Narodowe Centrum Badań Jądrowych

Typ Tytułsortuj malejąco Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Czego jeszcze nie wiemy o neutrinach?

Neutrino to jedna z cząstek elementarnych, której właściwości fizycy badają od lat.  Mimo iż  bardzo licznie występuje we Wszechświecie, bardzo trudno było ją wykryć, czyli zarejestrować w eksperymencie naukowym. W latach obecnych istnieje wiele eksperymentów badających właściwości tej cząstki. W czasie wykładu chciałabym Państwu przybliżyć, jakie w tej chwili mamy doświadczenia naukowe i co próbujemy zmierzyć w sektorze neutrinowym. Przy użyciu eksperymentów akceleratorowych fizycy udowodnili, że neutrina mają masę, jakkolwiek nikomu nie udało się jeszcze zważyć neutrina. Inne fascynujące fizyków pytanie, to czy neutrino i anty-neutrino będące jego antycząstką to ta sama cząstka czy też nie. Wiele się zmieniło od czasu odkrycia neutrin, ale jeszcze pozostaje wiele otwartch pytań, na które szukamy odpowiedzi. I to będzie tematem mojego popularnonaukowego wykładu.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 16:00
Spotkanie festiwalowe Detektory dla szkół

Na stanowisku przedstawimy ofertę, którą udostępniamy szkołom - nieodpłatnie wypożyczane przez nas liczniki promieniowania jonizującego. Zaprezentujemy rzeczone liczniki oraz ich możliwości, a także warunki, na jakich wypożyczamy je szkołom. Uczciwie wyjaśnimy, co można nimi zmierzyć, a w czym ustępują komercyjnym, drogim urządzeniom.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 10:00
Spotkanie festiwalowe Eksperyment LHCb na Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN

W trakcie wykładu zostanie omówiony Model Standardowy - teoria opisująca oddziaływania cząstek elementarnych. Przedstawionych zostanie kilka przykładów badań, w których poszukiwane są sygnały Nowej Fizyki i nowych źródeł łamania symetrii materia-antymateria.

Nauki fizyczne
  • wt., 2019-09-24 17:00
  • pon., 2019-09-23 17:00
Lekcja festiwalowa Eksperyment LHCb na Wielkim Zderzaczu Handornów w CERN

W trakcje lekcji zostanie omówiony Model Standardowy - teoria opisująca oddziaływania cząstek elementarnych. Przedstawiony zostanie także eksperyment LHCb działający na Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN, który zajmuje się zagadką, co stało się z antymaterią we Wszechświecie.

  • pon., 2019-09-23 12:30
  • pon., 2019-09-23 14:00
  • wt., 2019-09-24 12:30
  • wt., 2019-09-24 14:00
Spotkanie festiwalowe Elektrownia jądrowa kawałek po kawałku

Na zwiedzających czeka interesująca i pouczająca układanka - staną przed zadaniem skompletowania schematu elektrowni jądrowej. Oprócz tego będą musieli dopasować każdy z elementów układanki do odpowiadającego mu opisu. Zapraszamy nie tylko najmłodszych, ale wszystkich lubiących zdobywać wiedzę przez zabawę.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 10:00
Spotkanie festiwalowe I jak tu nie kochać małych dawek promieniowania jonizującego?

Opiszę nie tylko pozytywne skutki małych dawek promieniowania jonizującego obserwowane na komórkach, myszach czy psach, ale przede wszystkim rewelacyjne osiągnięcia zastosowania takich dawek do leczenia bardzo różnych chorób u ludzi, u których klasyczna medycyna okazała się bezradna. Wprawdzie jesteśmy przyzwyczajeni do faktu, że promieniowaniem leczy się nowotwory, jednak leczenie to polega na uśmiercaniu komórek rakowych wysokimi dawkami promieniowania. Pokażę, że użycie kilkudziesięciokrotnie mniejszych dawek może posłużyć pobudzeniu układu immunologicznego do intensywnej obrony przed namnażającymi się komórkami rakowymi. Co istotne, nie chodzi jedynie o choroby nowotworowe. Leczenie małymi dawkami ma już za sobą sukcesy w skutecznym leczeniu wielu innych chorób. Szczególnie interesującymi przykładami są procedury wykorzystujące głównie radon, choć ten gaz jest często uznawany za jeden z najistotniejszych czynników wywołujących raka płuc. Doświadczenie mówi nam, że małe dawki promieniowania jonizującego mogą przedłużyć życie, a najwyraźniej otrzymywane przez nas dawki promieniowania naturalnego są znacznie mniejsze od potrzebnych organizmowi dla jego optymalnego działania. Szerokie korzystanie z promieniowania jonizującego w małych dawkach toruje sobie w medycynie drogę w leczeniu coraz bardziej rozmaitych schorzeń. Zastanowienie się nad tym fenomenem pokazuje w jaskrawy sposób, że wdrukowany w nasze umysły strach przed promieniowaniem, bez względu na wysokość dawki, nie ma podstaw ani naukowych, ani praktycznych i przeciwdziała naszemu naturalnemu rozwojowi.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 13:00
Spotkanie festiwalowe Jak otrzymać obraz pacjenta, wykorzystując antymaterię - projekt J-PET

Pozytonowa Tomografia Emisyjna (PET, ang. Positron Emission Tomography) to technika obrazowania medycznego procesów zachodzących wewnątrz ciała pacjenta z wykorzystaniem specjalnych radiofarmaceutyków podawanych pacjentowi przed badaniem. Substancja taka gromadzona jest głównie w komórkach nowotworu gdzie ulega rozpadowi radioaktywnemu na cząstki antymaterii - pozytony. Pozytony (czyli antyelektrony) po napotkaniu elektronów z ciała człowieka ulegają anihilacji,emitując energię w postaci promieniowania. Promieniowanie to jest rejestrowane przez tomograf PET. Jednym z wyzwań czekających na rozwiązanie są ogromne koszty budowy urządzenia PET, które powodują, że jego dostępność różni się znacznie w zależności od zamożności kraju. Równie istotnym zagadnieniem jest zwiększenie precyzji otrzymywanego obrazu pacjenta. Obecnie prowadzone są na świecie badania na szeroką skalę nad coraz to bardziej nowoczesnymi technologiami PET. W Polsce trwają zaawanasowane prace nad projektem J-PET, którego celem jest stworzenie innowacyjnego, modularnego tomografu cyfrowego PET do obrazowania całego ciała pacjenta. Koncepcja J-PET zakłada zastosowanie detektorów plastikowych, znacznie tańszych od obecnie używanych materiałów. Unikalne własności skanera J-PET pozwalają także na rozwijanie nowatorskich technik obrazowania opartych na tzw. tomografii wielofotonowej. Podczas wykładu opowiemy, jak funkcjonuje tomograf J-PET, pokażemy oraz zademonstrujemy działanie jego uproszczonego modelu. Opowiemy także o perspektywach użycia nowych wskaźników nowotworowych opartych na zjawiskach kwantowych.

Nauki fizyczne
  • pt., 2019-09-27 17:30
Spotkanie festiwalowe Kolorowa plazma kwarkowo-gluonowa

Gdy Wszechświat był bardzo młody, wypełniała go prawdopodobnie materia w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. Jest to stan silnie oddziałującej materii, który tworzony jest przez bardzo gorącą i gęstą mieszankę kwarków i gluonów.  Kwarki i gluony, określane wspólnie mianem partonów, niosą tzw. ładunek kolorowy, powodujący silne oddziaływania między składnikami plazmy. Takie kolorowe partony znaleźć można na przykład wewnątrz nukleonów (proton i neutron), z których zbudowane są jądra atomowe. Poprzez zderzanie ze sobą ciężkich jąder atomowych, tak szybkich niemal jak światło, możliwe jest wytworzenie kropel kolorowej plazmy kwarkowo-gluonowej w warunkach laboratoryjnych. W czasie wykładu przedstawione zostaną wyniki badań tego typu zderzeń, otrzymane przez eksperymenty przeprowadzane m. in. w ośrodku CERN pod Genewą. 

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 10:00
Spotkanie festiwalowe Komora izotopowa

Goście będą brać czynny udział w warsztatach, po uprzednim wprowadzeniu teoretycznym. W atrapie komory gorącej będą atrapy zasobników i przechowywanych w nich próbek. Goście obserwując wnętrze komory przez wziernik będą mogli z pomocą manipulatora wykonać przygotowane zadania polegające na przekładaniu próbek do odpowiednich zasobników. Opiekun stanowiska opowie im przy okazji o zastosowaniu komór izotopowych i izotopów promieniotwórczych wytwarzanych w reaktorach jądrowych.
Po pracy przy komorze zwiedzający będą mogli poddać się rzeczywistej kontroli radiometrycznej na bramce wykrywającej skażenia promieniotwórcze. Prowadzący podkreśli, że bramki takie znajdują się w każdym reaktorze jądrowym i w innych miejscach, gdzie pracuje się z radioizotopami.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 10:00
Spotkanie festiwalowe Podróż do świata cząstek elementarnych

Niedawno odkryty bozon Higgsa wymagał konstrukcji skomplikowanych urządzeń badawczych: akceleratora, w którym zderzane są wiązki protonów, oraz detektorów, w których rejestrowane są zderzenia wiązek. Urządzenia te działają w laboratorium CERN w Szwajcarii. Przy akceleratorze LHC, czyli przy Wielkim Zderzaczu Hadronów, umieszczony jest miedzy innymi eksperyment CMS. Ten „Kompaktowy Solenoid Mionowy” jest ogromnym mikroskopem, dzięki któremu można oglądać cząstki elementarne. Podczas wykładu opowiem, jak on działa, jakie rekordy ustanowiono, konstruując detektor oraz jak wybierano przypadki, w których pojawił się sygnał nieznanej dotychczas cząstki.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 17:30
Spotkanie festiwalowe Poszukiwania Nowej Fizyki w najpiękniejszym eksperymencie przy LHC - LHCb

W trakcie wykładu zostanie omówiony Model Standardowy, teoria opisująca oddziaływania cząstek elementarnych. Przedstawionych zostanie kilka przykładów badań, w których poszukiwane są sygnały Nowej Fizyki i nowych źródeł łamania symetrii materia-antymateria.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 11:30
Spotkanie festiwalowe Radiofarmaceutyki. Od pomysłu do wdrożenia

Zanim radiofarmaceutyk trafi na rynek musi minąć wiele lat prób i badań, podczas których gromadzone są dowody na jego bezpieczeństwo i skuteczność. Jak wygląda cykl życia radiofarmaceutyka, jaką drogę przechodzi od pomysłu do zarejestrowania jako lek i wprowadzenia na rynek? Czy w celu potwierdzenia jego skuteczności niezbędne są badania na zwierzętach? Jak długo trwa ten proces i dlaczego tak długo?

Nauki fizyczne
  • śr., 2019-09-25 16:00
Spotkanie festiwalowe Reaktor jądrowy źródłem energii

Wykorzystując interaktywną aplikację, omówimy budowę i zasadę działania reaktorów jądrowych, ze szczególnym uwzględnieniem elektrowni jądrowej typu PWR.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 10:00
Spotkanie festiwalowe Symulator reaktora jądrowego

Na udostępnionym stanowisku komputerowym zwiedzający będą mogli skorzystać z aplikacji symulującej sterownię reaktora jądrowego. Symulacji tej używano do szkolenia zawodowych operatorów. Pod opieką doświadczonych pracowników NCBJ zwiedzający przeprowadzą rozruch reaktora i poznają podstawowe zasady jego działania. Zwiedzający zobaczą także makiety elementów paliwowych reaktora i innych jego części, a od opiekuna stanowiska dowiedzą się, jakie reakcje fizyczne zachodzą w reaktorze.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 10:00
Spotkanie festiwalowe Zastosowanie fizyki jądrowej w leczeniu raka dzisiaj i jutro

Fizyka jądrowa, już od swoich początków w laboratoriach Marii Skłodowskiej-Curie, była interdyscyplinarną nauką, która miała ogromny wpływ na badania medyczne i praktykę kliniczną. Radioterapia jest obecnie stosowana w leczeniu raka od ponad 100 lat. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane zmiany, jakim uległo leczenie nowotworów, i dalsze perspektywy skutecznej radioterapii. Celem radioterapii jest skutecznie napromienić guz, oszczędzając sąsiadujące z nim zdrowe tkanki. Spełnienie jednoczesne tych dwóch warunków - skuteczności i bezpieczeństwa - nadal stanowi wyzwanie techniczne, przed którym staje dziś fizyka jądrowa. Dwie najczęstsze formy radioterapii to radioterapia z użyciem zewnętrznej wiązki uzyskiwanej z akceleratora medycznego oraz brachyterapia, która polega na wszczepieniu radioaktywnych izotopów bezpośrednio do leczonej objętości lub w jej pobliżu. Radioterapia wiązką zewnętrzną odbywa się za pomocą wiązek elektronów, fotonów i ciężkich jonów. Nowoczesne technologie radioterapii umożliwiają dostarczanie wiązki z wielu kierunków, "dopasowanych" do kształtu guza i modulowanych z szybko zmieniającą się intensywnością. Przykłady terapii konformalnej obejmują radioterapię wiązką o modulowanej intensywności (IMRT), radioterapię stereotaktyczną (SRT) i radiochirurgię stereotaktyczną (SRS) - system CyberKnife oraz radioterapię hadronową. Typowe techniki brachyterapii obejmują wiele metod, od wszczepiania stosunkowo dużych, widocznych źródeł radioaktywnych w pobliżu lub bezpośrednio do objętości guza, co jest najczęściej stosowane w leczeniu raka prostaty, po radioembolizację, w której dostarczane są miliony mikroskopijnych radioaktywnych mikrosfer Y-90 przez cewnik bezpośrednio do łożyska guza, jak stosuje się dzisiaj w leczeniu guzów wątroby.

Nauki fizyczne
  • sob., 2019-09-28 14:30
Spotkanie festiwalowe Zastosowanie fizyki jądrowej w leczeniu raka dzisiaj i jutro

Fizyka jądrowa, już od swoich początków w laboratoriach Marii Skłodowskiej-Curie, była interdyscyplinarną nauką, która miała ogromny wpływ na badania medyczne i praktykę kliniczną. Radioterapia jest obecnie stosowana w leczeniu raka od ponad 100 lat. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane zmiany, jakim uległo leczenie nowotworów, i dalsze perspektywy skutecznej radioterapii. Celem radioterapii jest skutecznie napromienić guz, oszczędzając sąsiadujące z nim zdrowe tkanki. Spełnienie jednoczesne tych dwóch warunków - skuteczności i bezpieczeństwa - nadal stanowi wyzwanie techniczne, przed którym staje dziś fizyka jądrowa. Dwie najczęstsze formy radioterapii to radioterapia z użyciem zewnętrznej wiązki uzyskiwanej z akceleratora medycznego oraz brachyterapia, która polega na wszczepieniu radioaktywnych izotopów bezpośrednio do leczonej objętości lub w jej pobliżu. Radioterapia wiązką zewnętrzną odbywa się za pomocą wiązek elektronów, fotonów i ciężkich jonów. Nowoczesne technologie radioterapii umożliwiają dostarczanie wiązki z wielu kierunków, "dopasowanych" do kształtu guza i modulowanych z szybko zmieniającą się intensywnością. Przykłady terapii konformalnej obejmują radioterapię wiązką o modulowanej intensywności (IMRT), radioterapię stereotaktyczną (SRT) i radiochirurgię stereotaktyczną (SRS) - system CyberKnife oraz radioterapię hadronową. Typowe techniki brachyterapii obejmują wiele metod, od wszczepiania stosunkowo dużych, widocznych źródeł radioaktywnych w pobliżu lub bezpośrednio do objętości guza, co jest najczęściej stosowane w leczeniu raka prostaty, po radioembolizację, w której dostarczane są miliony mikroskopijnych radioaktywnych mikrosfer Y-90 przez cewnik bezpośrednio do łożyska guza, jak stosuje się dzisiaj w leczeniu guzów wątroby.

Nauki fizyczne
  • pt., 2019-09-27 16:00