wykład

Prelekcja połączona z pokazem przezroczy. Omawiane zagadnienia:
- czym jest krajobraz?
- typy krajobrazów: krajobraz pierwotny, naturalny, kulturowy i zdewastowany,
- elementy składowe krajobrazu i zachodzące między nimi zależności,
- estetyka i piękno krajobrazu,
- skutki ingerencji człowieka w krajobraz,
- kondycja krajobrazu a jakość życia człowieka.

Biblioteka Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk posiada bogatą, unikatową kolekcję rękopisów cenionych pisarzy oraz ludzi nauki i kultury. Obok wersji rękopiśmiennych ich dzieł w naszych zbiorach znajduje się bardzo interesująca korespondencja. Część tej kolekcji została zgromadzona przez znanego warszawskiego bibliofila Jana Michalskiego, inne biblioteka zakupiła lub otrzymała w darze. Celem spotkania jest pokazanie obiektów zeskanowanych w ramach projektu „Otwarte Zasoby w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych” (OZwRCIN). Można je odszukać w Internecie pod adresem http://rcin.org.pl. Dzięki temu każdy zainteresowany bez wychodzenia z domu, w sposób nieograniczony i nieodpłatny, może korzystać z rękopiśmiennego zasobu biblioteki.

Treści oraz dane udostępnione w repozytorium to materiały dawne jak również współczesne o wyjątkowym znaczeniu dla nauki i kultury. W bibliotece cyfrowej poza rękopisami użytkownik znajdzie m.in. starodruki, prace naukowe i popularnonaukowe (zgromadzone w czasopismach, seriach, książkach, materiałach archiwalnych), dokumentację badań, a także mikrofilmy, fotografie, dokumenty dźwiękowe, mapy, kartoteki. W ramach projektu zostanie zdigitalizowanych 145 992 obiektów.

Prezentacji kolekcji i projektu będzie towarzyszyć wystawa oryginalnych dokumentów oraz ich reprodukcji. Całość dopełni wizyta w pracowni digitalizacyjnej, gdzie zostaną pokazane skanery i sam proces skanowania.

Sport osób niepełnosprawnych przeszedł w ostatnich 20 latach olbrzymią metamorfozę. Początkowo traktowany był jako forma rehabilitacji, lecz z czasem przeistoczył się w sport profesjonalny. Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności mają możliwość uprawiania niemal wszystkich dyscyplin sportu, które są dostępne dla osób pełnosprawnych. Współzawodnictwo w sporcie niepełnosprawnych odbywa się na każdym możliwym poziomie: regionalnym, narodowym oraz paraolimpijskim. Technologia wspomagająca oraz rozwój metod treningowych sprawiają, iż poziom współzawodnictwa stale rośnie, a niepełnosprawni sportowcy rywalizują razem z pełnosprawnymi. Aktualnie sportowcy z niepełnosprawnością mogą rywalizować na Igrzyskach Paraolimpijskich w 22 letnich i 6 zimowych dyscyplinach sportu. Od wielu lat Igrzyska Paraolimpijskie odbywają się w tym samym roku i na tych samych obiektach co olimpijskie, ciesząc się wielkim zainteresowaniem kibiców oraz coraz większym mediów. 

W przypadku wielu osób niepełnosprawnych sport stał się ich sposobem na życie. Zawodnicy w wielu dyscyplinach mają możliwość uprawiania sportu na poziomie zawodowym na wzór sportowców pełnosprawnych. Sport to również naturalne środowisko integracji osób pełno – i niepełnosprawnych, jest jej bardzo ważnym środkiem. Niepełnosprawni sportowcy oraz ich sukcesy osiągane na zawodach najwyższej rangi motywują do podejmowania aktywności fizycznej innych niepełnosprawnych. Pokazują im, że ciężką pracą oraz wytrwałością w dążeniu do celu można osiągnąć sukces w sporcie, który może mieć realne przełożenie na sukcesy odnoszone w życiu. Dla pełnosprawnych są dowodem na to, że ograniczenia istnieją tylko w nas samych!

Wiemy, że w naszym pożywieniu są składniki mineralne. Zastanowimy się, z jakich minerałów one pochodzą. Sprawdzimy, jaką rolę pełnią w naszych organizmach, co im zawdzięczamy, jakie dolegliwości powoduje ich brak.

Cofnijmy się w czasie o ponad dwa stulecia. Zobaczmy jak i czym wówczas leczono, jakimi środkami dysponował lekarz, a także dlaczego, – o czym tak często piszą historycy – wykonywano tak wiele amputacji. Początek XIX wieku to również powstanie w Warszawie Szkoły Medycznej. Poznajmy jej wykładowców. Spadkobiercą tej tradycji jest Warszawski Uniwersytet Medyczny.

Jak zmieniały się algorytmy, jakie treści działają w internecie.

Akt unii lubelskiej z 1569 r. to wyjątkowe świadectwo ustanowienia, w początku epoki nowożytnej, wspólnoty dwu różnych państw, osiągniętego za pomocą negocjacji i argumentacji. Akt utworzenia z Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego Rzeczypospolitej Obojga Narodów cechował się trwałym charakterem, polityczną siłą i kulturową atrakcyjnością. Niezwykle nowatorskie, jak na ówczesne czasy, okazały się przyjęte rozwiązania oraz decydująca w procesie negocjowania i przyjmowania unii rola przedstawicieli społeczeństwa szlacheckiego (parlamentu). Wywodząca się z wielokulturowej i wieloetnicznej tradycji monarchii jagiellońskiej oraz z wcześniejszych unii polsko-litewskich, unia lubelska w szczególny sposób wzmacniała, w praktyce i myśli politycznej tamtego czasu, postawy obywatelskie, republikańskie i demokratyczne.

Przestrzeń jest ograniczona, więc kosztuje: ta na dysku komputera, ale też ta w paśmie transmisji satelitarnej, w kablach podmorskich czy w łączności komórkowej. Dlatego matematycy od lat pracują nad coraz to lepszymi metodami pakowania informacji. To szczególnie ważne w czasach, gdy w globalnej komunikacji na pierwszy plan wysuwają się treści wideo, których apetyt na gigabajty wciąż rośnie. Podczas krótkiej podróży po algorytmach udowodnimy, że YouTube płynie matematyczną rzeką z wieloma niezbadanymi rozgałęzieniami, które warto odwiedzić.

Wszyscy wiedzą, że nietoperze potrafią latać i polować w zupełnych ciemnościach, posługując się echolokacją. Ale echolokacja pozwala "widzieć" otoczenie na odległość  kilkudziesięciu metrów, a im się zdarza co noc pokonywać w drodze na obiad całe kilometry!  Jak to wobec tego jest możliwe, że te zwierzaki potrafią po ciemku wrócić tam, gdzie mieszkają? Czy po prostu mają dużo szczęścia, czy też jakiś zmysł podpowiada im, którędy do domu? Łatwo się mówi: wrócić przed świtem do kolonii. A co zrobić, jeśli nasz gatunek ma zwyczaj kryć się na dzień w rozwijających się liściach, które jutro już będą zbyt rozwinięte, by w nich spać i trzeba znaleźć nowe? Czy da się wtedy odszukać "swoich", czy trzeba się kryć gdzie popadnie, bo za chwilę zrobi się jasno? No i skąd nietoperze strefy umiarkowanej wiedzą, gdzie należy się schować na zimę - szczególnie te najmłodsze, które jeszcze żadnej zimy nie spędzały? Przecież wybór właściwego miejsca to w tej sytuacji może być kwestia życia i śmierci... Na te i podobne pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas lekcji poświęconej latającym ssakom i ich niezwykłym umiejętnościom.

Mózg (i układ nerwowy w ogóle) daje zwierzętom wiele korzyści - dzięki niemu mogą dokładnie poznawać swoje otoczenie, szukać pokarmu, unikać zagrożeń, a także uczyć się na swoich błędach i wchodzić w złożone interakcje z innymi przedstawicielami swojego gatunku. Okazuje się jednak, że nawet organizmy pozbawione mózgu - gąbki, rośliny, grzyby czy 
nawet bakterie - potrafią zadziwiająco wiele. Dlaczego zatem mózg wyewoluował? Jaką przewagę dał zwierzętom? W czasie zajęć przyjrzymy się ewolucji mózgu od samego początku i zastanowimy się, jak powstał ten najbardziej fascynujący układ we wszechświecie.
 

Każdy z nas bawił się w labirynt, czy to na kartce papieru, czy w dużym mieście. Labirynty są także interesujące dla matematyków i informatyków.

Popatrzymy, jak można tworzyć labirynty za pomocą komputera i jak komputer radzi sobie z ich rozwiązywaniem.

Ciekawe będzie też zobaczyć, jak zmieniając „zasady” labiryntu, można zmieniać jego wygląd oraz poziom trudności.

A może są jakieś proste zasady wychodzenia z każdego labiryntu!? Hmmm, to zależy, pokażemy możliwe strategie i ich skuteczność.

Zapraszamy! Każdy dostanie swój własny labirynt!

Zdolność do ruchu jest intuicyjnie odbierana jako atrybut życia. Wykład podsumuje naszą wiedzę na temat zdolności do ruchu w systemach ożywionych. Omówione zostaną fundamentalne różnice między ruchem na poziomie pojedynczych cząsteczek a ruchem na poziomie komórek i całych organizmów. Wskazane zostaną molekularne systemy ruchliwe i omówiona zostanie ich powszechność w strukturze istot żywych. Wyjaśnione zostaną ewolucyjne aspekty powstawania zdolności do ruchu całych komórek i rola, jaką w nich odgrywa regulacja i synchronizacja ruchliwości molekularnej. Po krótce omówione zostanie też, jak ruchliwość komórek przekłada się na ruchliwość organizmów.

W trakcje lekcji zostanie omówiony Model Standardowy - teoria opisująca oddziaływania cząstek elementarnych. Przedstawiony zostanie także eksperyment LHCb działający na Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN, który zajmuje się zagadką, co stało się z antymaterią we Wszechświecie.

Dzięki ciekawym eksperymentom chemicznym będzie można dowiedzieć się, jak w prosty sposób wykryć cukier w soku jabłkowym, czy też wyizolować zapachowe olejki eteryczne z przypraw kuchennych.

Prezentacja i wykład--pogadanka:

• przyczyny powstawania wiatrów, prądy wstępujące i zstępujące,
• huragan, tajfun czy cyklon?
• powstawanie trąb powietrznych (tornad),
• klęski huraganów – czy można ich uniknąć?
• wiatrowały i wiatrołomy – czym się różnią i kiedy powstają?
• regulacyjne funkcje lasu, wpływ okrajka na kształtowanie się mikroklimatu w lesie i stworzenie osłony przeciwwietrznej lasu,
• obrona drzew przed wiatrem: tworzenie się drewna reakcyjnego - twardzicy u drzew gatunków iglastych i drewna napięciowego u gatunków drzew liściastych.

Warsztaty: konkurs plastyczny  - wykonanie plakatu „Wiatr największym zagrożeniem dla lasu”, eksperymenty sprawdzające wytrzymałość drewna.

Otyłość i choroba Alzheimera (AD) to dwa z najpoważniejszych i najbardziej kosztownych wyzwań zdrowotnych stojących przed kulturami zachodnimi. Otyłość jest głównym składnikiem tak zwanego „zespołu metabolicznego”, który obejmuje również nietolerancję glukozy, insulinooporność, wysokie poziomy triglicerydów, niskie poziomy gęstości lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL) i nadciśnienie jako podstawowe cechy. AD jest trzecią przyczyną zgonów na świecie, szczególnie w zachodnich społecznościach, z powodu niezdrowego stylu życia. 

Tłuszcze nasycone i rafinowane węglowodany, które są głównymi składnikami diety „zachodniej”, promują nadmierne spożycie energii i przyrost masy ciała. A obecna wiedza wskazuje również na powiązanie zwiększonego spożycia tłuszczów nasyconych i cukrów prostych ze zwiększoną częstością AD i łagodniejszych form dysfunkcji poznawczych.
Dowody wskazują, że otyłość indukowana dietą i zespół metaboliczny wpływają na mózg nawet we wczesnym okresie życia i inicjują procesy neurodegeneracyjne, które przejawiają się w postaci objawów klinicznych, gdy uszkodzenie mózgu jest już nieodwracalne.
Obecnie niezdrowy skład diety, w połączeniu z mniejszą aktywnością fizyczną, jest uważany za jeden z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju choroby Alzheimera i jej przyspieszonego postępu.

Współcześnie więcej ludzi mieszka w miastach niż poza nimi. Można powiedzieć, że dla większości z nas krajobraz miejski jest najbliższym środowiskiem życia. Wykład będzie przeglądem zagadnień z szybko rozwijającej się dziedziny ekologii miasta (Urban Ecology). Poruszę problem klimatu miasta, miejskiej wyspy ciepła, gleb w mieście, stosunków wodnych i bioróżnorodności w miastach. Bardziej szczegółowo omówię zagadnienia zieleni miejskiej, jej typów, funkcji i zagrożeń.

Medycyna personalizowana polega na dobieraniu leku lub metody leczenia nie tylko na podstawie cech choroby, ale również z uwzględnieniem cech pacjenta. Dziedzina ta rozwija się bardzo dynamicznie na całym świecie, również w naszym kraju. Na wykładzie postaram się wyjaśnić, na czym polega medycyna personalizowana i jak można z jej dobrodziejstw korzystać już dzisiaj w Polsce.

W układzie pokarmowym dochodzi do kontaktu z ogromną liczbą antygenów pokarmowych, a drobnoustroje chorobotwórcze muszą być natychmiast odróżniane od bakterii
symbiotycznych i białek pokarmowych. Układ odpornościowy przewodu pokarmowego musi więc pozostawać w stanie równowagi umożliwiającym rozpoznawanie i eliminację zagrożeń
oraz aktywne utrzymanie tolerancji. Czym jest tolerancja w układzie pokarmowym? Jakie mechanizmy są za nią odpowiedzialne i jakie jest jej znaczenie dla organizmu? Dlaczego
bakterie naturalnie zasiedlające przewód pokarmowy nie wywołują reakcji immunologicznej?

W walce o tron, i tej historycznej, i tej serialowej, trucizny odgrywały zawsze dużą rolę. Służyły do skrytobójczych otruć, pomagały szybko kończyć pojedynki, czasem pomagały zademonstrować czyjeś wpływy. Podczas wykładu poznamy tajniki trucizn odpowiednich do takich zadań. Rozszyfrujemy też zagadkę śmierci Joffrey’a Baratheona.

W krajach rozwiniętych jedzenie dawno przestało spełniać swoją biologiczną funkcję dostarczania substancji odżywczych do organizmu i stało się elementem kultury i światopoglądu. Zwolennicy licznych diet, rozumianych jako styl odżywiania się, przytaczają często na uzasadnienie swoich wyborów argumenty biologiczne. Alergię na gluten tłumaczy się zanieczyszczeniem środowiska, niechęć do rezygnacji z mięsa – konsekwencjami fizjologicznymi wegetarianizmu. W trakcie wykładu omówię wybrane trendy żywnościowe z punktu widzenia biologa ewolucyjnego. Do jakiego sposobu odżywania jesteśmy przystosowani? Co jadali nasi przodkowie? Dlaczego na południu Europy więcej osób cierpi na nietolerancję laktozy niż na północy?

Zaburzenia spektrum autyzmu są najczęściej diagnozowaną chorobą neurorozwojową. Dotykają ok. 1,5% dzieci w krajach wysoko rozwiniętych. Diagnoza, mimo blisko 80 lat badań, oparta jest nadal wyłącznie na ocenie zachowania (interakcji społecznych, komunikacji oraz występowaniu zachowań stereotypowych). Podłoże biologiczne zaburzeń spektrum autyzmu jest mieszane. Zidentyfikowano wiele mutacji, które przyczyniają się do wystąpienia objawów, lecz wyjaśniają one jedynie niewielką część przypadków. Aby zrozumieć, czy istnieje jakiś wspólny dla wszystkich przypadków mianownik, np. na poziomie zmienionej aktywności specyficznych sieci neuronalnych, konieczne jest wykorzystanie zwierzęcych modeli autyzmu. Opowiem o tym, co udało nam się z ich udziałem ustalić i jak jeszcze mogą nam one pomóc w zrozumieniu biologicznego podłoża tej choroby.

Pierwsze doniesienia dotyczące padaczki pojawiały się na mezopotamskich tabliczkach i egipskich papirusach. Przez tysiąclecia choroba ta była uważana za karę zesłaną przez bogów. W połowie XIX wieku wprowadzono pierwszy skuteczny lek przeciwpadaczkowy – bromek. Pierwszy nowoczesny lek, fenobarbital, został opracowany w 1912 roku. Mimo ogromnych sukcesów tej dziedzinie, nadal ponad 30% pacjentów cierpi na nieuleczalną formę padaczki.

Istnieje wiele podłoży padaczki, jak na przykład urazy, czy udary. Padaczka może się rozwinąć nawet 10 lat po uszkodzeniu mózgu. Niestety nie mamy możliwości przewidzenia, którzy pacjenci rozwiną drgawki. Elektroencefalografia (EEG) jest bardzo skutecznym narzędziem diagnozowania padaczki, niestety musi ona być często wykonywana w specjalnie przystosowanych pomieszczeniach szpitalnych. Często też wymaga kilkudniowej hospitalizacji.

W ostatnich latach zaczęto wykorzystywać nowe technologie zarówno do odkrywania nowych terapii przeciwpadaczkowych, jak i też do poszukiwania biomarkerów padaczki, które mogą ułatwić diagnozę. W badaniach tych wykorzystuje się między innymi macierze, sekwencjonowanie RNA, uczenie maszynowe oraz wiele innych technik.

W walce o tron, i tej historycznej, i tej serialowej, trucizny odgrywały zawsze dużą rolę. Służyły do skrytobójczych otruć, pomagały szybko kończyć pojedynki, czasem pomagały zademonstrować czyjeś wpływy. Podczas wykładu poznamy tajniki trucizn odpowiednich do takich zadań. Rozszyfrujemy też zagadkę śmierci Joffrey’a Baratheona.