Muzeum Geologiczne. Państwowy Instytut Geologiczny PIB

Rozwój cywilizacyjny człowieka jest możliwy tylko z wykorzystaniem zasobów naturalnych Ziemi. Eksploatacja surowców była prowadzona od tysięcy lat, o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne. Przechodzenie na coraz wyższe poziomy rozwoju powodowało lawinowy wzrost zapotrzebowania na surowce. Z kolei pojawienie się potrzeb estetycznych u człowieka spowodowało, że zaczęto wykorzystywać surowce również do produkcji ozdób (biżuteria), zdobienia ciała i wykonywania malowideł naskalnych (farby mineralne). Czy możemy sobie wyobrazić nasze funkcjonowanie bez surowców mineralnych? Rozglądnijmy się dookoła: wszystko co nas otacza, a jest wytworem człowieka, jest zbudowane z przetworzonych surowców mineralnych. Paradoksem natomiast jest to, że o wiele większą wagę przywiązujemy do ochrony odnawialnych elementów przyrody niż jej elementów nieodnawialnych, jakimi są złoża surowców mineralnych.

Wyobraźcie sobie rozległe podmokłe tereny, pełne bagnisk i torfowisk, które porastały gigantyczne rośliny. Czy uwierzycie, że tak właśnie wyglądała Polska ok. 350 i 20 mln lat temu? Gigantyczne karbońskie paprocie, widłaki i skrzypy porastały rozległe bagna, a ciepły i wilgotny klimat sprzyjał bujnemu rozwojowi roślin zarodnikowych. Na miejscu ogromnych torfowisk po wielu milionach lat powstały złoża węgla kamiennego - największego bogactwa karbonu.

Podobne warunki zapanowały w miocenie, kiedy to w rejonie m. in. dzisiejszego Bełchatowa wokół jeziora rozwinęły się bagniska i torfowiska oraz lasy iglaste. Wody znosiły do jeziora materię organiczną, która z czasem zamieniła się w znany nam węgiel brunatny.

Węgiel jest ważnym surowcem energetycznym, na którym w dużej mierze opiera się Polska gospodarka. Węgiel brunatny w Polsce jest prawie w całości wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej i ogrzewania. Węgiel kamienny jest szeroko stosowany w energetyce, ale również w przemyśle i życiu codziennym

Na lekcji nauczysz się odróżniać sigilarię od lepidodendrona, dowiesz się, jakie są rodzaje węgla, jak powstały i gdzie dziś w Polsce można je znaleźć.

Podczas wykładu zostanie przedstawione okiem geologa autorskie spojrzenie na dane uzyskane  z misji międzyplanetarnych sond kosmicznych podróżujących w różne zakątki Układu Słonecznego. Dzięki tym misjom kosmicznym otrzymaliśmy  informację o ukształtowaniu powierzchni terenu i budowie geologicznej niektórych planet i księżyców. Uzyskane dane wielu badaczom planetarnym umożliwiły badanie rozwoju  procesów  wulkanicznych i tektonicznych planet. Jednocześnie analizowano wysokorozdzielcze satelitarne dane pod kątem mineralogii skał, rozwoju procesów eolicznych,  występowania wody oraz identyfikacji przejawów ruchów masowych (np. osuwisk). W rezultacie otrzymano kompleksową, często spektakularną informację na temat procesów geologicznych zachodzących na innych ciałach niebieskich. Jest to szczególnie intrygujący problem badawczy w dobie odkrywania nowych układów planetarnych wokół innych gwiazd.

Warsztaty przybliżają zagadnienia związane z powstaniem skamieniałości i pokazują bogactwo świata zwierząt zamieszkałych zbiorniki wodne na terenach Polski w przeszłości geologicznej. Na wstępie prezentowane są informacje świadczące o istnieniu życia organicznego od ponad 3,5 mld lat oraz informacje o powstaniu skamieniałości. Co może się stać ze zwierzęciem po jego śmierci? Do skamieniałości zaliczamy nie tylko szczątki organizmów, lecz także ślady ich działalności. Jako przykłady: ślady spoczynkowe i ślady przemieszczenia się trylobitów, norka mieszkalna wykonana przez małża Solemya, ślady żerowania. W naukach geologicznych skamieniałości służą głównie do wyznaczania względnego wieku skał. Omawiane grupy zwierząt młodzież szkolna samodzielnie odnajduje wśród okazów zgromadzonych w kolekcji dydaktycznej. Przedstawione skamieniałości należą do różnych typów zwierząt – od form najprostszych do coraz bardziej zaawansowanych ewolucyjnie: gąbki, koralowce, małże, głowonogi.