wykład

Objaśnię zaproponowany przez Einsteina model czasu i przestrzeni i pokażę, że choć zdaje się on chwilami kłócić ze zdrowym rozsądkiem, to jest w istocie logiczny i spójny. Spory odzew słuchaczy po zeszłorocznym wykładzie festiwalowym na ten temat uświadomił mi potrzebę głębszego wyjaśnienia pewnych nieintuicyjnych niuansów teorii, jak na przykład pojęcie równoczesności. Postaram się przedstawić szczególną teorię względności w nieco odmienny niż rok temu sposób, podając przy tym nowe przykłady pozornych "paradoksów". Wykład powinien być ciekawy i zrozumiały zarówno dla osób pamiętających zeszłoroczne wystąpienie, jak i tych pierwszy raz stykających się z tamatem.

Powszechna obawa przed promieniowaniem jonizującym bierze się z niewiedzy o tym, jak działa to promieniowanie na organizm. Tymczasem już zastosowanie promieniowania jonizującego w medycynie pokazuje jego przyjacielską naturę. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z bardzo częstego zastosowania tego promieniowania w naszym życiu. Pominę znaczenie jego odkrycia dla rozwoju naszej wiedzy o świecie, ale spróbuję przekonać słuchaczy, że opanowanie własności promieniowania jonizującego przyczyniło się do rozwoju cywilizacyjnego, w tym wydłużenia życia ludzkiego.

Gdy Wszechświat był bardzo młody, wypełniała go materia w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. Przypuszcza się, że ten szczególny rodzaj materii jądrowej, będący bardzo gorącą i gęstą mieszanką kwarków i gluonów, występował krótko po Wielkim Wybuchu. Kwarki i gluony to składniki cząstek elementarnych, określanych mianem hadronów, podlegających tzw. oddziaływaniom silnym. Hadronami są między innymi nukleony (proton i neutron), z których zbudowane są jądra atomowe. Poprzez zderzanie ze sobą ciężkich jąder atomowych, tak szybkich niemal jak światło, możliwe jest wytworzenie kropel plazmy kwarkowo-gluonowej w warunkach laboratoryjnych. W czasie wykładu przedstawione zostaną wyniki badań tego typu zderzeń, otrzymane przez eksperymenty znajdujące się m. in. w ośrodku CERN pod Genewą.

Dokonamy przeglądu źródeł energii, konwencjonalnych i tzw. ekologicznych. Sprawdzimy, czy istnieją źródła „energii czystej”, nie oddziałujące niekorzystnie na środowisko, jaki sposób przemieszczania się ludzi ma cechy minimalnej ingerencji w nasze otoczenie.

Czy bagna są brzydkie i nieużyteczne? Dostrzeżmy ich urok, wielką rolę środowiskową i pożytki praktyczne. Sprawdźmy, dlaczego powstają, co na nich rośnie i jakie zwierzęta znajdują w nich schronienie.

Odtworzymy sposób przełamania przez Ziemię kryzysu środowiskowego na początku ery mezozoicznej i odtworzymy drogi jej rozwoju, które doprowadziły do stanu dzisiejszego. Poznamy kolejne „eksplozje życia”, okresy wymierania, pojawienie się ptaków i ssaków.

Życie na naszej planecie istnieje od co najmniej 3,4 miliarda lat. W tym czasie przechodziło ono zarówno okresy intensywnego rozwoju, kiedy to w krótkim czasie powstawało wiele różnorodnych nowych form, jak okresy, gdy - często w wyniku nałożenia się na siebie kilku czynników środowiska - dochodziło do masowej zagłady.

Wykład przybliży historię badań nad masowymi wymieraniami, przedstawi przyczyny, skutki i ofiary największych z nich oraz jak zmieniły one późniejsze losy życia na Ziemi.

Zapraszam do odwiedzin kamiennych budowli – najstarszych, starych i trochę młodszych, które ludzie wznosili dla potrzeb materialnych i duchowych. Poznamy zwłaszcza te dość mało znane obiekty z różnych kontynentów i niektórych wysp.

Geostanowiska to pojedyncze lub złożone obiekty o wybitnych walorach geologicznych. Mogą być nimi np. zarówno obiekty naturalne (interesujące formy krajobrazu, głazy narzutowe, miejsca występowania ciekawych minerałów czy skamieniałości), jak i sztuczne (np. pozostałości górnictwa jak szyby czy kamieniołomy). Są one niezwykle ważne z punktu widzenia nauki, kultury i historii, gdyż dokumentują historię geologiczną obszaru i często ilustrują poszczególne procesy geologiczne. Wiele z nich objętych jest ochroną prawną, wciąż jednak gro, w tym liczne o ogromnym znaczeniu dla światowej nauki, są pozostawione same sobie.

Podczas wykładu przedstawione zostaną najciekawsze geostanowiska Polski, poruszony zostanie również problem ich prawnej ochrony oraz znaczenie jakie mają lub mogą mieć dla ochrony przyrody, nauki i rozwoju geoturystyki w regionie.

Lekcja rozpoczyna się od 20-minutowego wprowadzenia w tematykę – co nam zostawił lodowiec. Podczas krótkiego pokazu zaprezentowane zostaną podstawowe informacje nt. podziału oraz zasięgu zlodowaceń, jak również kierunkach transportu głazów narzutowych, przeniesionych przez lądolód na teren Polski. Następnie przedstawione zostaną najciekawsze i najcenniejsze  pod względem przyrodniczym, chronione jako pomniki przyrody, głazy narzutowe Warszawy.

Po prelekcji uczniowie otrzymają zestawy typowych głazów narzutowych, przy pomocy których będą próbowali rozpoznawać podstawowe minerały, a następnie porównają je  z minerałami pod mikroskopem oraz fotografiami przewodnich skał narzutowych.

Podczas spotkania festiwalowego zaprezentujemy również głazy narzutowe znajdujące się przed Muzeum Ziemi, uczniowie będą musieli odnaleźć takie typy głazów, które były demonstrowane na lekcji festiwalowej.

Na zakończenie lekcji festiwalowej przygotowano pytania konkursowe z tematyki prowadzonych zajęć.

Wykład o mineralogii dziś i w przeszłości oraz o minerałach – i tych pozornie mało efektownych, ale bardzo ważnych, i tych szlachetnych, pięknie ukształtowanych przez naturę.

Krótka historia powstania, działania i współczesnych problemów parków narodowych w Polsce na przykładzie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wszystko na tle historii powstania oraz kształtowania się obecnego obrazu i formy masywu tatrzańskiego, ze szczególnym podkreśleniem unikatowości form tatrzańskiej przyrody nieożywionej - w skali Polski, a nawet Europy.

Neolityczne kopalnie krzemienia w dzisiejszych Krzemionkach Opatowskich przez ponad 2000 lat były dostawcą i eksporterem krzemienia. Poznamy sposób występowania tego wówczas ważnego surowca, metody wydobycia, obróbki i jego użytkowanie.

Sprawdzimy, z jakiej substancji i dlaczego powstała Ziemia, jak rozwijała się od „dzieciństwa”, co spowodowało ukształtowanie się kontynentów i oceanów, czy w przeszłości były „kryzysy klimatyczne”. Prześledzimy, jak powstało i rozwijało życie się, kiedy wyszło na lądy.

Wszyscy wiemy jak bardzo jest ważna woda w naszym życiu, ale czy wiemy jak skutecznie ją oszczędzać i czy warto to robić. W czasie lekcji postaramy się odpowiedzieć na wszystkie trudne pytania związane z wodą.

Wiemy, że w naszym pożywieniu są składniki mineralne. Zastanowimy się, z jakich minerałów one pochodzą. Prześledzimy, jaką rolę pełnią w naszych organizmach, co im zawdzięczamy, jakie dolegliwości powoduje ich brak.

W wielu miejscach skały wapienne tworzą osobliwe postacie, w wapieniach powstają jaskinie z bogatą szatą naciekową. Jak, gdzie i dlaczego tak się dzieje – to będą nasze rozważania. Sprawdzimy także jak na skale wapiennej powstaje gleba i jakie rośliny lubią na niej rosnąć.

Na spotkaniu zostaną zaprezentowane różne sposoby "czytania" Wisły związane zarówno z locją, jak i ze znajomością geograficznego, całościowego i aksjologicznego spojrzenia na rzekę oraz jej dolinę. Poznamy  różnorodność form, zjawisk i procesów  występujących w korycie Wisły, jak też zróżnicowanie gatunków roślin i zwierząt żyjących w rzece i na jej brzegach. Spojrzymy z różnych punktów widzenia na społeczno-kulturowe wartości rzeki i związane z nią krajobrazy. Zwrócimy uwagę na wieloaspektowe, geograficzne badania rzeki, jak też na edukację o tej rzece. Edukację prowadzoną permanentnie – nie tylko w 2017 r.– Roku Wisły!

Na spotkaniu zostaną zaprezentowane aplikacje webGIS umożliwiające wirtualne zwiedzanie ciekawych miejsc nad Wisłą.  Uczestnicy spotkania wezmą udział w quizie polegającym na odgadnięciu miejsca pokazanego na fotografiach, mapach i zdjeciach lotniczych.

Coraz częściej słyszymy o zielonej gospodarce, zielonym mieście czy zielonym miejscu pracy. Co tak naprawdę oznacza zielony przymiotnik? Podczas warsztatów odkryjemy czym jest zrównoważony rozwój oraz jakie ciekawe rozwiązania zgodne z tą koncepcją można odnaleźć w: pracy, podróży i w gospodarce. W każdym z trzech obszarów zaprezentujemy interesujące przykłady z Polski i ze świata. Zastanowimy się, które z nich można wprowadzić w miejscu zamieszkania uczniów lub które mogą sami wykorzystać. Zajęcia będą miały charakter w pełni interaktywny.

Lekcja oparta na pokazie doświadczeń które zajmują ok 80% czasu. Większość eksperymentów wykonywana jest przez uczniów pod nadzorem prowadzącego. Ciekły azot, suchy lód, proces sublimacji i skraplania [skraplanie tlenu], wprowadzenie takich pojęć jak gaz doskonały, gazy rzeczywiste, prawa gazowe. Staramy się pokazać jakie znaczenie w naukach ścisłych ma eksperyment. 

Na wykładzie zostanie przedstawiony ogólny sposób prowadzenia reakcji z udziałem anionów organicznych, znany pod nazwą kataliza międzyfazowa. Ta metodologia została odkryta na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej i jest szeroko stosowana zarówno w przemyśle, jak i praktyce laboratoryjnej. Wyjaśnimy też o co chodzi ze strip-teasem.

Pojęciem kultur komórkowych określa się proces hodowli komórek wyizolowanych z organizmów roślinnych i zwierzęcych w odpowiednio dobranym środowisku, umożliwiającym ich przeżycie oraz namnażanie się – czyli utrzymanie funkcji życiowych komórek poza organizmem, w sztucznym środowisku. Hodowle komórkowe stały się obecnie podstawowym narzędziem pracy w biotechnologii i inżynierii biomedycznej. Wykorzystuje się je do badania biologii komórek zwierzęcych przy użyciu wygodnego modelu wzrostu in vitro, ale także do testowania wpływu nowych związków syntetycznych i naturalnych na organizmy żywe. Dzięki temu możliwe jest zastąpienie doświadczeń na zwierzętach metodami in vitro. Obecnie prowadzone są badania nad specjalnymi rusztowaniami (tzw. scaffoldami) do hodowli komórkowych, które mogą wspólnie tworzyć sztuczne narządy.

Słuchacze wykładu poznają podstawy biologii komórki, a także zapoznają się z krótkim rysem historycznym hodowli komórkowych. Dowiedzą się jakie wyróżniamy rodzaje hodowli komórkowych, jak wygląda tzw. clean-room, laboratorium do pracy z komórkami, a przede wszystkim co można osiągnąć stosując hodowle komórkowe w laboratorium.

Podczas wykładu z pokazem uczniowie dowiedzą się, jakie są podstawowe składniki produktów spożywczych. Omówione zostaną ich wszystkie rodzaje oraz funkcje, jakie spełniają w ludzkim organizmie. Zainteresowani będą mogli zobaczyć doświadczenia chemiczne potwierdzające ich obecność w różnych produktach, np. wykrywanie białka w twarogu, glukozy w soku jabłkowym czy skrobii w ziemniaku.