wykład

Co powoduje, że jedzenie czekolady tak wielu ludziom sprawia przyjemność? Czy to tylko słodki smak, a może coś więcej? Czy czekolada uzależnia? Czy może leczyć? Czy biała czekolada to naprawdę czekolada?

Niektóre polimery po odpowiednim usieciowaniu tworzą hydrożele poprzez zaabsorbowanie dużej ilości wody. Dzięki temu posiadają właściwości i cieczy, i ciał stałych. Posiadają jeszcze inną interesującą cechę: pod wpływem zmiany warunków zewnętrznych mogą ulegać odwracalnej przemianie fazowej (objętościowemu przejściu fazowemu) i wyrzucać z siebie wodę. Mogą więc w zależności od warunków zewnętrznych istnieć w dwóch stanach: napęczniałym i skurczonym. Związana z tym zmiana objętości może być nawet tysiąckrotna. Ta cecha hydrożeli spowodowała, że zaliczają się one do materiałów inteligentnych.

Odpowiednia funkcjonalizacja żeli polimerowych powoduje że nabierają one zdolności do samonaprawiania i samoporządkowania się. Zachowania takie powodują, że zrobione z nich materiały upodabniają się do tkanek miękkich w ssakach. Znane jest wykorzystanie zjawiska przejścia fazowego żeli przez niektóre organizmy do regulacji ich gospodarki wodnej oraz obrony przed drapieżnikami.

Zjawisko objętościowego przejścia fazowego, samonaprawiania i samoporządkowania się oraz możliwości praktycznych ich zastosowań będą szczegółowo omówione w trakcie wykładu.

Od zarania dziejów ludzie stosowali różnorodne metody i środki, które miały im zapewnić przewagę nad przeciwnikiem. W sporcie osiagnięcie tego celu jest możliwe poprzez zwiększenie siły i wytrzymałości fizycznej, szybkości, odporności psychicznej, zdolności do koncentracji, a także usuwania lub opóźniania objawów zmęczenia. Naturalnym sposobem doskonalenia tych cech są: właściwie zaplanowany trening, optymalna dieta oraz różnorodne techniki psychologiczne. Można jednak przekroczyć maksymalne możliwości organizmu stosując m. in. środki farmakologiczne. Jest to ogromna pokusa, zwłaszcza wtedy, gdy doping jest względnie powszechny. 

Zwierzęta laboratoryjne nazywamy organizmami modelowymi, dzięki którym odtwarzamy i odzwierciedlamy zjawiska obserwowane u ludzi. „Modelowanie” dotyczy wielu aspektów biologii człowieka m.in. wybranych ludzkich zachowań, także tych których zmiany obserwujemy u pacjentów jako objawy chorób. Okazuje się, że zachowania zwierząt niejednokrotnie w znacznym stopniu przypominają zachowania ludzi. Przedstawione zostanie, w jaki sposób u myszy i szczurów potrafimy zmierzyć poziom lęku i „depresji”. Omówione zostaną także wybrane badania procesów dotyczących uczenia się i pamięci oraz zachowań charakterystycznych dla zwierząt laboratoryjnych – wokalizacje ultradźwiękowe gryzoni. Przedstawione zostaną przykłady wykorzystania zwierząt transgenicznych, które umożliwiają zastosowanie mikroskopowych technik fluorescencyjnych a także technik optogenetycznych kontrolujących aktywność neuronów. Dzięki laboratoryjnym badaniom zachowania zwierząt wiemy coraz więcej na temat funkcjonowania mózgu i mechanizmów chorób mózgu.

Las to miejsce, gdzie żyje obok siebie wiele gatunków roślin i zwierząt. Roślinność układa się w mniej lub bardzie wyróżnione warstwy, a każda z nich zamieszkiwana jest przez określoną grupę zwierząt, roślin i zwierząt, które znajdują tu odpowiednie warunki do życia.

Zdobyte wiadomości i nabyte umiejętności przez uczniów:

• znają pojęcia: las, rodzaje lasu (iglasty, liściasty i mieszany),
• potrafią wymienić poszczególne warstwy roślinności w lesie,
• wymieniają i potrafią określić warstwy lasu (pnie i korony drzew, podrost, podszyt, runo i ściółka leśna),
• rozpoznają charakterystyczne gatunki żyjących tam roślin i zwierząt, potrafią przyporządkować je do poszczególnych warstw,
• rozpoznają drzewa po liściach i owocach,
• potrafią ułożyć łańcuch pokarmowy z organizmów występujących w lesie,
• znają zasady prawidłowego zachowania się w lesie.

Zaburzenia rozwoju układu nerwowego, czyli choroby neurorozwojowe dotykają już ponad 1% populacji dzieci na świecie. Mimo licznych badań naukowcom wciąż nie udało się wyjaśnić dokładnych przyczyn ich występowania. Nie udało się również opracować skutecznych metod leczenia. Wydaje się, że brak jest pojedynczej przyczyny, a choroby te są wynikiem kombinacji czynników środowiskowych, genetycznych, neurologicznych oraz immunologicznych.

Najczęściej występującą chorobą neurorozwojową są zaburzenia ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder, ASD). ASD charakteryzuje się zaburzeniami poznawczymi, które dotyczą głównie percepcji i przetwarzania informacji. W konsekwencji zmiany te prowadzą do zaburzeń w komunikacji, interakcjach społecznych i powstania stereotypowych wzorców zachowań – łącznie nazywanych „triadą autystyczną”. Sugeruje się, że u podstaw ASD leżą zaburzenia struktury i funkcji synaps czyli połączeń między komórkami nerwowymi. Synapsy przekazują (i modyfikują) informację. Za zaburzenia funkcji synaps mogą odpowiadać zarówno czynniki genetyczne (mutacje, polimorfizm) jak i środowiskowe (np. toksyny i infekcje w życiu płodowym).

W niniejszym wykładzie przedstawiony będzie stan obecnej wiedzy neurobiologicznej dotyczącej ASD. Omówione zostaną badania podstawowe, w tym zwierzęce modele ASD. Opisane zostaną prawdopodobne przyczyny i mechanizmy przebiegu tych chorób oraz przedstawione będą potencjalne sposoby leczenia tego zaburzenia.

Do niedawna większość badań nad biologicznym podłożem uzależnień prowadzonych na zwierzętach, skupiała się na jednym, wybranym aspekcie zachowania związanego z zażywaniem substancji uzależniającej. W ostatnich latach pojawiły się kompleksowe, tzn. uwzględniające różne aspekty choroby, zwierzęce modele uzależnienia. W czasie wykładu zostanie wyjaśnione, z czego wynika konieczność stosowania modeli zwierzęcych w badaniach nad biologicznymi przyczynami chorób psychicznych.  Zostaną także omówione kompleksowe modele uzależnień, w tym model stosowany w naszym laboratorium. Na koniec zostaną przedstawione wyniki badań eksperymentalnych, prowadzonych przy użyciu tego modelu, nad biologicznym podłożem uzależnienia od alkoholu

Liczba ludzi otyłych wzrasta w alarmującym tempie i mimo, że nie jest to choroba zakaźna to mówi się o „epidemii” otyłości. Otyłość to nie jedna choroba tylko zespół wielu różnych patologii i dlatego trudno znaleźć dobry lek, który działałby u wszystkich. Na wykładzie zostaną omówione stare jak i najnowsze terapie otyłości. Czy to czym obecnie dysponujemy jest w stanie powstrzymać „epidemię” otyłości ? A może operacje bariatryczne to jedyne panaceum na „całe zło”?

Rozród jest aktywnością organizmu kluczową dla zachowania gatunku. Prawidłowe funkcjonowanie gonad męskich i żeńskich, zależy od aktywności specyficznej struktury mózgu, jakim jest podwzgórze. W strukturze tej znajduje się populacja neuronów syntetyzujących neurohormon gonadoliberynę (GnRH), która tworzy wyspecjalizowaną sieć złożoną ze stosunkowo niewielkiej - u szczura ok. 1200-1400, u myszy ok. 800-900 - liczby komórek. Neurony te nie powstają w obrębie centralnego układu nerwowego, lecz wywodzą się z płytki węchowej zlokalizowanej w przedziale nosowym zarodka, skąd w czasie rozwoju zarodkowego wędrują do podwzgórza. Jedną z najważniejszych właściwości neuronów GnRH jest ich aktywność pulsacyjna. Choć spontaniczna pulsacja neuronów GnRH pojawia się w czasie embriogenezy, to po narodzinach szybko zanika. Wynikiem tego swoistego „funkcjonalnego milczenia” neuronów GnRH jest niezdolność niedojrzałego organizmu do rozrodu. Wznowienie pulsacji neuronów GnRH następuje dopiero w okresie dojrzewania płciowego, czego konsekwencją jest stymulacja rozwoju gamet (plemników i komórek jajowych) i rozwój drugorzędnych cech płciowych. Zaawansowane badania ostatnich lat wykazały, że za regulację pulsacyjnego uwalniania GnRH odpowiada tzw. generator pulsów, w skład którego wchodzą neurony podwzgórzowe wykazujące ekspresję trzech peptydów: kisspeptyny, neurokininy B i dynorfiny.

Spotkanie festiwalowe składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi wstęp multimedialny, na którym dowiemy się,  jak zbudowana jest gleba oraz poznamy podziemnne organy roślinne (kłącza, bulwy, cebule)  oraz organizmy, które w niej żyją.  Prezentacja będzie wzbogacona o obserwacje pod mikroskopem rożnych gatunków bezkręgowców  takich jak: roztocze, wirki, wrotki, niesporczaki i wiele, wiele innych organizmów, które zasiedlają naszą glebę. Uczestnicy przekonają się, dlaczego tak ważne jest mycie rąk. Podczas warsztatów praktycznych pt „ Stwórz swój własny preparat” –  nauczymy się jak wykonać prawidłowo preparat, z prowadzącym zajęcia będziemy obserwować, analizować własnoręcznie wykonane preparaty z bezkręgowcami oraz z roślin. W trakcie spotkania uczestnicy będą mieli okazje wzięcia udziału w konkursach.

Uważa się, że poprawa warunków życia w krajach zachodnich ma związek ze zwiększoną liczbą zachorowań na choroby autoimmunizacyjne. Przyczyną takiego stanu może być zmniejszona ekspozycja na patogeny, w tym pasożyty. Dotychczasowe metody leczenia chorób o podłożu autoimmunizacynym nie są skuteczne. Jako jedną z obiecujących metod leczenia zaproponowano helmintoterapie. Zarażenie pasożytami hamuje rozwój stanu zapalnego, wywołanego nadreaktywnością na neutralne substancje. W tej chwili prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem nicieni, natomiast mechanizm zjawiska pozostaje nieznany.

Edytowanie genów metodą: precyzyjną, powtarzalną i wydajną, stało się powszechnym doświadczeniem. Konieczny jest, zatem komentarz prawny i etyczny, bowiem dalekosiężne konsekwencje tej rewolucji mogą prowadzić ku trudnym do przewidzenia zmianom na Ziemi.

Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? 

Uczestnicy lekcji dowiedzą się co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. 

Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. 

Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach  nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu…

Już od ponad 20 lat prowadzi się badania nad skonstruowaniem tzw. komputera DNA, czyli "urządzenia", które rozwiązywałoby problemy, a nie byłoby oparte o układy scalone, znane z konwencjonalnych komputerów czy smartfonów. Na wykładzie krótko zostanie omówiona historia badań nad komputerami DNA, ale co istotniejsze, zostaną przedstawione także najświeższe wyniki badań dotyczące tych fascynujących i bardzo wydajnych maszyn molekularnych. Czy przyszłość informatyki do komputery DNA?

Historia relacji człowiek – zwierzęta liczy już ponad 20 tysięcy lat. W tym czasie rola zwierząt w życiu człowieka zmieniła się wielokrotnie. Z początku zwierzęta stanowiły jedynie źródło pożywienia, jednak z czasem człowiek nauczył się wykorzystywać zwierzęta czyniąc swoje życie łatwiejszym, wygodniejszym, ciekawszym. Wraz z rozwojem cywilizacji zwierzęta nabrały także znaczenia kulturowego, a nawet symbolicznego. Dla wielu stały się bliskimi, niezastąpionymi przyjaciółmi. Jednak relacja człowiek-zwierzęta poza blaskami ma też cienie. Zwierzęta stanowią źródło lub wektor wielu chorób, bywają niebezpieczne oraz nieprzewidywalne.

Kolejna odsłana tego arcyciekawego wykładu, w którym pojawią się również nowe i zaskakujące ciekawostki na temat zwierząt.

Taniec, siłownia, basen, piłka nożna, tenis czy bieganie to tylko wybrane przykłady aktywności fizycznych goszczących w grafiku osób prowadzących zdrowy styl życia. Zastanawiałeś się kiedyś, co się dzieje w mięśniu podczas treningu? Dlaczego podczas ćwiczeń ze sztangą na Twoich rękach uwidaczniają się naczynia krwionośne, a nogi bolą na drugi dzień po serii przysiadów? Przybliżę Ci to krok po kroku. Skupimy się na potreningowych mikrourazach włókien mięśniowych oraz roli komórek macierzystych w procesie odbudowy tak uszkodzonej tkanki mięśniowej. Odpowiem na pytanie dlaczego na początku naszej przygody z siłownią znacznie szybciej budujemy siłę i masę mięśniową, jednak w miarę zaawansowania treningów ten mechanizm zwalnia.

Choroby neurozwyrodnieniowe przebiegające z otępieniem są ważnym problemem społeczno-medycznym, dotyczą bowiem znacznej części społeczeństwa w wieku podeszłym i są, ze względu na starzenie się społeczeństwa i przedłużanie średniej przeżycia, zjawiskiem nasilającym się. Zmiany neurodegeneracyjne w komórkach nerwowych są częstym objawem wielu chorób ośrodkowego układu nerwowego, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS), tauopatie, urazy i udary mózgu oraz epilepsja, w których głównym czynnikiem ryzyka jest wiek. Schorzenia te są bardzo wyniszczające dla organizmu i często kończą się śmiercią pacjentów, są też bardzo kosztowne w leczeniu.

Celem wykładu jest zastanowienie się, czy mózg może starzeć się dobrze lub źle, jakie są „biologiczne” mity starzenia się i czy fizjologiczne i patologiczne starzenie się układu nerwowego to dwa odrębne procesy. Będzie też próbą odpowiedzieć na szereg kolejnych pytań: jakie są główne zmiany związane z wiekiem w fizjologii układu nerwowego i czym różnią się od zmian strukturalnych i czynnościowych w stanach chorobowych, czy proces starzenia się mózgu jest wynikiem zaburzenia komunikacji wewnątrz neuronów, jak proces starzenia się mózgu upośledza nasze zdolności poznawcze, czy możemy liczyć na dobroczynne działanie substancji własnych mózgu w procesie starzenia się, czy mózg zawiera rezerwy czynnościowe mogące chronić nas przed patologicznym starzeniem się, co do poznania i zrozumienia procesów starzenia się mózgu wnoszą badania na zwierzętach. I wreszcie najważniejsze, co możemy zrobić, aby utrzymać nasze zdolności intelektualne mimo starzenia się oraz jaka jest teraźniejszość i przyszłość terapii wówczas, gdy jednak dochodzi do rozwoju chorób otępiennych?

Regeneracja to niezwykły proces prowadzący do odbudowy prawidłowej struktury mięśni szkieletowych, po uszkodzeniu mechanicznym lub wynikającym z miopatii. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane najnowsze doniesienia naukowe dotyczące regeneracji mięśni i badań nad wspomaganiem tego procesu oraz mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki.

Teoria dominacji jest jedną z najbardziej znanych w szkoleniu psów. Stosuje się ją od ponad stu lat. Została opracowana na podstawie badań zachowania wilków. Przez wzgląd na pokrewieństwo obu tych gatunków, uznano, że ich zachowania są analogiczne i stworzono zasady, które miały pomóc w szkoleniu psów. Teoria dominacji zakłada, że psy również tworzą stada, w których występuje hierarchia na czele której stoi przywódca – zwany Alfą. Przewodnik stada ma pierwszeństwo do wszystkich zasobów: jedzenia, miejsca odpoczynku, samicy. Według teorii dominacji psy tworzą również stado z ludźmi. Jeśli właściciel chce, by jego pies był posłuszny, powinien zająć pozycję Alfy, stosując reguły panujące w wilczym stadzie. Podczas wykładu zostaną omówione zasady teorii dominacji, a także obecne stanowisko specjalistów zajmujących się zachowaniem psów, na ten rodzaj szkolenia psów. Celem spotkania jest rozwianie wielu mitów krążących wokół tej zasady. Zapraszamy wszystkich, którzy chcą lepiej poznać swojego psa, a także dowiedzieć jakie on ma zdanie na temat dominacji ;-)

Nauka to najlepsze co przydarzyło się ludzkości. Z niej wyrosła współczesna medycyna, która przedłuża i ratuje ludzkie życie. Naukowcom i lekarzom zdarza się czasem błądzić – w końcu to tylko ludzie – ale  oparta na nauce medycyna działa. Jednak nie wszyscy jej ufają. Na rynku usług pseudomedycznych, który rozkwita w Polsce, znajdziemy wiele bzdurnych terapii i maszyn, które nie mają nic wspólnego z prawdziwą medycyną. Jak się bronić przed nieświadomym zbłądzeniem na manowce i jak rozpoznać, kiedy wróg celowo wciąga nas  w bagienko pseudonauki? Trzeba oczywiście zachować czujność i krytycyzm, a także znać jego taktykę

Owady są najliczniejszą grupą zwierząt na naszej planecie. I choć spotykamy się z nimi niemal każdego dnia naszego życia, wciąż mało o nich wiemy.
Lekcja ta przybliży świat owadów młodym przyrodnikom.

Podczas naszego spotkania dowiemy się o nietypowych metodach uprawy roślin zamkniętych w szklanych naczyniach. Poznamy techniki hodowli oraz rodzeje sztucznych zbiorników służących do przetrzymywania zarówno roślin jak i zwierząt w warunkach maksymalnie zbliżonych do naturalnych. Zapoznamy się z budową oraz funkcjonowaniem takich zbiorników jak: paludarium, vivarium, riparium, terrarium oraz orchidarium. Dowiemy się jakie rośliny są charakterystyczne dla danego typu pojemnika. Omówimy procesy zachodzące w szklanych naczyniach oraz ich wpływ na rośliny. Dowiemy się w jaki sposób powstaje biosfera zamknięta w szklanym naczyniu i jak jest napędzana. Porozmawiamy o roślinach egzotycznych, owadożernych jak również o tych rodzimych.  Poznamy mniej znane Japońskie techniki uprawy roślin takie jak Wabi-Kusa prezentujące kompozycje roślinne w małych, szklanych naczyniach czy Kokedama -sztuke tworzenia kul otoczonych mchem, w których rośnie roślinka. Po wykładzie nastąpi prezentacja ogrodów zamkniętych w szklanych naczyniach.

Prowadzący wykład przedstawi zagadnienia dotyczące anatomii ssaków i ptaków na podstawie zestawu obrazów radiologicznych.  Wykład będzie szczególnie interesujący dla uczniów techników weterynaryjnych i innych szkół ponadgimnazjalnych zainteresowanych anatomią zwierząt.

Gleba jest złożonym środowiskiem, w którym rozwija się część podziemna organizmu roślinnego, pełniąca wiele ważnych funkcji życiowych. Właściwości chemiczne gleby są jednym z najistotniejszych czynników wpływających na wzrost i rozwój roślin. Zarówno nadmiar, jak i niedostatek substancji mineralnych zawartych w podłożu, mogą mieć szkodliwy wpływ na roślinę, prowadząc do wystąpienia wielu reakcji fizjologicznych. Ogromne znaczenie ma odczyn podłoża wpływający selektywnie na rośliny. Określany jest jako skala pH, czyli proporcja pomiędzy zawartością jonów H+ i OH-. Na tej podstawie różnicuje się gleby od bardzo kwaśnych (pH<4) do zasadowych (pH>7,5). Gleby o odczynie zasadowym i obojętnym w Polsce stanowią ok. 20 % i są to czarnoziemy, gleby lessowe i ilaste, rędziny, mady rzeczne. Niebagatelną rolę spełnia wapń, który wpływa tak na procesy życiowe u roślin, jak i żyzność i strukturę gleby oraz dostępność pierwiastków. Wyróżnia się trzy podstawowe grupy roślin: acydofilne (pH 6,7-4,0), neutrofilne (pH 7,2-6,8) i bazyfilne (pH 8,5-7,0). Niektóre rosną dobrze tylko w wąskim zakresie, a u wysoce tolerancyjnych gatunków granice nierzadko rozciągają się od zasadowego po lekko kwaśny. Różnice w wymaganiach występują często wśród gatunków w obrębie tego samego rodzaju np. Adonis, Allium, Asplenium, Gentiana, Hydrangea, Lillium, Paeonia, Rhododendron, i jest to zjawisko powszechne. Tolerancja pod względem odczynu nie zawsze jest tożsama z tolerancją na obecność węglanu wapnia. Rośliny lubiące wysoką zawartość wapnia zwane są kalcyfitami lub alkalokalcyfitami. Rośliny dolomitowe bytują na glebach o wysokiej zawartości węglanu wapnia i magnezu.