Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN

Zwierzęta laboratoryjne nazywamy organizmami modelowymi, dzięki którym odtwarzamy i odzwierciedlamy zjawiska obserwowane u ludzi. „Modelowanie” dotyczy wielu aspektów biologii człowieka m.in. wybranych ludzkich zachowań, także tych których zmiany obserwujemy u pacjentów jako objawy chorób. Okazuje się, że zachowania zwierząt niejednokrotnie w znacznym stopniu przypominają zachowania ludzi. Przedstawione zostanie, w jaki sposób u myszy i szczurów potrafimy zmierzyć poziom lęku i „depresji”. Omówione zostaną także wybrane badania procesów dotyczących uczenia się i pamięci oraz zachowań charakterystycznych dla zwierząt laboratoryjnych – wokalizacje ultradźwiękowe gryzoni. Przedstawione zostaną przykłady wykorzystania zwierząt transgenicznych, które umożliwiają zastosowanie mikroskopowych technik fluorescencyjnych a także technik optogenetycznych kontrolujących aktywność neuronów. Dzięki laboratoryjnym badaniom zachowania zwierząt wiemy coraz więcej na temat funkcjonowania mózgu i mechanizmów chorób mózgu.

Uczestnicy dowiedzą się jak wygląda laboratorium zajmujące się hodowlami komórkowymi in vitro w Instytucie Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN. Prowadzący opowiedzą, co jest potrzebne przy pracy z hodowlami komórkowymi. Pokażemy, gdzie mieszkają komórki w laboratorium (praca z komorą laminarną, prezentacja naczyń hodowlanych) i opowiemy, co jedzą (wytłumaczymy co i dlaczego znajduje się w pożywce hodowlanej). Każdy będzie mógł wcielić się w rolę naukowca – założyć fartuch laboratoryjny, rękawiczki oraz samodzielnie przygotować pożywkę hodowlaną przy użyciu prawdziwych probówek laboratoryjnych, pipet, cylindrów, zlewek i mieszadeł. Sprawdzimy jakie są odczyny przygotowanych przez nas roztworów przez pomiar pH. Zastosowane płyny i substancje będą nieszkodliwą imitacją składników pożywki, np. soki, roztwory barwników spożywczych, sól, cukier.

Ponadto, zaprezentujemy jakie komórki są hodowane w Instytucie Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN (szalki i szkiełka z utrwalonymi komórkami oglądane pod mikroskopem) i wyjaśnimy, do czego nam wszystkim może się to przydać.

Procesy fizjologicznego starzenia się dotykają również funkcji poznawczych, przede wszystkim procesów pamięciowych. Wzrost liczby pacjentów z rozpoznanym otępieniem oraz medialne popularyzowanie wiedzy o tym  zjawisku,  sprawia, że wiele osób traktuje trudności poznawcze, związane  z wiekiem jako objawy chorobowe, np. choroby Alzheimera. Większość z typowych skarg na „kiepską pamięć” nie ma jednak nic wspólnego z zaburzeniami pamięci epizodycznej, które dominują w obrazie klinicznym j wielu otępień. To pogorszenie pamięci wynika najczęściej z naturalnego starzenia się oraz powszechnych u ludzi starszych zaburzeń emocjonalnych. 

Wiele osób, mimo iż zauważa u siebie fizyczne zmiany wynikające ze starzenia się, nie akceptuje faktu, że mózg, podobnie jak inne organy, również ulega takiemu procesowi. Towarzyszy temu często frustracja, nieskuteczne poszukiwanie farmakologicznych i pozafarmakologicznych metod cofnięcia zaburzeń oraz niepokój, który dodatkowo, wtórnie może wpłynąć na pogorszenie sprawności poznawczej.

Celem wykładu jest przybliżenie specyfiki trudności pamięciowych związanych z wiekiem, w odróżnieniu od stanów spowodowanych chorobą mózgu.

Najnowsze doniesienia wskazują, że objawy choroby Parkinsona mogą zależeć od rodzaju flory bakteryjnej żyjącej w naszym jelicie. Do tej pory większość badań nad tą chorobą skupiała się na procesach zachodzących w mózgu, a zwłaszcza na procesach odpowiedzialnych za obumieranie neuronów istoty czarnej - struktury odpowiadającej za koordynację ruchową.

Okazuje się jednak, że nasze dotychczasowe spojrzenie na chorobę Parkinsona mogło być błędne, gdyż prawdopodobnie główną przyczyną tej choroby mogą być zaburzenia jelitowe wywołane przez nieprawidłową mikroflorę. Już kilka lat temu naukowcy zauważyli, że parkinsonicy często cierpią na zaparcia, a także inne zaburzenia trawienne; problemy te pojawiają się długo przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby.

Istnieją również dowody, że osoby z chorobą Parkinsona mają inny skład flory jelitowej niż osoby zdrowe, jednakże nie wiadomo, czy zaburzenia te są przyczyną czy skutkiem choroby. Nie wiadomo chociażby, co powoduje zmiany mikroflory przewodu pokarmowego, teoretycznie może to być zarówno niewłaściwa dieta, jak i problemy trawienne. Chociaż dopiero zaczynamy rozumieć jak ważne znaczenie dla naszego zdrowia mają bakterie zamieszkujące nasze organizmy, być może odkrycia te pomogą w przyszłości łatwiej i wcześniej diagnozować chorobę Parkinsona raz pozwolą stworzyć lepiej ukierunkowane leczenie.