Nauki humanistyczne

Wszystkich, którzy chcą zadać filozofom z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN także i inne nurtujace pytania filozoficzne oraz przedstawić im własne przemyślenia, serdecznie zapraszamy na pobłądzenie po korytarzach Pałacu Staszica. W rolę:Heraklita, Platona,Dionizego Areopagity,św.Tomasza,Kartezjusza,Husserla,Kierkegaarda,Freuda,św.Agustyna, Schopenhauera,Nitzschego,Heraklita i Arystotelesa wcielą się pracownicy naszego Instytutu.

Archiwa osobiste uczonych to doskonałe żródła historyczne. dzieje państwa i narodu znajdują swój wyraz w historii życia i działalności wybitnych jednostek. Co o "Mazurku Dąbrowskiego" mozna znaleźć w archiwach osobistych polskich uczonych ?

Zgodnie z wykładnią PRL-u powojenna Polska była krajem jednolitym narodowościowo i językowo. Jednakże, mimo przesiedleń, język niemiecki pozostał wciąż żywy na przyłączonych do państwa polskiego Śląsku, Pomorzu i Mazurach. W naszym wystąpieniu opowiemy o doświadczeniach świadków historii i o losach języka niemieckiego w Polsce po 1945 roku. 

• Czy J. R. R. Tolkien, J. K. Rowling i G. R. R. Martin rzeczywiście wymyślili nowe uniwersa?
• Co łączy Sama Tarly’ego z Jasiem Fasolą?
• Dlaczego Hermiona Granger zawsze szuka odpowiedzi w bibliotece, skoro mogłaby skorzystać z Internetu?
• Co łączy książkę z kołem?
• Czy Inkunabuł jest bohaterem na miarę XXI wieku?
• Dlaczego stare książki pełnią ważne role w literaturze, filmach i serialach, mimo że na oko wydają się bezużyteczne?

Podczas warsztatów padną odpowiedzi na te i inne pytania. Uczestnicy otrzymają możliwość zapoznania się z magicznymi przedmiotami minionych epok. Prym będą wiodły stare druki (czyli nawet pięćsetletnie książki!), które, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy, od wieków towarzyszą człowiekowi w życiu codziennym, zmieniając jedynie swoje oblicza i dostosowując się do odbiorcy. Wbrew pozorom spotykamy je nie tylko w antykwariatach i bibliotekach, gdzie teoretycznie jest ich miejsce. Spoglądają na nas milcząco z kinowego ekranu, wpraszają się na wieczory z Netflixem, HBO GO, TVP czy YouTube’em. Podczas spotkania uczestnik - współczesny człowiek, dla którego podstawowym narzędziem komunikacji, nośnikiem informacji i bohaterem dnia codziennego jest smartphone, dowie się, że, czy tego chce czy nie, stare książki i tak mają spory udział w jego życiu, bowiem inteligentnie się do niego prześlizgnęły dzięki pomocy kilku znanych osób. Porozmawiamy o woluminach droższych od IPhone’a, starszych od Draculi i rzadszych od smoków. Niektóre nawet zaszczycą nas swoją obecnością. 

Wykład będzie poświęcony najważniejszym zjawiskom w teatrze rosyjskim. Zaprezentowane zostaną fragmenty spektakli, najważniejsze dzieła i tendencje rozwojowe. W czasie wykładu omówiony zostanie również proces rozwojowy teatru rosyjskiego.

Moda i Druk .1918 rok"  Radość z odzyskania Niepodległości, z odbudowy państwowowści Polskiej zaowocowały  ożywieniem w wielu sferach politycznych, gospodarczych  społecznych , kulturowych :także w konsekwencji ożywienia życia towarzyskiego - wzrostem zainteresowania modnymi ubiorami . Zmiany w ubiorach szczególnie kobiecych wi ązały sie z emancypacja ,podjeciem  aktywnośći zawodowej ,społecznej  i politycznej a także sportowej . Stroje uległy  ogromnej transformacji - stały sie prostsze,wygodniejsze. Nauczycielki,ekspedientki, urzedniczki potrzebowały wygodnych i jednocześnie eleganckich ubiorów do pracy .Salony, Domy Mody lub projektanci ubrań wydawali własne ilustrowane czasopisma lub publikowali reklamy w wydawanej prasie kobiecej ( Bluszcz, Pani, Kłosy) Muzeu drukarstwa przygotowało pokaz ulotek reklamowych i reklam  z czasopism z własnej kolekcji. Prezentacja stanowi inspiracje do warsztatów  graficznych kaligraficznego zaprojektowania reklamy czy wykonanie linorytu inspirowanego pokazem reklam.  

W czasie wykładu zastanowimy się nad dźwiękami przeszłości - jak brzmi XIX-wieczna Warszawa? Które dźwięki śmieszą, a które irytują mieszkańców miasta? Warszawska kamienica stanie się dla nas laboratorium badań nad dźwiękami historii. Na jej przykładzie zastanowimy się, jak usłyszeć przestrzeń, której już dawno nie ma.

W latach 1945-1989 cenzorzy z Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk (GUKPPiW) pozbawiali prawa druku nie tylko teksty oceniane  jako jawnie sprzeczne z interesami PRL. Z obiegu publicznego eliminowali również  te przekazy słowne (a także graficzne: plakaty, grafiki, rysunki satyryczne, etc. ), w których dopatrywali się „niecenzuralnych” treści wyrażonych implicite, np. w postaci aluzji, metafor i znaczących niedomówień.  Do wykonywania tego zadania przygotowywano ich poprzez system szkoleń, w którym znaczącą rolę odgrywały tajne biuletyny instruktażowe. Redagowano je i kolportowano w zamkniętym obiegu, w oparciu o zakwestionowane wcześniej w Urzędzie materiały.  O kształcie  i zawartości tych fachowych periodyków można wnosić na podstawie dokumentów ze stołecznej centrali przy ulicy Mysiej 5, zachowanych  w Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Na użytek warsztatów wybrany został z nich niewielki wycinek, obejmujący „Informacje Instruktażowe” z roku 1976 . Wykorzystano też inne archiwalia z lat 1975-78, obejmujące głównie wytyczne  z Wydziału Kultury KC PZPR oraz Książkę zapisów i zaleceń. Analiza tych źródeł  będzie próbą pokazania zależności pomiędzy lukami w przepisach wykonawczych regulujących cenzorskie kompetencje a kondycją PRL-owskiej literatury. Uczestniczy warsztatów otrzymają przesłanki do podjęcia dyskusji o funkcjonowaniu języka ezopowego w warunkach nasilenia ideologicznej presji.

Wyobraźmy sobie hotel w którym jest nieskończenie wiele (jednoosobowych) pokoi, ponumerowanych dodatnimi liczbami naturalnymi: 1,2,3, itd. i załóżmy, że wszystkie pokoje są zajęte. Taki hotel zwykło się z nie do końca jasnych powodów nazywać Hotelem Hilberta (wybitnego matematyka przełomu XIX i XX wieku). Czy nowego gościa, który zgłasza się do recepcji, trzeba odprawić z kwitkiem - tak jak należałoby zrobić, gdyby pokoi było np. 73? Okazuje się, że nie. Co więcej, jeśli do hotelu przybędzie nieskończenie wiele nowych gości, to o ile da się ich ponumerować liczbami naturalnymi, będziemy mogli zakwaterować ich wygodnie w pełnym już hotelu. Jest to możliwe dlatego, że zbiór X wszystkich gości (włączając nowo przybyłych) jest równoliczny ze zbiorem Y wszystkich pokoi hotelowych, tzn. że każdemu elementowi zbioru X (każdemu gościowi) można przypisać dokładnie jeden element zbioru Y (pokój) w taki sposób, że każdy element zbioru Y jest przypisany do dokładnie jednego elementu zbioru X. Pojęcie równoliczności, wprowadzone do matematyki przez Georga Cantora w latach siedemdziesiątych dziewiętnastego wieku, pozwala m.in. na porównywanie nieskończonych zbiorów ze względu na ich rozmiar (tzw. moc). W czasie spotkania dowiemy się, że nie wszystkie nieskończoności są sobie równe, oraz wyjaśnimy, dlaczego w hotelu Hilberta nie da się zakwaterować nowych gości, o ile ci są "ponumerowani" wszystkimi liczbami rzeczywistymi. 

Wykład o wandalskich wojownikach, w trakcie którego uczestnicy dowiedzą się jakimi rodzajami broni posługiwali się dawni mieszkańcy dzisiejszej Polski, jakie techniki walki były im bliskie oraz jakim dysponowali wyposażeniem i czym charakteryzował się ich ubiór. Przybliżona zostanie wiedza o roli wojowników w społeczności kultury przeworskiej dwa tysiące lat temu, o ich pozycji politycznej i ekonomicznej. Ponadto prelegent  przedstawi wierzenia i zwyczaje wojowników w świetle znalezisk archeologicznych oraz przekazów antycznych. Spotkanie będzie wzbogacone udziałem rekonstruktora oraz możliwością zwiedzenia stałej wystawy Przedświt - Mazowieckie centrum metalurgiczne z przełomu er".

Spotkanie pokazujące sposoby, techniki i chwyty stosowane w uczeniu języka polskiego cudzoziemców. Uczestnicy zapoznają się m.in. z przykładowymi zadaniami-ćwiczeniami (w tym proponowanymi na egzaminach państwowych z polskiego), rozwiążą je i skomentują.

Dla dorosłych i starszej młodzieży.

Podczas wykładu zgłębimy tajemnice wyjątkowej książki – XVI-wiecznego rękopisu zawierającego portrety i biogramy arcybiskupów gnieźnieńskich oraz biskupów krakowskich (sygn. BN BOZ Cim. 5). Zastanowimy się, jak na portretach symbolicznie przedstawiono władzę i majestat dostojników, a także jak do tych wizerunków mają się towarzyszące im życiorysy. Ukażę, jak w przeszłości powstawały tak wystawne książki, i w jakich okolicznościach sporządzono tytułowy kodeks. W trakcie wykładu obejrzymy liczne reprodukcje tego unikatowego zabytku.

Kwestie wschodniej zajmowały istotne miejsce w polityce II RP. Szczególnego znaczenia nabrały obchody 350. rocznicy Unii Lubelskiej przypadające w pierwszym roku niepodległego bytu. Miały one charakter polityczny z uwagi na toczący się konflikt dyplomatyczny i militarny z Litwą. Nawiązanie do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów było utrwaleniem pamięci o potędze państwa polskiego. Upamiętniono też rocznicę unii w Horodle, a ponadto z dużym rozmachem obchodzono kolejne rocznice zwycięstwa pod Grunwaldem. Obchody wpisały się w budowanie świadomości historycznej społeczeństwa odradzającej się Polski, a tradycja grunwaldzka zajmowała istotne miejsce w edukacji patriotycznej.