wiedza o języku i kulturze

Warsztaty mają charakter wielojęzyczny i są dostępne dla wszystkich chętnych. Spotkanie przewiduje krótkie wprowadzenie na temat specyfiki przekładu poetyckiego i źródeł przekonania o nieprzekładalności wypowiedzi poetyckich oraz metod, które ułatwiają znalezienie właściwych rozwiązań w tłumaczeniu. Następnie zostanie przedstawiony utwór wybrany przez prowadzącą warsztaty – tekst polski, który będziemy przekładać na różne języki, zgodnie z kompetencjami uczestników (proszę o zadeklarowanie znanych języków po wejściu na warsztaty). Wspólna analiza będzie ukierunkowana na problemy translatorskie i ustalenie wraz z uczestnikami inwariantów tłumaczenia. Poprzedzi indywidualną lub kolektywną pracę tłumaczeniową (w zależności od preferencji uczestników). Jej efekty zostaną porównane z przyjętymi wcześniej założeniami translatorskimi, tzn. sprawdzimy, czy powstałe przekłady zachowują odpowiedniość względem oryginału w aspektach uznanych za istotne oraz czy są dobrymi utworami w języku docelowym. W zależności od tempa pracy możliwe przełożenie dwóch utworów. Przygotowanie teoretyczne ani doświadczenie w tłumaczeniu nie jest wymagane, konieczna jest tylko znajomość polskiego i jakiegoś języka obcego. Nieprzekładalne? – Spróbujmy…

Zapraszam na wizytę przy Baker Street 221b oraz Cable Street 12, aby przyjrzeć się kilku późnowiktoriańskim pomieszczeniom. Co dzieli a co łączy pokoje słynnego detektywa i osławionego zabójcy?

Muzeum Sherlocka Holmesa na londyńskim West Endzie od lat przyciąga fanów słynnego detektywa i jego kronikarza. Kilka dość standardowych, zamrożonych w czasie późnowiktoriańskich pokoi, okno restauracji pani Hudson oraz rozrastający się sklepik – niewiele, ale dość, by zapewnić stały napływ turystów. Po drugiej stronie miasta, w Whitechapel, dwa lata temu w atmosferze skandalu otwarto Muzeum Kuby Rozpruwacza. Scena zbrodni, pokój gentlemana, posterunek policji, pokój ofiary, kostnica i sklepik – wystarczy, aby stworzyć jedną z najbardziej popularnych „czarnoturystycznych” atrakcji miasta. Przyjrzyjmy się bliżej pokojom słynnego detektywa i osławionego zabójcy i poszukajmy odpowiedzi na kilka pytań. Co je odróżnia od siebie? Co mają wspólnego? Co je wyróżnia na tle innych obiektów muzealnych?

Pod koniec spotkania, dla chętnych, odbędzie się krótki quiz z nagrodami.

Dlaczego język węgierski uważany jest za jeden z dziwniejszych języków europejskich? Zapraszamy na lekcję, podczas której przekonasz się, że inny nie znaczy trudny.

Cesarstwo Chińskie znane było z tego, że uważało się za centrum świata i kultury. Już sama nazwa Chiny – Państwo Środka, stanowi wyraz tego sposobu myślenia. Jednak mimo to, Chińczycy, przynajmniej okresowo tolerowali na swoich terytoriach rózwój dwóch cudzoziemskich religii, jakimi były dla nich buddyzm i chrześcijaństwo. Poznawanie ich ciekawej i pełnej zaskakujących zwrotów historii może pomóc w odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób uniwersalistyczne religie światowe dostosowywały się do kultury chińskiej i jak na nią wpływały. Słuchacze wykładu będą mieli okazję poznać między innymi historię buddyzmu chan, sutry przypisywane przez Chińczyków Jezusowi oraz podstawowe cechy religijności chińskiej.

Proponujemy wprowadzenie do warsztatu tłumacza konsekutywnego, który zajmuje się tłumaczeniem ustnym, polegającym na tłumaczeniu tekstu dopiero, gdy prelegent skończy swoją wypowiedź. Warsztaty obejmują tłumaczenie pokazowe oraz szereg ćwiczeń i zabaw, które stymulują umiejętność zapamiętywania dłuższych tekstów mówionych, podzielność uwagi, wykorzystywanie własnych zasobów poznawczych, rozwijają umiejętności retoryczne. Warsztat jest pomyślany jako prezentacja tego, co się dzieje podczas tłumaczenia konsekutywnego. Jest zarazem swoistym testem predyspozycji, stąd konieczny jest aktywny udział uczestników w warsztacie. Postaramy się przybliżyć słuchaczom szczególną sytuację tłumacza jako widocznego pośrednika w tym rodzaju tłumaczenia, odpowiemy na pytania, podzielimy się własnymi doświadczeniami. Jeśli chodzi o przygotowanie uczestników - właściwie nie jest wymagana biegła znajomość żadnego języka obcego – zaprezentujemy ćwiczenia wyłącznie na przykładzie języka polskiego.

Tłumaczenie na potrzeby teatru z reguły kojarzone jest z czynnością tożsamą z tłumaczeniem literackim, jednak jego problematyka jest dużo bardziej złożona. Tekst teatralny funkcjonuje bowiem jako punkt wyjścia do stworzenia całego systemu znaków teatralnych i niejednokrotnie zawiera wskazówki dotyczące elementów przestrzennych, ruchowych, dźwiękowych itd. Celem wystąpienia jest przedstawienie owej złożoności, a także uświadomienie uwikłania tego typu przekładu w szereg różnorakich czynników związanych z materią przedstawienia teatralnego. Podczas spotkania zostanie zaprezentowany zarys teorii znaków teatralnych i ukazany proces ich interpretacji podczas tłumaczenia. Ponadto przedstawione będą zagadnienia związane z zastosowaniem technik przekładu audiowizualnego, tj. przygotowaniem napisów w teatrze oraz z ustnym tłumaczeniem spektakli. Kolejnym elementem wykładu będzie problematyka związana ze znaczeniami ukrytymi w języku muzycznym, które znacząco wpływają na pracę tłumacza libretta operowego. Zagadnienia te zostaną ukazane w kontekście wybranych fragmentów z tekstów dramatycznych oraz fragmentów oper, pokazujących realne trudności praktyczne, z którymi musi mierzyć się tłumacz pracujący z tego typu tekstem źródłowym.

Fantasy? Sci-fi? Disney? So different, but the hero’s journey seems similar. How the archetype of a hero gets repeated: an introduction and a discussion. Can you name a hero we haven’t thought of who fits the archetype? We dare you.

Podczas spotkania uczniowie będą mieli okazję zapoznać się z alfabetem cyrylicznym i porównać go z łacinką, przeczytać samodzielnie najprostsze wyrazy w języku rosyjskim oraz zdobyć wiedzę na temat wspólnego pochodzenia języków słowiańskich. Warunkiem koniecznym uczestnictwa – ze względu na planowany przebieg zajęć – jest brak wcześniejszego kontaktu z żadnym z języków, dla zapisu którego używa się cyrylicy.

Wszyscy, którzy uczyli się kiedykolwiek języka obcego przyznają, że bardzo ważną – jeśli nie najważniejszą – umiejętnością jest znajomość słówek. To one pozwalają przekazać to, co chcemy powiedzieć, i choć nie można pominąć znaczenia innych elementów wiedzy językowej (gramatyki czy wymowy), to bez wyrazów nie ma komunikacji. To dlatego naukę języka obcego zaczynamy najczęściej od zakupu słownika.

Jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ilościowych aspektów znajomości słownictwa języka obcego. A przecież mierząc się z nowym zadaniem warto zdawać sobie sprawę z jego rozmiaru. Celem tego spotkania jest przedstawienie faktów, które zdemistyfikują wyzwanie, przed którym staje każdy z nas rozpoczynając naukę. Podczas wykładu uczestnicy poznają odpowiedzi na następujące pytania:

1. Ile wyrazów jest w języku polskim i angielskim?
2. Ile wyrazów w języku polskim znają uczestnicy wykładu?
3. Ile wyrazów zna przeciętny użytkownik języka angielskiego?
4. Ile wyrazów trzeba znać w języku angielskim, aby swobodnie rozmawiać, czytać i pisać w tym języku?.
5. W jaki sposób mierzy się te wartości?

Spotkanie będzie miało charakter wykładu z elementami warsztatu. Uczestnicy będą zachęcani do uczestnictwa we wspólnym poszukiwaniu odpowiedzi na wymienione powyżej pytania.

Wydane w ostatnich latach przekłady książek pisarzy kojarzonych z Beat Generation świadczą o rosnącym zainteresowaniu polskich czytelników tym amerykańskim pokoleniowym zjawiskiem literackim. Na pisarstwo bitników jednak wciąż patrzymy jednowymiarowo, przez pryzmat zmitologizowanego buntu, tracąc z oczu jego istotne, wieloznaczne aspekty. W naszej dyskusji spróbujemy wniknąć pod powierzchnię głównej narracji o Pokoleniu Beatu, znaleźć klucze do lektury mniej entuzjastycznej, a bardziej krytycznej.

Zamknięcie cyklu prezentacji i dyskusji nad muzykologiczną i socjologiczną teorią powstania muzyki i tańca jazzowego i rockowego ilustrowanych prekursorskimi nagraniami dźwiękowymi i wizyjnymi.

Prezentacja poświęcona będzie symbolice i funkcji dzwonów kościelnych z trzech punktów widzenia: sakralnego, apotropaicznego i antropocentrycznego. Każdy z trzech profili znaczeniowych ukazuje inny aspekt dzwonu. W profilu sakralnym ujawnia się mediacyjna funkcja dzwonu, łączącego niebo z ziemią. Dzwon występuje w roli duchowego przewodnika, który ma człowieka przeprowadzić z doczesności do wieczności.Przypisywana dzwonom moc oczyszczania powierza, odpędzania złych duchów, chorób, pokonywania burz i huraganów, uwypuklona jest w profilu apotropaicznym. Profil antropocentryczny kreuje podmiotowy wizerunek dzwonu jako istoty czującej, posiadającej dar mowy i zdolność wyrażania uczuć, dzielącej z ludźmi radość, wesele i smutek. Symbolika dzwonu obrazuje kosmiczną jedność w aspekcie przestrzennym i czasowym, wiążąc niebo z ziemią i doczesność z nieskończonością.

Podczas warsztatu łączącego analizę fragmentów wybranych przekładów i zadania translatorskie uczestnicy zapoznają się z wybranymi wątkami badań nad językowymi, socjologicznymi i kulturowymi aspektami tłumaczenia literatury dziecięcej, a także będą mogli podyskutować i spróbować swoich sił w przekładzie Na przykładzie kilku polskich wersji Anne of Green Gables /Ani z Zielonego Wzgórza Lucy Maud Montgomery zastanowimy się, czy naprawdę przekłady się ‘starzeją’, dlaczego powstają nowe tłumaczenia klasyki literatury dziecięcej, czy teksty takie są interesujące dla współczesnego młodego czytelnika, czy w nowych tłumaczeniach klasyki potrzebny jest jakiś rodzaj modernizacji ze względu na oczekiwania i doświadczenie językowe i kulturowe współczesnego czytelnika, i jakimi środkami można ją potencjalnie osiągnąć.

Gwałtowny przyrost obrazów w obrębie sieci internetowej, a jednocześnie stale rozwijane media komunikacji wizualnej, powodują, że nie można przejść wobec tych zjawisk obojętnie. W ciągu sekundy Internauci wrzucają na Instagram – aplikację służącą do szybkiego publikowania zdjęć – 2 670 obrazów. Chociaż mówi się o nadmiarze, przesyceniu sfery publicznej obrazami, a przy tym o jednoczesnym spadku ich jakości, materiał wizualny nadal stanowi nie lada wyzwanie dla badaczy. Podczas wykładu słuchacze dowiedzą się, jak można badać serwis Instagram, a także co mogą z niego wyczytać slawiści uposażeni w dodatkowe – obok kulturoznawczych – narzędzia. Na przykładzie hashtagu #ojczyzna stosowanego w obrębie aplikacji pokazane zostaną strategie wizualizacji tego pojęcia stosowane przez chorwackich użytkowników serwisu. Rezultaty tego badania posłużą jako materiał do refleksji na tym, z czym Chorwatom kojarzy się ich własny kraj.

W czasie spotkania zostaną przedstawione kolejne etapy przygotowania edycji listów XIX-wiecznych:

- Przeprowadzenie kwerendy

- Digitalizacja materiałów

- Kolacjonowanie: zasady modernizacji pisowni, lapsusy, oznaczenia tekstów nieczytelnych

- Ustalenie chronologii materiałów

- Rodzaje przypisów
- Przykłady śledztw edytorskich

Zaprezentowani zostaną wybrani twórcy XX-wieczni jak np. W. Bykau, I. Szamiakin, I. Mieleż, U. Karatkiewicz, U. Arłou, A. Bacharewicz, A. Klinau, S. Aleksijewicz i ich wpływ na rozwój literatury białoruskiej, a także znajomość wyżej wymienionych pisarzy poza granicami Białorusi. Omówione zostaną tendencje w literaturze białoruskiej XX wieku wraz z kierunkami rozwoju z uwzględnieniem kontekstu historyczno-kulturowego, w tym przemian politycznych po 1991r. Szczególna uwaga zostanie poświęcona S. Aleksijewicz, laureatce Literackiej Nagrody Nobla – pierwszej dla Białorusi w kategorii literatury.

        Cykl wykładów jest poświęcony roli i miejscu kobiet w rozwoju kultury (i częściowo nauki) w Rosji drugiej połowy XVIII i pierwszej połowy XIX wieku. Część pierwsza dotyczy epoki oświecenia, druga – romantyzmu. W obu zjawiska kulturalne w Rosji są prezentowane na szerokim tle europejskim. Przedmiotem rozpatrzenia staną się indywidualne i zespołowe inicjatywy kulturalne; drugie z nich odzwierciedlają proces instytucjonalizowania się życia kulturalnego w Rosji. Każdy z wykładów składa się z trzech części: 1. rys historyczny epoki, 2. sylwetki pisarek i działaczek kultury, 3. notki o pisarkach i działaczkach kultury w najstarszych słownikach biobibliograficznych.

        Problematyka wykładu „Kobiety w kulturze rosyjskiej – oświecenie”:

1. Kultura w Rosji oświeceniowej. Literatura i władza. Europeizacja. 

2. Sylwetki Katarzyny II i Jekatieriny Daszkowej (rozwój czasopiśmiennictwa satyrycznego, rozwój nauki i jej instytucji). „Rodziny literackie” – relacja „ojciec – córka”, „brat – siostra”, „mąż – żona” w literaturze (na przykładzie m.in. rodziny Sumarokowów). Portrety kobiet.

3. Pierwsze próby stworzenia słownika pisarek rosyjskich (Stiepana Russowa, Michaiła Makarowa) i obecność w nich haseł o przedstawicielkach oświecenia.

Wykłady będą poświęcone zjawisku kobiet-wojowniczek w kulturze, folklorze i historii Rosji oraz Ukrainy. Omawiane tereny od VIII wieku były zasiedlane przez wędrowne plemiona scytyjskie i sarmackie, co nie pozostało bez wpływu na późniejszą kulturę ukraińską i rosyjską. To właśnie wśród rzeczonych plemion poszukiwano mitycznych Amazonek, i to w ich przypadku odkryto archeologiczne dowody na istnienie walczących kobiet.

Słuchacze będą mieli niepowtarzalną okazję poznać oblicza bojowych kobiet ze wschodniej perspektywy: począwszy od kurhanów z pochówkami uzbrojonych kobiet, poprzez staroruskie eposy o pojedynkach bohaterów z wojowniczymi „polanicami”, a skończywszy na ludowych opowiastkach o „miastach kobiet” i piosenkach o „wojsku kobiecym”. Oprócz przeglądu źródeł folklorystycznych część wykładu zostanie poświęcona historycznym przykładom kobiet-wojowniczek na terenie Ukrainy i Rosji od czasów średniowiecznych, poprzez okres wojen i powstań kozackich, a skończywszy na XX wieku.

Pomimo ograniczenia prezentowanego materiału do rosyjskiego i ukraińskiego obszaru, omawiane zagadnienia zostaną zaprezentowane także w szerszym kontekście euroazjatyckim; zostaną przytoczone analogiczne przykłady występowania motywu kobiet-wojowniczek (z terenów Kazachstanu, Kaukazu, Mazowsza), będące efektem czerpania ze wspólnego scytyjskiego dziedzictwa albo lokalnymi modyfikacjami mitu o Amazonkach.

Traktorzystka to jeden z bardziej popularnych i mających wielką siłę oddziaływania symboli w kulturze polskiej (obok Matki Polki i Siłaczki). W stalinizmie stanowiła ona wzorzec, a od czasu „odwilży” antywzorzec kobiecości w Polsce. W trakcie spotkania przyjrzymy się kulturowym reprezentacjom tej postaci, a także prześledzimy rzeczywiste warunki pracy kobiet zatrudnionych w zawodzie traktorzystki. Zapytamy, czy jako „hasło wywoławcze” PRL-u, symbol wykpiwanej, ukazywanej jako karykaturalna emancypacji kobiet, traktorzystka może być dziś użyteczna w debacie o prawach kobiet, ich podmiotowości i sprawczości. Kto się boi traktorzystki? Czy można „odzyskać traktorzystkę” dla kobiet i ruchu kobiecego w Polsce?

Warsztaty będą poświęcone praktycznej nauce języka angielskiego z elementami kultury i tradycji Wielkiej Brytanii. Szczególna uwaga zostanie poświęcona architekturze, a głównie stylowi gotyckiemu, który w tym kraju zyskał wyjątkową i unikalną formę m.in. w postaci tzw. gotyku perpendykuarnego. W ramach zajęć słuchaczom zostaną przedstawione najsłynniejsze gotyckie zabytki Wielkiej Brytanii począwszy od katedry w Durham będącej jednym z pierwszych angielskich obiektów, w których zastosowano sklepienie żebrowe poprzez katedrę w Canterbury, gdzie męczeńską śmiercią zginął arcybiskup Tomasz Beckett a skończywszy na gotyckich zabytkach Londynu i Edynburga. Spośród atrakcji stolicy Anglii omówione zostaną m.in. Opactwo Westminsterskie – jedna z najważniejszych świątyń anglikańskich w tym kraju będąca miejsce koronacji i pochówku jego władców, Pałac Westminsterski – miejsce posiedzeń obu izb parlamentu Zjednoczonego Królestwa oraz słynna londyńska Tower, gdzie zginęła druga żona króla Henryka VIII, Anne Boleyn, i angielski filozof Tomasz Morus. Z kolei w stolicy Szkocji odwiedzimy Holyrood Abbey i St Giles Cathedral. W miarę możliwości czasowych zostaną również omówione mniej znane lecz równie ciekawe zabytki, takie jak Bath i Fountains Abbey. Po utrwaleniu słownictwa słuchacze w grupach zdecydują, który zabytek chcieliby odwiedzić.

Motto wykładu stanowią słowa Freuda: „Trudno psychoanalitykowi odkryć coś nowego, czego przed nim nie przeczuwałby poeta”. Odnieść je można w szczególności do wielkich utworów literatury romantycznej, począwszy od „Cierpień młodego Wertera” Goethego, a w literaturze polskiej do takich utworów jak „Maria”  Malczewskiego, „Godzina myśli”  Słowackiego, „Dziadów” cz. IV  Mickiewicza czy niedocenianych  „Wspomnień Pustelnika” znakomitego pisarza epoki romantyzmu, Stanisława Morawskiego. Połączenie dwu dziedzin wiedzy humanistycznej: badań literackich i wiedzy o człowieku, wnoszonej przez psychoanalizę, pozwala odkryć w tych utworach wiele nierozpoznanych dotychczas, przekazywanych określonymi środkami artystycznymi znaczeń.  Należą do nich znaczenia związane ze słynnym zjawiskiem tzw. miłości romantycznej, w której dopatrywano się dotąd najczęściej tylko określonej konwencji literackiej czy składnika romantycznej pozy:  czegoś książkowego i branego z książek. Wykorzystanie podstawowych odkryć i pojęć psychoanalitycznych pozwala dostrzec, że w zjawisku miłości romantycznej kryją się pewne istotne, autentyczne  prawdy ludzkie, które sięgają tak głębokich doświadczeń każdego człowieka, że trudno je wyrazić w sposób bezpośredni. Toteż przekazywane są   w stwarzanych w literaturze obrazach artystycznych,  które stanowią ich ukryty, domagający się  wydobycia wyraz.  

Zapraszamy na interaktywny wykład, który przede wszystkim zacznie się od ogólnego i przystępnego przedstawienia mózgu, jego struktury i funkcji oraz roli jaką spełnia on w naszym codziennym życiu. Co więcej, zarówno nauczyciele jak i uczniowie będą mogli przekonać się jak istotny jest mózg i jego plastyczność w procesie uczenia się oraz w procesie uczenia języków obcych. Dowiedzą się również gdzie zlokalizowane są ośrodki mowy i języka oraz jak należy wspierać mózg w czasie wysiłku intelektualnego. Ponadto, przedstawione zostaną liczne przykłady na zoptymalizowanie nauki jak i sposoby na to w jaki sposób uczyć (się) języków obcych tak aby zapewnić jak najlepszą retencję przedstawionego materiału gramatycznego i leksykalnego. Każde doświadczenie poznawcze pozostawia po sobie neuro-ślad albo w postaci nowych neuronów albo też w postaci nowego połączenia pomiędzy istniejącymi już neuronami. Nie sposób więc pominąć perspektywy neurolingwistycznej w procesie nauki języków obcych. Należy mieć nadzieję, że wykład ten jaki i jemu podobne inicjatywy przyczynią się do szerzenia neurolingwistycznej świadomości w kontekście uczenia się/nauczania języków obcych.

Czy sportowcy potrafią porozumiewać się bez słów? Jak komunikują się z kolegami i trenerami, a jak z kibicami? Czy rozumiemy to, co chcą nam przekazać? 

Współczesne media to nie tylko tradycyjne środki masowego przekazu, ale i nowoczesne formy komunikacji multimodalnej (memy internetowe, demotywatory, stickery, komunikatory mobilne, tablice wirtualne, videocasty) oraz oryginalne nośniki treści, takie jak  koszulki, samochody, czy kubki.

Lekcja będzie poświęcona możliwościom wykorzystania tak rozumianych nowych mediów w nauce języka rosyjskiego jako obcego. Spotkanie będzie miało formę prezentacji multimedialnej połączonej z interaktywnym warsztatem. Zostaną na nim zaprezentowane praktyczne możliwości wykorzystania mediów, które podnoszą motywację, aktywizują emocje, ułatwiają zapamiętywanie oraz przechowywanie nauczonych treści w pamięci długotrwałej. W czasie spotkania przydadzą się laptopy, tablety lub smartfony w celu zapoznania się z nowymi narzędziami bezpośrednio na lekcji.