Instytut Badań Literackich PAN
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Spotkanie festiwalowe | Jak przygotować edycję listów XIX-wiecznych? |
W czasie spotkania zostaną przedstawione kolejne etapy przygotowania edycji listów XIX-wiecznych: - Przeprowadzenie kwerendy - Digitalizacja materiałów - Kolacjonowanie: zasady modernizacji pisowni, lapsusy, oznaczenia tekstów nieczytelnych - Ustalenie chronologii materiałów - Rodzaje przypisów |
wiedza o języku i kulturze |
|
Spotkanie festiwalowe | Literatura i psychoanaliza. Tajemnica miłości romantycznej |
Motto wykładu stanowią słowa Freuda: „Trudno psychoanalitykowi odkryć coś nowego, czego przed nim nie przeczuwałby poeta”. Odnieść je można w szczególności do wielkich utworów literatury romantycznej, począwszy od „Cierpień młodego Wertera” Goethego, a w literaturze polskiej do takich utworów jak „Maria” Malczewskiego, „Godzina myśli” Słowackiego, „Dziadów” cz. IV Mickiewicza czy niedocenianych „Wspomnień Pustelnika” znakomitego pisarza epoki romantyzmu, Stanisława Morawskiego. Połączenie dwu dziedzin wiedzy humanistycznej: badań literackich i wiedzy o człowieku, wnoszonej przez psychoanalizę, pozwala odkryć w tych utworach wiele nierozpoznanych dotychczas, przekazywanych określonymi środkami artystycznymi znaczeń. Należą do nich znaczenia związane ze słynnym zjawiskiem tzw. miłości romantycznej, w której dopatrywano się dotąd najczęściej tylko określonej konwencji literackiej czy składnika romantycznej pozy: czegoś książkowego i branego z książek. Wykorzystanie podstawowych odkryć i pojęć psychoanalitycznych pozwala dostrzec, że w zjawisku miłości romantycznej kryją się pewne istotne, autentyczne prawdy ludzkie, które sięgają tak głębokich doświadczeń każdego człowieka, że trudno je wyrazić w sposób bezpośredni. Toteż przekazywane są w stwarzanych w literaturze obrazach artystycznych, które stanowią ich ukryty, domagający się wydobycia wyraz. |
wiedza o języku i kulturze |
|
Spotkanie festiwalowe | Nowa Panorama Literatury Polskiej, czyli o literaturze w epoce cyfrowej |
W dobie wszechobecnego internetu i nowych technologii, gdzie słowo drukowane coraz częściej wypierane jest przez obraz badaczowi literatury ciężko jest dotrzeć do szerokiego odbiorcy i zainteresować go problematyką z pogranicza teorii i historii literatury. Konsekwencją tego są dwie możliwe postawy: odrzucenia „nowinek” technologicznych jako w najlepszym razie nieadekwatnego medium bądź zachłyśnięcie się możliwościami, jakie daje epoka cyfrowa, co z kolei często odbija się na naukowej jakości. Istnieje jeszcze trzecia droga, gdzie możliwości nowych technologii są wykorzystywane w taki sposób, by treści ściśle naukowe – nie tracąc na ich wyjątkowości – udostępnić odbiorcom, dla których środowisko cyfrowe jest nie tyle nawet codziennością, co sposobem bycia i myślenia. Inicjatywą spełniającą te postulaty jest platforma cyfrowa Nowej Panoramy Literatury Polskiej stworzonej przez Zespół działający przy Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. W trakcie wykładu zaprezentowane zostaną dotychczasowe osiągnięcia i zrealizowane projekty jak również plany na przyszłość. Słuchacz będzie miał możliwość zapoznania się z procesem tworzenia kolekcji cyfrowej, istotą pracy zespołowej a wreszcie z problemami, na które natrafiają badacze i twórcy próbując pogodzić często sprzeczne ze sobą wymagania oraz oczekiwania potencjalnego odbiorcy. Na zakończenie przewidziana jest dyskusja z uczestnikami o zaletach i wadach takiego rozwiązania, a także inspiracjach do dalszej pracy. |
wiedza o języku i kulturze |
|
Spotkanie festiwalowe | Promocja młodej humanistyki na łamach „Biuletynu Polonistycznego” |
Program spotkania obejmie krótką prezentację sposobu działania „Biuletynu Polonistycznego”, dostępnych funkcjonalności, możliwości i perspektyw jego rozwoju, konkursu „Publikuj.dr” na najlepszą prezentację obronionej pracy doktorskiej oraz uroczyste wręczenie dyplomów osobom nagrodzonym w pierwszej edycji konkursu. Przewidziano również dyskusję z udziałem publiczności nad formami promocji młodej humanistyki. Celem konkursu Publikuj.dr jest wspieranie rozwoju naukowego młodych badaczy i promocja ich osiągnięć naukowych, a także popularyzacja wyników badań naukowych z dziedzin humanistycznych i włączenie ich do społecznego dialogu upowszechniania nauki. Autor wyniki swojej rozprawy doktorskiej może zaprezentować w formie opisu, prezentacji, filmu, nagrania audio lub komiksu. Wybór formy prezentacji zależy wyłącznie od autora i jego pomysłowości. Jedynym wymogiem stawianym przez organizatorów konkursu jest to, by odbiorca prezentacji mógł zapoznać się z wynikami rozprawy w czasie nie dłuższym niż 5 minut. Do konkursu przyjmowane są prace popularyzujące wyniki rozpraw z zakresu badań nad literaturą i kulturą polską lub językiem polskim. Oceniana jest pomysłowość autora prezentacji, atrakcyjność przekazu oraz jego walor popularyzatorski. Zwyciężczynią pierwszej edycji Konkursu Publikuj.dr została Pani dr Justyna Gorzkowicz (KUL), nagrodzona za prezentację „W poszukiwaniu antagonisty. O wątkach egzystencjalnych w twórczości Kornela Filipowicza”. Przyznano również trzy równorzędne wyróżnienia. Nagrodzone prace są dostępne w „Biuletynie Polonistycznym” (biuletynpolonistyczny.pl). |
wiedza o języku i kulturze |
|
Spotkanie festiwalowe | Technologie intelektu, rozszerzenia umysłu, umysł zbiorowy |
W trakcie warsztatów zastanowimy się, w jaki sposób na nasze postrzeganie świata, myślenie i działanie wpływają technologie przetwarzania i przekazu informacji, takie jak tekst pisany, książka drukowana, stacjonarny komputer elektroniczny czy jego miniaturowa, mobilna wersja w postaci smartfona. Punktem wyjścia będzie pojęcie „rozszerzenia człowieka” wprowadzone przez Marshalla McLuhana, który stosował je do technologii „przedłużających” zmysły człowieka (jak telegraf, telefon i telewizja), jego kończyny (samochód, samolot), skórę (ubranie, dom) czy intelekt (kartka i ołówek, liczydło, komputer). Skupimy się na elektronicznych technologiach komunikacyjnych i informacyjnych, które stosujemy na co dzień (komputer, internet). Postawimy pytanie, czy pojedynczy komputer, jak również całą globalną sieć komputerową można uznać za rozszerzenie ludzkiego umysłu, i jeśli tak, to jakie są tego konsekwencje. Zastanowimy się, czy można mówić o wielkim zbiorowym umyśle, jaki tworzą użytkownicy internetu, aktywnie biorący udział w gromadzeniu i przetwarzaniu informacji? Z drugiej strony można pytać, czy smartfon sprawia, że sami stajemy się smart czy, odciążając naszą pamięć i intelekt nas samych ogłupia? Zastanowimy się, czy pytanie to jest podobne do pytania o pożytki/straty wynikające z używania pisma. Czy utraciliśmy coś internalizując technologię pisma i bezpowrotnie opuszczając pierwotny świat komunikacji głosowej? Czy przechodzimy obecnie drugą falę alfabetyzacji, którą można nazwać falą automatycznej komputeryzacji, zwanej niekiedy „sztuczną inteligencją”. |
wiedza o języku i kulturze |
|
Spotkanie festiwalowe | Zbrodnia w stylu retro. Wiek XIX we współczesnej kulturze popularnej |
Zajęcia pokazują na wybranych przykładach, zaczerpniętych z nurtu „kryminału retro”, (literatura i film) oraz zbeletryzowanych dokumentów (np. K. Summerscale, „Podejrzenia pana Whichera”, E. Larson, „Diabeł w Białym Mieście”) – współczesne, potoczne wyobrażenia na temat pewnej specyficznej sfery wieku XIX. Oprócz mody na seriale kryminalne w klimacie retro (brytyjskie, amerykańskie, kanadyjskie czy polskie, jak np. „Ripper Street”, „Suspicions of Mr Whicher”, „Copper”, „Murdoch Mysteries”, „Belle Epoque”) omówione zostaną również postaci historyczne i fikcyjne, które funkcjonują już jako swoiste, rozpoznawalne znaki kulturowe (np. Kuba Rozpruwacz, Sherlock Holmes i jego liczne rzeczywiste pierwowzory). Podczas zajęć zostaną poddane oglądowi zarówno rażące anachronizmy, dotyczące sfery kultury materialnej czy języka (będące wynikiem niewiedzy autorów powieści czy scenariuszy), jak i zaskakujące elementy, które są niezgodne ze stereotypową wizją tej epoki – a jednak odzwierciedlają prawdę historyczną. Interaktywny charakter zajęć, polegający m. in. na odwoływaniu się do „wiedzy codziennej” odbiorców w formie prostego quizu (prawda czy fałsz?), ma w założeniu podważyć schematy oraz w przystępny sposób ukazać niejednoznaczność i bogactwo kultury XIX stulecia. |
wiedza o języku i kulturze |
|
Spotkanie festiwalowe | „Drobiazgi, które nosił przy sobie”. O pasjach i zwyczajach Bolesława Prusa |
W latach 1923-1924 Oktawia Głowacka, wdowa przekazała do bibliotek i archiwów spuściznę oraz materiały po swoim mężu znanym jako Bolesław Prus. Wśród rękopisów i maszynopisów były nie tylko pierwsze wersje utworów czy notatki pisarza (między innymi notatki twórcze do powieści, a także notesy uważane za jego warsztat pisarski), ale również zapiski jego żony, która porządkowała materiały zgromadzone w domowym archiwum. Znalazł się tam Spis pamiątek śp. Aleksandra Głowackiego „Bolesława Prusa” sporządzony ręką Oktawii (obecnie w Zbiorach Ikonograficznych i Fotograficznych Muzeum Narodowego w Warszawie, sygn. 3879/1). Jego częścią jest wykaz Drobiazgów, które [pisarz] nosił przy sobie. Zapiski te zawierają cenne informacje o zwyczajach i pasjach pisarza, o jego codzienności. Przede wszystkim jednak świadczą o jego fascynacji aparatem fotograficznym i fotografią. |
wiedza o języku i kulturze |
|