filozofia

Typ Tytułsortuj malejąco Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Diogenes z Oinoandy – tajemniczy epikurejczyk późnej starożytności

„Większa część ludzi jest chora, jak gdyby na dżumę. Tą chorobą jest błędne myślenie o naturze świata” – brzmi fragment filozoficznego przesłania, które epikurejczyk Diogenes kazał wyryć po grecku na kamiennych tablicach w mieście Oinoanda (dziś. Turcja). Udostępniając w takiej formie epikurejskie lekarstwa na niepokoje duszy, Diogenes deklaruje chęć pomocy jak najszerszemu gronu osób. Na steli znalazły się nauki Epikura o atomistycznej budowie świata, zagadnienia z zakresu epikurejskiej etyki czy wizja szczęśliwej ludzkości oddanej filozofii. Monumentalna stela, ufundowana w II w.n.e., mierzyła ok. 80 m długości i ok. 3.5 m wysokości. Mimo że pierwszych odkryć dokonano w XIX w., to jednak badania prowadzone w II poł. XX w. znacznie poszerzyły naszą wiedzę o treści filozoficznego przesłania z Oinoandy. Do dziś uczeni próbują poskładać niczym kamienne puzzle fragmenty, które zachowały się do naszych czasów. Wykład poświęcony będzie odkryciu w Oinoandzie, które będzie okazją do zapoznania się z popularną w starożytności, a zarazem budzącą liczne kontrowersje, filozofią Epikura z Samos.

filozofia
  • czw., 2017-09-28 17:00
Spotkanie festiwalowe Estetyka środowiska naturalnego – jak rozumieć i oceniać piękno przyrody?

Wydawać by się mogło, że w dobie kryzysu ekologicznego, który domaga się podejmowania konkretnych działań, teoretyzowanie na temat piękna przyrody jest drugorzędne, wręcz trąci romantycznym pięknoduchostwem. Nie ulega jednak wątpliwości, że sama technologia jest w stanie zdziałać niewiele, jeśli nie będzie towarzyszyć jej radykalna zmiana ludzkich postaw. Bez „kultury ekologicznej” nie może być mowy o  zrównoważonym rozwoju. Jednym z fundamentów nowego nastawienia do środowiska, na które się powszechnie wskazuje, jest szacunek dla niego. Postulowana kultura ekologiczna ma mieć silną podstawę etyczną. Trzeba przy tym zauważyć, że ludzie wykazują skłonność do tego, by szanować przede wszystkim to, co im się podoba z takich czy innych względów. Można więc przyjąć, że istotnym składnikiem postawy ekologicznej – być może nawet podstawowym – jest doświadczenie estetyczne. Wskazanie zaś, jak rozumieć i oceniać piękno przyrody, może sprzyjać wytworzeniu się kultury ekologicznej.

Choć estetyka jako dyscyplina filozoficzna zrodziła się w połowie XVIII w. jako refleksja na temat piękna w ogóle, rychło przeistoczyła się w filozofię sztuk pięknych. Na piękno przyrody ponownie zwróciła na dobre uwagę w ostatnim półwieczu. Na szczególną uwagę zasługuje przy tym estetyka środowiskowa, to ona bowiem stawia pytanie o to, czym jest piękno przyrody, na czym polega doświadczanie jej w sposób estetyczny, wreszcie – jak należy przyrodę oceniać z estetycznego punktu widzenia. Na jej gruncie zaproponowano rozmaite koncepcje, których zaletą jest między innymi to, że znajdują zastosowanie w codziennych sytuacjach.

Celem wykładu będzie przedstawienie słuchaczom  głównych wątków estetyki środowiskowej oraz przedyskutowanie tej propozycji razem z nimi.

filozofia
  • śr., 2017-09-27 17:00
Spotkanie festiwalowe Filozoficzna Gra Terenowa

W niecodzienny, interaktywny sposób osoby biorące udział w grze będą mogły nie tylko poszerzyć swoją wiedzę filozoficzną, ale również sprawdzić się w logicznym myśleniu, pracy zespołowej, argumentacji czy orientacji w terenie.

Podzieleni na drużyny uczestnicy gry odkrywać będą kolejne zakamarki Kampusu Głównego Uniwersytetu Warszawskiego, mierząc się po drodze z rozmaitymi filozoficznymi wyzwaniami.

filozofia
  • sob., 2017-09-30 11:00
Spotkanie festiwalowe Labirynt Filozoficzny

 

Czy świat istnieje? A może jest tylko snem?

Co to jest prawda?

Czy mogę coś wiedzieć na pewno?

Czym się różnię od mojego kota?

Czy broda jest potrzebna, by być filozofem?

 

Wszystkich, którzy chcą zadać filozofom z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN także i inne nurtujące pytania filozoficzne oraz przedstawić im własne przemyślenia, serdecznie zapraszamy na pobłądzenie po korytarzach Pałacu Staszica.

W rolę: Heraklita, Platona, Dionizego Areopagitę, św. Tomasza, Kartezjusza, Husserla, Kierkegaarda, Freuda, św. Augustyna, Schopenhauera, Nietzschego, Heraklita i Arystotelesa wcielą się pracownicy Instytutu Filozofii iSocjologii PAN.

filozofia
  • sob., 2017-09-30 12:30
Spotkanie festiwalowe Pomiędzy obrazem a afektem. Fenomenologiczna koncepcja wyobraźni cielesnej

Czym jest wyobraźnia? Jakie miejsce pełni w ogólnej „architektonice” ludzkich władz poznawczych? Czy pełni jakąś pozytywną rolę w odsłanianiu naszej codziennej rzeczywistości, czy raczej wprowadza nas jedynie w sferę tego, co nierealne, fikcyjne, fantazmatyczne? Czy pomiędzy tymi dwoma wymiarami istnieje nieprzekraczalna przepaść, czy raczej relacja wzajmnego przenikania się? Pytania tego rodzaju towarszyszą filozofii co najmniej od czasów Platona. Szczególnego znaczenia nabrały jednak w fenomenologii, dla której problematyka wyobraźni stanowiła od początku jeden z tematów przewodnich. Z jednej bowiem strony przedstawiana była jako „królewska droga” do odsłonięcia istoty rzeczy, z drugiej jako przynależna świadomości funkcja „odrzeczywistniania” stanowiąca zarazem konieczny warunek wolności, jak i cokolwiek dwuznaczną dyspozycję etyczną. Celem wykładu jest prezentacja zarysu fenomenologicznej koncepcji wyobraźni, która kłaść będzie akcent na jej cielesno-afektywny charakter. W tej perspektywie – to, co wyobrażeniowe nie stoi w opozycji wobec tego, co realne, ale raczej wskazuje na ich nierozerwalny splot. Powiązanie wyobraźni z cielesnością pozwoli na wyszczególnienie trzech podstawowych znaczeń czy funkcji, jakie można jej przypisać: po pierwsze jest ona projekcją przestrzeni egzystencjalnej. Po drugie, wpisanym w ludzką cielesność nastawieniem na to, co w doświadczeniu nie jest dane bezpośrednio, ale jedynie założone, na ukryte w rzeczywistości możliwości. Po trzecie, stanowi projekcję uczuciową, która nadaje otaczającej nas rzeczywistości  afektywną aurę, a więc tym samym znaczący charakter. W ten sposób – mimo iż z zasady pozostaje domeną nieobecności – okazuje się koniecznym warunkiem możliwości rzeczywistości, w jakiej na co dzień żyjemy i działamy.

filozofia
  • pon., 2017-09-25 17:00
Spotkanie festiwalowe Pytania a codzienna egzystencja człowieka

Pytania to zdania formułowane po to, aby się czegoś dowiedzieć, i to formułowane w taki sposób, który tę intencję ma sygnalizować. Pełnią one niebagatelną rolę w naszych procesach poznawczych i  komunikacji werbalnej. Celem wykładu będzie nie tylko przedstawienie podstawowych własności semantyczno-pragmatycznych zdań i wypowiedzi pytajnych w elementarnych pojęciach logicznej analizy języka, ale również omówienie najciekawszych typów pytań i związków semantycznych, w które ze sobą wchodzą. Co to jest pytanie podchwytliwe? Czym jest pytanie demaskatorskie a czym retoryczne? Dlaczego niektóre pytania są źle postawione? Zadając pytanie możemy nie tylko chcieć się czegoś dowiedzieć, ale również manipulować innymi i ich oszukiwać. Czy są jednak okoliczności, w których zadając pytanie kłamiemy? W werbalnej komunikacji potrafimy przekazywać informacje w sposób niedosłowny – wypowiadamy zdania, które komunikują odbiorcy coś innego niż to, co literalnie znaczą. Podczas wykładu omówione zostanie zagadnienie komunikacji niedosłownej w odniesieniu do pytań – czy zadając pytania, pytamy niekiedy o coś innego niż o to, o co byśmy pytali, gdybyśmy byli rozumiani dosłownie? W jaki sposób rozpoznajemy, że nadany przez nas komunikat powinien zostać odczytany niedosłownie? Na pytania te odpowiemy wykorzystując teorię tzw. implikatur konwersacyjnych H. P. Grice’a.

filozofia
  • wt., 2017-09-26 17:00
Spotkanie festiwalowe Rzeczy, budynki, miasta w jednostkowym doświadczaniu codzienności

Tematem pierwszej części warsztatu będzie splecenie z rzeczami w naszym codziennych działaniach interpretowane przez Martina Heideggera jako poręczność; wprowadzenie w wykładnię poręczności skierowane zostanie na wyakcentowanie różnicy między obecnością i znaczeniem rzeczy w różnych modusach  bycia.  Heideggerowski namysł kładzie akcent na źródłowość doświadczenia. Codzienność jako obszar twórczej reprodukcji życia społecznego znajduje się w centrum  refleksji socjologicznej Michela de Certeau. W praktykowaniu miasta przez mieszkańców ujawnia on i eksponuje kłusowniczy potencjał realizujący się w kreatywnym i wybiórczym, (taktycznym) korzystaniu z rozwiązań (strategicznych) wyznaczonych przez widzących miasto „z góry” projektantów przestrzeni – architektów i urbanistów. Ostrze krytyki kieruje on w stronę utopijnego dyskursu nowoczesności, racjonalnego planowania, w którym zdewaloryzowane zostaje ucieleśnione praktykowanie codzienności jako np. chodzenia po mieście i budowania własnych narracji o jego przestrzeni. W drugiej części wykładu wątki teoretyczne poruszone w części pierwszej zostaną zebrane i stanowić będą ramę myślenia o codziennościach alternatywnych, o doświadczeniu życia powszedniego w ekowioskach. Na podstawie badań terenowych przeprowadzonych w ponad dziesięciu tego typu społecznościach postaramy się opowiedzieć o niektórych codziennych praktykach i układach przestrzennych w środowisku, które jest nie tyle utopią, ile raczej heterotopią, której cechą charakterystyczną jest to, że właściwa społeczeństwu głównego nurtu optyka strategii i taktyk, kłusowania, zostaje zniwelowana, a codzienne czynności nabierają znaczenia i funkcji manifestu pewnego światopoglądu.

filozofia
  • pt., 2017-09-29 17:00
Spotkanie festiwalowe Sprawność zarządzania międzykulturowego.

międzynarodowe aspekty corporate governance; zarządy tych spółek a komunikacja wewnętrzna; metody oceny i motywacja zarządów; system wartości i kryteria sprawności. Sprawność to pojęcie od początku zakorzenione w prakseologii. Pojęcie odsyłające od techniki do produkcji, ale także do czysto sportowej rywalizacji. W świecie podlegającym lawinowo procesom globalizacji zarządzanie nabrało wymiaru wielokulturowego. Koncepcję badań nad kulturą w jej swoistości, etnicznym zacieśnieniu zaproponował w historii cywilizacji jako pierwszy Johann G. Herder (1744 -1803), niemiecki uczony, zakochany w świecie mazursko –litewsko - pruskiego pogranicza. Współczesny mu cesarz francuzów Napoleon Bonaparte i jego dowódcy to pierwsi europejscy stratedzy zarządzania międzykulturowego. Współcześnie w międzynarodowych korporacjach mamy sytuacje wymagające umiejętności porozumienia i współpracy w skali całej planety. Uniwersalizm języka angielskiego, atrakcyjność europejskiej kultury literackiej i muzycznej oraz międzynarodowa ochrona praw człowieka to podstawowe czynniki umożliwiające tę współpracę. Sprawność jako kategoria prakseologiczna w zarządzaniu międzykulturowym to nade wszystko polityka edukacyjna i kulturalna prowadzona pod presją wielości i inkorporacyjnego szacunku dla tychże wielości. Czy multi kulti stworzy obszary wspólnych wartości? To jedno z pytań, na które szukamy odpowiedzi.

filozofia
  • wt., 2017-09-26 18:00