Nauki społeczne

Dzieła literackie i filmowe z gatunku science fiction często dotykają kwestii kontaktu z „obcym” – przybyszem z innej planety, który różni się od, przeważnie ludzkich, bohaterów wyglądem, sposobami komunikacji, kulturą czy wartościami. Tym samym utwory fantastyki naukowej poruszają pytania fundamentalne dla refleksji antropologicznej – w jaki sposób możliwy jest kontakt z osobami wychowanymi w zupełnie innej kulturze, czego taki kontakt wymaga od badacza, na jaką ocenę obcej kultury badacz może sobie pozwolić i jakie kryteria takiej oceny przyjąć czy też wreszcie czy badacz ma prawo interweniować, gdy dostrzega w innej kulturze zjawiska, które on sam uważa za naganne.

W czasie zajęć zastanowimy się nad tymi kwestiami, wychodząc od analizy przykładowego utworu filmowego SF. Wspólnie obejrzymy fragmenty odcinka serialu Star Trek: Enterprise i rozważymy specyfikę kontaktu przedstawicieli różnych kultur, jego uwarunkowania kulturowe, językowe i społeczne, a zwłaszcza dylematy etyczne, które mogą wystąpić przy takim spotkaniu. Porozmawiamy również o tym, jak w książkach i filmach SF tworzone są postacie „obcych” i w czym przypominają one obrazy obcych i innych w kulturach europejskich. Zdefiniujemy także pojęcie etnocentryzmu i zastanowimy się nad tym, jak można unikać tego typu postawy w postrzeganiu innych kultur.

Charakter czynników kształtujących orientację seksualną jest przedmiotem wielu kontrowersji w dyskursie publicznym. Wiele z tych dyskusji toczy się w oderwaniu od aktualnego stanu wiedzy na ten temat. Tymczasem, w ciągu ostatnich trzydziestu lat zebrano liczne dowody na rzecz biologicznego charakteru różnic w zakresie orientacji. W trakcie wystąpienia opiszę trzy dominujące kierunki badań dotyczących tej problematyki – analizy podstaw genetycznych, hipotezę prenatalnego wpływu androgenów oraz efekt starszych braci i towarzyszącą mu hipotezę immunizacji. Pokażę, co już wiadomo, a co jeszcze wymaga dalszych analiz (przykładowo – nadal niewiele wiadomo na temat konkretnych genów związanych z orientacją seksualną). Wystąpienie będzie także okazją do przedstawienia Projektu Orientacja – pierwszego polskiego badania dotyczącego biologicznych podstaw orientacji seksualnej u mężczyzn. Projekt ma na celu między innymi pogłębienie wiedzy na temat zmienności genetycznej związanej z orientacją oraz ewentualnych różnic pomiędzy gejami i mężczyznami heteroseksualnymi w zakresie struktury i funkcji mózgu.

Zapoznamy się z zaganieniami takimi jak:  zachowania eksploracyjne, ciekawość, ewolucja ciekawości, mechanizmy motywacyjne, porównania pomiędzy ludźmi oraz zwierzętami. Poszukamy odpowiedzi na pytanie zadane w tytule spotkania.

Spotkanie będzie miało następującą strukturę:

• Wykład wprowadzający, ok 30 min (W. Pisula). Tematyka: zachowania eksploracyjne, ciekawość, ewolucja ciekawości, mechanizmy motywacyjne, porównania pomiędzy ludźmi oraz zwierzętami. Porównania zwierząt znajdujących się na odległych pozycjach drzewa filogenetycznego.  W trakcie tej części poszukamy odpowiedzi na pytanie zadane w tytule spotkania.
• Prezentacja najciekawszych nagrań zachowań motywowanych ciekawością z naszej pracowni, połączona z prezentacją wybranych urządzeń pomiarowych oraz sposobów analizy - zajęcia quasi warsztatowe, ok, 1h
• Dyskusja swobodna, ok 30 min

Technologia wirtualnej rzeczywistości (VR) rozwija się w zawrotnym tempie, znajdując szerokie zastosowanie nie tylko w rozrywce, ale także w wielu innych dziedzinach. To nowoczesne narzędzie pozwala na tworzenie symulacji złożonych wirtualnych środowisk, które do złudzenia mogą przypominać rzeczywistość. W ostatnich latach obserwuje się ciągły wzrost zainteresowania tą techniką również na polu badań naukowych. Połączenie technologii VR i dostępnych metod pomiaru aktywności układu nerwowego oraz reakcji psychofizjologicznych otwiera całkiem nowe perspektywy dla neuronauki klinicznej i społecznej. Podczas spotkania porozmawiamy o możliwościach, które niesie ze sobą mariaż VR i nauki, jak również o ograniczeniach, które temu towarzyszą. Poszukamy odpowiedzi na pojawiające się pytania: po co badamy stres społeczny? Czy VR jest odpowiednią do tego techniką? Czy poziom stresu społecznego da się obiektywnie zmierzyć? Co się dzieje z ciałem, gdy odczuwamy stres? Czy awatar zestresuje nas tak samo jak człowiek?

Kim jest obcy? Z czego wynika jego obcość? Co różni „nas” od „nich”? Od początku tzw. kryzysu uchodźczego w 2015 roku pytania te mają fundamentalne znaczenie i wymagają szczególnego namysłu. Wykład będzie stanowił wprowadzenie w tę tematykę, prezentując różne podejścia do kwestii obcości i swojskości obecne w naukach społecznych. Pierwsza część spotkania dotyczyć będzie konstruowania obcości na poziomie jednostkowym. Opierając się na wybranych teoriach psychologii społecznej i poznawczej, omówię zjawiska takie jak stereotypy, heurystyki, atrybucje oraz dynamikę relacji międzygrupowych. W drugiej części wykładu przedstawię konstruowanie obcości na poziomie zbiorowym, przede wszystkim za sprawą działań dyskursywnych, a także zaprezentuję metody, których socjologowie używają do badania poczucia swojskości i obcości. Wreszcie w trzeciej części opowiem o tym, jak powyższe mechanizmy działają wspólnie w przypadku konstruowania uchodźcy jako „obcego”.

Zdolności pamięciowe człowieka zmieniają się z wiekiem. Nie jest tajemnicą, że z czasem funkcjonowanie naszego umysłu zaczyna się pogarszać. Dlaczego tak się dzieje? Czy osłabia się działanie "całej" pamięci, czy tylko jej niektórych aspektów? Czy można zrobić coś, żeby przeciwdziałać tym negatywnym zmianom? Zapraszam na wykład z elementami warsztatu, podczas którego odpowiemy na najważniejsze pytania oraz wykonamy kilka ćwiczeń trenujących umysł.

Internet jest w coraz większym stopniu przesycony nienawistnym językiem. Hejtują politycy, celebryci, nienawiść sączy się z mediów prywatnych i publicznych. Jak środowisko to zmienia użytkowników internetu, a w szczególności mediów społecznościowych? Jak wpływa to na ofiary mowy nienawiści? I w końcu: czy są jakieś sposoby by przeciwdziałać tym zjawiskom? Psychologia społeczna dostarcza tu wielu odpowiedzi, o których będzie mowa w trakcie wystąpienia.

Misje katolickie w Chinach sięgają XVI wieku. Zaś dzieje Kościoła katolickiego w Chinach są skomplikowane i pełne nieoczekiwanych zakrętów. Składają się na nie między innymi: polityka inkulturacji stosowana przez Jezuitów i uznanie ich na dworze cesarskim, prześladowania, protekcja obcych mocarstw w czasie, kiedy Chiny stały się półkolonią Zachodu, święci męczennicy mordowani podczas powstania bokserów, tudzież skomplikowane i niejednoznaczne relacje z władzami komunistycznymi.

Szybszy obieg informacji sprawia wrażenie, że na świecie dzieje sie więcej i szybciej. Czy tak jest w rzeczywistości i jak korzystać z mediów cyfrowych z pożytkiem dla siebie - na to pytanie odpowiedzą uczestnicy dyskusji.

Wykład z elementami warsztatu o tym jak przewidzieć wpływ kolorów na zachowanie człowieka w procesie komunikacji interpersonalnej oraz jaką rolę odgrywa kolor w życiu codziennym, a także w kulturze, sztuce i biznesie?

Kolor jako wrażenie zmysłowe wpływa na nasze zachowania, emocje i nastroje. Barwy oddziałując na centralny układ nerwowy i korę mózgową, mogą wyzwalać i stymulować wspomnienia, myśli i doświadczenia. Natomiast wybór odpowiedniego koloru ma istotny wpływ na wszystkie wrażenia zmysłowe, które pozwalają na wizualizację tożsamości osoby, firmy czy marki. Widziane przez ludzi kolory są tworzone przez fale świetlne. Różne kolory mogą wywoływać odmienne efekty psychologiczne i bezpośrednio oddziaływać na ludzki organizm i psychikę. Barwy są obecne we wszystkich dziedzinach życia od koloru ubrań, poprzez wystrój wnętrz, aż po wykorzystanie koloru jako narzędzia w świecie biznesu, marketingu i reklamy.

Na wykładzie opowiem czym jest kolor? Jak wpływa na nasze codzienne życie? Czy możemy kontrolować oraz zmieniać nasze emocje, myśli i nastroje przy pomocy kolorów? Co dzieje się w naszym mózgu, kiedy widzimy kolory? A także, czy kolory pachną i przybierają kształty oraz jak wpływają na naszą wyobraźnię, postawę twórczą i innowacyjne podejście do życia? Można będzie się także dowiedzieć jak skutecznie zarządzać kolorem i w jaki sposób dopasować kolor do konkretnej sytuacji?

Jak się komunikować, aby się nie ranić? Praktyczny warsztat o istocie komunikacji w bliskich, intymnych relacjach. Dlaczego im bardziej nam na kimś zależy, tym trudniej się komunikować? Na co zwrócić uwagę w komunikacji z mężem, żoną czy dzieckiem? Czy się kłócić i jeśli tak, to jak? Co nas rani i jak się przed tym chronić? W trakcie wykładu słuchacze poznają praktyczne wskazówki do zastosowania w bliskich, intymnych relacjach.

Socjologowie zauważają, że we współczesnych społeczeństwach (post-przemysłowych) ludzie postrzegają żywność inaczej niż na wcześniejszych etapach rozwoju społecznego. Żywność przede wszystkim stała się dzisiaj produktem: wytwarza się ją w wielkich fabrykach, stosując nowoczesne technologie. Podobnie jak inne produkty, żywność ma dzisiaj wartość marketingową: ma służyć pomnażaniu zysków produkujących ją wielkich korporacji, ale też zaspokajaniu naszych pragnień. Nie chodzi tutaj tylko o zaspokojenie głodu czy pragnienia, ale też obietnicy zawartej w reklamie, że dany produkt nas odchudzi, doda nam energii czy poprawi nastrój.

W jaki sposób i pod wpływem jakich procesów społecznych żywność zmienia współcześnie swoje znaczenie symboliczne? Jak możemy wytłumaczyć powstawanie ruchów społecznych mających na celu poprawę jakości żywności produkowanej przemysłowo? Dlaczego rosnącą popularnością cieszy się żywność wytwarzana tradycyjnymi sposobami? Jakie inne konsekwencje niesie ze sobą uprzemysłowienie produkcji żywności? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w trakcie krótkiego wykładu

O niektórych ludziach mówimy: „O! To prawdziwy mózg matematyczny!” Czy „mózg matematyczny” to właściwość tylko niektórych wybrańców losu? Współczesne badania psychologiczne, jak i neuroobrazowe, prowadzone na ludziach i zwierzętach pokazują, że „mózg matematyczny” zaczął się kształtować we wczesnej ewolucji kręgowców, a jednocześnie u ludzi wykazuje zaskakującą ciągłość między przybliżonym spostrzeganiem liczebności zbiorów a symboliczną, zaawansowaną matematyką. Jednocześnie jednak wykształcenie przez człowieka językowych i kulturowych technik liczenia i zapisu liczb wprowadza zmiany w funkcjonowaniu „mózgu matematycznego” i dodaje do niego nowe struktury. Przedstawiając działanie mózgu matematycznego, omówimy podstawowe systemy przetwarzania informacji o liczbie, wspólne dla ludzi i zwierząt, ich mózgowe podstawy oraz jak uczenie się językowych systemów liczenia, a później zapisu liczb w postaci cyfr i innych symboli, zmienia funkcjonowanie mózgowych mechanizmów przetwarzania liczb. Będzie mowa o „neuronach liczbowych”, związkach umysłowych reprezentacji liczby i przestrzeni, o tym, jak spostrzegają i różnicują liczby ryby, kurczaki, szympansy, noworodki, niemowlęta i profesjonalni matematycy, a jak, i dlaczego z liczbami nie mogą sobie poradzić niektóre mózgi skądinąd inteligentnych ludzi.

“Love does not consist in gazing at each other, but in looking outward together in the same direction.” ~ Antoine de Saint-Exupéry Did you know that falling in love takes one-fifth of a second or that sexual desire is more than just a basic thrive? That kissing has an immense impact on the quality of a love bond? That facial similarity between people in love increases over time? Or that it’s the little things that make the biggest difference?

But love can be still so much more. As thinking machines become increasingly part of our lives, we are also transforming definitions of what it means to be conscious, what it means to live, to die, and ultimately, what it means to love a non-human being. Advancements in deep learning allow artificial neural networks to continually train themselves and improve their skills without human intervention. They have already allowed computers to rival humans in pattern recognition, natural language and various emotional enactments. Can they also make them love?

This workshop is directed at anyone interested in the subject of love through the lens of process-oriented psychology. The workshop introduces basic techniques of how to understand and speak about love, such as a dreaming process, a method which seeks integration of conscious and subconscious desires, and creates opportunities for a conscious awareness of integrating both as a purposeful direction of a psychic transformation.

Spotkanie będzie polegało na pokazie zdjęć miejsc pamięci z Chorwacji i Serbii związanych z polityką pamięci tych dwu państw od rozpadu Jugosławii w 1991 r. do dziś. Omawiając slajdy, prowadzący zrekonstruuje podstawowe mity historyczne z czasów średniowiecza i nowożytności oraz II wojny światowej, na których opiera się współczesna tożsamość chorwacka i serbska. Choć w obu krajach odrzucono ideę jugosłowiańską, jednak nie usunięto wszystkich symboli z okresu 1945-1991. Oznacza to, że ulice marszałka Tity, pomniki walk partyzanckich czy symbole czerwonej gwiazdy nadal można spotkać na ulicach miast. W Chorwacji i Serbii nie było ustawy dekomunizacyjnej, co istotnie odróżnia je od Polski, Ukrainy czy państw bałtyckich. Skłania to do refleksji nad odmiennością jugosłowiańskiego komunizmu od komunizmu w państwach europejskich zależnych od ZSRR. Pokaz slajdów stanowi załącznik książki "Balast czy fundament? Serbia i Chorwacja wobec własnej historii od schyłku Jugosławii do współczesności", która ukaże się z końcem 2019 r.

Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość to trzy tzw. horyzonty czasowe. Współistnieją w naszym umyśle, a sposób w jaki je postrzegamy i częstotliwość, z jaką koncentrujemy uwagę na każdym z nich w przemożny sposób wpływa na nasze myśli, emocje i motywacje. Podczas wykładu, w oparciu o najważniejsze wyniki badań psychologii temporalnej, przyjrzymy się temu, jak przyjmowanie poszczególnych perspektyw czasowych może wpływać na nasze życie. Zastanowimy się również, jak uczynić z naszej niezwykłej zdolności do mentalnego podróżowania w czasie atut, który pozwoli nam bardziej cieszyć się życiem i umożliwi osiąganie sukcesów w różnych jego obszarach. 

Celem zajęć jest nabycie wiedzy na temat istniejących koncepcji zaburzeń osobowości poprzez ukazanie znaczenia czynników biologicznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych, poznanie dynamiki funkcjonowania osobowości, a także zapoznanie z istniejącymi metodami diagnozy zaburzeń osobowości oraz wskazanie sposobów i kierunków oddziaływań terapeutycznych.

Grupa wiekowa: osoby dorosłe

Polski dyskurs publiczny za sprawą rozmaitych czynników i procesów przeżywa niespotykaną dotąd polaryzację opinii społecznych. Podział na wrogie plemiona „prawaków” i „lewaków”, gotowych bronić swoich wizji rzeczywistości „do ostatniej kropki”, widoczny jest już nie tylko w przestrzeni medialnej, ale i w przestrzeni publicznej. Uwidacznia się on w szczególności wokół dyskusji nad tematami ‘kontrowersyjnymi’, jak aborcja, pedofilia, kryzys uchodźczy czy prawa mniejszości, zatem kwestii, w których nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bez naruszania spójności tożsamości (Polak-katolik, postępowy Polak) oraz konsensusu wartości. Jednocześnie znaczenie zyskuje pojęcie postprawdy – swoistego naginania rzeczywistości do życzeniowej wizji świata oraz zamykania się w tzw. „bańkach informacyjnych”, do których z trudem dociera przekaz niezgodny z przekonaniami. A może jedynie... podkreślany w mediach poziom wrogości w Polsce i zjawisko przywoływania resentymentów dotyczy grup marginalnych, a w przestrzeni publicznej nic się nie zmieniło? Może to, co nazywamy polaryzacją i podziałem na plemiona jest znanym od dawna na Zachodzie zubożeniem debaty publicznej („każdy mówi, ale nikt nie słucha”) i przykładaniem mniejszej wagi do faktów niż celu, jakiemu ma służyć określony dobór mniej lub bardziej zweryfikowanych informacji (wówczas za Nietzschem możemy powiedzieć, że nie ma faktów, są jedynie interpretacje!). Podczas spotkania zaprezentowane zostaną wyniki badania dyskursu publicznego w dzielących Polaków kwestiach: m.in. przyjmowania uchodźców, dopuszczalności aborcji, penalizacji pedofilii. Staną się one punktem wyjścia do dyskusji, czy zmiany, które widzimy w dyskursie publicznym są naszym „polskim poletkiem” czy globalnym trendem, widocznym również w innych krajach.

Bliskie związki, a w szczególności związki romantyczne, są jednym z ważniejszych obszarów naszego funkcjonowania społecznego. Jakość relacji partnerskich niejednokrotnie wyznacza nasze priorytety życiowe i w dużym stopniu decyduje o ocenie poziomu całego życia. Dla wielu osób również istotne znaczenie ma jakość relacji rodzicielskich. Satysfakcjonujące związki mogą stać się motorem intensywnego rozwoju zarówno osobistego, jak i zawodowego. Natomiast brak porozumienia z partnerem życiowym i/lub dziećmi może przyczynić się do obniżenia jakości życia we wszystkich dziedzinach życia, włącznie z pogorszeniem zdrowia fizycznego i psychicznego. 

Celem warsztatu będzie przedstawienie psychologicznych mechanizmów powstawania, utrzymywania oraz rozpadu bliskich związków. Prowadząca omówi na czym polega i kiedy kształtuje się styl przywiązania, który w znacznej mierze wyznacza jakość bliskich związków. Każdy uczestnik będzie miał możliwość sprawdzenia swojego własnego stylu przywiązania. Zostaną również poruszone wątki dotyczące dynamiki związków intymnych oraz chemii miłości.

Treningi i szkolenia VR są efektywne i znacznie tańsze niż ich tradycyjne formy. Szkolenie VR umożliwia przećwiczenie konkretnych czynności potrzebnych w pracy. W odróżnieniu od tradycyjnych instrukcji czy materiałów wideo, w VR uczestnik zdobywa nie tylko wiedzę, ale też elementarne doświadczenie. Dzięki digitalizacji zachowania może otrzymać precyzyjną informację zwrotną i ćwiczyć różne scenariusze, tworzone na bazie uprzednich doświadczeń. VR umożliwia przeniesienie uczestników w miejsca trudno dostępne lub niebezpieczne  (np. w przypadku strażaków lub górników), a także ćwiczenie umiejętności „miękkich”.

Symulacje VRLab IPPAN pozwalają na ćwiczenie np. publicznych wystąpień, gdzie ważne jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego ze słuchaczami. Innym przykładem może być kierowana do nauczycieli symulacja, w której mogą się oni wcielić w rolę ucznia z dysleksją.  Wyniki badań dowodzą, że przyjmowanie perspektywy innej osoby prowadzi do zmiany zwyczajowego sposobu myślenia o problemach, a przez to, zmiany postaw i zachowania.

Pierwsze udokumentowane próby stosowania VR w terapii leczenia akrofobii (czyli lęku wysokości). Rozwój technologii bardzo ułatwił tworzenie tego rodzaju środowisk. Obecnie można znaleźć bardzo wiele aplikacji wspomagających leczenie fobii.

Dzięki zjawisku ucieleśnienia poprawić można nastrój i ogólny dobrostan psychiczny. Uczestnik wciela się w awatara, czyli swoją cyfrową reprezentację, a to, czego doświadcza awatar, staje się realne dla niego realne. Awatar może przyjąć dowolną formę, a uczestnicy mogą się przenosić między wirtualnymi „ciałami”. Wykorzystali to naukowcy z Barcelony tworząc symulację, w której uczestnik wchodzi w rolę terapeuty i może sam sobie udzielić porady.

Singapur to synonim sukcesu gospodarczego i najwyższych w świecie standardów życia. Kawałek Zachodu w Azji. Osiągnął wielki sukces, przekształcając się z maleńkiego kraju Trzeciego Świata w globalną metropolię, co miało swoje podstawy w sukcesach polityki ukierunkowanej na kreowanie tego miasta-państwa jako regionalnego centrum. Było to także konsekwencją świadomości wiodących sił, iż Singapur może przezwyciężyć ograniczenia swojego małego rynku wewnętrznego jedynie poprzez stworzenie infrastruktury i rozwiązań instytucjonalnych, gwarantujących konkurencyjność w wymiarze globalnym.

Oczywiście Singapur musi mierzyć się z licznymi nowymi wyzwaniami, będącymi czy to skutkiem załamań koniunktury w regionie czy globalnych kryzysów gospodarczych. Wyzwaniem w płaszczyźnie wewnętrznej jest na dzień dzisiejszy kwestia utrzymania stabilności po utracie lidera i stratega, jakim był twórca Singapuru Lee Kuan Yew.

Spotkanie ma charakter alternatywnego, zanurzonego w kulturze popularnej i doniesieniach medialnych,  „mikrowprowadzenia” do socjologii wraz z omówieniem istotnych, nierzadko nadużywanych pojęć i teorii socjologicznych. Wspólnie podejmiemy próbę rekonstrukcji wybranych zagadnień, w sposób twórczy i humorystyczny. Punktem wyjścia jest obserwacja nieświadomego użycia pojęć socjologicznych.

Wspólnie zastanowimy się nad „utartymi zwrotami”, obecnymi w przestrzeni publicznej, które swe źródło mają właśnie w socjologii. Wykorzystamy materiały naukowe, popularnonaukowe, wizualne (np. filmy, blogi, komiksy, piosenki, artykuły prasowe).

Główną metodą pracy będzie dyskusja poprzedzona wprowadzeniem, prowadzona na podstawie wybranych materiałów.

Dzięki uczestnictwu w zajęciach słuchacze zyskają podstawy wyobraźni socjologicznej – orientację w życiu społecznym i rozumienie współczesnych zjawisk życia zbiorowego oraz będą gotowi do pogłębiania wiedzy socjologicznej na własną rękę.

Spotkanie przeznaczone jest w sposób szczególny dla pasjonatów świata społecznego i osób lubiących twórcze dyskusje, także tych, które studiowanie mają jeszcze przed sobą.

Dla osób, które ukończyły studia/studiują na kierunku socjologia/politologia/dziennikarstwo lub pokrewne, spotkanie może być „wtórne”, nie odkrywcze. 

Spośród bogatej historii zwierząt w średniowieczu uwagę przyciągają procesy sądowe zwierząt. Pomysł, by wysuwać wobec nich roszczenia prawne i skazywać je na kary wydaje się zrazu nieprawdopodobny. A jednak od połowy XIII wieku przez kolejne trzy stulecia funkcjonowały trybunały, które orzekały w sprawach „przestępstw” popełnianych przez różnego typu zwierzęta. Liczba procesów sądowych wcale nie była tak mała i nie można zaliczyć ich do typu nieistotnych marginaliów. Skąd zatem wziął się pomysł, by pozywać przed sądy zwierzęta? Jak próbowano go uzasadnić i w oparciu o jakie argumenty go krytykowano? Jak wyglądał przebieg procesu i jakie typy procesów wyróżniano? Za co karano zwierzęta i jakie kary im wymierzano? I wreszcie, jakie „przestępstwa” były najsurowiej karane i dlaczego?