wykład

Zwierzęta, osoby skazane na śmierć, sieroty, pacjenci szpitali i klinik na przestrzeni wieków służyli za materiał wykorzystywany w badaniach eksperymentalnych. Pierwsze sekcje zwłok i wiwisekcje zaczęto przeprowadzać już w starożytności. Herofilos (ok.330 – ok. 260 r. p.n.e) oraz jego młodszy kolega Erasistratos (304 – 245 r. p.n.e), główni przedstawiciele aleksandryjskiej szkoły lekarskiej, uzyskali od króla pozwolenie na „zajrzenie” do wnętrza żywego człowieka, skazanego na karę śmierci. Badanie ciała skazańca nie przeprowadzono jednak w celach leczniczych, lecz czysto poznawczych, gdyż obaj lekarze postanowili przyjrzeć się budowie i czynnościom organów wewnętrznych człowieka. Wraz z rozwojem nauk przyrodniczych w XVII wieku wzrosło także zapotrzebowanie na użycie ciał zwierząt i ludzi w badaniach medycznych i biologicznych. Poznawanie tajemnic przyrody miało swoją cenę – śmierć ludzi i zwierząt. Nie można było jednak wydać tych istot na ból i cierpienie nie uzasadniając wpierw prawa do rozporządzania ich zdrowiem i życiem. W jaki zatem sposób próbowano uzasadniać możliwość przeprowadzania eksperymentów na żywych istotach? Jakiego typu argumentów etycznych używano, by uzasadnić prawo do użycia ludzi i zwierząt w badaniach biomedycznych? Z jakiego typu trudnościami spotykały się próby legalizacji tej praktyki badawczej i w jaki sposób starano się je przezwyciężyć? I wreszcie w jaki sposób na płaszczyźnie materialnej i symbolicznej degradowano pewne kategorie istot po to, by móc zapewnić sobie prawo do ich użycia w trakcie prowadzonych badań i eksperymentów?

Literacki obraz edukacji dziewcząt i chłopców na przełomie XIX i XX wieku.

Dolny Śląsk był jednym z głównych obszarów dostarczających złoto w Europie. Przypomnimy rodzaje złóż złota i miejsca wydobycia oraz jego historię, w tym związek dolnośląskiego złota z odkryciem Ameryki, poznamy okazy tego minerału.

Najsłynniejszy barwny kamień dekoracyjny, eksploatowany przez około 200 lat na południowym Uralu. Malachit ma niezwykły wzór w różnych odcieniach zieleni, co pozwala na tworzenie pięknych kompozycji, od biżuterii przez wazy po kolumny.

Żyjemy w dobie wszechobecnych sondaży. Czytając je, zazwyczaj nie zastanawiamy się nad takimi kwestiami jak metodologia, rzetelność badań lub konsekwencje ich publikacji. Zajęcia mają pomóc uczestnikom/czkom w nabyciu podstawowych umiejętności krytycznego odczytywania i analizowania sondaży.

Opowieść o życiu Wandy z Bagińskich Pisarkowej- Chaciewiczowej "Tamary", żołnierza Polskiej Organizacji Wojskowej, gorącej patriotki, odznaczającej się niezwykłym bohaterstwem i poświęceniem oraz członków jej najbliższej rodziny, na tle tragicznych losów Rzeczypospolitej, Historia oparta jest na rękopiśmiennych wspomnieniach z okresu I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej oraz opowieściach rodzinnych.

Podczas wykładu zostanie omówiona tematyka kobiecego doświadczenia wewnętrznego na przykładzie twórczości Debory Vogel i Zuzanny Ginczanki. Awangardowa metoda montażu stosowana przez Vogel była literackim eksperymentem polegającym na próbie przedstawienia polifoniczności życia w oddzieleniu od sfery emocjonalnej. W poezji Ginczanki sensualne doświadczenie świata prowadziło do odkrycia fizyczności słów, a tym samym do poczucia mistycznej kompletności. Zarówno Vogel, jak i Ginczanka stawiały ważne pytania o kształt życia i twórczości, która miała je wyrażać.

Don Kichot z powieści Cervantesa mocno wrósł w rosyjską tradycję, stąd stale podejmowane próby rozpoznania jego miejsca i znaczenia w kulturze. Postać  Rycerza Smętnego Oblicza przeniknęła do wielu dzieł literatury rosyjskiej; jego imię używane jest jako metafora w dyskusjach między reprezentantami różnych, niekiedy skrajnie odmiennych, idei filozoficznych i politycznych (jak słowianofile i okcydentaliści); wreszcie stał się on bohaterem licznych adaptacji teatralnych i filmowych, przeróbek i parafraz przeznaczonych dla czytelnika masowego i dla dzieci. Pytanie brzmi: jakim transformacjom podlega obiekt, przechodzący  z własnego kontekstu, w którym się uformował – w nowy kontekst, który go przyjął? Czy zmiany powstałe w procesie przekładu z jednej kultury na drugą należy traktować jako straty, czy też jako nowe konstrukcje? Kwestie te zostaną omówione na wybranych przykładach tekstów rosyjskiej kultury pierwszej połowy XX wieku.

Jak to się dzieje, że nietoperze potrafią po ciemku wrócić do miejsca, gdzie mieszkają? Jak one to w ogóle robią, że w locie nie rozbijają sobie głowy o drzewo? A kiedy trzeba zapaść w sem zimowy, to skąd wiedzą, gdzie się schować - zwłaszcza takie, dla których to będzie pierwsza zima w życiu? Na te i podobne pytania spróbujemy sobie odpowiedzieć podczas lekcji poświęconej latającym ssakom i ich niezwykłym umiejętnościom. Postaramy się też z pomocą elektronicznych urządzeń usłyszeć to, co normalnie dla naszych uszu jest niesłyszalne i na własnej skórze przekonac się, jak to jest, kiedy trzeba się orientować w otoczeniu za pomocą słuchu, a nie wzroku.

Ruch obrotowy Ziemi podlega wpływom różnorodnych procesów zachodzących w różnych warstwach naszej planety oraz grawitacyjnym oddziaływaniom ze strony Księżyca, Słońca i planet. Ze względu na skomplikowany charakter ruchu obrotowego Ziemi, do chwili obecnej nie udało się opracować pełnego analitycznego jego modelu. Prowadzenie ciągłych obserwacji czyli monitorowanie ruchu obrotowego Ziemi, jest konieczne zarówno dla celów poznawczych, jak i dla potrzeb nawigacji kosmicznej, geodezji satelitarnej czy precyzyjnych pomiarów geodezyjnych czasu.

Podczas wykładu słuchacze dowiedzą się na czym polega kołysanie Ziemi czyli jakie zachodzą zmiany w ruchu obrotowym naszej planety i z czego one wynikają? A także co jest wynikiem zjawiska "kołysania Ziemi".

W większości państw demokratycznych istnieją struktury  i procesy, które  odwołują się do formalnej aprobaty demokratycznie wybranych parlamentów narodowych.

Mamy do czynienia z sytuacją, w której prawo formułowane przez demokratycznie wybranych reprezentantów, często nie ma prawomocności, a więc pozbawione jest uznania ze strony obywateli, mówiąc w skrócie: nie ma autorytetu.

Źródłem autorytetu prawa może być opinia publiczna. Można wskazać dwa modele budowania opinii publicznej: model konsensualny oraz model agoniczny.

 1. Model konsensualny (J. Rawls ) -  dyskutując kwestie prawne nie powinniśmy się odwoływać do doktryn religijnych i filozoficznych ani do czegokolwiek, co jest przedmiotem sporu. Celem debaty jest uzyskanie rozwiązań, które poprą wszyscy obywatele, niezależnie od światopoglądu.

2. Model agoniczny (Ch. Mouffe) – należy tak prowadzić debatę, aby wzięło w niej udział jak najwięcej środowisk. Celem debaty jest podważenie konsensusu i wprowadzenie zmian. 

Dlaczego komórki lubią nanowłókna – rzecz o fascynujących zastosowaniach nanostruktur w inżynierii tkankowej.

Tkanki ludzkich i zwierzęcych organizmów zbudowane są z komórek, znajdujących się w otoczeniu składającym się między innymi z białkowych i cukrowych włókien. Syntetyczne i naturalne włókna polimerowe wytwarzane metodą elektroprzędzenia mogą być wykorzystywane w inżynierii tkankowej do formowania materiałów naśladujących naturalne warunki, w których żyją komórki. Ograniczenia optycznych metod obrazowania nie pozwalają jednak na dokładną obserwację wytwarzanych w ten sposób materiałów. Urządzeniem, które to umożliwia jest skaningowy mikroskop elektronowy (SEM).

Zajęcia obejmują pokaz formowania nanowłókien polimerowych metodą elektroprzędzenia z roztworów, wizytę w laboratorium hodowli komórkowych odpowiednio przystosowanym do warunków sterylnej pracy z komórkami zwierzęcymi lub ludzkimi oraz obserwacje morfologii takich materiałów metodą SEM. W czasie spotkania omówione zostaną techniki wizualizacji komórek, zaprezentowane zostaną przykładowe obrazy komórek wyhodowanych na materiałach oraz badania właściwości mechanicznych nanostruktur pod kątem ich zastosowania do regeneracji ścięgien i więzadeł.

Wykład dotyczy złudzeń percepcyjnych, które w kulturze zachodniej są zjawiskiem powszechnym. Na przykładach zostaną scharakteryzowane podstawowe typologie złudzeń oraz poznawcze i neuropsychologiczne mechanizmy leżące u podstaw określonych złudzeń wzrokowych. Psychologiczne badania potwierdzają występowanie różnic indywidualnych w podatności na określone złudzenia, dlatego część wykładu zostanie poświecona zagadnieniom treningów poznawczych, sprzyjającym odporności na złudzenia. Niezwykle ważnym aspektem jest wpływ złudzeń percepcyjnych na dezorientację przestrzenną u pilotów i np. efektywność zachowania sportowców.

Wykład w ramach cyklu: CZŁOWIEK 2.0

Zajęcia podzielone są na dwie części: wykład i pokazy doświadczalne. W pierwszej części spotkania omówione będą materiały funkcjonalne (materiały inteligentne), które zmieniają swoje właściwości pod wpływem działania czynników zewnętrznych. Kontrolowanie tych czynników sprawia, że materiały inteligentne znajdują zastosowanie w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych. W drugiej części zajęć przeprowadzone zostaną pokazy doświadczalne z wykorzystaniem wybranych materiałów inteligentnych.

Wykład oraz quiz na podstwie dla słuchaczy.

Etap pierwszy: 1. Rachunkowość – czy taka łatwa i logiczna? (Wyjaśnienie ogólnych zagadnień o rachunkowości, jej zadania oraz rola. Punkt pierwszy ma na celu wprowadzenia w tematykę rachunkowości ). 2. Rola rachunkowości w przedsiębiorstwie. W tym punkcie zostanie udzielona odpowiedź na pytanie, które jest zawarte w temacie, oraz przekazanie informacji, jak bardzo ważną rolę odgrywa rachunkowość w prowadzeniu przedsiębiorstwa, oraz wypromowanie zawodu księgowego. 3. A to ciekawe... czyli oszustwa i nie tylko w księgowości na przestrzeni lat. Poinformujemy słuchaczy, czy oszustwa w księgowości są możliwe, oraz jakie są konsekwencje czynów zabronionych). Trochę historii od Luca Paciolego do rachunkowości informatycznej. 4. Współczesna rachunkowość od kuchni – demonstracja funkcjonowania programów komputerowych (RAKS SQL). Odbędzie się prezentacja działania programów komputerowych celem przekazania wiedzy praktycznej.

Etap drugi: 5. Quiz dla słuchaczy- możliwość otrzymania atrakcyjnych nagród. Jako podsumowanie zorganizujemy quiz dla słuchaczy na podstawie wcześniej przekazanej wiedzy teoretycznej. Trzy osoby, które najwcześniej udzielą odpowiedzi na 10 pytań dostaną atrakcyjne nagrody.

Pamięć to jedna z najważniejszych cech naszego intelektu. Zdolność do zapamiętywania osób, informacji, sytuacji i zdarzeń  decyduje o  sukcesie w szkole, w pracy, w kontaktach z ludźmi. Zawartość naszej pamięci – nasze wspomnienia – są najważniejszą cechą, która identyfikujeczłowieka, mnie – jako – mnie.

Każde wspomnienie zostawia w mózgu ślad. Coraz skuteczniej potrafimy go odnajdywać. Potrafimy nawet  zrobić w laboratorium  sztuczny ślad pamięciowy; wspomnienie o zdarzeniu, którego nie było. Czy, w  normalnym życiu,  wspominamy zdarzenia, których nie było?  Jakie procesy neuronalne leżą u podłoża takich zjawisk?

Czy zniekształcenia tego typu dotyczą tylko jednostek, czy może także grup? Kulturoznawcy, socjolodzy, historycy potwierdzają dziś, że społeczeństwa również mają zdolność zapamiętywania, a co za tym idzie mogą pamiętać „dobrze” i „źle”, mogą też zapominać.  Co więcej, specjaliści ci twierdzą, że nasza własna, prywatna pamięć jest w znacznej mierze społecznie kształtowana.

O istocie pamięci i zapominania także w kontekście polsko-żydowskiej historii dyskutować będą: neurobiolog dr hab. Katarzyna Radwańska, biochemik prof. Jerzy Vetulani, historyk prof. Marcin Kula i kulturoznawca prof. Katarzyna Kaniowska.

Katalonia jest jedną z siedemnastu Wspólnot Autonomicznych, które składają sie na współczesną Hiszpanię. Oprócz obowiązującego w całym kraju kastylijskiego, w Katalonii ludzie posługują się swoim językiem – katalońskim. Ma długą historię własnej odrębności, osobną literaturę i tożsamość regionu. W ostatnim czasie wielu mieszkańców coraz mocniej krytykuje przynależność tego regionu do państwa hiszpańskiego przynajmniej z dwóch ważnych powodów.

Pierwszy ma charakter ekonomiczny: Hiszpania a wraz z nią Katalonia są ofiarami globalnego kryzysu ekonomicznego. Bezrobocie w Hiszpanii rośnie od 2007, osiągnięty poziom długu publicznego i rekordowy deficyt budżetowy przedstawiają ponurą wizję.  Trudna sytuacja finansów publicznych spowodowała liczne cięcia budżetowe, które dotknęły m.in. służbę zdrowia i edukację. Katalończycy szczególnie dotkliwie odczuli konsekwencje owych cięć, będąc mieszkańcami  jednego z tych regionów Hiszpanii, które zawsze generowały dużą część dochodu i których sytuacja zachęcała liczne  grupy migrantów, także z innych Wspólnot Autonomicznych do osiedlania się. Dają temu wyraz w licznych marszach protestacyjnych wobec cięć budżetowych. Obecny kryzys finansowy sprawił, że kwestia podatków płaconych przez Katalonię władzom hiszpańskim, by następnie podlegały one redystrybucji tak, aby uboższe regiony także otrzymywały wsparcie centralne stała się przedmiotem publicznej debaty. Wyliczenia katalońskie wskazują, że Katalonia wpłaca więcej do budżetu centralnego niż z niego otrzymuje, co w sytuacji nieustających redukcji budżetu na edukację i służbę zdrowia budzi silny sprzeciw.

Drugim aktualnym powodem silniejszej refleksji nad pozostawaniem w państwie hiszpańskim jest historia paru rodzin pochodzących z innych Wspólnot, które osiedliły się w Katalonii ale zażądały prawa do edukacji swoich dzieci w języku kastylijskim, a nie obowiązującym katalońskim. Sprawa dotarła do Trybunału Konstytucyjnego Hiszpanii, który w 2010 wydał wyrok nakazujący umożliwienie nauki po kastylijsku. Od tego wyroku władze katalońskie usiłują się odwołać, ale sam precedens sprawił, że Katalończycy stanęli w obronie języka niezwykle się aktywizując, podpisując petycje, tworząc grupy wsparcia dla języka na portalu Facebook, wreszcie wychodząc na ulice, między innymi w ramach obchodów świąt.

Narodowe Święto Katalonii to 11 września, co roku z tej okazji odbywa się cały szereg imprez : koncertów, konferencji, uroczystych biesiad sąsiedzkich, wieców politycznych, festynów, podczas których można nabyć flagi, koszulki i inne pamiątki, a także otrzymać ulotki informacyjne. W ostatnich trzech latach jednak zaszła zmiana w skali uczestnictwa w publicznym celebrowaniu 11 września. O ile we wrześniu 2011 obchody zgromadziły w każdym większym mieście po kilka do kilkudziesięciu tysięcy ludzi, to w roku 2012 w samej Barcelonie ulicami przeszedł trudny do oszacowania tłum. Liczba uczestników oceniana jest na między 600.000 a 2 miliony; w ramach Święta 2013 zorganizowano Drogę Katalońską, czyli zmobilizowano ochotników do ustawienia się o godzinie 17.14 w 400km łańcuchu ludzkim po trasie dawnej rzymskiej drogi Via Augusta, władze hiszpańskie mówią o 600.000 uczestników, a władze katalońskie podają, że było ich około 1.600.000. Można zastanawiać się, która z podawanych liczb jest bardziej wiarygodna, ale nawet przyjmując najniższe szacunki, uczestnictwo w Święcie i domniemane zaangażowanie w etniczność katalońską jest zjawiskiem, które ma dużą skalę w Katalonii liczącej sobie 7,5 miliona mieszkańców.

Flagi katalońskie, które do 2012 wywieszone były na stałe tylko w instytucjach typu urzędy i siedziby władz, a na ulicach pojawiały się wyłącznie z okazji  omawianego już Święta Narodowego 11 września, po obchodach w roku 2012 stały się elementem, którym się wymachuje na co dzień wyraźnie celowo. Katalończycy trzymają wywieszone flagi na swoich balkonach, w ogródkach, sklepach na wielu ulicach. Idąc za opiniami swoich wyborców w wyborach parlamentarnych w Katalonii w listopadzie 2012 wiele partii wpisało w swój program referendum niepodległościowe.

Na wykładzie zamierzam opowiedzieć o swoich badaniach prowadzonych w Katalonii, pokazać materiał wizualny – zdjęcia i zastanowić się wspólnie ze słuchaczami, czy możliwe jest spełnienie marzenia radykalniej nastawionych Katalończyków, czyli niepodległości. 

28 kwietnia 1986r. nastąpiła awaria bloku czwartego w elektrowni jądrowej Czarnobyl, która doprowadziła do niekontrolowanego wzrostu mocy reaktora. Był to pierwszy i najpoważniejszy w historii wypadek związany z energetyką jądrową na świecie. Na pewno każdy słyszał choćby z telewizji o ogromnej ilości ofiar tego wypadku, o promieniowaniu, które zabiło wiele osób, ale czy rzeczywiście tak było? Niespełna 30 lat temu mówiono, że obszar katastrofy (prawie 30 kilometrowa strefa zwana Zoną) będzie niezdatny do zamieszkania jeszcze przez wiele pokoleń zarówno przez ludzi, jak i zwierząta. Czy faktycznie nikt tam nie mieszka? Jak wygląda dziś Elektrowania Jądrowa Czarnobyl, czy rzeczywiście nic się tam nie dzieje, czy jest to „martwy obszar”? Na te i inne pytania postaramy się poszukać odpowiedzi.

Czarne dziury fascynują fizyków, astronomów i artystów. Co naprawdę wiemy o czarnych dziurach, czy widać je na niebie i da się je zważyć i zmierzyć, czy nam zagrażają - a może, jak w filmie "Interstellar", stanowią dla nas ratunek?

Wraz z rozwojem Internetu wymiana idei staje się łatwiejsza. Coraz powszechniejsze jest pozyskiwanie wiedzy przez agregację rozproszonych informacji generowanych przez indywidualnych użytkowników (tzw. crowdsourcing).

Wykład z cyklu realizowanego przez Centrum Zastosowań Matematyki i Inżynierii Systemów Polskiej Akademii Nauk w Instytucie Matematycznym PAN, we współpracy z Wyższą Szkołą Informatyki Stosowanej i Zarządzania WIT oraz Instytutem Badań Systemowych PAN, pod egidą Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.

Przedstawienie życiorysu, sylwetki i dorobku naukowego "Ojca polskiej historiografii" oraz pokaz dokumentów związanych z jego osobą (w tym akt notarialny sygnowany jego znakiem). Pokazanie współczesnych edycji i tłumaczeń pomnikowego dzieła - Roczniki Sławnego Królestwa Polskiego (Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae), będącego kroniką dziejów Polski, w której zamieszczał opisy poszczególnych wydarzeń pod odpowiednimi datami a większe części poświęcał konkretnym zagadnieniom. Do najistotniejszych tekstów poza Rocznikami należą: napisana po roku 1470 monumentalna Księga uposażeń diecezji krakowskiej (Liber Beneficiorum dioecesis Cracoviensis nunc primum codice autographo editus), zawierająca opis geografii, gospodarki i społeczeństwa małopolskich dóbr należących do Kościoła, katalogi biskupów (m.in. wrocławskich, włocławskich i poznańskich), arcybiskupów (gnieźnieńskich i krakowskich), żywoty świętych (Stanisława i Kingi). Przez ostatnie 25 lat swojego życia Długosz opracowywał Znaki i klejnoty Królestwa Polskiego (Insignia seu clenodia), charakteryzując kształty, barwy tarcz i godła herbowe siedemnastu ziem Polski, czterech kapituł i siedemdziesięciu jeden rodów rycerskich. W latach 60. XV wieku Długosz opisał chorągwie krzyżackie (Banderia Prutenorum) zdobyte pod Grunwaldem, które (na polecenie Długosza) w roku 1448 odmalował na pergaminie Stanisław Durinek z Krakowa.

Science fiction to nie tylko ważna część kultury współczesnej, "klucz do rzeczywistości", ale i dyscyplina akademicka. Pokażę jak naukowo podchodzić do fantastyki co przyda się i na maturze, i na studiach literaturoznawczych i kulturoznawczych każdego rodzaju. Podczas spotkania opowiem o powstaniu i rozwoju science fiction studies w USA i Europie oraz o o kilku najważniejszych obszarach zainteresowania badaczy: rozróżnieniu SF/fantasy, kwestii utopii i dystopii, oraz o literaturze inspirowanej komputerami i Internetem. Słowem: SF pozwala pojmować rzeczywistość, gdyż obecnie żyjemy nie w teraźniejszości lecz w przyszłości.

Prezentacja multimedialna najciekawszych gatunków zwierząt Ameryki Południowej ze szczególnym uwzględnieniem tych, które można spotkać w Warszawskim ZOO. Uczestnicy zajęć będą mieli okazję poznać środowisko, tryb życia oraz zagrożenia jakie czyhają na jaguary, wikunie, piękne i kolorowe ary i tukany, płaszczki, żółwie i wiele innych występujących tam rzadkich gatunków zwierząt. Uczniowie dostaną karty pracy - jedną na dwoje uczniów - i po zajęciach na sali konferencyjnej i wycieczce po terenie ZOO z przewodnikiem czeka ich samodzielny spacer w celu wypełnienia kart pracy. Aby wykonać to zadanie będzie trzeba sięgnąc pamięcią do oglądanej wcześniej prezentacji i oczywiście wykładu przewodnika. Po określonym czasie wszyscy uczestnicy spotkają się w Ptaszarni w sali dydaktycznej, gdzie nastąpi oficjalne sprawdzenie efektów pracy. Nagrodą za prawidłowe wykonanie zadania będzie możliwość bezpośredniego kontaktu z kilkoma zwierzętami pochodzącymi z Ameryki Południowej. Dla najpilniejszych uczestników mała niespodzianka!