wykład
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Spotkanie festiwalowe | Wycieczka w pobliże zera absolutnego |
Widzowie będą mieli unikalną okazję zobaczyć jak wygląda ciekły hel o temperaturze -269 stopni Celsjusza – nalany do przezroczystego kriostatu. Przy okazji dowiedzą się jak jest zbudowany taki kriostat i jakie środki ostrożności należy podjąć, aby utrzymać hel w stanie płynnym. Co więcej, oziębimy hel do jeszcze niższej temperatury około -272 °C, czyli zaledwie 1.2 °C powyżej zera absolutnego. W tak niskiej temperaturze hel staje się nadciekły. Polega to na tym, że może on przepływać swobodnie przez otwory o bardzo małej, nawet nanometrowej średnicy. Pokażemy efekt „fontanny helowej”, który jest jedną z konsekwencji nadciekłości. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Chemia 2D |
Nanotechnologia jest bez wątpienia naukowym hasłem ostatnich lat. Zapewne uczniowie potrafią jako przykłady materiałów niskowymiarowych wymienić przykłady nanocząstek, czy też grafen. Ale czy jest coś więcej? Celem proponowanej lekcji będzie zapoznanie uczniów z chemią w rozmiarze 2D. Opowiem parę słów o przykładach materiałów dwuwymiarowych i sposobach chemicznej modyfikacji powierzchni. Przybliżę uczniom informacje o wybranych narzędziach pomiarowych, które pozwalają nam mieć oko na ten chemiczny nanoświat. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Najdziwniejsze zwierzęta Arktyki |
Czy w Arktyce spotkamy papugi, czy można jeść arbuzowy śnieg i czym pachnie piżmowół, „kolega” mamuta? Poznaj zwierzęta z północnych regionów polarnych, których niezwykłe cechy wynikają z przystosowań do surowych warunków klimatycznych. Zajrzyj do wnętrza alaskańskich lodowców, zanurkuj w Oceanie Arktycznym i przespaceruj się po tundrze. Zajęcia w formie interaktywnej, quiz z nagrodami, układanie puzzli polarnych na czas, możliwość zrobienia zdjęcia z niedźwiedziem polarnym i lisem polarnym (foto-standy). |
|
|
Lekcja festiwalowa | Układ hormonalny – od teorii do praktyki |
Układ hormonalny to nie tylko sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne, nadnercza, przysadka czy tarczyca, o których dokładnie uczymy się w szkole – to szereg wzajemnych zależności wpływających na funkcjonowanie naszego organizmu, jak również na nasze samopoczucie. Na zajęciach poruszymy tematykę mniej znanych i omawianych hormonów takich jak endorfiny – hormony, które wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie, grelina, której wysoki poziom odpowiada za odczuwanie głodu, czy wytwarzanej w podskórnej tkance tłuszczowej leptyny, która z kolei działając na receptory w podwzgórzu, zmniejsza apetyt. Omówimy również zastosowanie hormonów w leczeniu onkologicznym, skupiając się na hormonoterapii stosowanej w raku piersi. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Geologia na banknotach, cz. 1: erozja górska, ostańce |
Każdy kraj emituje banknoty i ozdabia je często bardzo dobrymi rysunkami. Wśród owych rysunków jest pewna liczba podobizn interesujących obiektów geologicznych. W tej prezentacji zebrane zostały takie, które pokazują skutki erozji, głównie górskiej, oraz jeden z jej efektownych wyników – ostańce. Przegląd obejmuje obiekty z wielu części świata. Uzupełnienie to schematy mechanizmów erozji oraz zdjęcia interesujących form, nie pokazanych na banknotach. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Zanim powstanie nowa pastylka |
XX wiek przyniósł wiele przełomowych odkryć naukowych, ale prawdziwa rewolucja dokonała się w naukach biologicznych. Dynamiczny rozwój technologii spowodował powstanie zupełnie nowej dyscypliny naukowej – biologii molekularnej. Odkrycia i metody rozwijane przez biologów molekularnych znajdują zastosowanie w naukach medycznych, co umożliwia rozwój nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych, opisywanych jako medycyna molekularna. W pierwszej części pokażemy, jak badania podstawowe – przede wszystkim z dziedziny biologii strukturalnej oraz bioinformatyki – umożliwiają poznanie molekularnych mechanizmów danej choroby i wyznaczenie celu nowego leku. W części drugiej przedstawimy generalny plan postępowania przy poszukiwaniu związku wiodącego, czyli związku chemicznego oddziałującego specyficznie z wyznaczonym celem. W części trzeciej opiszemy eksperymentalne metody weryfikacji wybranych cząsteczek i pokażemy, jak spośród wielu wytypowanych związków chemicznych wybrać te najbardziej obiecujące do dalszych badań. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Niekredowe skały kredowe |
Erozja, jeden z silnie działających procesów na powierzchni Ziemi, jest często powodem powstawania niezwykłych ostańcowych form skalnych. Prezentacja pokazuje skutki erozji piaskowca, powstałego w później kredzie (ok. 100 mln lat temu), który poddawany jest erozji przez ostatnie około 60 mln lat (z różną intensywnością). Piaskowiec ten występuje na Dolnym Śląsku i na przyległych terenach Czech. Erozja była ułatwiana pionowymi spękaniami skały oraz granicami między warstwami skalnymi. Dzięki temu częste są pionowe płyty i kolumny piaskowca, formy grzybów, stołów na jednej nodze, stopni skalnych, a także spotyka się formy bardzo niezwykłe. Pokazana jest budowa geologiczna oraz schemat wietrzenia formacji piaskowcowej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Elżbieta Krajewska – „Mała Święta” |
Mauzoleum Walki i Męczeństwa Al. Szucha 25 to autentyczne zachowane wnętrze tzw. Aresztu domowego w latach 1939-1945. W części przyziemia budynku przedwojennego budynku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (dziś Ministerstwa Edukacji Narodowej) okupant urządził areszt dla więźniów przywożonych z miasta lub więzienia na Pawiaku, w którym oczekiwali na przesłuchania. Elżbieta Krajewska była dwudziestoletnią dziewczyną – żołnierzem Akcji „N”. Złapana w czasie przerzucania ulotek do jednostki wojskowej na ul. Wiśniowej. Poddana ciężkiemu przesłuchaniu trafiła do szpitala więziennego na Pawiaku. Tam pisze rozważania „Drogi Krzyżowej”, które w formie grypsów trafiają do więźniów i za mur więzienny. Jesienią 1943 r. zostaje wywieziona do Auschwitz, gdzie w styczniu 1949 r. umiera na tyfus. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nitki wiążące życie |
Cały otaczający nas świat, żywy i nieżywy, jest związany włóknami. Te, które występują w świecie żywym, roślinnym i zwierzęcym, wiążą komórki. Różny sposób ich połączenia powoduje, że z małych komórek tworzy się albo rozwielitka, albo płetwal błękitny. Albo dąb „Bartek”. To wszystko dzięki nanowłóknom łączącym komórki, umożliwiającym komunikację, dającym wytrzymałość mechaniczną. Takim właśnie włóknom poświęcona będzie prelekcja, zaś podczas pokazu laboratoryjnego będzie się można przekonać, jak łatwo otrzymać takie włókna. Omówię praktyczne zastosowania takich włókien w medycynie. Będzie można zobaczyć tworzenie takich mikro- i nanowłókien.
Lekcja odbędzie się on-line |
|
|
Lekcja festiwalowa | E-logistyka – dostosowujemy się do innowacji szybciej niż inne branże |
E-poczta, e-handel, e-szkoła – magiczna literka "e" coraz częściej pojawia się jako przedrostek różnych nazw, nadając znanym od wieków słowom nowy wymiar. Powstała również e-logistyka – wykorzystująca wszystkie możliwe rozwiązania informatyczne do rozwijania i usprawniania procesów logistycznych. Od CRM przez EDI, Internet Rzeczy i Cloud Computing po Big Data – z tymi skrótami i nazwami na co dzień spotykają się nie tylko logistycy, ale też pracownicy różnych branż. M.in. te innowacje sprawiają, że logistyka i logistycy coraz ściślej współpracują na co dzień ze światem informatyki. Podczas wykładu przedstawione zostaną zagadnienia z zakresu e-logistyki w kontakście technologi informatycznej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak wystartować z własnym biznesem? Analiza progu rentowności |
Chcesz założyć swoją firmę lub start-up? Ustalenie właściwych poziomów cen oraz, co za tym idzie, marż potrafi zawrócić w głowie. Wykład pomoże Ci zgłębić tajniki wykorzystania progu rentowności w procesie oceny przedsięwzięć. Na zajęcia przygotuj arkusz kalkulacyjny Excel lub kartkę papieru, długopis i kalkulator! |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak kreatywnie rozwiązywać problemy? Wprowadzenie do technik kreatywnych i Design Thinking |
Głównym celem warsztatów jest zwiększenie kreatywności uczniów, odkrycie własnego potencjału, zapoznanie z najskuteczniejszymi narzędziami generowania nowych pomysłów oraz rozwój postawy proinnowacyjnej. Podczas warsztatu uczestnicy poznają narzędzia myślenia projektowego (design thinking), nauczą się technik generowania pomysłów oraz będą tworzyć oraz rozwijać produkty i usługi. Uczniowie będą mieli możliwość przetestowania w praktyce narzędzi i metody kreatywnego rozwiązywania problemów, aby zweryfikować, które z nich w największym stopniu odpowiadają ich indywidualnym upodobaniom. Projektowania Innowacji z Design Thinking to: 1. poznanie szybkich technik wspierania twórczości, 2. grupowa innowacja produktowa – praca w zespołach projektowych nad stworzeniem nowych produktów i usług, 3. praca zespołowa nad rozwiązywaniem problemów, 4. budowanie pewności kreatywnej i postawy proinnowacyjnej poprzez zabawę. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy wulkan wybuchnie na Dolnym Śląsku? |
Pokazane zostały pozostałości po wulkanach w zachodniej części Dolnego Śląska jako wystąpienia przykładowe dla aktywności erupcyjnej dolnopaleozoicznej, permskiej oraz paleogeńskiej obszaru dolnośląskiego. Powstały wówczas skały wylewne o składzie bazaltoidów oraz ryolitu – ogólnie scharakteryzowany został także ich skład. Omówione zostały także cechy mechaniczne tych skał – oddzielność słupowa i skorupowa, twardość, podatność na ścieranie i wynikające stąd zastosowania praktyczne. Zwrócono uwagę na oddziaływanie termiczne na skały ościenne. Wskazana została przyczyna wulkanizmu paleogeńskiego i jego zaniknięcia, związana z migracją płyt skorupy ziemskiej i rozbudową dna Oceanu Atlantyckiego. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy wystarczy znać 1000 słówek? Ilościowe aspekty znajomości słownictwa języka obcego |
Wszyscy, którzy uczyli się kiedykolwiek języka obcego, przyznają, że bardzo ważną – jeśli nie najważniejszą – umiejętnością jest znajomość słownictwa. To ono pozwala przekazać to, co chcemy powiedzieć, i choć nie można pominąć znaczenia innych elementów wiedzy językowej (gramatyki czy wymowy), to bez wyrazów nie ma komunikacji. To dlatego naukę języka obcego zaczynamy najczęściej od zakupu słownika. Jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ilościowych aspektów znajomości słownictwa języka obcego. A przecież mierząc się z nowym zadaniem, warto zdawać sobie sprawę z jego rozmiaru. Celem tego spotkania jest przedstawienie faktów, które zdemistyfikują wyzwanie, przed którym staje każdy z nas, rozpoczynając naukę. Podczas wykładu uczestnicy poznają odpowiedzi na następujące pytania:
Spotkanie będzie miało charakter wykładu z elementami warsztatu. Uczestnicy będą zachęcani do uczestnictwa we wspólnym poszukiwaniu odpowiedzi na wymienione powyżej pytania. |
|
|
Lekcja festiwalowa | geo.weekend.go, cz. 2: rzeki, źródła |
Następne zagadnienie geologiczne „w zasięgu ręki” to rzeki i ich źródła. W miejscowości położonej nad rzeką wystarczy pójść nad nią i nie wzdychać „Jak pięknie!”, ale obserwować. Zobaczymy zróżnicowane brzegi doliny rzecznej, ślady poszerzania przez rzekę owej doliny, pozostawione przez nią starorzecza, meandry, może jej roztokowy charakter i skomplikowany przepływ wody, niekiedy z prądem płynącym „pod górę”, ślady zmiany poziomu przepływającej wody, zmarszczki prądowe na piasku, odmienne przy spokojnym i burzliwym przepływie wody... Może dotrzemy do strumienia znikającego w piaskach – jak na pustyni. No i dowiemy się, że w ciągu ostatnich około 600 lat Wisła odsunęła się od Czerska ku wschodowi o 4 kilometry. |
|
|
Lekcja festiwalowa | CIEKAWI ŚWIATA…, czyli co można pokazać na mapie? |
Podczas zajęć zaprezentowany zostanie szeroki wachlarz map, które na co dzień używane są przez ludzi. Od mapy dla dziecka, ucznia, mieszkańca miasta, kierowcy i turysty aż po mapy stanowiące elementy dekoracji. Uczniowie będą mogli poznać różne formy i zastosowania map, zarówno te klasyczne, papierowe, jak i te, które wyświetlane są na ekranach komputerów lub smartfonów. Po co nam mapy? Do czego służą? Czym różnią się od innych środków przekazywania informacji? Jak sprawnie i efektywnie można je wykorzystać? |
|
|
Lekcja festiwalowa | Dylematy etyczne w badaniach społecznych i w życiu |
Etyka w badaniach społecznych ma nieoczywisty rodowód. Podczas spotkania porozmawiamy o mrocznych wątkach historii socjologii i antropologii, o pochodzeniu kodeksów etycznych dla tych dyscyplin oraz o tym, czy takie kodeksy rzeczywiście są nam potrzebne. Zadamy sobie także pytania: Przed jakimi dylematami etycznymi stoją badacze i badaczki społeczne? Na jakie pytania warto sobie odpowiedzieć, żeby takie dylematy rozwiązać? Czy warto takie pytania stawiać sobie także w codziennym życiu? Spotkanie poprowadzi doktorantka w Instytucie Socjologii UW, współorganizatorka Spotkań Badaczek poświęconych etycznym problemom w badaniach. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak powstają, czy są groźne i jak możemy przetwarzać odpady promieniotwórcze |
Czym są odpady promieniotwórcze? Czy wszystkie składujemy i zabezpieczamy w ten sam sposób? Jak to jest w końcu W trakcie wykładu zostaną omówione różne rodzaje promieniowania jonizującego oraz sposoby jego oddziaływania z materią. Prześledzimy cykl paliwowy uranu od skał zawierających minerały uranonośne po przetworzenie i składowanie wypalonego paliwa jądrowego. Wykład będzie połączony z pokazami detekcji różnego rodzaju promieniowania jonizującego, a także chemicznych sposobów separacji pierwiastków ważnych |
|
|
Lekcja festiwalowa | Unia Europejska: fakty i mity |
Polska jest państwem członkowskim Unii Europejskiej od 2004 roku. Od tego czasu narosło wiele mitów dotyczących Wspólnoty Europejskiej. W trakcie wykładu przybliżę strukturę instytucjonalną i funkcjonowanie UE. Wskażę także różnice między budżetem Wspólnoty a wieloletnimi ramami finansowania, przedstawiając źródła dochodów i cele wydatkowe. W każdej sytuacji kryzysowej pojawia się tendencja do poszukiwania kozła ofiarnego, na którego można zrzucić winę. Tak dzieje się w odniesieniu do Unii. W ostatnich miesiącach w trakcie pandemii koronawirusa pojawiło się wiele wątpliwości i fake newsów dotyczących reakcji UE na kryzys związany z COVID-19, które postaram się obalić. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Po co biologowi fizykochemia, czyli jak fizyk i chemik patrzą na życie |
Lekcja z pokazami i eksperymentami wykonywanymi [również] przez uczestników. Będziemy opowiadać o świetle, dlaczego widzimy niebieskie niebo i czerwone zachody słońca, ale również zastanowimy się, jak badać coś, czego bezpośrednio nie możemy zobaczyć. Czy uzyskane w wyniku analizy rentgenowskiej obrazy cząsteczek przedstawiają rzeczywiste obiekty? Czy możemy użyć innych zmysłów np węchu, żeby 'zobaczyć' budowę cząsteczki? Przyjrzymy się też prymitywnym oczom pewnego morskiego głowonoga o wdzięcznej nazwie Nautilus, a stamtąd przeniesiemy się w kosmos, do laboratoriów fizyków i do pracowni fotografów. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy allanit to allanit? |
Allanit, należący do nadgrupy krzemianowej epidotu, jest jednym z minerałów najtrudniejszych do badań. Wynika to z jego bardzo zmiennego składu i wzajemnego zastępowania się licznych pierwiastków w jego strukturze. Ogólny wzór chemiczny wygląda prosto: A2M3Si3O12[OH]. Jednak pod znakiem A ukrywać się może wapń, stront, różne pierwiastki ziem rzadkich, a pod znakiem M – Al3+, Fe3+, Mn3+, Fe2+ i Mg2+; ponadto pojawiać się mogą różne, niekiedy znaczne ilości Th, U, Be, Zr, P, Ba, V, Cr i B, As, F, Cl. Poza tym kryształy allanitu często mają strefowość składu chemicznego – koncentryczną lub blokową. Co więcej, izotopy radioaktywne toru, uranu i pierwiastków ziem rzadkich powodują zaburzenia, a w końcu rozpad struktury kryształu – jest to tzw. proces metamiktyzacji. Allanit metamiktyczny jest podatny na zmiany składu chemicznego, które nie muszą zachodzić równocześnie w całym ziarnie. Ta zmienność i różnorodność składu chemicznego powodowała, że w przeszłości nadano mu około 20 różnych nazw jako odrębnym minerałom. Obecnie wyróżnia się cztery odrębne minerały o nazwie głównej „allanit”: allanit-(Ce), allanit-(La), allanit-(Nd), and allanit-(Y); prócz tego wydzielono ferriallanit. Film pokazuje allanit (i pokrewny mu epidot) z 12 wystąpień z polskiej części intruzji karkonoskiej; skład tego allanitu jest także bardzo zmienny. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Średniowieczna tradycja wizji sennych w Pieśni Ognia i Lodu George’a R. R. Martina |
Prezentacja omawia wybrane przykłady wizji sennych z Pieśni Ognia i Lodu George’a R. R. Martina na tle średniowiecznych koncepcji i teorii wyjaśniających ich znaczenie i implikacje. Ogólnie celem spotkania jest prześledzenie, jak ten konkretny aspekt intelektualnej kultury średniowiecza, zakorzeniony głęboko w kulturze i literaturze wieków średnich, wykorzystany został w najlepszym, współczesnym dziele wysokiej fantastyki. Wywód rozpoczyna się od nawiązania do najbardziej wpływowych wczesnośredniowiecznych klasyfikacji doświadczenia sennego zawartych w dziełach Makrobiusza i Kalcydiusza, a następnie krótko omawia ich ewolucję od późnego średniowiecza, kiedy to myśl filozoficzna epoki podlegała zwiększonemu wpływowi arystotelesowskiego racjonalizmu, reprezentowanego głównie przez św. Tomasza z Akwinu. Na tym tle kulturowym przeanalizujemy następnie kilka z kluczowych scen z dzieła Martina, gdzie motyw wizji sennej jest szczególnie istotny i gdzie średniowieczny kontekst kulturowy pozwala nam wzbogacić interpretację tego współczesnego tekstu. W toku prezentacji omówione zostaną, między innymi, profetyczne wizje Brana Starka i Jojena Reeda, senne reminiscencje Eddarda Starka i Jaime’go Lannistera przywołujące wydarzenia z okresu Rebelii Roberta, wilcze sny Johna Snowa czy smocze sny Daenerys. Prezentacja pozwoli dostrzec, jak średniowieczne terminy, takie jak insomnium, visum, somnium, visio, admonition, oracumlum, czy revelatio pozwalają wydobyć wiele nowych znaczeń z bogactwa opowieści Martina. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak woda zjada skały wapienne |
Omówiony został kalcyt, jako główny minerał budujący wapienie, następnie przedstawiono chemiczny przebieg procesu krasowego. Wskazano źródła dwutlenku węgla, oprócz wody głównego czynnika powodującego kras. Przedstawione zostały formy krasowe zarówno erozyjne, jak i naciekowe, w tym efektowne ostańce z Jury Krakowsko-Wieluńskiej. Zwrócono także uwagę na inne, poza dwutlenkiem węgla, czynniki biorące udział w procesie krasowym: jon azotanowy, fluorkowy, kwasy organiczne. Pokazane zostały przykłady roślin dobrze znoszących wysoką zawartość wapnia w glebie. Na końcu umieszczono schemat obiegu wapnia w środowiskach hipergenicznych. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Historia biopolityki – jak władza przez stulecia projektowała szczegóły ludzkiego życia |
Podczas zajęć zostanie omówiony zarys historii biopolityki. Poza nakreśleniem znaczenia tego pojęcia, które jest wielorako interpretowane przez znawców, oraz podstawowych założeń tej problematyki, zostaną przedstawieni kluczowi dla jej rozwoju „projektanci”, tacy jak Claude-Nicolas Ledaux, Pierre le Play, Thomas Malthus, czy Herbert Spencer. Wraz z opisem rozwoju narzędzi biopolitycznych zostaną poruszone takie zagadnienia jak zarządzanie przestrzenią i projektowanie miast w dobie Oświecenia, walka z epidemiami (np. dżumą), dbanie o higienę i czystość, dostępność pożywienia, modele rodziny, zasady eugeniki i funkcje panoptykonu. Ta ostatnia koncepcja, nakreślona w oparciu o pojęcia norm i dyscypliny przez Michela Foucaulta, posłuży zrozumieniu roli nowoczesnych armii, szpitali, więzień i szkół. Cała opowieść zostanie oparta na obrazach – rycinach, projektach architektonicznych, malowidłach, rysunkach i zdjęciach. Zostaną przedstawione przede wszystkim rysunki architektoniczne miast oświeceniowych, budynków użyteczności publicznej, a także urządzeń, takich jak choćby panoptykon. Uczeń po wzięciu udziału w zajęciach będzie potrafił odpowiedzieć na pytanie, czym jest biopolityka, w jaki sposób rozwijała się przez ostatnie stulecia oraz w jaki sposób służy władzy do kontroli populacji, zwiększania efektywności i sprawowania nadzoru. Celem lekcji będzie także próba odpowiedzi na pytanie, na ile w dzisiejszym świecie jesteśmy odlegli od dawnych rozwiązań, a na ile doświadczamy ich kolejnych wersji. Lekcja ma za zadanie uwrażliwić młodych obywateli na ograniczanie przez władzę prywatności w imię bezpieczeństwa, ciche pozbawianie praw politycznych i obywatelskich. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Porowata przyroda – od nanoporów do kości i betonu |
Lekcja organizowana w ramach Festiwalu Nauki w IPPT PAN ma charakter lekcji z przyrody i ma dwa wątki przewodnie. Wątek teoretyczny obejmuje fascynujące zagadnienie różnych ośrodków porowatych, z pustkami występującymi w różnych skalach. Dotyczy to zarówno ośrodków spotykanych w naturze – np. drewno i kości, jak i w technice – np. sztuczne nanostrukury oraz powszechnie znany i stosowany beton. Omówiona zostaje technologia, historia i zastosowanie betonu jako podstawowego materiału konstrukcyjnego współczesności. Pokaz praktyczny obejmuje dynamiczne badanie wytrzymałości mechanicznej materiałów – na przykładzie doświadczenia z uderzeniem wysokoenergetycznej fali mechanicznej w próbkę. Część doświadczalna jest uzupełniona krótkim wprowadzeniem do zagadnienia. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Bankowość niejedno ma oblicze |
Myśląc o bankowości, najczęściej myślimy o koncie, karcie, bankomacie. A bankowość to dużo więcej, to nie tylko obsługa klientów w "okienku", to nie tylko płatność za zakupy. Bankowość to transakcje międzynarodowe, to finansowanie dużych firm, to inwestowanie. Bankowość to również nowoczesne technologie wykorzystywane do spełniania potrzeb klientów banków. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Kodowanie neuronalne, czyli jak mózg zapisuje i przetwarza informacje |
Ludzki mózg składa się z kilkudziesięciu miliardów komórek nerwowych – neuronów. Tworzą one gęstą sieć połączeń, która nieustannie przetwarza informacje i w której aktywności zakodowane są wszystkie nasze myśli oraz pamięć. Ponad stuletni okres badań neurobiologicznych nad tymi zagadnieniami pozwolił na zmapowanie mózgu i tym samym wskazanie konkretnych jego części odpowiedzialnych za te procesy. Poznaliśmy również mechanizmy przebudowy sieci neuronalnej, które stoją za tworzeniem się wspomnień. Obecnie, poprzez badania aktywności neuronalnej staramy się rozszyfrować system kodowania śladów pamięciowych oraz myśli w mózgu. Nowe techniki mikroskopowe i genetyczne pozwalają na obserwację, wygaszanie a nawet tworzenie fałszywych wspomnień i przeżyć. Podczas wykładu przedstawiona zostanie obecna wiedza na temat mechanizmów kodowania informacji przez mózg oraz nowoczesne techniki eksperymentalne, pozwalające badać te procesy. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nie tylko jajko ma białko (wirusy też) |
Impreza przybliży dzieciom fascynujący świat białek – molekuł, które laikom kojarzą się z jednym białkiem – jaja kurzego. Tymczasem każdy organizm zawiera ich tysiące. Są także w wirusach, a więc też w znajdującym się ostatnio w centrum uwagi świata koronowirusie SARS-CoV-2. Białka mają unikalną strukturę przestrzenną, która umożliwia im pełnienie różnorodnych funkcji (np. transportu innych molekuł, budowanie naszego ciała, przyspieszania reakcji chemicznych, a w przypadku wirusów – także dostanie się do wnętrza komórek zakażanego organizmu). Wyznaczenie struktury białek stało się możliwe dzięki rozwojowi nowoczesnych technik biofizycznych. Podczas warsztatów dzieci dowiedzą się, czym są białka dla biofizyków, czego chcieliby, a czego mogą dowiedzieć się o ich strukturze, jak wrażliwa na czynniki fizyczne (np. temperaturę, pH) jest struktura białek i poznają świecące na zielono białko, które umożliwia biologom oświetlenie wnętrza komórek, oraz białko S koronawirusa SARS-CoV-2, które odgrywa kluczową rolę w procesie wnikania wirusa do komórek gospodarza. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nasze (nie)codzienne minerały – Kalcyt |
Pokazane są typowe kształty i barwy kryształów kalcytu i jego właściwość optyczna – dwójłomność. Zaprezentowano skały kalcytowe czyli wapienie, w tym powstające dzięki nagromadzeniu kalcytowych szkieletów i pancerzy zwierząt wodnych. Zwrócono uwagę, że ptaki wykorzystują kalcyt jako osłonę jajek. Pokrótce scharakteryzowano zjawiska krasowe, a także wykazano obecność w wodzie wodociągowej węglanu wapnia, krystalizującego jako kalcyt. Wskazano na skały kalcytowe jako surowiec do otrzymywania wapna palonego i cementu, a także jako materiał rzeźbiarski. Podkreślono rolę wapnia dla wzrostu roślin i działania organizmu człowieka. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak „zobaczyć” geny plazmidowe u bakterii mlekowych? |
Fermentowane artykuły spożywcze, otrzymywane przy udziale bakterii mlekowych, są nie tylko smacznymi produktami odżywczymi, ale mogą korzystnie wpływać na kondycję człowieka. Bakterie te są także źródłem różnych genów i enzymów wykorzystywanych w biotechnologii. Wiele z użytecznych przemysłowo właściwości zapisanych jest w plazmidach. Pokażemy, jak można wykryć obecność bakterii mlekowych i obejrzymy ich komórki. Dowiemy się także, co i w jaki sposób mówią nam o sobie bakterie mlekowe. Zajrzymy do wnętrza komórki bakteryjnej i zobaczymy, jak wygląda ich DNA. Wyizolujemy chromosom bakteryjny oraz DNA plazmidowy i zobaczymy, jak różnią się one między sobą. |
|
|
Lekcja festiwalowa | geo.weekend.go, cz. 1: piasek, kamienie; |
Wydaje się, że poznanie spraw geologicznych „w terenie” wymaga wyjazdu do kopalni, kamieniołomu a przynajmniej w góry. Tymczasem wystarczy wychylić się ze swego osiedla (a nawet to nie bywa konieczne), by zetknąć się z „czystą geologią”. Co trzeba robić? Tylko patrzeć uważnie i obserwować ze zrozumieniem. Prezentacja pokazuje szereg problemów i obiektów geologicznych, które poznać można w okolicy Warszawy (oczywiście są takie i w otoczeniu innych miast). To przede wszystkim piasek i jego nagromadzenia polodowcowe – wydmy, ozy, kemy, gleby kopalne, ponadto iły np. warwowe. W piasku ukrywają się narzutniaki, przyniesione przez lodowiec, a potem modelowane przez wiatr. Potraficie wyrzeźbić w kamieniu niedźwiedzia stojącego na tylnych łapach? A wiatr i piasek potrafią. |
|
|
Lekcja festiwalowa | ODWOŁANE_Był sobie Orzeł Biały |
W oparciu o wizerunki orła dzieci prześledzą zmiany w jego wyglądzie uwarunkowane okolicznościami historycznymi. Poznają wydarzenia z historii Polski, podczas których orzeł towarzyszył Polakom, podnosił na duchu i wiódł do zwycięstwa. Zajęcia będą prowadzone na wystawie stałej ,,Z Orłem Białym przez wieki”. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Bizmutowe – kolorowe (minerały) |
Bizmut to metal srebrzysty o różowym odcieniu, jego minerały siarczkowe maja barwę szarą lub srebrzystą. Są one niezbyt odporne na działanie wód przesiąkających z powierzchni i zamieniają się wtedy w inne minerały, zazwyczaj zawierające tlen. I wtedy zaczyna się orgia barw. Te nowopowstałe minerały mogą być żółte, pomarańczowe, czerwone w różnych odcieniach, zielone, niebieskawe, brunatne. Pokazanych i scharakteryzowanych zostało 15 różnych tlenowych minerałów bizmutu (niektóre występują bardzo rzadko), zebranych na obszarze polskiej części granitowej intruzji karkonoskiej. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | geo.weekend.go, cz. 2: rzeki, źródła |
Następne zagadnienie geologiczne „w zasięgu ręki” to rzeki i ich źródła. W miejscowości położonej nad rzeką wystarczy pójść nad nią i nie wzdychać „Jak pięknie!”, ale obserwować. Zobaczymy zróżnicowane brzegi doliny rzecznej, ślady poszerzania przez rzekę owej doliny, pozostawione przez nią starorzecza, meandry, może jej roztokowy charakter i skomplikowany przepływ wody, niekiedy z prądem płynącym „pod górę”, ślady zmiany poziomu przepływającej wody, zmarszczki prądowe na piasku, odmienne przy spokojnym i burzliwym przepływie wody... Może dotrzemy do strumienia znikającego w piaskach – jak na pustyni. No i dowiemy się, że w ciągu ostatnich około 600 lat Wisła odsunęła się od Czerska ku wschodowi o 4 kilometry. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Sonda Międzygwiazdowa: następny krok |
Wszechświat jest pełen galaktyk, a te – pełne gwiazd. Gwiazdy emitują w przestrzeń kosmiczną swoją materię, nazwalibyśmy ją wiatrem gwiazdowym, a obszar wypełniony wiatrem gwiazdowym i gwiazdowym polem magnetycznym – astrosferą. Obszar przestrzeni kosmicznej zanurzony w ekspandującej koronie słonecznej przenikniętej słonecznym polem magnetycznym to heliosfera. Heliosfera jest naszą rodzimą astrosferą. Dużo już o niej wiemy, bo badamy więcej niż pół wieku. I chociaż misje Voyager są już poza granicą heliosfery – heliopauzą, to jednak za blisko, by mieć widok jak na astrosfery innych gwiazd – z daleka. By tak się stało, musimy polecieć w kosmos znacznie dalej niż Voyagery, które niestety zakończą swoją misję około 2025 roku. I właśnie to jest zadanie Sondy Międzygwiazdowej, którą ludzkość zamierza wysłać około 2030 roku prawie 10 razy dalej od Słońca niż Voyagery. O tej misji Sondy Międzygwiazdowej opowiemy. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Uniwersytet on-line – technika, która może zbudować i zniszczyć |
Digitalizacja procesu dydaktycznego wydaje się być dzisiaj jednym z kilku filarów rozwoju sektora nauki. Transterytorialny dostęp do usług edukacyjnych daje możliwość otwarcia się uczelni na dotychczas niedostępne rynki i ludzi. Koncepcja tzw. flying university daje studentom możliwość nabywania doświadczenia, dotykając różnych kultur, sposobów podejścia do nauki. Korzystanie z rozwiązań innowacyjnych podnosi też kompetencje cyfrowe studentów i wykładowców – jakże potrzebne na dzisiejszym rynku. Obok tego ogromnego bagażu korzyści mamy jednak też ryzyka. Zbyt szybkie inwestowanie w innowacyjne procesy dydaktyczne potęguje zjawisko wykluczenia cyfrowego. Digitalizacja uczelni bez odpowiedniej inwestycji w bezpieczeństwo potęguje ryzyko i tak coraz częstszych już wycieków danych, co ma bardzo negatywny wpływ na jej wizerunek. Celem wystąpienie będzie zaakcentowanie kamieni milowych niezbędnych do wyznaczenia przez każdą uczelnię wyższą, aby w sposób optymalny zapewnić jej skuteczną digitalizację.
|
|
|
Lekcja festiwalowa | Miejskie utopie Ameryki w XX wieku (Urban Utopias in 20th-century United States) |
Celem wykładu jest przedstawienie głównych koncepcji urbanistycznych, które ukształtowały myślenie o przestrzeni miejskiej Stanów Zjednoczonych w XX wieku. Wizje miast przyszłości, na przykład te zaproponowane przez Franka Lloyda Wrighta w latach 30. XX w., odzwierciedlają aspiracje i marzenia społeczeństwa amerykańskiego, ale również stanowią odpowiedź na negatywne zjawiska społeczne i ekonomiczne towarzyszące rozwojowi przemysłowej Ameryki. Wykład poświęcony będzie właśnie temu reformatorskiemu aspektowi utopii urbanistycznych, w szczególności odpowiedzi na pytanie, jak urbaniści i wizjonerzy przekładali takie postulaty, jak sprawiedliwość społeczna, indywidualizm czy wspólnotowość na język form przestrzennych. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy technologia może być inteligentna? |
W IPPT PAN zajęcia będą podzielone na dwie części: wykład i pokazy doświadczalne. W pierwszej części spotkania omówimy materiały funkcjonalne (tzw. materiały inteligentne), które zmieniają swoje właściwości pod wpływem działania czynników zewnętrznych. Kontrolowanie tych czynników sprawia, że materiały inteligentne znajdują zastosowanie w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych. W drugiej części zajęć przeprowadzimy pokazy doświadczalne, m.in. z wykorzystaniem wybranych materiałów inteligentnych.
|
|
|
Lekcja festiwalowa | Srebro dolnośląskie |
Dolny Śląsk był dawniej jednym z ważnych obszarów srebronośnych w Europie. Po wstępie, przedstawiającym najdawniejsze wydobycie srebra rodzimego przez ludność rejonu Mezopotamii i in., zwięźle przestawiono pozyskiwanie srebra na Dolnym Śląsku w późnym średniowieczu a także mapę, na której zaznaczono ponad 50 wystąpień minerałów tego metalu. Na kilku przykładach pokazano kruszce z tych wystąpień, by następnie szczegółowo omówić minerały srebra z 16 nowych znalezisk na obszarze polskiej części granitowej intruzji karkonoskiej. Wskazano także warunki krystalizacji tych minerałów. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Anatomia radilogiczna ptaków i ssaków |
Prowadzący przedstawi charakterystyczne cechy budowy wybranych gatunków ssaków i ptaków. Podczas wykładu opisy anatomiczne zostaną podparte zdjęciami uzyskanymi różnymi technikami obrazowymi (m.in RTG, TK, MRI). |
|
|
Lekcja festiwalowa | Gips w krajobrazie |
Gips zapewne znamy wszyscy – masa do tynkowania wnętrz lub zaklejenia dziur w ścianach. Ale to także składnik skał utworzonych właśnie z owego dwuwodnego siarczanu wapnia. Przyjrzyjmy się, jak takie skały powstają, jak wygląda krajobraz utworzony na skałach gipsowych. Poznajmy rozwijające się w tych skałach zjawiska krasowe i ich skutki – jaskinie, leje, uwały, jamy, ostańce. Zobaczmy także kilkumetrowej długości kryształy gipsu, szable gipsowe, a także miejsca wydobycia surowca gipsowego. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Terapeutyczne właściwości nanocząstek Ag i Au oraz ich potencjał antybakteryjny |
Nanotechnologia – to ogólna nazwa całego zestawu technik i sposobów tworzenia rozmaitych struktur o rozmiarach nanometrycznych (od 0,1 do 100 nanometrów), czyli na poziomie pojedynczych atomów i cząsteczek. Do struktur nanometrycznych można zaliczyć: druty, kropki kwantowe, tworzywa sztuczne, włókna sztuczne, nanorurki – których struktura jest kontrolowana na poziomie pojedynczych cząsteczek, oraz nanocząstki – materiały rozdrobnione do postaci pyłu o ziarnach będących np. klasterami atomów metalu. Na masową skalę wykorzystywane jest srebro i złoto w tej postaci. W środowisku dominują nanocząstki naturalne, antropogeniczne oraz inżynierskie. Nanocząstki (NPs) wytwarzane są metodami chemicznymi, fizycznymi oraz „biologicznymi” (mogą być wytwarzane przez bakterie, grzyby a także niektóre rośliny). Srebro nanocząstkowe jest ponad 100 000 razy czystsze niż srebro jonowe Ag+. Nanocząstki mają właściwości charakterystyczne dla metalu szlachetnego oraz dla substancji o dużym rozdrobnieniu. Czym mniejsza nanocząstka, tym większa jej skuteczność? Powierzchnia, z którą oddziałują nanocząstki, w stosunku do ich małego rozmiaru jest ogromna. Wykazują więc one bardzo silną aktywność biologiczną, już nawet w bardzo małych ilościach. W ramach wykładu zostaną przedstawione zastosowania nanocząstek srebra i złota w medycynie, biotechnologii oraz w przemyśle; omówiony zostanie również mechanizm ich działania oraz zastosowanie jako potencjalnych terapeutyków antybakteryjnych. Oprócz nanocząstek metali szlachetnych omówione zostanie zastosowanie nanocząstek tlenku cynku w stomatologii oraz „nanoroboty” w krwioobiegu i inteligentne opatrunki, jako najnowsze zastosowania NPs. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Hasła - jak z nimi żyć i nie zwariować |
Hasła są jednym z najczęściej stosowanych mechanizmów kontroli dostępu. Każdy z nas wielokrotnie w ciągu dnia wpisuje hasła do mniej lub bardziej ważnych serwisów. Trudno się dziwić, że często traktujemy je jako uciążliwość i poświęcamy bezpieczeństwo na rzecz wygody i efektywnego działania. Czy musi tak być? Prezentacja opisze zasady dotyczące stosowania i tworzenia haseł dostępu, pokazując skąd się biorą i jaki wpływ na bezpieczeństwo ma ich (nie)stosowanie. Przedstawię sposoby na poradzenie sobie z konfliktem bezpieczeństwo – wygoda. Pokażę także, jak dochodzi do włamań na konta i co oprócz haseł może pomóc w zabezpieczeniu się przed nimi. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Co robi śródbłonek w układzie krążenia? |
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby sercowo-naczyniowe stanowią ogromny problem zdrowotny i są główną przyczyną przedwczesnej śmierci wielu ludzi. Rocznie umiera z tego powodu 17,9 miliona ludzi, co stanowi około 30% wszystkich zgonów na świecie. Uszkodzenie śródbłonka naczyniowego jest uważane za główną przyczynę tych schorzeń. Przez lata uważano, że tkanka ta tworzy jedynie pasywną barierę, coś na kształt folii wyścielającej wnętrze naczyń. Obecnie wiadomo, że komórki te tworzą wyspecjalizowaną warstwę wyścielającą naczynia, przedsionki i komory serca oraz naczynia limfatyczne i stanowią skuteczną barierę pomiędzy krążącą krwią a pozostałymi tkankami. Ponadto śródbłonek, obok wątroby, jest największym organem wydzielniczym w organizmie człowieka i wytwarza szereg naczyniowo-aktywnych czynników, w tym tlenek azotu. Oprócz regulowania przepływu krwi i utrzymywania integralności ścian naczynia, komórki śródbłonka aktywnie odpowiadają na czynniki znajdujące się we krwi, w tym czynniki wywołujące stres komórkowy i aktywację stanu zapalnego. Stan zapalny, związany z aktywacją śródbłonka, charakteryzuje zwiększenie wytwarzania reaktywnych form tlenu, które, wraz z nieskuteczną ochroną antyoksydacyjną, powodują stres oksydacyjny i doprowadzają do powstawania uszkodzeń w komórkach. Celem spotkania będzie zapoznanie uczestników z budową układu krążenia i układu limfatycznego oraz przybliżenie roli śródbłonka w prawidłowym ich funkcjonowaniu. Ciekawostki, fakty i mity zobrazują działanie skomplikowanego układu sercowo-naczyniowego oraz wskażą na duże znaczenie tej niepozornej tkanki, jaką jest śródbłonek naczyniowy. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy turbulencje są niebezpieczne? |
Podczas lotu samolotem zdarza się, że piloci ostrzegają przed wystąpieniem turbulencji. W czasie wykładu opowiemy o tym, czym są turbulencje. Czy mogą one być niebezpieczne dla pasażerów? Powiemy również, co ważnego o turbulencji odkrył rosyjski matematyk Andrey Nikolaevich Kolmogorov. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak nietoperz z nietoperzem |
Czy nietoperze słyszą nawzajem swoje głosy? A jeśli tak, to czy nie przeszkadzają sobie nawzajem w polowaniu? Czy potrafią ze sobą rozmawiać, jeśli zechcą – i co |
|
|
Lekcja festiwalowa | Starożytni hutnicy znad Utraty (Nrowy) |
Zachodnie Mazowsze 2 tysiące lat temu. Osady hutnicze – ludzie, domy, urządzenia i technologia starożytnych hutników. Narzędzia i wyroby od biżuterii po broń. Świat wierzeń i życie codzienne mieszkańców znad Nrowy. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Geologia na banknotach, cz. 3: lodowce, jaskinie, wulkany, gejzery |
Lodowce są malowniczym składnikiem krajobrazu, ale i w sposób potężny kształtują go. Ślady ich istnienia to zarówno doliny o charakterystycznym przekroju i niekiedy wielostopniowych zboczach, wygładzone zbocza gór, zagłębienia (kary, kotły polodowcowe), jak i nagromadzony materiał przynoszony przez lodowiec. Następne części prezentacji odnoszą się do zjawisk podziemnych – jaskiń i ich szaty naciekowej, wulkanizmu i związanych z nim wypływów gorących wód – gejzerów. Wulkanizm jest omówiony na przykładach z różnych części kuli ziemskiej, także wysp wulkanicznych. Uzupełnienie stanowią schematy wulkanów oraz omówienie związku wulkanizmu z otwieraniem się oceanów, grzbietami śródoceanicznymi i wędrówką płyt skorupy ziemskiej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Egzamin z dojrzałości – matura na Pawiaku (1940 r.) |
1 września 2015 r. zmarła Danuta Brzosko-Mędryk – była więźniarka Pawiaka i Szucha, działaczka społeczna, pisarka. Urodziła się 4 sierpnia 1921 r. w Pułtusku. We wrześniu 1939 r. była uczennicą X Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi w Warszawie. Potem uczestniczyła w tajnym nauczaniu, działała w tajnym harcerstwie i ZWZ. 17 lipca 1940 r. przystąpiła do zdawania konspiracyjnej matury w prywatnym mieszkaniu przy ul. Śniadeckich. W czasie trwania egzaminu do mieszkania wtargnęli Niemcy, aresztując grono pedagogiczne i uczennice. Tego samego dnia wieczorem po wstępnym przesłuchaniu wszyscy zostali przewiezieni z Szucha na Pawiak. Nauczycielki i uczennice osadzono w budynku kobiecym na „Serbii”. O pierwszych dniach pobytu na Pawiaku Danuta Brzosko-Mędryk wspominała: Po dwóch dniach nauczycielki postanowiły w warunkach więziennych kontynuować egzaminy, bo groziło nam wywiezienie do Niemiec. Uważały, że wojna potrwa rok, dwa, a nam ciężko będzie później odnawiać wiadomości, by zdać maturę. Po około trzech tygodniach dziewczęta zostały zwolnione. Danuta Brzosko, dojrzalsza o nowe doświadczenia, zaangażowała się w działalność konspiracyjną. W ZWZ była kolporterką i łączniczką. W mieszkaniu rodziców przy ul. Mokotowskiej 65 jej matka Maria Brzosko zorganizowała punkt przerzutowy dla oficerów i podchorążych oraz udostępniała je na potrzeby tajnego nauczania. W nocy z 14 na 15 sierpnia 1942 r. gestapo po dokonaniu rewizji w mieszkaniu Brzosków ponownie aresztowało Danutę. Po pięciomiesięcznym pobycie na Pawiaku 17 stycznia 1943 r. Danuta Brzosko została wysłana pierwszym transportem z Pawiaka do KL Lublin. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Uroda wody (płynącej i...), ChPK, wycieczka 2 |
Chojnowski Park Krajobrazowy to także rzeki, przede wszystkim Jeziorka, oraz strumienie. Ponieważ płyną po dość równinnym terenie, mają dużą skłonność do meandrowania, podcinania lokalnych niewielkich wzniesień, tworzenia starorzeczy i tarasów zalewowych, na których rozwijają się mokradła. Na piaszczystych brzegach o małym nachyleniu można odczytać kolejne, coraz niższe poziomy wody. Wiosenne lub wczesnoletnie przybory wód powodują zalanie znacznych przyległych obszarów łąk lub lasów; po nich pozostaje użyźniający osad mułu i iłu. |
|
- ‹ poprzednia
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- następna ›