wykład

Zaprezentowani zostaną wybrani twórcy XX-wieczni jak np. W. Bykau, I. Szamiakin, I. Mieleż, U. Karatkiewicz, U. Arłou, A. Bacharewicz, A. Klinau, S. Aleksijewicz i ich wpływ na rozwój literatury białoruskiej, a także znajomość wyżej wymienionych pisarzy poza granicami Białorusi. Omówione zostaną tendencje w literaturze białoruskiej XX wieku wraz z kierunkami rozwoju z uwzględnieniem kontekstu historyczno-kulturowego, w tym przemian politycznych po 1991r. Szczególna uwaga zostanie poświęcona S. Aleksijewicz, laureatce Literackiej Nagrody Nobla – pierwszej dla Białorusi w kategorii literatury.

Spotkanie będzie miało charakter wykładu/konwersatorium podczas którego uczestnicy będą mogli głębiej poznać teoretyczne podstawy tworzenia adaptacji utworów literackich. Podczas spotkania uczestnicy dowiedzą się czym tak na prawdę jest adaptacja, odtworzenie lub interpretacja tekstu przy użyciu innych lub tych samych form komunikacji, oraz jaki wpływ na końcową formę i przekaz adaptacji mogą mieć takie czynniki jak różnice kulturowe, zmiany czasowe i kontekstualne. Uczestnicy poznają, na podstawie analizowanych przykładów, trzy główne kategorie adaptacji: transpozycję (osadzenie oryginału w nowych ramach kulturowych, czasowych czy geograficznych); komentarz (adaptacji wprowadzającej element dyskursu społeczno-politycznego o charakterze współczesnym lub historycznym); analogię (utwór zachowujący główny przekaz oryginału i nie wymagający jego znajomości). Wyjaśnione też zostaną cztery główne techniki adaptacyjne występujące w powyższych kategoriach, takie jak paralelizm, czyli naśladowanie lub odzwierciedlanie oryginału, amplifikacja i redukcja, czyli, odpowiednio, rozszerzanie i skracanie oryginału zależnie od potrzeb, oraz aproksymacja, czyli dodanie znajomych kontekstów by przybliżyć odbiór adaptacji docelowej grupie odbiorców. Powyższe elementy teoretyczne zostaną zobrazowane na wybranych przykładach adaptacji powstałych na podstawie opowiadań Josepha Conrada-Korzeniowskiego Pojedynek (1908) i Jądro Ciemności (1899).

Over the centuries, the legend of Conaire has occupied a lowly place in the pantheon of Irish heroes for the simple reason that like Arthur his reign turned from fair-weather to catastrophic. It therefore comes as no surprise that there is very little mention of his name in Irish literary tradition, particularly if we consider that Conaire as a cautionary tale stirred up little feeling in a country where to be forewarned and forearmed was hardly ever enough to stave off impending disaster. But Conaire’s fall also contextualizes the bitter end to Arthur’s reign, wherein we may come to understand that even the best of leaders may find themselves victims to circumstances which lie outside of their control.

W czasie spotkania zostaną przedstawione kolejne etapy przygotowania edycji listów XIX-wiecznych:

- Przeprowadzenie kwerendy

- Digitalizacja materiałów

- Kolacjonowanie: zasady modernizacji pisowni, lapsusy, oznaczenia tekstów nieczytelnych

- Ustalenie chronologii materiałów

- Rodzaje przypisów
- Przykłady śledztw edytorskich

Prezentacja poświęcona będzie symbolice i funkcji dzwonów kościelnych z trzech punktów widzenia: sakralnego, apotropaicznego i antropocentrycznego. Każdy z trzech profili znaczeniowych ukazuje inny aspekt dzwonu. W profilu sakralnym ujawnia się mediacyjna funkcja dzwonu, łączącego niebo z ziemią. Dzwon występuje w roli duchowego przewodnika, który ma człowieka przeprowadzić z doczesności do wieczności.Przypisywana dzwonom moc oczyszczania powierza, odpędzania złych duchów, chorób, pokonywania burz i huraganów, uwypuklona jest w profilu apotropaicznym. Profil antropocentryczny kreuje podmiotowy wizerunek dzwonu jako istoty czującej, posiadającej dar mowy i zdolność wyrażania uczuć, dzielącej z ludźmi radość, wesele i smutek. Symbolika dzwonu obrazuje kosmiczną jedność w aspekcie przestrzennym i czasowym, wiążąc niebo z ziemią i doczesność z nieskończonością.

Wywołane przez fale nacjonalizmu dwudziestowieczne kataklizmy wojenne, nieodwracalnie zniszczyły wspólnoty wieloetnicznych symbioz. Dopiero pod koniec XX wieku wraz z rozpadem ZSRR i Jugosławii, w warunkach odzyskanej niepodległości ruszyła lawina zainteresowania przeszłością, a ożywione dyskusje na temat pamięci i tożsamości nadały nowy wymiar dyskursowi humanistycznemu określonemu jako „zwrot pamięciowy” . Odkrywanie „białych plam”, reinterpretacja przeszłości, a także uwolnienie mitów i stereotypów, stały się nieodłącznymi elementami procesu, który objął także Polskę i Litwę. Autorka wykładu podejmie zagadnienia kultury pamięci (Ch. Cornelissen) oraz przeprowadzi analizę problemu na podstawie wybranych przykładów z literatury polskiej (m. in. Cz. Miłosz, T. Konwicki, P. Huelle, K. Czyżewski, T. Łubieński, Inga Iwasiów, ) i litewskiej (m. in. T. Venclova, L. Briedis, V. Daunys. J. Kunčinas, H. Kunčius, K. Sabaliauskaitė), napisanych po przełomie 1990 roku, których ważnym bohaterem jest Wilno – Miłoszowskie „miasto semantycznego nieporozumienia”.

Czy zastanawiasz się czasem, dlaczego musimy uczyć się języków obcych? Czy nie byłoby dużo wygodniej i oszczędniej, gdyby cały świat posługiwał się jednym, wspólnym językiem? W ramach naszego wykładu przyjrzymy się tym pytaniom i zastanowimy się:

• jak powstał język
• czy historia wieży Babel ma coś wspólnego z aktualnym stanem wiedzy naukowej
• jak to się dzieje, że języki należące do jednej rodziny tak się od siebie różnią
• jak powstają słowa
• jaka jest przyszłość języków świata
• dlaczego sztuczne języki cieszą się tylko umiarkowanym sukcesem

        Cykl wykładów jest poświęcony roli i miejscu kobiet w rozwoju kultury (i częściowo nauki) w Rosji drugiej połowy XVIII i pierwszej połowy XIX wieku. Część pierwsza dotyczy epoki oświecenia, druga – romantyzmu. W obu zjawiska kulturalne w Rosji są prezentowane na szerokim tle europejskim. Przedmiotem rozpatrzenia staną się indywidualne i zespołowe inicjatywy kulturalne; drugie z nich odzwierciedlają proces instytucjonalizowania się życia kulturalnego w Rosji. Każdy z wykładów składa się z trzech części: 1. rys historyczny epoki, 2. sylwetki pisarek i działaczek kultury, 3. notki o pisarkach i działaczkach kultury w najstarszych słownikach biobibliograficznych.

        Problematyka wykładu „Kobiety w kulturze rosyjskiej – oświecenie”:

1. Kultura w Rosji oświeceniowej. Literatura i władza. Europeizacja. 

2. Sylwetki Katarzyny II i Jekatieriny Daszkowej (rozwój czasopiśmiennictwa satyrycznego, rozwój nauki i jej instytucji). „Rodziny literackie” – relacja „ojciec – córka”, „brat – siostra”, „mąż – żona” w literaturze (na przykładzie m.in. rodziny Sumarokowów). Portrety kobiet.

3. Pierwsze próby stworzenia słownika pisarek rosyjskich (Stiepana Russowa, Michaiła Makarowa) i obecność w nich haseł o przedstawicielkach oświecenia.

Czym jest kreatywność?  Wszyscy jej pragną a mało kto wie, jak po nią sięgnąć. Kreatywność może być określana jako zestaw cech danej osoby, pozwalający na ciągłe poszukiwanie nowych rozwiązań bądź jako zdolność do tworzenia rzeczy lub idei zarazem nowych i użytecznych. Jako, że na kreatywność składa się wiele zdolności i umiejętności właściwych dla każdej osoby, jest to element niematerialny i trudno uchwytny. Celem spotkania jest dostarczenie podstawowej wiedzy szukając odpowiedzi na takie pytania jak:

Jakie są najważniejsze komponenty kreatywności i myślenia kreatywnego?

Z czego składa się proces kreatywnego rozwiązywania problemów?

Jakie są bariery myślenia kreatywnego?

Jakie są cechy osoby kreatywnej?

Jak pobudzić i zbudować własną kreatywność?

Wykład ten nauczy nieszablonowego podejścia do problemów, pytań i zadań. Pokaze jak dostrzec zadziwiające aspekty rzeczy dobrze znanych, jak łączyć że sobą obiekty pozornie nie mające nic wspólnego i jak zmieniać zwyczajne rzeczy i idee w coś zupełnie nowego.

Nauczysz się łatwiej rozwiązywac problemy, postrzegać jeden obiekt z wielu perspektyw, wykraczać w swoim myśleniu poza ustalone schematy oraz dokonywać ulepszeń w swoim otoczeniu. 

„Poganka” Narcyzy Żmichowskiej to niezwykła, tajemnicza powieść o namiętności i zbrodni. Opowieść o losach Beniamina, który wpada w sidła miłości i zostaje w zamku pogańskiej Aspazji, zapominając o całym świecie mówi o problemach nieostrego podziału między dobrem i złem, o możliwościach ludzkiego poznania i o złożoności świata i człowieka. Powieść po jej opublikowaniu stała się z miejsca sensacją w warszawskich kręgach i przysporzyła autorce sławy. Używając obecnej „nomenklatury” można powiedzieć, iż „Poganka” zyskała status powieści kultowej. Stanowiła niezwykłe, oryginalne zjawisko w literaturze polskiej. A to za sprawą głównej bohaterki powieści, Aspazji. Do dziś jest ona zagadką dla badaczy literatury. Podczas wykładu zastanowimy się, jakie postacie fantastyczne, charakterystyczne dla Słowian, ale nie tylko, mogły stać się podstawą do jej stworzenia. 

Kim jest tytułowa Sublokatorka z powieści Hanny Krall? Na jakich warunkach funkcjonuje w społeczeństwie i kto te warunki stawia? Czego nie wypada robić i mówić Sublokatorce, a jaka być powinna? Sublokatorka jest osobą, której nie wypada się skarżyć, bo w każdym momencie może przecież zostać przez lokatorkę poproszona o opuszczenie lokalu. Funkcjonuje zatem na czyichś warunkach; w swojej, lecz obcej przestrzeni. Jasność, do której dąży, jest poczuciem bycia na swoim miejscu, wśród swoich, z bogatą i adekwatną przeszłością. Jednak czego by Sublokatorka nie zrobiła – zawsze pozostanie sublokatorką.

Nasze warsztaty to odpowiedź na znak czasu, jakim jest cyberprzestrzeń, rozwój mediów, zwłaszcza lokalnych i społecznościowych.
Rynek pracy przyszłych dziennikarzy ulega nieustannym zmianom. Tradycyjna telewizja ustępuje miejsca internetowej.
Dzisiaj Ty też możesz być uczestnikiem wymiany myśli, poglądów i działań w świecie wirtualnym pod warunkiem, że potrafisz robić media elektroniczne, znasz ich język i sposób funkcjonowania. 
Tego właśnie będziemy uczyć na tych warsztatach. Jeśli więc jesteś ciekawy świata, kreatywny, fascynuje Cię świat mediów i chcesz w nim zostawić swój ślad – przyłącz się do nas.
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych poznawaniem tajników tworzenia i funkcjonowania TV Internetowej. Sprawdzisz się w roli operatora kamery oraz reportera. Poznasz żargon dziennikarski, (m.in., co to jest prompter, biała i zielona czy surówka).

Omówione zostaną polsko-białoruskie związki językowe na przestrzeni stuleci: wpływ języka polskiego na białoruszczyznę pisaną i mówioną na różnych poziomach językowych (fonetycznym, morfologicznym, leksykalnym, składniowym) ludności bilingwalnej z ukazaniem różnic międzypokoleniowych, a także wpływ języka białoruskiego na język wybranych pisarzy polskich będących pod wpływem kultury białoruskiej, takich jak T. Zan, J. Czeczot, A. Mickiewicz…  Ukazane zostaną również  najciekawsze zagadnienia kulturowo-językowego pogranicza polsko-białoruskiego, w tym zmiany w toponimii zachodzące pod wpływem sąsiedniego języka.

Wykłady będą poświęcone zjawisku kobiet-wojowniczek w kulturze, folklorze i historii Rosji oraz Ukrainy. Omawiane tereny od VIII wieku były zasiedlane przez wędrowne plemiona scytyjskie i sarmackie, co nie pozostało bez wpływu na późniejszą kulturę ukraińską i rosyjską. To właśnie wśród rzeczonych plemion poszukiwano mitycznych Amazonek, i to w ich przypadku odkryto archeologiczne dowody na istnienie walczących kobiet.

Słuchacze będą mieli niepowtarzalną okazję poznać oblicza bojowych kobiet ze wschodniej perspektywy: począwszy od kurhanów z pochówkami uzbrojonych kobiet, poprzez staroruskie eposy o pojedynkach bohaterów z wojowniczymi „polanicami”, a skończywszy na ludowych opowiastkach o „miastach kobiet” i piosenkach o „wojsku kobiecym”. Oprócz przeglądu źródeł folklorystycznych część wykładu zostanie poświęcona historycznym przykładom kobiet-wojowniczek na terenie Ukrainy i Rosji od czasów średniowiecznych, poprzez okres wojen i powstań kozackich, a skończywszy na XX wieku.

Pomimo ograniczenia prezentowanego materiału do rosyjskiego i ukraińskiego obszaru, omawiane zagadnienia zostaną zaprezentowane także w szerszym kontekście euroazjatyckim; zostaną przytoczone analogiczne przykłady występowania motywu kobiet-wojowniczek (z terenów Kazachstanu, Kaukazu, Mazowsza), będące efektem czerpania ze wspólnego scytyjskiego dziedzictwa albo lokalnymi modyfikacjami mitu o Amazonkach.

7 listopada 2017 r. mija 150. rocznica urodzin Marii Skłodowskiej-Curie, dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za badania zjawiska promieniotwórczości (1903, z mężem Piotrem Curie i Henrim Becquerelem) oraz w dziedzinie chemii za odkrycie polonu i radu oraz wydzielenie metalicznego radu i zbadanie jego właściwości (1911, samodzielnie). O postaci wielkiej uczonej oraz jej osiągnięciach opowie Kustosz Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie PTChem, Małgorzata Ewa Rosen w ramach obchodów 150. rocznicy urodzin.

Rola darczyńców we wzbogacaniu zasobów archiwalnych, na przykładzie PAN Archiwum w Warszawie. Zaufanie, szacunek i empatia, drogą do pozyskiwania bezcennych materiałow z prywatnych spuścizn i kolekcji. Uroczyste spotkanie z darczyńcami wyrazem wdzięczności dyrekcji i archiwistów, a także  dowodem na docenianie wartości pamiatek po przedstawicielach  polskiego  środowiska naukowego.

Zapraszamy na spotkanie z Anną Klammer, specjalistki ds. wystawy stałej, która opowie o odtwarzaniu historycznego ogrodu przy Dworku Milusin w Sulejówku. Powstający pod Warszawą kompleks muzealno-edukacyjny znajdzie się w przestrzeni pomagającej w ucieczce od zgiełku miasta i urzeczywistnieniu idei slow life. W czasie spotkania, dzięki projektom, fotografiom i filmom, uczestnicy wybiorą się na wirtualny spacer po odtwarzanym ogrodzie i dowiedzą się jak udaje się projektantom zieleni, kuratorom i wykonawcom wpisać nowoczesny budynek w historyczną enklawę.

Część II Rewolucja rosyjska (od października 1917 roku do wojny domowej)

Rewolucja rosyjska to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii świata. W wyniku wydarzeń z 1917 roku przestało istnieć jedno z najpotężniejszych państw – Cesarstwo Rosyjskie i powstało inne Związek Sowiecki. W czasie wykładu zostanie podjęta próba odpowiedzi na kluczowe pytania: czy przejęcie władzy przez bolszewików to rewolucja, przewrót, a może powstanie zbrojne? Czemu rewolucja wybuchła w Cesarstwie Rosyjskim, które było państwem słabo uprzemysłowionym? Kto był liderem rewolucji? Czy można było uniknąć rewolucji i wojny domowej? Jak długo trwała rewolucja: do października 1917 roku, do 1921 roku czy też jeszcze dłużej? W czasie wykładu będę starał się przedstawić dokonania historiografii rosyjskiej, polskiej i zachodniej. Jak bardzo różnią się opinie sowietologów amerykańskich (Richard Pipes) od rosyjskich (Rudolf Pichoja, Aleksandr Szubin)? Oddzielnym wątkiem będzie tzw. „sprawa polska”, czyli udział Polaków w rewolucji rosyjskiej (Feliks Dzierżyński, Józef Unszlicht, Feliks Kon, Jakub Hanecki i inni) oraz jak wydarzenia z 1917 roku wpłynęły na odzyskanie niepodległości przez Polaków.

Co łączy szlachcica Piekarskiego z królem Zygmuntem i jaką rolę odgrywa tu Pałac Dziekana (obecna siedziba MAW). Czemu Piekarski nie lubił króla, gdzie byli „Borowcy” w kluczowym momencie wydarzenia, i czemu Piekarski zginął mimo, że Król okazał mu swą łaskę?

Historia wyjątkowa w dziejach Polski. Tylko raz i to na szczęście nieskutecznie dokonano w naszym kraju zamachu na życie króla. A jak wiadomo – król z woli Bożej – więc podniesienie ręki na króla, było najwyższą formą przestępstwa. A zatem i kara służna się należała.

Jak to wydarzenie z historii trwale wpisuje się w naszą kulturę?

Zapraszamy na opowieść wplecioną w miejsce prawdziwych wydarzeń sprzed niespełna 400 laty. Uczestnicy spotkania mają możliwość zwiedzania odtworzonych łączników między Zamkiem Królewskim a Katedrą, znajdujących się na pierwszym piętrze Muzeum.

Kto nigdy nie słyszał „plecie jak Piekarski na mękach” – niech potraktuje przedpołudniową wizytę w MAW jako zadanie obowiązkowe!

Kto nigdy nie był na mostkach nad Dziekanią i Kanonią – musi w końcu być tam gdzie i król bywał!

Obiecujemy - nie będziemy pleść jak Piekarski!  Nasza historia jest prawdziwa, bo udokumentowana!

Część I Rewolucja rosyjska (od I wojny światowej do października 1917 roku)

Rewolucja rosyjska to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii świata. W wyniku wydarzeń z 1917 roku przestało istnieć jedno z najpotężniejszych państw – Cesarstwo Rosyjskie i powstało inne Związek Sowiecki. W czasie wykładu zostanie podjęta próba odpowiedzi na kluczowe pytania: czy przejęcie władzy przez bolszewików to rewolucja, przewrót, a może powstanie zbrojne? Czemu rewolucja wybuchła w Cesarstwie Rosyjskim, które było państwem słabo uprzemysłowionym? Kto był liderem rewolucji? Czy można było uniknąć rewolucji i wojny domowej? Jak długo trwała rewolucja: do października 1917 roku, do 1921 roku czy też jeszcze dłużej? W czasie wykładu będę starał się przedstawić dokonania historiografii rosyjskiej, polskiej i zachodniej. Jak bardzo różnią się opinie sowietologów amerykańskich (Richard Pipes) od rosyjskich (Rudolf Pichoja, Aleksandr Szubin)? Oddzielnym wątkiem będzie tzw. „sprawa polska”, czyli udział Polaków w rewolucji rosyjskiej (Feliks Dzierżyński, Józef Unszlicht, Feliks Kon, Jakub Hanecki i inni) oraz jak wydarzenia z 1917 roku wpłynęły na odzyskanie niepodległości przez Polaków.

Opowieść o pochodzeniu biblijnego Izraela od Abrahama, który wywędrował z chaldejskiego miasta Ur w Mezopotamii oraz wyjście Izraelitów z Egiptu i zdobycie przez nich Ziemi Obiecanej, to dobrze znane wątki biblijne. Aktualna wiedza naukową zmusza jednak do weryfikacji tych tradycji i inaczej wyjaśnia początki Izraela.

W powszechnym przekonaniu, opowieści o „historii” Izraela, znajdujące się w Starym Testamencie, opierają się na pamięci po konkretnych wydarzeniach. Naukowcy od dawna szukają dowodów dla biblijnych opowieści. Jednocześnie coraz częściej pojawiają się głosy podważające wiarygodność biblijnych opowieści o początkach Izraela.

Współczesne badania z zakresu archeologii oraz historii pozwalają zrekonstruować proces tworzenia się wspólnot proto-izraelskich oraz początki państwowości Izraela. Wersja ta różni się od narracji zawartych w Biblii. Zadaniem historyka staje się w tej sytuacji zarówno rekonstrukcja samego procesu etnogenezy Izraela oraz najstarszych form państwowości, jak i próba wyjaśnienia przyczyn dla których powstały biblijne opowieści, zgoła odmienne od wersji opartej na wiedzy naukowej.

Nieudana współpraca Anny Posner (1917-2001), tłumaczki literatury i prac naukowych polskich pisarzy i uczonych we Francji z Witoldem Gombrowiczem

Pożądanie i sposoby jego zaspokajania, jak bodaj nigdy dotąd i chyba nigdy później nie stały się sprawą wagi państwowej. Totalny charakter pierwszej wojny światowej przejawiał się również w sferze życia intymnego, nad którym państwo starało się roztoczyć swoją kontrolę. Zdradzanie mężów będących na froncie, zwłaszcza z jeńcami wojennymi, uważano za niemal zdradę stanu. W jej trakcie zmobilizowano 70 mln żołnierzy, którzy potrzebowali choć na chwilę oderwania od traumatycznej rzeczywistości w której się znaleźli. Sex stanowił jednym ze sposobów rozładowania stresu i choć chwilowego ukojenia. Z drugiej strony, sprzedanie swego ciała dla wielu kobiet stanowiło jedynie sposób na utrzymania siebie i swych najbliższych. Generalnie wojna podkopała mieszczańską moralność w zakresie seksualności.

Często książki, które mamy na półkach mają wartość kolekcjonerską, czy sentymentalną. Papier jest materiałem bardzo trwałym jednocześnie będąc wrażliwym na szereg czynników niszczących. Odpowiednio przechowywany ma szansę przetrwać wiele wieków. Świadomość jego potrzeb, odpowiednich warunków jego przechowywania i metod dbania o zbiory pozwoli dłużej cieszyć się księgozbiorem. 

Zapraszamy wszystkich dociekliwych kolekcjonerów, zbieraczy i użytkowników książek oraz innych obiektów na podłożu papierowym do udziału w wykładzie, który przybliży metody zapobiegania niszczącemu działaniu czasu oraz negatywnym czynnikom środowiska dla papieru.