Pasticcio. Sposoby przygotowania atrakcyjnych oper

W XVII i XVIII w. włoskie słowo pasticcio (pasztet, przekładaniec) odnosiło się do kuchni, a dokładnie do arystokratycznej haute cuisine. Pasticcio oznaczało danie przygotowane z najlepszych składników, z których powstawała potrawa o spektakularnym kształcie, np. serca, orła czy gwiazdy. Taki kulinarny popis szefa kuchni, serwowano potem podczas arystokratycznych uczt. Z kuchni termin pasticcio przewędrował do muzyki operowej. Miało to miejsce ok. 1725 we Florencji, kiedy to niemiecki muzyk Johann Joachim Quantz, użył go po raz pierwszy dla określenia opery, złożonej z arii i recytatywów różnych kompozytorów (tak jak kulinarne pasticcio tworzone z wybornych składników). Taka praktyka znana była we Włoszech wcześniej, ale rozpowszechniła się w latach 30. i z powodzeniem trwała przez cały wiek XVIII.

Z punktu widzenia późniejszego rozumienia dzieła muzycznego pasticcio postrzegane jest jako gorsze od tego, które stworzył jeden kompozytor. Jednak w XVIII w. publiczność traktowała pasticcia na równi z nowymi operami będącymi wytworem jednego muzyka, a nierzadko uważała je za lepsze, bo składały się z najbardziej lubianych i cenionych numerów muzycznych. Pasticcio to zatem opera poważna (opera seria) lub komiczna (opera buffa) powstała z różnych utworów wielu kompozytorów lub w oparciu o różne źródła, zaadaptowana do nowego lub już istniejącego libretta. W XVIII w. najczęściej wykorzystywano w tym celu libretta Pietra Metastasia lub Carla Goldoniego. Wielu wybitnych kompozytorów jak Händel, Vivaldi, Hasse, Gluck czy Haydn bez żadnych uprzedzeń tworzyło znakomite dzieła w tym gatunku. Podczas spotkania muzykolodzy z Instytutu Muzykologii UW, członkowie polsko-niemieckiego grantu przedstawią w jaki sposób w XVIII w.. przygotowywano atrakcyjną operę czyli pasticcio!