Nauki społeczne

Stereotypowa osoba doświadczająca bezdomności to mężczyzna mieszkający na ulicy, zaniedbany, uzależniony od alkoholu, nieposiadający rodziny lub nieutrzymujący z nią kontaktu. Kobieta nie mieści się w tym wyobrażeniu ze względu na wciąż silnie obecne przekonanie o tym, że kluczową sferą życia kobiety jest dom. Tymczasem, jak pokazują badania, „kobieca” bezdomność istnieje, ale pod wieloma względami różni się od tej „męskiej”. Wśród kobiet doświadczających bezdomności są zarówno takie, które musiały opuścić swoje domy czy mieszkania z powodów finansowych czy ich faktycznej utraty (np. spalenia się domu), jak i te zmuszone uciekać z domu (samotnie lub z dziećmi) z powodu przemocy domowej. W trakcie wykładu zaprezentuję wyniki badania prowadzonego w ramach projektu badawczego „Dynamika bezdomności kobiet”, prowadzonego na Uniwersytecie Warszawskim pod kierownictwem dr Magdaleny Mostowskiej, w trakcie którego rozmawiałyśmy zarówno z praktykami (osobami prowadzącymi placówki dla kobiet, decydentami, pracownikami organizacji pozarządowych zajmujących się bezdomności etc.), jak i z kobietami będącymi w sytuacji bezdomności. Na to, kogo uznamy za osobę znajdującą się w kryzysie bezdomności, wpływa przyjęta przez nas definicja bezdomności. Podczas prezentacji wskażę specyfikę Europejskiej Definicji Bezdomności i Wykluczenia Mieszkaniowego (ETHOS), którą posługujemy się w badaniu. Opowiem również o naszych doświadczeniach z terenu oraz trudnościach (praktycznych, metodycznych, etycznych), z jakimi zetknęłyśmy się w trakcie badań.

Połączenie talentu i wytrwałości może być kluczem do sukcesu. Badania pokazują wyraźnie, że ci którzy odnieśli największe sukcesy w nauce, technice i technologii, biznesie, edukacji i są uznawani za innowatorów, byli jednocześnie wybitnie utalentowani i wytrwali w swoich działaniach. Oznacza to, że sam talent nie jest żadną gwarancją sukcesu. Co więcej, sam talent jest często przeceniany. Co w takim razie odróżnia tych najlepszych od całej reszty? Znane są liczne przypadki wybitnie utalentowanych osób, które nigdy nie osiągnęły żadnego znaczącego sukcesu. Czy rzeczywiście talent połączony z wytrwałością jest kluczem do odkrywania innowacji? Odpowiedzi na to pytanie będziemy poszukiwać wspólnie podczas warsztatu.

Celem warsztatu jest nabycie wiedzy na temat istniejących koncepcji osobowości poprzez ukazanie znaczenia czynników biologicznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych, poznanie dynamiki funkcjonowania osobowości, a także zapoznanie z istniejącymi metodami opisu osobowości wraz z możliwością profesjonalnej autodiagnozy oraz interpretacji.

Warsztat jest przeznaczony dla osób dorosłych.

Treningi i szkolenia VR są efektywne i znacznie tańsze niż ich tradycyjne formy. Szkolenie VR umożliwia przećwiczenie konkretnych czynności potrzebnych w pracy. W odróżnieniu od tradycyjnych instrukcji czy materiałów wideo, w VR uczestnik zdobywa nie tylko wiedzę, ale też elementarne doświadczenie. Dzięki digitalizacji zachowania może otrzymać precyzyjną informację zwrotną i ćwiczyć różne scenariusze, tworzone na bazie uprzednich doświadczeń. VR umożliwia przeniesienie uczestników w miejsca trudno dostępne lub niebezpieczne  (np. w przypadku strażaków lub górników), a także ćwiczenie umiejętności „miękkich”.

Symulacje VRLab IPPAN pozwalają na ćwiczenie np. publicznych wystąpień, gdzie ważne jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego ze słuchaczami. Innym przykładem może być kierowana do nauczycieli symulacja, w której mogą się oni wcielić w rolę ucznia z dysleksją.  Wyniki badań dowodzą, że przyjmowanie perspektywy innej osoby prowadzi do zmiany zwyczajowego sposobu myślenia o problemach, a przez to, zmiany postaw i zachowania.

Pierwsze udokumentowane próby stosowania VR w terapii leczenia akrofobii (czyli lęku wysokości). Rozwój technologii bardzo ułatwił tworzenie tego rodzaju środowisk. Obecnie można znaleźć bardzo wiele aplikacji wspomagających leczenie fobii.

Dzięki zjawisku ucieleśnienia poprawić można nastrój i ogólny dobrostan psychiczny. Uczestnik wciela się w awatara, czyli swoją cyfrową reprezentację, a to, czego doświadcza awatar, staje się realne dla niego realne. Awatar może przyjąć dowolną formę, a uczestnicy mogą się przenosić między wirtualnymi „ciałami”. Wykorzystali to naukowcy z Barcelony tworząc symulację, w której uczestnik wchodzi w rolę terapeuty i może sam sobie udzielić porady.

Jedną z najważniejszych zmian, jakie zaszły w ekonomii na przełomie XX i XXI wieku był wzrost znaczenia psychologii, co przyczyniło się do narodzin ekonomii behawioralnej. Przedstawiciele ekonomii behawioralnej, posiłkując się intensywnie dorobkiem psychologii, starają się wyjaśnić nieracjonalne zachowania ludzi w różnych sferach życia oraz pomóc im podejmować bardziej optymalne decyzje dla nich samych, a tym samym również dla całego społeczeństwa. W szczególności, na wykładzie tym słuchacze dowiedzą się o najnowszej teorii z obszaru ekonomii behawioralnej, tj. tzw. teorii szturchnięcia (ang. nudge) autorstwa Richarda Thalera, noblisty z ekonomii z 2017 r. Nudge to lekkie szturchnięcie, impuls służący nakierowaniu jednostki w taki sposób, by nie nakazując oraz nie zakazując jej niczego sprawić, by zachowywała się bardziej racjonalnie i tym samym podejmowała lepsze dla siebie i innych ludzi decyzje. Reasumując, słuchacze będą mieli okazję dowiedzieć się nie tylko o najczęstszych przejawach nieracjonalnego zachowania człowieka, ale też posiądą wiedzę o tym, jak będąc świadomym ograniczeń swojej racjonalności, wykorzystać ten fakt do lepszego podejmowania decyzji w życiu codziennym.

Misje katolickie w Chinach sięgają XVI wieku. Zaś dzieje Kościoła katolickiego w Chinach są skomplikowane i pełne nieoczekiwanych zakrętów. Składają się na nie między innymi: polityka inkulturacji stosowana przez Jezuitów i uznanie ich na dworze cesarskim, prześladowania, protekcja obcych mocarstw w czasie, kiedy Chiny stały się półkolonią Zachodu, święci męczennicy mordowani podczas powstania bokserów, tudzież skomplikowane i niejednoznaczne relacje z władzami komunistycznymi.

Zapoznamy się z zaganieniami takimi jak:  zachowania eksploracyjne, ciekawość, ewolucja ciekawości, mechanizmy motywacyjne, porównania pomiędzy ludźmi oraz zwierzętami. Poszukamy odpowiedzi na pytanie zadane w tytule spotkania.

Spotkanie będzie miało następującą strukturę:

• Wykład wprowadzający, ok 30 min (W. Pisula). Tematyka: zachowania eksploracyjne, ciekawość, ewolucja ciekawości, mechanizmy motywacyjne, porównania pomiędzy ludźmi oraz zwierzętami. Porównania zwierząt znajdujących się na odległych pozycjach drzewa filogenetycznego.  W trakcie tej części poszukamy odpowiedzi na pytanie zadane w tytule spotkania.
• Prezentacja najciekawszych nagrań zachowań motywowanych ciekawością z naszej pracowni, połączona z prezentacją wybranych urządzeń pomiarowych oraz sposobów analizy - zajęcia quasi warsztatowe, ok, 1h
• Dyskusja swobodna, ok 30 min

Co ma wspólnego socjologia z boksem? Na pozór, niewiele. Chyba, że socjolog użyje technik „obserwacji uczestniczącej” do opisu danej społeczności. W tym przypadku małej grupy pięściarzy boksu olimpijskiego, którzy trenują w Warszawie. Można grać w piłkę, mówił Mike Tyson, ale w boks nie można „grać”. Ten sport kojarzy się z przemocą. Czy rzeczywiście tak jest? Postaram się na to pytanie i opowiedzieć o specyfice dyscypliny, trudach przygotowań na sali i podczas walk na ringu. Centralną kategorią moich rozważań będzie „dystans”: w walce (walka „na dystansie” albo w „półdystansie”), dystans geograficzny, społeczny oraz międzypokoleniowy. 

Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość to trzy tzw. horyzonty czasowe. Współistnieją w naszym umyśle, a sposób w jaki je postrzegamy i częstotliwość, z jaką koncentrujemy uwagę na każdym z nich w przemożny sposób wpływa na nasze myśli, emocje i motywacje. Podczas wykładu, w oparciu o najważniejsze wyniki badań psychologii temporalnej, przyjrzymy się temu, jak przyjmowanie poszczególnych perspektyw czasowych może wpływać na nasze życie. Zastanowimy się również, jak uczynić z naszej niezwykłej zdolności do mentalnego podróżowania w czasie atut, który pozwoli nam bardziej cieszyć się życiem i umożliwi osiąganie sukcesów w różnych jego obszarach. 

Spośród bogatej historii zwierząt w średniowieczu uwagę przyciągają procesy sądowe zwierząt. Pomysł, by wysuwać wobec nich roszczenia prawne i skazywać je na kary wydaje się zrazu nieprawdopodobny. A jednak od połowy XIII wieku przez kolejne trzy stulecia funkcjonowały trybunały, które orzekały w sprawach „przestępstw” popełnianych przez różnego typu zwierzęta. Liczba procesów sądowych wcale nie była tak mała i nie można zaliczyć ich do typu nieistotnych marginaliów. Skąd zatem wziął się pomysł, by pozywać przed sądy zwierzęta? Jak próbowano go uzasadnić i w oparciu o jakie argumenty go krytykowano? Jak wyglądał przebieg procesu i jakie typy procesów wyróżniano? Za co karano zwierzęta i jakie kary im wymierzano? I wreszcie, jakie „przestępstwa” były najsurowiej karane i dlaczego?

Podczas spotkania spróbujemy spojrzeć na święte księgi judaizmu i chrześcijaństwa w świetle osiągnięć współczesnej psychologii. Dynamiczny rozwój tej dyscypliny dostarcza z roku na rok nie tylko nowych teorii i pojęć, ale też sprawdzonych empirycznie narzędzi, pozwalających podjąć niezwykle interesujące badania nad tekstami świętymi a także nad mentalnością ludzi minionej epoki. W pierwszej części spotkania zaprezentujemy najważniejsze światowe osiągnięcia psychologów w tej dziedzinie, zarówno te kontrowersyjne jak i szeroko uznane w środowisku naukowym (szczególnie cross-cultural psychology, social cognition i psycholingwistyki). Przedstawimy także efekty wybranych, oryginalnych badań prowadzonych w Instytucie Psychologii PAN w Warszawie.
W części drugiej spróbujemy przybliżyć mentalny świat autorów ksiąg świętych i odpowiedzieć na pytania:
- jak postrzegali ówczesny świat autorzy tych ksiąg?
- jak (i jakie) przeżywali wówczas emocje?
- czy ich pojęcie „ja” różniło się od naszego, a jeśli tak, to w jakim sensie?
- czy istnieje szansa odtworzenia psychologicznego portretu założycieli wielkich religii jak np. Mojżesz lub Chrystus?

Kim jest obcy? Z czego wynika jego obcość? Co różni „nas” od „nich”? Od początku tzw. kryzysu uchodźczego w 2015 roku pytania te mają fundamentalne znaczenie i wymagają szczególnego namysłu. Wykład będzie stanowił wprowadzenie w tę tematykę, prezentując różne podejścia do kwestii obcości i swojskości obecne w naukach społecznych. Pierwsza część spotkania dotyczyć będzie konstruowania obcości na poziomie jednostkowym. Opierając się na wybranych teoriach psychologii społecznej i poznawczej, omówię zjawiska takie jak stereotypy, heurystyki, atrybucje oraz dynamikę relacji międzygrupowych. W drugiej części wykładu przedstawię konstruowanie obcości na poziomie zbiorowym, przede wszystkim za sprawą działań dyskursywnych, a także zaprezentuję metody, których socjologowie używają do badania poczucia swojskości i obcości. Wreszcie w trzeciej części opowiem o tym, jak powyższe mechanizmy działają wspólnie w przypadku konstruowania uchodźcy jako „obcego”.

Sondaże wyborcze stały się współczesnym miernikiem nastrojów społecznych. Przez część opinii publicznej są one jednak odbierane negatywnie, jako nieskuteczny sposób przewidywania przyszłości. Czym różni się sondaż wyborczy od innych badań tego typu? Czym jest sondaż społeczny i czy dzięki niemu można oszacować wynik wyborów? Na te i inne pytania spróbujemy wspólnie odpowiedzieć ze słuchaczami podczas wykładu pt. "Czy sondaże wyborcze kłamią?".

Zmiany klimatyczne, a ściślej zachodząca obecnie globalna destabilizacja klimatu panującego na Ziemi, rodzi pytania o zakres odpowiedzialności i powinności określonych podmiotów (m.in. państw, rządowych organizacji międzynarodowych, korporacji transnarodowych, przedstawicieli władz centralnych, regionalnych, lokalnych, wreszcie zwykłych obywateli) za zaistniały stan rzeczy oraz o wybór efektywnych strategii zapobiegawczych zachodzącym procesom. Istotne wobec tego stają się następujące zagadnienia: kto przed kim i w jaki sposób odpowiada (np. państwa bogatej Północy vs. biedne kraje Południa, wielkie korporacje versus „zwykli” obywatele itp.) oraz kto i jak powinien postępować (dotyczy to poszczególnych aktorów danej kategorii), aby skutecznie ograniczyć lub zatrzymać zachodzące w atmosferze Ziemi zjawiska? Rożne podmioty (od państw narodowych poczynając a na indywidualnych ludziach kończąc, będących w podwójnej roli: obywateli z jednej strony, a drugiej – konsumentów) w różnym stopniu przyczyniają się do zmian klimatycznych. Status formalno-prawny i potencjał danych podmiotów warunkuje w znaczącym zakresie ich ślad ekologiczny. Kwestia podziału odpowiedzialności i koniecznych do podjęcia przez danych aktorów zadań składających się strategię walki z globalnym ociepleniem nie jest jednak oczywista i wzbudza liczne kontrowersje. Omówiony zostanie aspekt moralny globalnych zmian klimatycznych (w kategoriach winy i zadośćuczynienia) oraz aspekt prakseologiczny (związany z wybieraniem adekwatnych, tj. skutecznych, strategii postępowania względem stawianych celów ekologicznych). Uwzględnione będą uwarunkowania społeczno-polit. działań aktorów danej kategorii oraz problem uznawanych przez dane podmioty norm i wartości kształtujących ich decyzje wobec pojęcia sprawiedliwości.

Charakter czynników kształtujących orientację seksualną jest przedmiotem wielu kontrowersji w dyskursie publicznym. Wiele z tych dyskusji toczy się w oderwaniu od aktualnego stanu wiedzy na ten temat. Tymczasem, w ciągu ostatnich trzydziestu lat zebrano liczne dowody na rzecz biologicznego charakteru różnic w zakresie orientacji. W trakcie wystąpienia opiszę trzy dominujące kierunki badań dotyczących tej problematyki – analizy podstaw genetycznych, hipotezę prenatalnego wpływu androgenów oraz efekt starszych braci i towarzyszącą mu hipotezę immunizacji. Pokażę, co już wiadomo, a co jeszcze wymaga dalszych analiz (przykładowo – nadal niewiele wiadomo na temat konkretnych genów związanych z orientacją seksualną). Wystąpienie będzie także okazją do przedstawienia Projektu Orientacja – pierwszego polskiego badania dotyczącego biologicznych podstaw orientacji seksualnej u mężczyzn. Projekt ma na celu między innymi pogłębienie wiedzy na temat zmienności genetycznej związanej z orientacją oraz ewentualnych różnic pomiędzy gejami i mężczyznami heteroseksualnymi w zakresie struktury i funkcji mózgu.

Zmiany, konflikty i kryzysy to nieodłączna część naszego życia osobistego i społecznego. Czy są nam potrzebne? Czy mogą być korzystne? Dlaczego obawiamy się zmian i często rezygnujemy w trakcie? Jak przebiegają konflikty? Od czego zależy ich dynamika i szanse na pozytywne rozwiązanie? Czy/Jak można nimi zarządzać? Jakie możemy mieć strategie radzenia sobie z sytuacjami konfliktowymi? Porozmawiamy o tym, co warto wiedzieć o zmianach i konfliktach, aby mniej się obawiać ich pojawienia się oraz minimalizować straty i maksymalizować potencjalne korzyści.

Czy coaching jest modą? Kim właściwie jest coach i co dobrego może nam zaoferować? Czy warto skorzystać z takiego wsparcia? Co różni coacha od eksperta i kogo potrzebuje obecnie społeczeństwo? Podczas wykładu słuchacze poznają fakty i mity na temat tej metody polepszania jakości swojego życia, otrzymają odpowiedzi na nurtujące ich pytania, a także dowiedzą się co należy zrobić, żeby zostać coachem.

Wyobrazimy sobie, że my wszyscy – obywatele UE – są pasażerami, a UE jest autonomicznym samochodem. Jako pasażerowie, zwykle oczekujemy od samochodu tego samego: dostania się z punktu A do punktu B w komforcie, bezpieczeństwie i przyjemności. I każdy istniejący samochód jest zaprojektowany tak, aby spełnić te oczekiwania.
Jako obywatele UE, lubimy żyć bogatym, spokojnym i zdrowym życiem. UE również jest projektowana w sposób to umożliwiający. Ponadto, jako obywatele jesteśmy bezpośrednio odpowiedzialni za inżynierię UE!
Każdy samochód jest tym, czego oczekuje od niego konsument i co mogą zaoferować producenci. Idziemy do salonów i kupujemy model, który lubimy. Rozważamy markę, technologie, moc, bezpieczeństwo, luksus i inne specyfikacje. 

Mówiąc o polityce, nasze głosowanie na partie i kandydatów jest równoznaczne z wypłatą pieniędzy w salonie dealerskim. Dlatego UE jest tym, co robimy poprzez wybór naszych krajowych posłów i partii do PE. Decydując się na ich programy i osobowości, upoważniamy ich do „konstruowania” UE w taki sposób, jakiego oczekujemy. Wzywamy ich do przekształcenia UE w najbardziej komfortowy i zaawansowany samochód autonomiczny, z którego będziemy mieli przyjemność korzystać.

Oczywiście, ten samochód ma swój silnik, skrzynie biegów, system sterowania. Jednak o tym opowiem Państwu podczas spotkania.

Bliskie związki, a w szczególności związki romantyczne, są jednym z ważniejszych obszarów naszego funkcjonowania społecznego. Jakość relacji partnerskich niejednokrotnie wyznacza nasze priorytety życiowe i w dużym stopniu decyduje o ocenie poziomu całego życia. Dla wielu osób również istotne znaczenie ma jakość relacji rodzicielskich. Satysfakcjonujące związki mogą stać się motorem intensywnego rozwoju zarówno osobistego, jak i zawodowego. Natomiast brak porozumienia z partnerem życiowym i/lub dziećmi może przyczynić się do obniżenia jakości życia we wszystkich dziedzinach życia, włącznie z pogorszeniem zdrowia fizycznego i psychicznego. 

Celem warsztatu będzie przedstawienie psychologicznych mechanizmów powstawania, utrzymywania oraz rozpadu bliskich związków. Prowadząca omówi na czym polega i kiedy kształtuje się styl przywiązania, który w znacznej mierze wyznacza jakość bliskich związków. Każdy uczestnik będzie miał możliwość sprawdzenia swojego własnego stylu przywiązania. Zostaną również poruszone wątki dotyczące dynamiki związków intymnych oraz chemii miłości.

Finansowanie społecznościowe zwane też jako crowdfunding jest jednym z popularnych sposobów pozyskiwania środków na realizację przedsięwzięć. Kim są osoby wspierające crowdfunding? Kim jest owy tłum? Jakie są społeczne aspekty crowdfundingu?

Nie byłoby naszej cywilizacji bez innowacji. Nie byłoby postępu, który jest centralną ideą kultury europejskiej w ostatnich kilku stuleciach. Nie byłoby komfortu życia, dziesiątkowałyby nas zarazy, średnia życia nie przekraczałaby 30 lat. Listę dobrodziejstw, jakie przyniosła innowacyjność można mnożyć bez końca, a i tak ciężko byłoby ją wyczerpać. Od kiedy ludzie Zachodu wszczepili sobie gen neofilii – umiłowania nowości o innowacjach mówi się tylko pozytywnie. Dzięki innowacjom jeszcze nigdy tak wielu ludziom nie żyło się tak dobrze w komforcie materialnym (niekoniecznie psychicznym). Innowacja ma jednak janusowe oblicze: narzuca imperatyw nowości. Zastawia pułapkę: coraz więcej efektywności coraz mniej rozumności.

Celem zajęć jest nabycie wiedzy na temat istniejących koncepcji zaburzeń osobowości poprzez ukazanie znaczenia czynników biologicznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych, poznanie dynamiki funkcjonowania osobowości, a także zapoznanie z istniejącymi metodami diagnozy zaburzeń osobowości oraz wskazanie sposobów i kierunków oddziaływań terapeutycznych.

Grupa wiekowa: osoby dorosłe

Tematem warsztatu jest organizowanie dyskusji tak by przynosiły twórcze efekty. Jak określić temat dyskusji, by nie wskazywał z góry na to czyje stanowisko jest bardziej słuszne? Gdzie się spotkać? Jak zorganizować samo spotkanie: gdzie się spotkać, jak siedzieć? Czy ktoś powinien prowadzić dyskusję? Jaka powinna być procedura? Jakich zasad powinni przestrzegać uczestnicy?

Polski dyskurs publiczny za sprawą rozmaitych czynników i procesów przeżywa niespotykaną dotąd polaryzację opinii społecznych. Podział na wrogie plemiona „prawaków” i „lewaków”, gotowych bronić swoich wizji rzeczywistości „do ostatniej kropki”, widoczny jest już nie tylko w przestrzeni medialnej, ale i w przestrzeni publicznej. Uwidacznia się on w szczególności wokół dyskusji nad tematami ‘kontrowersyjnymi’, jak aborcja, pedofilia, kryzys uchodźczy czy prawa mniejszości, zatem kwestii, w których nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bez naruszania spójności tożsamości (Polak-katolik, postępowy Polak) oraz konsensusu wartości. Jednocześnie znaczenie zyskuje pojęcie postprawdy – swoistego naginania rzeczywistości do życzeniowej wizji świata oraz zamykania się w tzw. „bańkach informacyjnych”, do których z trudem dociera przekaz niezgodny z przekonaniami. A może jedynie... podkreślany w mediach poziom wrogości w Polsce i zjawisko przywoływania resentymentów dotyczy grup marginalnych, a w przestrzeni publicznej nic się nie zmieniło? Może to, co nazywamy polaryzacją i podziałem na plemiona jest znanym od dawna na Zachodzie zubożeniem debaty publicznej („każdy mówi, ale nikt nie słucha”) i przykładaniem mniejszej wagi do faktów niż celu, jakiemu ma służyć określony dobór mniej lub bardziej zweryfikowanych informacji (wówczas za Nietzschem możemy powiedzieć, że nie ma faktów, są jedynie interpretacje!). Podczas spotkania zaprezentowane zostaną wyniki badania dyskursu publicznego w dzielących Polaków kwestiach: m.in. przyjmowania uchodźców, dopuszczalności aborcji, penalizacji pedofilii. Staną się one punktem wyjścia do dyskusji, czy zmiany, które widzimy w dyskursie publicznym są naszym „polskim poletkiem” czy globalnym trendem, widocznym również w innych krajach.