Nauki społeczne

Internet jest w coraz większym stopniu przesycony nienawistnym językiem. Hejtują politycy, celebryci, nienawiść sączy się z mediów prywatnych i publicznych. Jak środowisko to zmienia użytkowników internetu, a w szczególności mediów społecznościowych? Jak wpływa to na ofiary mowy nienawiści? I w końcu: czy są jakieś sposoby by przeciwdziałać tym zjawiskom? Psychologia społeczna dostarcza tu wielu odpowiedzi, o których będzie mowa w trakcie wystąpienia.

Zdolności pamięciowe człowieka zmieniają się z wiekiem. Nie jest tajemnicą, że z czasem funkcjonowanie naszego umysłu zaczyna się pogarszać. Dlaczego tak się dzieje? Czy osłabia się działanie "całej" pamięci, czy tylko jej niektórych aspektów? Czy można zrobić coś, żeby przeciwdziałać tym negatywnym zmianom? Zapraszam na wykład z elementami warsztatu, podczas którego odpowiemy na najważniejsze pytania oraz wykonamy kilka ćwiczeń trenujących umysł.

Kim jest obcy? Z czego wynika jego obcość? Co różni „nas” od „nich”? Od początku tzw. kryzysu uchodźczego w 2015 roku pytania te mają fundamentalne znaczenie i wymagają szczególnego namysłu. Wykład będzie stanowił wprowadzenie w tę tematykę, prezentując różne podejścia do kwestii obcości i swojskości obecne w naukach społecznych. Pierwsza część spotkania dotyczyć będzie konstruowania obcości na poziomie jednostkowym. Opierając się na wybranych teoriach psychologii społecznej i poznawczej, omówię zjawiska takie jak stereotypy, heurystyki, atrybucje oraz dynamikę relacji międzygrupowych. W drugiej części wykładu przedstawię konstruowanie obcości na poziomie zbiorowym, przede wszystkim za sprawą działań dyskursywnych, a także zaprezentuję metody, których socjologowie używają do badania poczucia swojskości i obcości. Wreszcie w trzeciej części opowiem o tym, jak powyższe mechanizmy działają wspólnie w przypadku konstruowania uchodźcy jako „obcego”.

Technologia wirtualnej rzeczywistości (VR) rozwija się w zawrotnym tempie, znajdując szerokie zastosowanie nie tylko w rozrywce, ale także w wielu innych dziedzinach. To nowoczesne narzędzie pozwala na tworzenie symulacji złożonych wirtualnych środowisk, które do złudzenia mogą przypominać rzeczywistość. W ostatnich latach obserwuje się ciągły wzrost zainteresowania tą techniką również na polu badań naukowych. Połączenie technologii VR i dostępnych metod pomiaru aktywności układu nerwowego oraz reakcji psychofizjologicznych otwiera całkiem nowe perspektywy dla neuronauki klinicznej i społecznej. Podczas spotkania porozmawiamy o możliwościach, które niesie ze sobą mariaż VR i nauki, jak również o ograniczeniach, które temu towarzyszą. Poszukamy odpowiedzi na pojawiające się pytania: po co badamy stres społeczny? Czy VR jest odpowiednią do tego techniką? Czy poziom stresu społecznego da się obiektywnie zmierzyć? Co się dzieje z ciałem, gdy odczuwamy stres? Czy awatar zestresuje nas tak samo jak człowiek?

Zapoznamy się z zaganieniami takimi jak:  zachowania eksploracyjne, ciekawość, ewolucja ciekawości, mechanizmy motywacyjne, porównania pomiędzy ludźmi oraz zwierzętami. Poszukamy odpowiedzi na pytanie zadane w tytule spotkania.

Spotkanie będzie miało następującą strukturę:

• Wykład wprowadzający, ok 30 min (W. Pisula). Tematyka: zachowania eksploracyjne, ciekawość, ewolucja ciekawości, mechanizmy motywacyjne, porównania pomiędzy ludźmi oraz zwierzętami. Porównania zwierząt znajdujących się na odległych pozycjach drzewa filogenetycznego.  W trakcie tej części poszukamy odpowiedzi na pytanie zadane w tytule spotkania.
• Prezentacja najciekawszych nagrań zachowań motywowanych ciekawością z naszej pracowni, połączona z prezentacją wybranych urządzeń pomiarowych oraz sposobów analizy - zajęcia quasi warsztatowe, ok, 1h
• Dyskusja swobodna, ok 30 min

Charakter czynników kształtujących orientację seksualną jest przedmiotem wielu kontrowersji w dyskursie publicznym. Wiele z tych dyskusji toczy się w oderwaniu od aktualnego stanu wiedzy na ten temat. Tymczasem, w ciągu ostatnich trzydziestu lat zebrano liczne dowody na rzecz biologicznego charakteru różnic w zakresie orientacji. W trakcie wystąpienia opiszę trzy dominujące kierunki badań dotyczących tej problematyki – analizy podstaw genetycznych, hipotezę prenatalnego wpływu androgenów oraz efekt starszych braci i towarzyszącą mu hipotezę immunizacji. Pokażę, co już wiadomo, a co jeszcze wymaga dalszych analiz (przykładowo – nadal niewiele wiadomo na temat konkretnych genów związanych z orientacją seksualną). Wystąpienie będzie także okazją do przedstawienia Projektu Orientacja – pierwszego polskiego badania dotyczącego biologicznych podstaw orientacji seksualnej u mężczyzn. Projekt ma na celu między innymi pogłębienie wiedzy na temat zmienności genetycznej związanej z orientacją oraz ewentualnych różnic pomiędzy gejami i mężczyznami heteroseksualnymi w zakresie struktury i funkcji mózgu.

Dzieła literackie i filmowe z gatunku science fiction często dotykają kwestii kontaktu z „obcym” – przybyszem z innej planety, który różni się od, przeważnie ludzkich, bohaterów wyglądem, sposobami komunikacji, kulturą czy wartościami. Tym samym utwory fantastyki naukowej poruszają pytania fundamentalne dla refleksji antropologicznej – w jaki sposób możliwy jest kontakt z osobami wychowanymi w zupełnie innej kulturze, czego taki kontakt wymaga od badacza, na jaką ocenę obcej kultury badacz może sobie pozwolić i jakie kryteria takiej oceny przyjąć czy też wreszcie czy badacz ma prawo interweniować, gdy dostrzega w innej kulturze zjawiska, które on sam uważa za naganne.

W czasie zajęć zastanowimy się nad tymi kwestiami, wychodząc od analizy przykładowego utworu filmowego SF. Wspólnie obejrzymy fragmenty odcinka serialu Star Trek: Enterprise i rozważymy specyfikę kontaktu przedstawicieli różnych kultur, jego uwarunkowania kulturowe, językowe i społeczne, a zwłaszcza dylematy etyczne, które mogą wystąpić przy takim spotkaniu. Porozmawiamy również o tym, jak w książkach i filmach SF tworzone są postacie „obcych” i w czym przypominają one obrazy obcych i innych w kulturach europejskich. Zdefiniujemy także pojęcie etnocentryzmu i zastanowimy się nad tym, jak można unikać tego typu postawy w postrzeganiu innych kultur.