Uniwersytet Warszawski

Biofilmy są społecznościami mikroorganizmów przytwierdzonymi do różnorodnych powierzchni. Mogą być przyczyną chorób, które leczenie jest trudne. Z drugiej strony, znajdują liczne zastosowania w przemyśle i pełnią ważną rolę w oczyszczaniu ścieków.

Sowy – władczynie nocy, mistrzynie cichej śmierci. Żadna grupa ptaków, w toku ewolucji, nie dostosowała się tak dobrze do życia w mrokach nocy... Dlaczego tak się stało? Podczas spotkania przyjrzymy się wyjątkowemu światu tych tajemniczych stworzeń – odkryjemy tajniki bycia sową, poznamy gatunki sów występujące w Polsce, dowiemy się skąd dokładnie wzięła się łacińska nazwa Strix (po polsku puszczyk) oraz jakie wierzenia starosłowiańskie są związane z sowami. A na koniec sprawdzimy z czego tak głośno śmieje się sowa śnieżna...

Wykład raczej łatwy o podstawach wnioskowania na tematy ekologiczne i nawet fizjologiczne na podstawie zapisu kopalnego. Dowody na istnienie drapieżnictwa, pasożytnictwa i konkurencji w przeszłości geologicznej i fundamentalne skutki tych interakcji dla naszej dzisiejszej rzeczywistości.

Gra komputerowa „MikroQuiz”
Uczestnikom zostanie przedstawiona metoda immunolokalizacji, która jest wykorzystywana do wizualizacji struktur komórkowych. Uczestnicy będą mieli możliwość wzięcia udziału w grze komputerowej podczas której spróbują odgadnąć, jakie struktury zostały uwidocznione na zdjęciach.

„Wybuchające drożdże”
Uczestnicy zobaczą, jak przebiega proces uwalniania tlenu z nadtlenku wodoru  (H2O2)  dzięki enzymom wydzielanym przez drożdże. Organizmy te, posiadając katalazę oraz peroksydazę, są w stanie rozłożyć H2O2 do wody i tlenu.

„Świecące żelki”
Doświadczenie „świecące żelki” ma na celu zaprezentowanie jak wydajnym źródłem energii jest cukier znajdujący się w żelkach. Pokaz opiera się na prostej reakcji silnego utleniacza, z glukozą znajdującą się w słodyczach (pokazy przed budynkiem).

„DNA z jedzenia"
Młodszym uczestnikom zostanie wytłumaczona zasada łączenia się par azotowych w DNA, na podstawie czego sami będą mogli spróbować ułożyć łańcuch ze słodyczy i owoców.

Przeniesiemy się w świat tropikalnych pnączy i epifitów. Wędrując po szklarniach i pracując przy binokularach poznamy "sprzęty" przydatne w roślinnych akrobacjach - wąsy, haki, korzenie powietrzne i wiele innych. Pokażemy jakich sztuczek rośliny używają do wspinania się ku światłu. Będziemy budować modele wzrostu różnych tropikalnych gatunków.

Zadaniem uczestników będzie zidentyfikowanie zawartości probówki znalezionej w laboratorium. W ten sposób poznamy podstawowe techniki biologii molekularnej.

Gruźlica jako stale aktualny problem zdrowotny na świecie. Historia epidemii. Sukcesy i porażki w walce z gruźlicą. Nowoczesne metody wykrywania i leczenia choroby. Perspektywy i nadzieje na przyszłość (nowe leki i szczepionki).

Bakterie mają ogromne znaczenie biologiczne. Wykorzystywane są m.in. w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym. Niestety ich obecność może mieć też negatywny wpływ na zdrowie człowieka, będąc przyczyną wielu chorób. Na naszych warsztatach dowiesz się jak hodować i zidentyfikować bakterie.

Przez zabawy i proste doświadczenia dzieci będą poznawać różne sposoby dzięki którym wędrują nasiona roślin. Dowiedzą się z jakich środków transportu korzystają. Czy za podróż odbytą dzięki mrówce lub kosowi trzeba płacić? Do czego służą klonowe "noski"? Na te i wiele innych pytań pomogą nam odpowiedzieć różne zabawy i proste doświadczenia.

Jak powstają wieloraczki, co to są chimery, czy można uzyskać normalny organizm z połowy zarodka i czy możliwe jest stworzenie myszy bez udziału genomu samca? Przyjdź i dowiedz się więcej o rozwoju zarodkowym ssaków! 

Zapraszamy na wielkie plenerowe granie. Będzie można wypożyczyć mnóstwo planszówek i gier karcianych związanych z tematyką przyrodniczą. Będą to gry najróżniejsze - jeszcze nieopublikowane i takie, które zdążyły zdobyć renomę, gry losowe i strategiczne, a także proste puzzle dla maluchów. Łączy je jedynie to, że powstały z fascynacji światem przyrody i dzięki temu pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy nim rządzące.

Żel polimerowy można określić jako jedną makromolekułę, która tworzy trójwymiarową sieć wypełnioną rozpuszczalnikiem. Duża zawartość rozpuszczalnika oraz stała konsystencja powodują, że materiał taki łączy w sobie cechy charakterystyczne dla ciał stałych i cieczy. W skali makroskopowej żele zachowują się jak ciało stałe, w którym trójwymiarowa sieć bierze udział w procesach deformacji oraz nadaje żelom kształt. W skali mikroskopowej, żele zachowują się podobnie do cieczy. Właściwości takie jak: pochłanianie dużych ilości wody, posiadanie trójwymiarowej specyficznej sieci nadającej odpowiednie właściwości mechaniczne, odporność termiczna i chemiczna, elastyczność, duża pojemność sorpcyjna, nietoksyczność, często biokompatybilność, biodegradowalność i sorpcja jonów metali ciężkich a także związków organicznych powodują, że żele znajdują szerokie zastosowanie.

Żele polimerowe posiadają jeszcze inną ciekawą właściwość: zachodzi w nich objętościowe przejście fazowe. W konsekwencji mogą występować w dwóch postaciach: napęczniałej oraz skurczonej. Przejście żelu z jednej postaci w drugą nazywane jest objętościowym przejściem fazowym. To przejście jest odwracalne i może być wywołane w każdą stronę zmianą jakiegoś czynnika środowiskowego: fizycznego (temperatura, światło, pole magnetyczne i elektryczne) lub chemicznego (pH, stężenie określonych jonów lub cząsteczek). W trakcie zachodzenia przejścia fazowego żelu napęczniałego roztwór jest usuwany ze struktury żelu i w rezultacie powstaje faza skurczona, bogata w polimer. Dzięki swojej czułości na różne czynniki środowiskowe materiały te określa się mianem „inteligentnych”. Ta właściwość żeli polimerowych poszerza możliwości ich zastosowań co w trakcie wykładu będzie szczegółowo omówione.

Metody mikroskopowe są jednym z najważniejszych narzędzi badawczych, jakimi posługują się naukowcy wielu dziedzin, począwszy od biologii i medycyny, aż po fizykę, chemię i geologię. O miejscu tych metod we współczesnej nauce świadczy choćby przyznanie w 2014 roku nagrody Nobla za opracowanie nowych metod mikroskopii optycznej przekraczającej limit dyfrakcyjny światła.

Podczas wykładu poruszone zostaną zagadnienia wykorzystania współczesnych technik mikroskopowych w badaniach naukowych, ale również w przemyśle, diagnostyce medycznej i kryminalistyce .

W pierwszej części przedstawiona zostanie historia metod mikroskopowych poczynając od konstrukcji Janssenów i Leeuwenhoeka, poprzez pierwsze mikroskopy elektronowe, aż po urządzenia współczesne.

Następnie omówione zostaną zasady działania oraz wady i zalety poszczególnych metod. Obejmą one kolejno mikroskopy optyczne (w tym fluorescencyjne), elektronowe (skaningowy, transmisyjny) oraz  mikroskopy z sondą skanującą (mikroskopia sił atomowych, mikroskopia tunelowa).

Wykład będzie ilustrowany licznymi przykładami, w tym zdjęciami, animacjami oraz klipami wideo.

Spektroskopia molekularna wykorzystuje oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią, co można obserwować w skali kosmicznej i laboratoryjnej. W najprostszym przypadku widzimy światło gwiazd dochodzące do nas z odległej przestrzeni, a jego analiza spektralna pozwala na badanie składu substancji emitującej to światło.  Na tej podstawie wiemy, jakie pierwiastki i związki chemiczne są w gorących obiektach odległych od nas nawet o miliony lat świetlnych. Podobne doświadczenia możemy na mikroskopijną skalę przeprowadzić w laboratorium, jeśli chcemy poznać skład chemiczny nieznanego nam stopu lub innej próbki materiału. Promieniowanie elektromagnetyczne ma jednak znaczenie większy zakres niż rejestrowane naszym wzrokiem światło. Ten zakres obejmuje fale radiowe, mikrofale, podczerwień, część widzialną, ultrafiolet, promieniowanie rentgenowskie i wysokoenergetyczne promieniowanie gamma. Praktycznie każdy obszar tego promieniowania dostarcza nam bardzo ciekawych informacji o budowie materii. Także dosłownie każdy obszar promieniowania elektromagnetycznego jest wykorzystywany w spektroskopii molekularnej i to niezależnie od wielkości badanych obiektów.  Fale radiowe służą więc do obserwacji kosmosu w radioastronomii, ale z powodzeniem są również wykorzystywane w laboratorium jako niezbędny element radiospektroskopii. Rejestrujemy również promieniowanie rentgenowskie od kwazarów, a w laboratorium używamy promieni X w badaniach struktury kryształów. Spojrzenie na zastosowanie spektroskopii molekularnej w badaniach naukowych z różnych dziedzin daje nam wyobrażenie o jednolitej budowie Wszechświata.

Impreza obejmie pokazy kilkudziesięciu doświadczeń, wśród których znajdą się eksperymenty pirotechniczne, np. wulkan chemiczny, fajerwerki zapalane lodem, flary, grzyb atomowy oraz chemiluminescencyjne, np. zorza polarna, spirala światła, tlen singletowy, chemiczne latarki, a także oscylacyjne, np. bijące serce rtęciowe czy fale chemiczne. Goście będą mogli także aktywnie uczestniczyć w eksperymentowaniu w jednej z sal laboratoryjnych, „sadząc” ogród chemiczny, czyszcząc przedmioty wykonane ze srebra, ugniatając płyn nienewtonowski, pisząc prądem, syntetyzując niezwykłą superlepką ciecz, zanurzając róże w ciekłym azocie, produkując chemiczną oranżadę, zmieniając barwę kwiatów kobaltowych, wykorzystując ziemniak do produkcji tlenu, montując ogniwa z ogórków i cytryn, przeprowadzając chromatografię, czy pisząc i odczytując listy z wykorzystaniem atramentu sympatycznego.

Nanosrebro, czyli srebro rozdrobnione do rozmiarów nanometrycznych (10-9 m)  stało się w ostatnich latach jednym z najintensywniej badanych materiałów. Posiada unikalne właściwości optyczne, katalityczne i biologiczne, często inne niż srebro w skali makro. Jest obecnie najlepiej sprzedającym się produktem nanotechnologii. W środkach masowego przekazu, czy w opisach produktów zawierających nanosrebro możemy znaleźć wiele informacji o niezwykłych właściwościach tego materiału. Które z nich są prawdziwe, a które stanowią tylko chwyt reklamowy? W trakcie wykładu słuszność niektórych z nich, tych najczęściej się pojawiających, poddana zostanie weryfikacji w oparciu o najnowsze wyniki badań naukowych. Omówione zostaną najważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne nanosrebra, najczęściej stosowane metody jego wytwarzania, proponowane w literaturze mechanizmy działania bakteriobójczego oraz najnowsze doniesienia dotyczące toksyczności tego wyjątkowego nanomateriału. 

Od czasów helleńskich marmur stał się w Europie jednym z podstawowych surowców rzeźbiarskich, zwłaszcza dla posągów kobiecych. Uzupełniany był często złotem, złocono również rzeźby drewniane. W przeglądzie dotrzemy do XX wieku i Wenus szmacianej...

Od 700 000 lat rzeźbiono figurki kobiece w rozmaitych materiałach, często w kamieniu. Poznamy najpiękniejsze z nich, zobaczymy portrety modelek Wenus z Willendorf lub Kostienek, zobaczymy rzeźby w kamieniu pań z krain egzotycznych (dla osób pełnoletnich).

Planeta, na której żyjemy, daje nam wszystko, co do istnienia niezbędne. Jak ją traktujemy, jakie "ekologiczne" podejście jest sensowne? Rozważymy problem paliw, gazów cieplarnianych, klimatu i wiele innych.

Bardzo dobrej jakości szmaragd jest bardziej ceniony od diamentu i od tysiącleci fascynował niepowtarzalną zielona barwą. Dowiemy się, skąd ta barwa pochodzi, jak powstaje szmaragd oraz gdzie jest wydobywany. Poznamy najcenniejsze z nich.

Wiele atrakcji geologicznych - będziemy odkrywać świat sprzed milionów lat, oglądać całe mikroświaty zaklęte w kamieniach, poznawać różnego rodzaju surowce mineralne i ich wykorzystanie, dowiemy się wiele o ropie, gazie i bursztynie.

W programie:

• Laboratorium Młodego Geologa
• Energetyczna geologia
  – Ropa naftowa niezbędny surowiec
  – Co nam zostało po wielkich lasach czyli wszystko o węglu
  – Czysta energia czyli alternatywne źródła energii w praktyce
• Wewnątrz i na zewnątrz czyli skały i kamienie
  – Skalny świat
  – Kamień w architekturze Warszawy
• Czas geologiczny czyli historia życia na Ziemi
  – Lina życia
  – Świat sprzed milionów lat – czyli życie na Ziemi
• Gdy Ziemi się gniewa czyli wielkie kataklizmy
  – Czy wulkany zmienią klimat
  – Bliźniacy czyli trzęsienia ziemi i tsunami
• Polski jantar cenniejszy niż złoto
• Użyteczna geologia, czyli zwykła codzienności
• Dzieci dzieciom, czyli kącik małego geologa
• Pokaz wybuchów wulkanu

Wielokrotnie w dziejach powracało przekonanie, że piękne minerały (kamienie szlachetne) mają moc uzdrawiania – zastanowimy się, czy jest ono prawdziwe. Poznamy też minerały – źródła pierwiastków, niezbędnych do życia i rolę tych pierwiastków w nas.

Najsłynniejszy barwny kamień dekoracyjny, eksploatowany przez około 200 lat na południowym Uralu. Malachit ma niezwykły wzór w różnych odcieniach zieleni, co pozwala na tworzenie pięknych kompozycji, od biżuterii przez wazy po kolumny.