Muzeum Niepodległości

Typ Tytułsortuj malejąco Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Działacze Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i Ligi Narodowej – więźniowie X Pawilonu

W wyniku śledztwa prowadzonego przez władze carskie po manifestacji  zorganizowanej przez ZMP „Zet” 3 maja 1891 r. (w 100-lecie uchwalenie Konstytucji 3 Maja) – aresztowano 23 jej uczestników, w tym Bolesława Hirszfelda i Romana Dmowskiego. Było to pierwsze po 1865 r. tak poważne śledztwo, którym objęto działalność patriotyczną w Królestwie Polskim. W 1893 zapadły wyroki – wydalenia z Królestwa. W latach następnych do X Pawilonu Cytadeli trafiali także uczestnicy tzw. klińszczyzny (1894) i aktywiści Towarzystwa Oświaty Narodowej z Warszawy i Towarzystwa Oświaty Ludowej (1898), a także działacze Ligi Narodowej. Wśród nich m.in. Jan Ludwik Popławski, Władysław Jabłonowski, Jan Załuska, Józef Hłasko czy Eligiusz Niewiadomski. Ostatnim więźniem X Pawilonu wywodzącym się z tego środowiska był Władysław Rabski, dziennikarz z zaboru pruskiego, który wyszedł na wolność 11 listopada 1918 roku. Ta karta dziejów X Pawilonu jest do tej pory mało znana i stanowi swego rodzaju białą plamę.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2020-09-23 17:00
Lekcja festiwalowa Egzamin z dojrzałości – matura na Pawiaku (1940 r.)

1 września 2015 r. zmarła Danuta Brzosko-Mędryk – była więźniarka Pawiaka i Szucha, działaczka społeczna, pisarka.

Urodziła się 4 sierpnia 1921 r. w Pułtusku. We wrześniu 1939 r. była uczennicą X Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi w Warszawie. Potem uczestniczyła w tajnym nauczaniu, działała w tajnym harcerstwie i ZWZ. 17 lipca 1940 r. przystąpiła do zdawania konspiracyjnej matury w prywatnym mieszkaniu przy ul. Śniadeckich. W czasie trwania egzaminu do mieszkania wtargnęli Niemcy, aresztując grono pedagogiczne i uczennice. Tego samego dnia wieczorem po wstępnym przesłuchaniu wszyscy  zostali przewiezieni z Szucha na Pawiak.  Nauczycielki  i uczennice osadzono w budynku  kobiecym na „Serbii”.  O pierwszych dniach pobytu na Pawiaku Danuta Brzosko-Mędryk wspominała: Po dwóch dniach nauczycielki postanowiły w warunkach więziennych kontynuować egzaminy, bo groziło nam wywiezienie do Niemiec. Uważały, że wojna potrwa rok, dwa, a nam ciężko będzie później odnawiać wiadomości, by zdać maturę. Po około trzech tygodniach dziewczęta zostały zwolnione. Danuta Brzosko, dojrzalsza o nowe doświadczenia,  zaangażowała się w działalność konspiracyjną. W ZWZ była kolporterką i łączniczką. W mieszkaniu rodziców przy ul. Mokotowskiej 65 jej matka Maria Brzosko zorganizowała punkt przerzutowy dla oficerów i podchorążych oraz udostępniała je na potrzeby tajnego nauczania. W nocy z 14 na 15 sierpnia 1942 r. gestapo po dokonaniu rewizji w mieszkaniu Brzosków ponownie aresztowało Danutę. Po pięciomiesięcznym pobycie na Pawiaku 17 stycznia 1943 r. Danuta Brzosko została wysłana pierwszym transportem z Pawiaka do KL Lublin.

  • czw., 2020-09-24 10:00
Lekcja festiwalowa Elżbieta Krajewska – „Mała Święta”

Mauzoleum Walki i Męczeństwa Al. Szucha 25 to autentyczne zachowane wnętrze tzw. Aresztu domowego w latach 1939-1945. W części przyziemia budynku przedwojennego budynku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (dziś Ministerstwa Edukacji Narodowej) okupant urządził areszt dla więźniów przywożonych z miasta lub więzienia na Pawiaku, w którym oczekiwali na przesłuchania. Elżbieta Krajewska była dwudziestoletnią dziewczyną – żołnierzem Akcji „N”. Złapana w czasie przerzucania ulotek do jednostki wojskowej na ul. Wiśniowej. Poddana ciężkiemu przesłuchaniu trafiła do szpitala więziennego na Pawiaku. Tam pisze rozważania „Drogi Krzyżowej”, które w formie grypsów trafiają do więźniów i za mur więzienny. Jesienią 1943 r. zostaje wywieziona do Auschwitz, gdzie w styczniu 1949 r. umiera na tyfus.

  • czw., 2020-09-24 11:00
Lekcja festiwalowa Janek Bytnar „Rudy” – bohater pokolenia

Mauzoleum Walki i Męczeństwa Al. Szucha 25 to autentyczne, zachowane wnętrze tzw. Aresztu domowego w latach 1939-1945. W części przyziemia przedwojennego budynku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (dziś Ministerstwa Edukacji Narodowej) okupant urządził areszt dla więźniów przywożonych z miasta lub więzienia na Pawiaku, w którym oczekiwali na przesłuchania. Jednym z nich był aresztowany 23 marca 1943 r. wraz z ojcem Stanisławem Janek Bytnar „Rudy”. Przez cały czas poddawany był ciężkim przesłuchaniom. Jego koledzy postanowili wyrwać go z kazamatów gestapo. W tym celu zorganizowali akcję, która do historii przeszła jako Akcja pod Arsenałem. Dla uczniów i nauczycieli tworzymy możliwość dotknięcia w dosłownym tego słowa znaczeniu historii i skonfrontowania jej z wizją literacką.

  • śr., 2020-09-23 11:00
Lekcja festiwalowa ODWOŁANE_Był sobie Orzeł Biały

W oparciu o wizerunki orła dzieci prześledzą zmiany w jego wyglądzie uwarunkowane okolicznościami historycznymi. Poznają wydarzenia z historii Polski, podczas których orzeł towarzyszył Polakom, podnosił na duchu i wiódł do zwycięstwa. Zajęcia będą prowadzone na wystawie stałej ,,Z Orłem Białym przez wieki”.

  • pt., 2020-09-25 10:00
Lekcja festiwalowa ODWOŁANE_Wojownicy niepodległości

Tematem zajęć jest zaprezentowanie uczniom postaci Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Wojciecha Korfantego, Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego i Wincentego Witosa oraz  ich wkładu w tworzenie niepodległego państwa polskiego. Uczeń pozna okoliczności odzyskania niepodległości i trudności pierwszych lat wolności. Zajęcia będą prowadzone na wystawie stałej ,,Polonia Restituta. O niepodległość i granice. 1914-1921.”

  • śr., 2020-09-23 10:00
Spotkanie festiwalowe Regionalizm warszawski w okresie międzywojennym

Dzieje większości współczesnych miast, szczególnie wielkich metropolii europejskich, odznaczają się większą lub mniejszą liniowością rozwoju. Ewenementem jest Warszawa nie tylko jako stolica Polski, ale również jako miasto europejskie. Wydarzenia z lat 1939-1945 unicestwiły materialną strukturę miasta, społeczność miejską oraz jej spuściznę kulturową. Pokolenia urodzone i wychowane po II wojnie światowej w niewielkim stopniu posiadają wiedzę o organizacjach społecznych i ich roli, jaką odegrały w dziejach Warszawy.  Wyjątkową rolę w dziejach Warszawy odegrały towarzystwa przyjaciół dzielnic, które działały w okresie międzywojennym począwszy od 1915 roku.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2020-09-23 15:00
Lekcja festiwalowa Tajemnice Warszawskiej Cytadeli

Zbudowana po upadku Powstania Listopadowego Cytadela pełniła – obok wojskowych – także funkcję straszaka skierowanego przeciwko „buntowniczemu” miastu. W jednym z pawilonów wchodzących w skład twierdzy z rozkazu namiestnika Iwana Paskiewicza urządzono więzienie śledcze dla Polaków podejrzewanych o antycarską działalność polityczną. Przez osiemdziesiąt lat mury X Pawilonu były dla wielu setek osób ostatnim miejscem pobytu przed Sybirem bądź szubienicą. Pośród aresztantów Cytadeli odnajdujemy tak wyjątkowe postacie jak: Karol Levittoux, ks. Piotr Ściegienny, bł. Honorat Koźmiński, Bronisław Szwarce, Aleksander Sochaczewski, Adam Asnyk, Jarosław Dąbrowski, Romuald Traugutt, Ludwik Waryński, Maria Bohuszewiczówna, Jan Ludwik Popławski, Roman Dmowski, Józef Piłsudski, Marcin Kasprzak, Feliks Dzierżyński, Róża Luksemburg, Stefania Sempołowska, Stefan Starzyński czy Natalia Gąsiorowska. Zmagania osadzonych z więzienną codziennością, oryginalne wnętrza (cele, korytarze, miejsce przesłuchań, podziemny karcer) oraz liczne, związane zarówno z X Pawilonem, jak i z Cytadelą ciekawostki złożą się na barwną opowieść o fascynującym miejscu na mapie Warszawy.

  • pt., 2020-09-25 11:00
Spotkanie festiwalowe Tropem pudełka lwowskich czekoladek

Rzeczy opowiadają o ludziach, inspirują do poznania historii osób i miejsc. Pudelko po czekoladkach stanowiło punkt wyjścia do odtworzenia losów lwowskich cukierników, rodziny Zalewskich. W oparciu o archiwalia z Kolekcji Leopolis oraz liczne wspomnienia można opowiedzieć historię lwowskiej cukierni przy ul. Akademickiej należącej do Ludwika i Władysława Zalewskich, która – obecna w krajobrazie miasta – zapisała się w pamięci jego mieszkańców. Losy właścicieli są przykładem typowych dziejów wielu polskich rodzin na Kresach. Zalewscy to rodzina zaangażowana, mocno związana z miastem. Ludwik i Władysław byli postrzegani jako mistrzowie w swoim zawodzie, a ich wyroby uchodziły za pierwszorzędne nie tylko we Lwowie, ale też w Warszawie, gdzie była filia lwowskiej cukierni. Dla wielu lwowiaków, których wojenne losy i polityczny porządek w powojennej Europie rzuciły w odległe od rodzinnego miasta strony, smak ciastek z cukierni Zalewskich jest nie tylko smakiem dzieciństwa, ale też  substytutem utraconej ojczyzny.

 

Nauki humanistyczne
  • śr., 2020-09-23 15:00
Lekcja festiwalowa „Wasserzupki”, „żabki”, „rozwałki” – okupacyjny dzień powszedni Pawiaka

Spotkanie z młodzieżą będzie poświęcone historii Pawiaka starego warszawskiego więzienia, zlokalizowanego dawniej przy ul. Dzielnej. Szczególną uwagę pragniemy poświęcić okupacyjnej codzienności i warunkom bytowania Więźniów w murach aresztu śledczego gestapo, urządzonego tu w latach 1939-1944. Podczas spotkania młodzież będzie miała okazję zwiedzić odtworzony fragment dawnego oddziału VII oraz zapoznać się z najciekawszymi pamiątkami – przedmiotami wykonanymi w konspiracji przez Osadzonych, wyposażeniem medycznym oraz nielicznymi zachowanymi fotografiami z tamtego okresu. Ze względu na charakter miejsca oraz poruszaną tematykę wspomniana lekcja, uzupełniona krótką prezentacją multimedialną, jest przeznaczona dla uczniów szkół średnich, względnie dla uczniów ostatnich klas (klasy 7,8) szkół podstawowych.

  • pt., 2020-09-25 10:00