przygotowywać układy fizyczne w wielu stanach jednocześnie. Stąd narodziła się idea wykorzystania tej własności świata kwantowego to zrównoleglenia obliczeń na niespotykaną dotychczas skalę. Budowa komputerów kwantowych jest jednak wciąż w powijakach ale może jednak powstaną skoro poza instytucjami naukowymi pracuje nad tym również Google..

Powędrujemy szlakiem osobliwych form, wyrzeźbionych przez naturę w piaskowcu na obszarze Sudetów. Zobaczymy bramy, wieże i mosty skalne, pozdrowimy skalnych Kochanków, Starostę i Starościnę, poznamy, jak owe niezwykłości powstały.

Dlaczego Śnieżka jest najwyższym szczytem Karkonoszy, czy naprawdę góra Ostrzyca jest "polskim Fudżi-jamą", gdzie spotkamy "kamienną różę" a gdzie "kamienne organy", co ukrywają jaskinie a co cyrki lodowcowe – to sobie opowiemy.

Planeta, na której żyjemy, daje nam wszystko, co do istnienia niezbędne. Jak ją traktujemy, jakie "ekologiczne" podejście jest sensowne? Rozważymy problem paliw, gazów cieplarnianych, klimatu i wiele innych.

Bardzo dobrej jakości szmaragd jest bardziej ceniony od diamentu i od tysiącleci fascynował niepowtarzalną zielona barwą. Dowiemy się, skąd ta barwa pochodzi, jak powstaje szmaragd oraz gdzie jest wydobywany. Poznamy najcenniejsze z nich.

Dolny Śląsk obfituje w wodospady, rzeki ze zbiornikami retencyjnymi, jeziora, mokradła i stawy. Nie będą miały przed nami tajemnic Bóbr, Kwisa i Stawy Milickie, torfowiska Hali Izerskiej i Równi pod Śnieżką ani wodospady Kamieńczyka lub Łaby.

Znane i wykorzystywane przez człowieka do produkcji energii od stuleci – paliwa kopalne czyli węgle, ropa naftowa i gaz ziemny, zalegają pod powierzchnią Ziemi, często na znacznych głębokościach. Mimo swej „niepopularności” ze względu na środowisko wciąż stanowią główne źródło energii i podstawę rozwoju gospodarczego.

Od czasów helleńskich marmur stał się w Europie jednym z podstawowych surowców rzeźbiarskich, zwłaszcza dla posągów kobiecych. Uzupełniany był często złotem, złocono również rzeźby drewniane. W przeglądzie dotrzemy do XX wieku i Wenus szmacianej...

Złoto jest najbardziej pożądanym (choć nie najużyteczniejszym) metalem w dziejach. Powędrujemy szlakiem jego poszukiwań i wydobycia wokół kuli ziemskiej: od obu Ameryk przez Afrykę, Europę, Azję, Australię po wyspy Indonezji, Nową Gwineę i Oceanię.

Wśród olbrzymiej ilości pokarmów najważniejszą rolę odgrywa woda, bez której człowiek nie może żyć dłużej niż kilka dni. Woda stanowiąca ponad połowę masy ciała ludzkiego jest składnikiem prawie wszystkich produktów spożywczych. Pozostałe składniki to cukry, tłuszcze i białka, a także witaminy i składniki mineralne. Przeprowadzone badania dowiodły, że do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebne są wszystkie rodzaje składników. Podczas wykładu uczniowie dowiedzą się jakie są podstawowe składniki produktów spożywczych. Zobaczą doświadczenia chemiczne w celu ich identyfikacji, np.  obecność białka w twarogu, glukozy w soku jabłkowym czy skrobi w ziemniaku.

Wykład obejmie krótki wstęp do nanotechnologii (historia, przykłady zastosowań nanomateriałów), zaś jego zasadniczą treść stanowi historia odkrycia, otrzymywanie, charakterystyka fizykochemiczna oraz aktualne i perspektywiczne zastosowania technologiczne nowych odmian alotropowych - nanostruktur węglowych. Pierwszymi z nich były odkryte w 1985, zaś otrzymane w 1990 fulereny. W 1991 roku odkryto wielościenne, zaś rok później jednościenne nanorurki węglowe – które dziś znajdują coraz szersze zastosowania na większa skalę, przykładowo w ogniwach litowych i smartfonach. W 2006 roku wyizolowano zaś grafen – pojedynczą warstwę grafitową, której przypisuje się jeszcze bardziej przełomowa przyszłość, niż nanorurkom węglowym.

Zapraszamy na fantastyczne warsztaty naukowe, które przeprowadzi Funiversity. Uczniowie szkół podstawowych będą mogli zamienić się na chwilę w naukowców i odkrywców oraz przekonać się, że nauka jest wciągająca i ciekawa! Podczas warsztatów dzieci wytworzą własną tęczę, zbadają lasery, rozszczepią światło. Dodatkowo, warsztaty uczą otwartości, budowania relacji z rówieśnikami i dorosłymi, odwagi w myśleniu i zadawaniu pytań, samodzielnego znajdowania rozwiązań oraz formułowania sądów i wypowiedzi.

Przewidziany jest też mini-wykład z zakresu ochrony własności intelektualnej przeprowadzony przez eksperta Urzędu Patentowego RP.

28 kwietnia 1986r. nastąpiła awaria bloku czwartego w elektrowni jądrowej Czarnobyl, która doprowadziła do niekontrolowanego wzrostu mocy reaktora. Był to pierwszy i najpoważniejszy w historii wypadek związany z energetyką jądrową na świecie. Na pewno każdy słyszał choćby z telewizji o ogromnej ilości ofiar tego wypadku, o promieniowaniu, które zabiło wiele osób, ale czy rzeczywiście tak było? Niespełna 30 lat temu mówiono, że obszar katastrofy (prawie 30 kilometrowa strefa zwana Zoną) będzie niezdatny do zamieszkania jeszcze przez wiele pokoleń zarówno przez ludzi, jak i zwierząta. Czy faktycznie nikt tam nie mieszka? Jak wygląda dziś Elektrowania Jądrowa Czarnobyl, czy rzeczywiście nic się tam nie dzieje, czy jest to „martwy obszar”? Na te i inne pytania postaramy się poszukać odpowiedzi.

Dzięki ciekawym eksperymentom chemicznym będzie można dowiedzieć się, jak w prosty sposób wykryć cukier w soku jabłkowym, czy też wyizolować zapachowe olejki eteryczne z przypraw kuchennych.

Nanosrebro, czyli srebro rozdrobnione do rozmiarów nanometrycznych (10-9 m)  stało się w ostatnich latach jednym z najintensywniej badanych materiałów. Posiada unikalne właściwości optyczne, katalityczne i biologiczne, często inne niż srebro w skali makro. Jest obecnie najlepiej sprzedającym się produktem nanotechnologii. W środkach masowego przekazu, czy w opisach produktów zawierających nanosrebro możemy znaleźć wiele informacji o niezwykłych właściwościach tego materiału. Które z nich są prawdziwe, a które stanowią tylko chwyt reklamowy? W trakcie wykładu słuszność niektórych z nich, tych najczęściej się pojawiających, poddana zostanie weryfikacji w oparciu o najnowsze wyniki badań naukowych. Omówione zostaną najważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne nanosrebra, najczęściej stosowane metody jego wytwarzania, proponowane w literaturze mechanizmy działania bakteriobójczego oraz najnowsze doniesienia dotyczące toksyczności tego wyjątkowego nanomateriału. 

Azotan(III) i azotan(V) sodu to substancje dodatkowe powszechnie stosowane w przetwórstwie mięsa. Zgodnie z nomenklaturą zaliczane są do grupy substancji konserwujących. Jednak ich właściwości nie ograniczają się jedynie do działania utrwalającego.

Dostęp do czystej wody uważamy za coś oczywistego, niewielu jednak wie, że 1 na 8 osób cierpi z powodu jej braku. Rozwiązaniem może być nanotechnologia, dzięki której możliwe jest usuwanie z wody bakterii, grzybów, wirusów i innych zanieczyszczeń.

Żel polimerowy można określić jako jedną makromolekułę, która tworzy trójwymiarową sieć wypełnioną rozpuszczalnikiem. Duża zawartość rozpuszczalnika oraz stała konsystencja powodują, że materiał taki łączy w sobie cechy charakterystyczne dla ciał stałych i cieczy. W skali makroskopowej żele zachowują się jak ciało stałe, w którym trójwymiarowa sieć bierze udział w procesach deformacji oraz nadaje żelom kształt. W skali mikroskopowej, żele zachowują się podobnie do cieczy. Właściwości takie jak: pochłanianie dużych ilości wody, posiadanie trójwymiarowej specyficznej sieci nadającej odpowiednie właściwości mechaniczne, odporność termiczna i chemiczna, elastyczność, duża pojemność sorpcyjna, nietoksyczność, często biokompatybilność, biodegradowalność i sorpcja jonów metali ciężkich a także związków organicznych powodują, że żele znajdują szerokie zastosowanie.

Żele polimerowe posiadają jeszcze inną ciekawą właściwość: zachodzi w nich objętościowe przejście fazowe. W konsekwencji mogą występować w dwóch postaciach: napęczniałej oraz skurczonej. Przejście żelu z jednej postaci w drugą nazywane jest objętościowym przejściem fazowym. To przejście jest odwracalne i może być wywołane w każdą stronę zmianą jakiegoś czynnika środowiskowego: fizycznego (temperatura, światło, pole magnetyczne i elektryczne) lub chemicznego (pH, stężenie określonych jonów lub cząsteczek). W trakcie zachodzenia przejścia fazowego żelu napęczniałego roztwór jest usuwany ze struktury żelu i w rezultacie powstaje faza skurczona, bogata w polimer. Dzięki swojej czułości na różne czynniki środowiskowe materiały te określa się mianem „inteligentnych”. Ta właściwość żeli polimerowych poszerza możliwości ich zastosowań co w trakcie wykładu będzie szczegółowo omówione.

Chemia to nie tylko skomplikowane wzory i równania, ale również cała paleta barw, to gra kolorów. Umiejętność ich rozdzielania wiąże się z techniką, której geneza ma miejsce w Polsce, a obecnie stanowi podstawę nowoczesnej chemii analitycznej. Przedstawimy zagadnienie różnych barw substancji oraz możliwości ich rozdzielenia, z wykorzystaniem techniki zapoczątkowanej przez Cwieta. Omówiony zostanie również wpływ środowiska chemicznego na barwy substancji. Stosując proste techniki chromatograficzne pokażemy, w jaki sposób można dokonać rozdzielenia mieszanin barwników na ich składowe, jak w kolorze czarnym można znaleźć całą tęczę barw. Zainteresowani będą mogli również samodzielnie dokonać rozdzielenia barwników z flamastrów. Pokażemy sposoby wywołania zmian barw substancji poprzez zmianę środowiska. Bezbarwny roztwór zmienimy w malinowy oraz czarny w bezbarwny.

Co powoduje, że jedzenie czekolady tak wielu ludziom sprawia przyjemność? Czy to tylko słodki smak, a może coś więcej? Czy czekolada uzależnia? Czy może leczyć? Czy biała czekolada to naprawdę czekolada?