Spotkania weekendowe

Typ Tytuł Opis Dziedzinasortuj rosnąco Termin
Spotkanie festiwalowe O projekcie Ludzie z fabryki porcelany

Serwis porcelanowy "Ślad człowieka" powstał na fabrycznej linii produkcyjnej. Został wykonany przez robotników pracujących w rękawiczkach, których palce zanurzono w solach kobaltu. Ślad ich dotyku pozostawał niemalże niewidoczny aż do czasu wypału, gdy kobalt stał się ciemnoniebieski. W ten sposób porcelana stołowa zachowała dotyk rąk pracowników ujawniając rolę "czynnika ludzkiego" w produkcji przemysłowej. Naczynia "Ślad człowieka" zostały wyprodukowane jako część projektu "Ludzie z fabryki porcelany" realizowanego w jednej z najstarszych fabryk ceramicznych w Polsce. Główny cel projektu to krytyczna analiza relacji człowiek-technologia. Naczynia porcelanowe bywają zwykle traktowane jako przedmioty kolekcjonerskie i ceni się je przede wszystkim za estetykę. Mniej uwagi poświęca się samemu procesowi produkcji. Wskazanie roli różnego rodzaju wiedzy i umiejętności, potrzebnych do wytworzenia porcelanowych naczyń, może ułatwić uchwycenie wrażliwości twórców tych naczyń, a także skłonić użytkowników porcelany do refleksji. Kuratorami projektu są Ewa Klekot oraz Arkadiusz Szwed.

Obszar sztuki
  • ndz., 2020-09-20 15:00
Spotkanie festiwalowe Posłuszni - czy rzeczywiście aż do bólu?

Badania Stanleya Milgrama nad posłuszeństwem wobec autorytetu są jednymi z najważniejszych w historii psychologii. Pokazały, że w latach 60. XX wieku przeważająca większość uczestników eksperymentów była gotowa razić prądem drugiego człowieka (prawdopodobnie aż do jego śmierci) tylko dlatego, że oczekiwał tego eksperymentator. Czy dziś byłoby inaczej? Co wiemy o naturze posłuszeństwa w trzeciej dekadzie XXI wieku? Czy są jakieś przesłanki, by myśleć, że zachowalibyśmy się lepiej? W trakcie wykładu spróbujemy odpowiedzieć także na pytanie co my sami możemy zrobić, by zmniejszać rozmiary patologicznego posłuszeństwa

Obszar sztuki
  • ndz., 2020-09-20 11:00
Spotkanie festiwalowe Park miejski – laboratorium architekta krajobrazu

Parki są ważną częścią struktury miast – ich walory przyrodnicze mają znaczący wpływ na jakość środowiska miejskiego. Bez wątpienia ład, piękno i harmonia przestrzeni parków pozytywnie oddziałują na kształtowanie się postaw społecznych. Mając to na uwadze, architekci krajobrazu – naukowcy i praktycy z Katedry Architektury Krajobrazu z warszawskiej SGGW – w ramach tegorocznego Festiwalu Nauki zamierzają podzielić się z uczestnikami wycieczki swoją wiedzą i doświadczeniami z zakresu kształtowania przestrzeni parkowych w miastach. Podczas spaceru po Parku Ujazdowskim w Warszawie prowadzący postarają się wyjaśnić, na czym polega istota parku miejskiego oraz jakie są jego funkcje – te tradycyjne oraz współczesne. Spotkanie terenowe sprzyjać będzie zaprezentowaniu podstawowych elementów programu parku, a na widocznych przykładach omówione zostaną zasady kompozycji przestrzennej. Poruszone będą zagadnienia z zakresu kształtowania scenerii i widoków, wnętrz parkowych i układów roślinnych, uzyskiwania określonych nastrojów, co sprzyja tworzeniu lokalnej tożsamości miejsca. Bez wątpienia głównym tworzywem kompozycyjnym parku jest roślinność, a zwłaszcza dorodny drzewostan. Piękne drzewa decydują w dużym stopniu o atrakcyjności miejskich parków i ogrodów, które umożliwiają efektywny wypoczynek mieszkańców miast. Ponieważ każde dzieło ogrodowe uzyskuje pełne efekty plastyczne i użytkowe dopiero po upływie wielu lat (specyfika rozwoju roślinności), szczególna uwaga zostanie poświęcona właśnie temu zagadnieniu, a to w celu ukazania parku – w odróżnieniu od dzieł architektury – jako delikatnego i dynamicznego organizmu zmieniającego się w czasie.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Aktywna aerodynamika szybkich samochodów

Konstruktorzy szybkich samochodów sportowych zauważają korzyści ze stosowania elementów aerodynamicznych podnoszących ich osiągi. Pojawiają się nowe konstrukcje i nowe modele o czasem zagadkowych kształtach. Wykład ma na celu przybliżenie podstaw procesów przepływu wpływających na zachowanie się szybkiego pojazdu. W trakcie pokazu zaprezentowane zostaną modele różnych elementów aerodynamicznych zmieniających parametry pojazdów.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 10:00
Spotkanie festiwalowe Sztuczna inteligencja gra w gry

Sztuczna inteligencja w ciągu ostatnich lat odniosła spektakularne sukcesy w obszarze gier planszowych i komputerowych: w 2015 roku pierwszy raz w historii komputer pokonał człowieka w grze GO, w wielu grach platformowych oraz bardziej złożonych jak Starcraft czy Dota2. Wspomniane gry są na tyle trudne, że dopiero nowoczesne uczące się algorytmy w połączeniu z dużą mocą obliczeniową były w stanie dokonać przełomu. Podstawową zasadą, na której bazowały najskuteczniejsze algorytmy, jest pozwolenie algorytmom uczyć się od samych siebie, wyciągać wnioski i samodzielnie się ulepszać.  Podczas spotkania omówimy kilka kluczowych pomysłów z tego obszaru sztucznej inteligencji: metodę Monte Carlo oraz zastosowanie sieci neuronowych do analizy sytuacji w grze. Omówimy też nasz projekt, który dotyczy planszowo-karcianej gry "Splendor", i na jego przykładzie pokażemy, jak wspomniane algorytmy działają w praktyce. Gra polega na gromadzeniu surowców w celu rozbudowy swoich zdolności ekonomicznych, a celem jest osiągnięcie określonego poziomu zasobów. Gry tego typu wymagają planowania na wiele ruchów do przodu. Omówimy, w jaki sposób takie planowanie jest wykonywane przez samouczące się algorytmy. 

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-19 11:00
Spotkanie festiwalowe Roboty medyczne – przyszłość medycyny

Podczas wykładu zostaną przedstawione istniejące rozwiązania robotów-telemanipulatorów chirurgicznych i medycznych stosowane w praktyce medycznej, a także
nowe koncepcje takich robotów i doświadczenia własne autora z zakresu projektowania i konstrukcji manipulatorów do zastosowań w medycynie.

Zostanie zaprezentowane spektakularne zastosowanie robotów chirurgicznych wykorzystywanych do operacji minimalnie inwazyjnych serca dotyczących wykonywania
tzw. by-passów w chorobie niedokrwiennej serca. Najbardziej znane roboty dla chirurgii to AESOP i ZEUS oraz daVinci produkcji USA. W referacie zostanie przedstawiona typowa
procedura stosowana w chirurgii z użyciem robota-telemanipulatora, w którym narzędzia są sterowane zdalnie, zaś kamera endowizyjna, przekazująca obraz operowanego miejsca, jest sterowana głosem. Stosowana jest tu technika endoskopowa, w której wprowadza się do ciała pacjenta narzędzia laparoskopowe zamocowane do ramion robota i specjalny układ optyczny – obrazowód z kamerą i źródłem światła. Ramiona robota kopiują ruchy rąk chirurga, ale są o wiele precyzyjniejsze, ponieważ drżenie rąk chirurga nie przenosi się na ramiona robota.

Ta nowa technika stała się obecnie bardzo atrakcyjna i dynamicznie się rozwija, brak jeszcze jednolitych standardów technicznych i projektowo-konstrukcyjnych w tym zakresie i
wiele zagadnień czeka nadal na rozwiązania. Można je uzyskać na drodze analizy odpowiednio sformułowanych modeli uwzględniających specyfikę podejmowanych
zagadnień z pogranicza anatomii, medycyny, biomechaniki i inżynierii medycznej – w referacie zostaną przedstawione nowatorskie metody projektowania i konstruowania
innowacyjnych rozwiązań manipulatorów do zastosowania w medycynie.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Problemy techniczne szybkiej kolei próżniowej

W ramach zajęć przybliżymy słuchaczom propozycję konstrukcji bardzo szybkiego środka transportu Hyperloop. Przedstawimy wyniki prac dotyczące uruchomienia tego rodzaju systemu transportowego. Skupimy się na zagadnieniach aerodynamiki, które pełnią kluczową rolę w działaniu urządzenia.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Lot ptaków i owadów

Małe rozmiary i wysoka częstotliwość ruchów skrzydeł owadów czynią je interesującym a jednocześnie trudnym obiektem badań. Podczas wykładu zostaną przedstawione podstawy aerodynamiki lotu owadów zilustrowane animacjami wyników badań numerycznych.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Zwiedzanie ogrodu Centrum Wodnego SGGW

Wycieczka po ogrodzie Centrum Wodnego SGGW nazywanym też "Parkiem Wodnym" umożliwi zapoznanie się z terenem, gdzie na co dzień prowadzone są badania naukowe i zajęcia dydaktyczne dla studentów. W parku zobaczymy terenowy model rzeki i jej zlewni w obszarze wyżynnym i nizinnym. Podążając wzdłuż biegu rzeki, odwiedzimy zróżnicowane siedliskowo ekosystemy wód stojących i zajrzymy do wnętrza zbiornika wodnego przez panoramiczną szybę umieszczoną w suchym doku. Poznamy budowle hydrotechniczne służące do sterowania przepływem wody. Zapoznamy się z wyposażeniem stacji meteorologicznej monitorującej jakość i wybrane parametry fizyczne powietrza atmosferycznego. Obejrzymy z bliska modele zielonych dachów, umożliwiających retencjonowanie wód opadowych i przeciwdziałanie zjawisku "miejskiej wyspy ciepła".

Wycieczka pod gołym niebem - prosimy o dostosowanie stroju do warunków pogodowych.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-19 12:00
Spotkanie festiwalowe Pokaz robotów przemysłowych

Podczas pokazu będzie można zobaczyć roboty przemysłowe na żywo i. Są to jedne z najnowocześniejszych urządzeń, aktualnie stosowanych w światowym przemyśle. Zaprezentujemy, jakie zadania mogą wykonywać roboty w warunkach pracy przemysłowej i w jakim stopniu mogą wyręczyć ludzi. Opowiemy także o istotnych zagadnieniach bezpieczeństwa pracy z robotami.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
  • sob., 2020-09-26 12:00
  • sob., 2020-09-26 13:00
  • ndz., 2020-09-27 11:00
  • ndz., 2020-09-27 12:00
  • ndz., 2020-09-27 13:00
Spotkanie festiwalowe Sprężanie falami uderzeniowymi – zastosowania w silnikach rotacyjnych

Inżynierowie zwykle unikają w swoich konstrukcjach jakichkolwiek objawów przepływów pulsujących, oscylujących. Istnieją jednak maszyny przepływowe wykorzystujące oscylujący przepływ. Z sukcesem wykorzystywane były jako urządzenia doładowujące silniki tłokowe (Comprex). Wykład poświęcony jest prezentacji zasad działania takich urządzeń i współczesnych projektów wykorzystujących przepływy nieustalone.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Ekonomia kapitalistyczna a państwo w dobie pandemii: kto dzierży dziś narzędzia biopolityczne?

Warsztat będzie skoncentrowany na rewizji dotychczasowych poglądów badaczy na kwestie relacji pomiędzy ekonomią neoliberalną a biopolityką, które do teraz funkcjonowały, zdawałoby się, w idealnej symbiozie. Okazją do ponownego przyjrzenia się tej kwestii stała się epidemia koronawirusa. Pomocne w interpretacji status quo ante będą prace wybitnych myślicieli, takich jak Michel Foucault, czy duet naukowy Antonio Negri-Michael Hardt. Należy zadać pytanie, czy stan postepidemiczny będzie w jakiś sposób odbiegał od poprzedniego, a jeśli tak, to na czym polegać będzie ta różnica i jaki wpływ będzie mieć na system ekonomiczny.

 

Kwestie ekonomiczne nie tylko towarzyszą czasom epidemii, ale są ich głównym aspektem. Doniesienia medialne, debaty publiczne, prywatne rozmowy traktują o bieżącej sytuacji gospodarczej. W centrum publicznego dyskursu stawiane są pytania o moment i sposób ponownego otwarcia rynków, a słowo „odmrażanie” skupia jak w soczewce wiele emocji, lęków, nadziei, ale także racjonalizacji: analiz, tłumaczeń, wyliczeń. Sam ten termin wart jest przyjrzenia się mu dokładnie, bo panujące przeświadczenie o konieczności „odmrażania” wymusza powrót do starego porządku, blokuje zmiany.

Tymczasem ekonomia miała z epidemią poważny problem, ponieważ stosowane przez tę pierwszą narzędzia biopolityczne w jednej chwili obróciły się przeciwko niej, co wywołało zrozumiały chaos.

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-27 13:00
Spotkanie festiwalowe Dlaczego Polacy, którzy wyjechali z Polski, nadal trzymają tu mieszkania i domy?

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej wielu Polaków wyjechało za granicę, licząc na lepsze zarobki i wyższy poziom życia. Przyjmuje się, że osoby, które zmieniły kraj zamieszkania, by więcej zarabiać, ogólnie postępują racjonalnie w kwestiach finansowych. Mimo to, nasze badania wskazują, że wielu polskich migrantów zostawiło w Polsce domy i mieszkania, które teraz stoją puste i obciążają migrantów kosztami utrzymania. Puste nieruchomości to problem, zarówno z punktu widzenia Polskich migrantów, którym finansowo jest trudniej, jak i z punktu widzenia Polski, w której statystyki wskazują na ciągły brak mieszkań. Dlaczego w takim razie Polscy migranci nie sprzedadzą albo nie wynajmą takich pustych mieszkań innym? Jaką rolę odgrywa dom lub mieszkanie w Polsce w życiu Polaka pozostającego za granicą?

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 14:30
Spotkanie festiwalowe Antropologia science fiction: czego o badaniu innych kultur możemy się nauczyć z serialu Star Trek?

Dzieła literackie i filmowe z gatunku science fiction często dotykają kwestii kontaktu z „obcym” – przybyszem z innej planety, który różni się od, przeważnie ludzkich, bohaterów wyglądem, sposobami komunikacji, kulturą czy wartościami. Tym samym utwory fantastyki naukowej poruszają pytania fundamentalne dla refleksji antropologicznej – w jaki sposób możliwy jest kontakt z osobami wychowanymi w zupełnie innej kulturze, czego taki kontakt wymaga od badacza, na jaką ocenę obcej kultury badacz może sobie pozwolić i jakie kryteria takiej oceny przyjąć czy też wreszcie czy badacz ma prawo interweniować, gdy dostrzega w innej kulturze zjawiska, które on sam uważa za naganne.

W czasie zajęć zastanowimy się nad tymi kwestiami, wychodząc od analizy przykładowego utworu filmowego SF. Wspólnie obejrzymy fragmenty odcinka serialu Star Trek: Enterprise i rozważymy specyfikę kontaktu przedstawicieli różnych kultur, jego uwarunkowania kulturowe, językowe i społeczne, a zwłaszcza dylematy etyczne, które mogą wystąpić przy takim spotkaniu. Porozmawiamy również o tym, jak w książkach i filmach SF tworzone są postacie „obcych” i w czym przypominają one obrazy obcych i innych w kulturach europejskich. Zdefiniujemy także pojęcie etnocentryzmu i zastanowimy się nad tym, jak można unikać tego typu postawy w postrzeganiu innych kultur.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-19 15:00
Spotkanie festiwalowe Dlaczego społeczeństwo w Europie starzeje się?

Społeczeństwo w Europie starzeje się, a liczba Europejczyków zmniejsza się. Czy mamy do czynienia z kryzysem demograficznym? Podczas wykładu analizowane będą uwarunkowania społeczne, kulturowe i ekonomiczne procesów demograficznych w Europie, w tym zmiany stylu życia, modelu rodziny, wzorów dzietności, sytuacji gospodarczej, modeli polityki rodzinnej. Jak te procesy zachodzą w państwach europejskich? Czy w Polsce mamy do czynienia z zapaścią demograficzną? Jakie są konsekwencje tych zmian, jakie prognozy?

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-20 13:00
Spotkanie festiwalowe „Jesteś wart tyle, ile za to zapłacę”: ideologia autonomii artystycznej i wyzysk młodych twórców

Słowa „Jesteś wart tyle, ile za to zapłacę” twórcy słyszą w sytuacjach, gdy podtrzymywanie iluzji niezależności artystycznej jest już niemożliwe. Wówczas silniejsi od artysty aktorzy, tacy jak właściciele galerii czy kolekcjonerzy, odwołują się wprost do posiadanej władzy – symbolicznej i ekonomicznej.

W trakcie wykładu zostanie opowiedziane, w toku jakich procesów ma miejsce selekcja młodych artystów. Postępująca komercjalizacja świata sztuki i wzrost znaczenia tego sektora dla globalnej gospodarki sprawiły, że napięcie między tym, co w twórczości artystycznej autonomiczne a tym, co ekonomiczne, jest coraz wyraźniejsze. Okazuje się, że coraz częściej stawką selekcji we współczesnym polu sztuki jest nie to, czy dzieło jest udane, a to, czy ktoś w ogóle jest w stanie wytworzyć coś, co dziełem sztuki się stanie.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe „Duchy” kapitalizmu

Kapitalizm rozumie się czasem jako bezduszny system ekonomiczny oparty na dążeniu do akumulacji i czysto racjonalnym rachunku zysków i strat. Nauki społeczne od dawna pokazują, że nawet jeśli jest to prawda, to dalece niekompletna. Wpływ kapitalizmu na życie społeczne nie ogranicza się ani do rachunku ekonomicznego, ani nawet do sfery pracy. Kapitalizm potrzebuje swoich mitów założycielskich, „kruczków teologicznych”, kultów. Potrzebuje wizji dobrego człowieka i szczęśliwego życia. Podczas wykładu przedstawiony zostanie przegląd najważniejszych koncepcji z obszaru nauk społecznych, które pokazują, jak kapitalizm kształtuje nasze postrzeganie siebie i jak zaczarowuje świat społeczny. Przywołane zostaną analizy fetyszyzmu towarowego i mitu akumulacji pierwotnej (Karl Marx), „ducha kapitalizmu” (Max Weber), kapitalizmu jako religii (Walter Benjamin), a także współczesne dyskusje o neoliberalnej podmiotowości (Michel Foucault) i ideologicznej roli długu.

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-20 15:00
Spotkanie festiwalowe Łamanie w kościach, czyli o wpływie pogody na nasze zdrowie i samopoczucie

Każdego dnia komunikatom o pogodzie towarzyszy informacja skierowana do meteoropatów ostrzegająca ich przed możliwym niekorzystnym wpływem pogody na ich
samopoczucie. Z drugiej strony, skargi pacjentów na pogorszenie samopoczucia czy zaostrzenie objawów istniejących chorób w odpowiedzi na zmiany pogody są przez
lekarzy często ignorowane albo przynajmniej nie traktowane poważnie. Wpływ pogody na stan zdrowia człowieka jest uznawany nie tylko przez lekarzy jako swoisty mit.

Tymczasem, w ostatnich latach pojawiło się wiele publikacji wskazujących na rzeczywisty związek klimatu (np. powodzi czy huraganów) oraz pogody (np. wysokich
temperatur, dużego zachmurzenia czy wilgotności) z samopoczuciem ludzi. W czasie wykładu przedstawię hipotetyczny mechanizm wiążący zmiany pogody ze stanem
zdrowia człowieka oraz wyniki pierwszych z Polsce i jednych z nielicznych do tej pory na świecie badań psychologicznych nad meteoropatami oraz psychologicznymi
czynnikami ich wrażliwości na pogodę, głównie kobiet, które zwykle silniej reagują na zmiany pogody w porównaniu z mężczyznami.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Przemoc zbiorowa w XXI wieku. Od kozłów ofiarnych po ludobójstwa klimatyczne

W wykładzie przedstawione zostaną drogi wiodące do zbiorowej przemocy, omówione zostaną wybrane przypadki z XXI wieku (Papua Zachodnia, Birma, Darfur) oraz przedstawione zostaną wybrane scenariusze przyszłości (w tym prawdopodobieństwo ludobójstwa klimatycznego).

Szczegółowe zagadnienia:

- sprawcy zbiorowej przemocy jako osoby normalne i moralne;

- dyskursy ideologiczne mobilizujące do zbiorowej przemocy, w tym ludobójstw;

- ideologiczny model kozła ofiarnego Petera Glicka;

- przemoc wobec Papuasów (Papua Zachodnia); znaczenie korporacji dla przemocy;

- czystka etniczna w Birmie (Mjanmie) wymierzona w lud Rohingya;

- nowe wojny i decentralizacja przemocy;

- Darfur – pierwsza wojna klimatyczna?;

- ryzyko wystąpienia ludobójstwa klimatycznego.

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-27 15:00
Spotkanie festiwalowe Cudzoziemcy w polskiej szkole

Liczba cudzoziemskich uczniów w polskich szkołach co roku wzrasta. W 2015 r. było ich ponad 10 tys., najwięcej w woj. mazowieckim, ponad 4 tys. W ubiegłym roku ich liczba wzrosła do 44 tys., a w samej Warszawie wynosiła ponad 3,5 tys. Większość z nich to imigranci. Status uchodźcy ma 208 uczniów. To Ukraińcy, Chińczycy, Wietnamczycy; przybywa także Hindusów. Nasz system oświaty ma wobec tych uczniów podobne wymagania jak wobec polskich. Nie daje im jednak wystarczających szans, aby mogli te wymagania spełnić. Mali cudzoziemcy zaczynają edukację w polskiej szkole często prawie nie znając polskiego. Ich wiedza, obyczaje, a czasem także wygląd różnią się od tego, co znają polskie dzieci. Cudzoziemcy mierzą się z ogromnym stresem i przemęczeniem nadmiarem dodatkowych zajęć. To głównie na rodziców i nauczycieli spada zadanie ich edukacji oraz integracji.

Ministerstwo Edukacji Narodowej podkreśla, że w Polsce obowiązuje integracyjny model przyjmowania do szkół dzieci imigrantów. Zakłada on wspólny udział w zajęciach dzieci cudzoziemskich i polskich. MEN opłaca imigrantom zajęcia polskiego i wyrównawcze przedmiotowe, jednak nie więcej niż 5 godzin tygodniowo. Przysługuje im również prawo do asystenta kulturowego, ale nie dłużej niż przez rok. Od 2016 r. szkoły mają także możliwość organizowania w szkołach tzw. klas przygotowawczych.

Dyrektorzy szkół alarmują, że wsparcie ze strony samorządów jest niewystarczające, a nasz system edukacji nie jest dostosowany do potrzeb uczniów z zagranicy. W czasach, gdy polska edukacja boryka się z wieloma problemami, temat cudzoziemskich uczniów rzadko przebija się do debaty publicznej. W naszym spotkaniu wezmą udział nauczyciele, asystenci kulturowi oraz przedstawiciele samorządu. Chcielibyśmy stworzyć przestrzeń do wymiany dośw.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 17:00
Spotkanie festiwalowe Przekonania na temat inteligencji, czyli kto i dlaczego chce być (postrzegany jako) mądry Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Epidemie i nowoczesność: jak choroby zakaźne kształtują globalne społeczeństwo

Socjologowie i historycy od dawna przyglądają się temu, jak epidemie wpływają na porządek społeczny i relacje globalne. Czy epidemie zawsze powodują wzrost uprzedzeń i poszukiwanie „kozłów ofiarnych”? Czy sprzyjają niwelowaniu nierówności społecznych, czy raczej utrwalaniu istniejących stosunków władzy? Jak historia chorób wiąże się z historią europejskiego kolonializmu? W jaki sposób wpisuje się w relacje między ludźmi a zwierzętami? Czy pandemie częściej sprzyjały zamykaniu granic, czy dawały impuls do międzynarodowej współpracy? Czy socjologia historyczna epidemii może pomóc nam w zrozumieniu współczesnych zjawisk i procesów społecznych?

Podczas wykładu, na wybranych przykładach z XIX, XX i XXI wieku omówione zostaną najciekawsze dylematy, punkty sporne i ustalenia socjologii epidemii.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-19 11:00
Spotkanie festiwalowe Między cyrkulacją a osiedleniem. Projekty migracyjne a sytuacja ekonomiczna imigrantów w Polsce

Temat migracji zagranicznych towarzyszy nam od wielu dekad, ale od bardzo niedawna zostaliśmy skonfrontowani z jego niespotykaną wcześniej na taką skalę odsłoną. W ciągu zaledwie kilku lat liczba przyjeżdżających do Polski cudzoziemców wzrosła tak bardzo, że staliśmy się jednym z najważniejszych kierunków dla imigrantów w Europie. Olbrzymia część z nich to migranci zarobkowi: pracownicy sklepów, osoby zbierające owoce, zatrudniane przez gospodarstwa domowe, ale też przedsiębiorcy, inwestorzy, pracownicy korporacji transnarodowych. Większość jednak pozostaje migrantami czasowymi, często cyrkulującymi między Polską a krajami pochodzenia, zwłaszcza Ukrainą. Czy w takim przypadku możemy mówić o integracji imigrantów? Jak ją mierzyć? Z czym porównywać? Jak oceniać? Bazując na unikalnych danych pozyskiwanych w ostatnich latach przez Ośrodek Badań nad Migracjami, spróbujemy odpowiedzieć na te pytania, zastanowić się nad tym, jakie czynniki wpływają na sytuację ekonomiczną imigrantów w naszym kraju, ale też jakie perspektywy się przed nimi rysują. Pandemia COVID-19 pokazała, jak istotną rolę w wielu krajach wysoko rozwiniętych odgrywają przybysze z mniej zamożnych części świata, których zaczęto określać jako pracowników kluczowych (essential workers) czy nawet frontowych (frontline workers). Niezbędnym elementem dyskusji będzie więc również refleksja na temat przyszłości imigracji na świecie i w Polsce.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 15:30
Spotkanie festiwalowe Rozważania o rozwoju z latynoamerykańskiej perspektywy

Współczesne światowe przemiany implikują coraz intensywniejsze wzajemne oddziaływania między globalnymi siłami polityczno-ekonomicznymi a lokalnymi strukturami społecznymi. Debata nad możliwymi drogami rozwoju wobec wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, wzrastającymi nierównościami i konkurencyjnością, intensyfikacją migracji, indywidualizacją życia, dotyka również społeczności lokalne, często odcięte od światowego przepływu informacji, jednakże o wiele bardziej podatne na występowanie różnorodnych ryzyk, środowiskowych jak i ekonomicznych.

Naszym zamiarem jest przedstawienie prowadzonych obecnie badań i rozważań nad rozwojem w Ameryce Łacińskiej przez zespół naukowców z Polski, Kostaryki i Francjiw ramach grantu "Dyskursy i dylematy rozwojowe lokalnych społeczności Ameryki Środkowej" finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-27 17:00
Spotkanie festiwalowe Biopolityka w czasach pandemii – co Foucault, Schmitt i Agamben mieliby nam dziś do powiedzenia?

Podczas warsztatu zostanie przedstawione zagadnienie zastosowania narzędzi biopolitycznych w dobie pandemii, z odwołaniem do koncepcji stanu wyjątkowego w rozumieniu Giorgio Agambena i Carla Schmitta. Prześledzenie wprowadzonych w poszczególnych krajach rozwiązań prawnych pozwoli pokazać, w jaki sposób władza wykorzystała niespodziewane okoliczności, by przy użyciu narzędzi biopolitycznych wzmocnić swoją pozycję i czy strategie te okazały się skuteczne. Czy można spodziewać się kontynuacji procesu zmian, czy raczej powrotu do poprzedniego stanu?

Analizie i dyskusji zostanie poddany publiczny spór Giorgio Agambena z innymi filozofami, między innymi na tle ograniczenia przez papieża Franciszka dostępu do nabożeństw w kościołach, a co zwraca uwagę włoski filozof, i czy można przyznać rację jego krytykom?

Warsztat będzie próbą usystematyzowania obserwacji, jakie każdy z nas poczynił podczas trwającej wiosną 2020 roku pandemii. Nie zabraknie miejsca na podzielenie się przez uczestników własnymi przemyśleniami. Aby jednak nie ograniczać się do samego studium przypadków, dokonamy ich zestawienia z teoriami Michela Foucaulta, tak aby wspólnie odpowiedzieć na pytanie: czy epidemia koronawirusa przybrała w ich ramach formę dżumy XXI wieku? Jakie będzie społeczeństwo po epidemii – mniej czy bardziej wyczulone na ograniczanie praw człowieka i obywatela?

Zebrane wnioski posłużą do dyskusji o prognozach rozwoju relacji w polu władzy, a także szerzej w całym społeczeństwie po zakończeniu epidemii. Jakie warunki są konieczne, aby wzmocnić podmiotowość ludu i czy realne są szanse na przełom?

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Ponad granicami: aktywni seniorzy w Polsce i w Irlandii

Osoby dojrzałe mogą być znakomitymi wolontariuszami, dzielącymi się niespożytą energią i bogatym doświadczeniem życiowym. Ta grupa wiekowa to cenny społeczny kapitał do zagospodarowania dla dobra naszych lokalnych społeczności.

Nasza debata będzie stanowić okazję do poznania (się) aktywnych seniorów. Swoimi doświadczeniami podzielą się wolontariusze działający w Warszawie i na emigracji – w irlandzkim Cork.

Co motywuje seniorów do działania? Czy wolontariusz to zawsze urodzony społecznik, czy też można do bycia aktywnym dojrzeć? Co przeszkadza, a co sprzyja partycypacji społecznej dojrzałych Polaków? Czy zamieszkanie daleko od rodziny ułatwia włączenie się w wolontariat? Czy działanie na rzecz innych może wzbogacić lub zastąpić relacje rodzinne? Dzięki rozmowie samych wolontariuszy na powyższe tematy dowiemy się, jak wolontariat seniorów łączy pokolenia, przekracza granice i łamie stereotypy.

Debata z udziałem publiczności i zdalnym udziałem reprezentantów Centrum Together-Razem z Cork odbędzie się w klubokawiarni Centrum Aktywności Międzypokoleniowej Nowolipie, a w niesprzyjających spotkaniom grupowym warunkach – w całości na platformie internetowej. Zapraszamy do udziału osoby w każdym wieku, zarówno już aktywne, jak i dopiero zapoznające się z ideą wolontariatu.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Bicie czy zabijanie? Różne funkcje przemocy zbiorowej

Mimo że badacze podkreślają złożoność i wielowymiarowość procesów prowadzących do przemocy międzygrupowej – czyli np. bójek pomiędzy kibicami różnych klubów
sportowych czy napadów członków jednego gangu na członków innego gangu – sama przemoc jest traktowana raczej jednowymiarowo. Tymczasem, chociażby analiza
wydarzeń historycznych pokazuje, że pojedyncze zdarzenia często znacząco różnią się między sobą. Zachowania wobec grupy obcej nie tylko nie raz przyjmują różne formy,
ale również spełniają różne funkcje. Zarówno badania psychologiczne, jak i analizy danych historycznych pokazują, że 1) przemoc zbiorowa ma wielowymiarowy
charakter, 2) jest uwarunkowana strukturalnie — w zależności od relacji między grupami przyjmuje inny charakter, a także 3) ma zróżnicowane funkcje.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Jak dochodzi się do prawdy w nauce? Rola czasopism naukowych

Dla laika nauka to pasmo sukcesów, droga ciągłego postępu prowadząca od odkrycia do odkrycia czy od jednej do kolejnej błyskotliwej tezy. Gdy przyjrzymy się jednak codziennym praktykom badaczy, to otrzymamy obraz znacznie bardziej złożony. Nauka jest miejscem niezwykle intensywnych interakcji, często także kontrowersji i sporów oraz poszukiwania chwiejnego konsensusu. Sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana w wypadku humanistyki, szczególnie w momencie, gdy jej przedstawiciele stawiają pytania o fundamenty, które z natury rzeczy pozostają kwestią sporną i nierozstrzygalną raz na zawsze. Kluczowym miejscem, w którym rozgrywa się spór o prawdę, są czasopisma naukowe. Muszą one spełniać sprzeczne oczekiwania. Z jednej strony, dopuszczać do publikacji jedynie artykuły dobrze uzasadnione i osadzone w dotychczasowej wiedzy i interpretacjach. Z drugiej strony, powinny przynosić odważne tezy i nowe perspektywy, przekraczające dominujące sposoby myślenia. W trakcie spotkania poznamy, w jaki sposób redakcje czasopism godzą te oczekiwania. Przyjrzymy się procesowi redakcyjnemu, szczególnie omawiając recenzowanie tekstów przez specjalistów z danej dziedziny nauki, ponieważ to on ma być gwarancją publikowania artykułów wysokiej jakości. Ponadto pokażemy, w jaki sposób publikacje w czasopismach budują prestiż autorów oraz jakie strategie stosują czasopisma, aby budować swoją pozycję na rynku wydawniczym, przyjrzymy się postulatowi umiędzynarodowienia oraz pokażemy sytuację polskich czasopism naukowych w światowym kontekście.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-19 13:00
Spotkanie festiwalowe Najszczęśliwsze społeczeństwa w Europie. Które i dlaczego?

Dążenie do szczęścia jest podstawowym celem każdego człowieka. Ale szczęście i jakość życia ludzi zależy nie tylko od warunków ekonomicznych, także inne czynniki mają na nie wpływ. Wykład w przystępny sposób pokazuje, że nasze poczucie szczęścia i jakość życia uwarunkowane są także przez poziom swobód obywatelskich, wsparcie społeczne i relacje z innymi, szczodrość, styl życia, stan zdrowia, spodziewaną długość życia, poziom korupcji w kraju itp. Dlaczego kraje skandynawskie uznawane są najszczęśliwsze na świecie? Czy Polacy są szczęśliwym społeczeństwem?

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-20 11:00
Spotkanie festiwalowe „Zjednoczone Emiraty Wawerskie”– silna wspólnota, czy niestabilna federacja?

Wawer jest największą dzielnicą Warszawy powstałą w wyniku połączenia funkcjonujących niezależnie od siebie wsi i miejscowości. Łączy w sobie trzy odmienne rzeczywistości urbanistyczne. Niektóre z miasteczek rozwijały się jako osiedla letniskowe, inne były ośrodkami przemysłu, kolejne zaś stanowiły obszar wiejski. Do dziś widoczne są różnice pomiędzy poszczególnymi częściami dzielnicy objawiające się między innymi w stopniu zabudowania oraz w dostępie do podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej. Również mieszkańcy częściej niż z całym Wawrem identyfikują się z poszczególnymi jego częściami. By podkreślić podział Wawra pomiędzy osiedla, niektórzy przyrównują go do państw działających na zasadzie federacji. „Znaczy moim zdaniem to takie Zjednoczone Emiraty Wawerskie, albo nie wiem, albo taka Szwajcaria Warszawy, w sensie że są osobne kantony dosyć duże” porównywał jeden z rozmówców w zrealizowanym przeze mnie wywiadzie. Jednocześnie dzielnica ta jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się części Warszawy. To właśnie tam powstaje osiedle mieszkaniowe „Miasteczko Wawer”, którego nazwa nawiązywać ma do wilanowskiej inwestycji z lat 2000. i w którym ostatecznie ma znaleźć się ponad 1000 mieszkań. Napływ nowych mieszkańców generuje konflikty o przestrzeń i usługi publiczne. Przykład dzielnicy Wawer będzie punktem wyjścia dla dyskusji o relacjach pomiędzy mieszkańcami peryferyjnych dzielnic Warszawy, które dzisiaj dynamicznie urbanizują się. Warsztat rozpocznę się krótkim wstępem ukazującym specyfikę dzielnicy z odniesieniem do wybranych teorii socjologii miasta. Podczas warsztatu omówimy potencjalne sojusze i konflikty pomiędzy mieszkańcami, zastanowimy się, czy istnieje przestrzeń dla zaangażowania i aktywności społecznej.

Nauki społeczne
  • ndz., 2020-09-27 11:00
Spotkanie festiwalowe Wyłanianie się dorosłości – nowy etap w rozwoju człowieka

Psychologia rozwojowa dzieli życie człowieka na kilka etapów: dzieciństwo (okres niemowlęcy; wczesne, średnie i późne dzieciństwo), dorastanie oraz dorosłość (wczesna,
średnia i późna). W 2000 roku Jeffrey J. Arnett opublikował w American Psychologist artykuł, w którym po raz pierwszy użył pojęcia wyłaniającej się dorosłości (emerging
adulthhood) dla wyróżnienia fazy życia przypadającej na pierwszy etap wczesnej dorosłości. Jego zdaniem, ten okres nie tylko jest początkiem dorosłości, ale ma swój
swoisty charakter i jest „wytworem” współczesnej kultury i można go, a nawet należy, traktować jako odrębny okres w rozwoju człowieka.

Przez ostatnie dwadzieścia lat przeprowadzono wiele badań dotyczących tej fazy życia, które opisują i wyjaśniają istotne przeobrażenia charakterystyczne dla wyłaniającej się
dorosłości, przede wszystkim w obrębie tożsamości. Zjawisko wydłużanie się wejścia młodych ludzi w „pełną” dorosłość bywa odbierane przez dorosłych jako irytujące. Proponowany wykład pomoże zrozumieć, jakie trudne wyzwania oraz zadania rozwojowe stoją przed osobą w tej fazie życia. I jak można młodych ludzi wspierać, aby ta podróż zakończyła się sukcesem, czyli osiągnięciem dojrzałej osobowości.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 09:00
Spotkanie festiwalowe Mity i fakty migracyjne

Migracje zagraniczne to jeden z procesów społecznych, z którym wiąże się niezwykle wiele mitów i stereotypów. Powszechnie uważamy, że migracje są masowym procesem (stąd „zalew” imigrantów), a przybysze stanowią zagrożenie dla systemów ekonomicznych i społecznych krajów wysoko rozwiniętych. Argumenty typu „imigranci kradną nasze miejsca pracy” czy „cudzoziemcy żyją naszym kosztem, korzystając ze świadczeń społecznych” to nie tylko składnik programów politycznych skrajnych ugrupowań. Wydarzenia ostatnich lat – w szczególności zaś referendum w Wielkiej Brytanii i proces wychodzenia tego kraju z Unii Europejskiej – wskazują wyraźnie, że mogą mieć też wymierny wpływ na realne procesy polityczne, społeczne i ekonomiczne.

Ile jest w nich prawdy? Co tak naprawdę wiemy o migracjach? Jakich kryteriów używać, by oceniać ich efekty? Na te i inne pytania odpowiemy w trakcie spotkania, którego celem będzie zderzenie najbardziej powszechnych stereotypów związanych z migracjami z rzetelną i sprawdzoną wiedzą naukową. Naszym celem nie jest prezentowanie wyidealizowanego obrazu migracji, ale wskazanie, że – jak każdy proces społeczny – wymaga on zniuansowanego podejścia opartego na faktach a nie mitach.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Stres i zdrowie psychiczne w czasie pandemii Covid-19

Pandemia Covid-19 i towarzyszący jej stres odciskają piętno na wielu obszarach życia ludzi, w tym na ich zdrowiu psychicznym. Z tego względu niezwykle ważne jest śledzenie
stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa w czasie pandemii i wynikających z niej obciążeń. W trakcie wystąpienia zostaną zaprezentowane wyniki dwóch badań na ten temat realizowanych w Polsce w czasie pandemii.

Pierwsze z nich, przeprowadzono na przełomie marca i kwietnia br., a więc tuż po wprowadzeniu ograniczeń w związku z pandemią. Dotyczyło ono występowania
objawów zaburzeń psychicznych związanych ze stresem, depresji i lęku uogólnionego. W czasie wystąpienia zostanie udzielona odpowiedź na pytanie, czy sytuacja pandemii była
postrzegana jako stresująca przez wszystkich uczestników oraz jak bardzo nasilone były w tym czasie u nich objawy zaburzeń psychicznych.

Drugie badanie, prowadzone w ramach projektu obejmującego 12 krajów europejskich, koncentrowało się na określeniu, w jakim zakresie sytuacja pandemii koronawirusa była
obciążeniem psychicznym dla Polaków. Ponadto, pytaliśmy o to, co pomaga uczestnikom w radzeniu sobie z przeżywanymi trudnościami. W trakcie wystąpienia zostaną
omówione rodzaje obciążeń najczęściej wskazywane przez uczestników oraz podejmowane przez nich sposoby radzenia sobie ze stresem.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 10:00
Spotkanie festiwalowe Populizm penalny - zmiany w prawie karnym jako sposób na przypodobanie się obywatelom

Populizm penalny jest zjawiskiem polegającym na takim kształtowaniu przepisów karnych, w których udział ekspertów jest ograniczony, a przy uchwalaniu przepisów dużą rolę odgrywają emocje, przekonania polityczne, doznania, czy też chwilowa potrzeba. Często ma też miejsce kształtowanie przepisów w ujęciu konieczności, czy swego rodzaju obowiązku celem przypodobania się społeczeństwu wsparte „medialnymi doniesieniami” na temat określonej kategorii przestępstw. W ostatnich latach przejawy te (poza tym że są bardzo niebezpieczne dla obywatela) dostrzegane są na wielu płaszczyznach, wspomnieć można chociażby o tzw. „ustawie o bestiach” pisanej na kolanie i w chwilowej potrzebie bez w zasadzie głębszej refleksji i dyskusji w szerokim gronie naukowców, czy też podwyższaniem odpowiedzialności karnej za przestępstwa związane z wolnością seksualną i obyczajnością, a także wprowadzeniem tzw. „Rejestru Pedofilów”. Najbardziej widoczne i skrajne przejawy populizmu penalnego obserwujemy w obszarze nowelizacyjnym przygotowanym „pod płaszczykiem” walki z pandemią koronawirusa. W związku z nią wprowadzone zostają przepisy które nie mają nic wspólnego z ową pandemią, a dodatkowo wcześniej zostały skierowane przez Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego jako budzące w jego ocenie wątpliwości w ujęciu legislacyjnym. Te same przepisy już wprowadzone tarczami antykryzysowymi - Prezydenta wątpliwości nie budziły (!). Spróbujemy opowiedzieć o tym, gdzie jest granica pomiędzy populizmem penalnym, politycznymi celami, a zwyczajną dobrą legislacją karną.

Nauki prawne
  • ndz., 2020-09-20 12:00
Spotkanie festiwalowe Nauka otwiera drzwi – wizyta w obserwatorium w Świdrze

Zapraszamy na zajęcia w Obserwatorium Geofizycznym w Świdrze. W czasie tego spotkania uczestnicy będą mogli wziąć udział w różnych formach zajęć. W jednym z budynków w Obserwatorium w Świdrze, w tzw. domku modrzewiowym, przygotowano wystawę polarną, na której prezentowane są zarówno przyrządy pomiarowe stosowane do badań Arktyki, jak i sprzęt codziennego użytku niezbędny polarnikom do tego, aby przetrwać trudne warunki klimatu polarnego. Zwiedzaniu wystawy będą towarzyszyć fascynujące opowieści
o życiu i pracy w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie. Dodatkowo proponujemy zwiedzanie minimuzeum geofizycznych urządzeń pomiarowych. Przedstawimy historię wybranych badań geofizycznych, w szczególności powstania pierwszego na ziemiach polskich obserwatorium magnetycznego w Świdrze, wyjaśnimy potrzeby prowadzenia ciągłych obserwacji i pomiarów na całym globie. Zaprezentujemy wybraną aparaturę pomiarową stosowaną do pomiarów pól magnetycznych i elektrycznych Ziemi, parametrów
meteorologicznych i zanieczyszczeń powietrza. Podczas wydarzenia zorganizujemy stoisko polarne, gdzie będzie można przenieść się wirtualnie na Spitsbergen, popływać pontonem, czy zajrzeć do lodowej jaskini – a to wszystko dzięki nowoczesnym technologiom i goglom VR.

Najmłodsi będą mogli układać puzzle polarne na czas i wziąć udział w grze terenowej. Starszych zaprosimy do udziału w quizach online. Na uczestników gier i quizów czekają nagrody (oczywiście polarne!). 

Nauki o Ziemi
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Planet Earth and Climate Change

The awareness of global climate change is currently a key topic of discussion among different sectors of society including Earth sciences, economic sciences, politics, and of course, among the population in general. The increase in the average atmospheric temperature by about 0.7 °C over the last 130 years is an accepted value. A shift to warmer temperatures has evidently been taking place which actually began with industrialization.

The situation to date testifies that for the realization of mitigation and adaptation strategies a comprehensive understanding of the complex system Earth is essential. Quantitative forecasts, for example, on climate evolution are only possible when comprehensive modelling of the interactions between the atmosphere and the oceans, the ice masses, the Earth’s interior, the Earth’s surface including the hydrosphere and biosphere has taken place. This task requires an intensive liaison between all sub-disciplines of the geosciences, biodiversity research, meteorology, climate research, and technical sciences. In order to cover socioeconomic aspects, for example, it is necessary to incorporate social and economic sciences. In this area there is still great need for further research.

Politics and science are now faced with the challenge of deducing strategies with which not only the effects of the climate change can be controlled by society but also in which benefits resulting from climate change can be adequately put to use.

Internationally coordinated action to protect our Planet Earth and to preserve our natural resources for current and future generations and in this way to avoid conflicts or even war is urgently necessary.

 

Nauki o Ziemi
  • sob., 2020-09-19 11:00
Spotkanie festiwalowe Smog. Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na nasze zdrowie

Smog jest zjawiskiem powstającym w wyniku przedostawania się do atmosfery szkodliwych związków chemicznych w postaci gazów oraz cząstek stałych, czyli pyłów zawieszonych w powietrzu w postaci aerozolu. Pyły zawieszone są mieszaniną cząstek sadzy, popiołu, metali ciężkich i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Do najbardziej szkodliwych gazowych zanieczyszczeń powietrza należą dwutlenek azotu, tlenki siarki, węgla i ozon. Głównym źródłem smogu są procesy spalania w gospodarstwach domowych oparte na przestarzałych instalacjach grzewczych, kiepskiej jakości paliwach oraz spalaniu odpadów komunalnych. Rodzaje pyłów zawieszonych obecnych w smogu  klasyfikuje się ze względu na ich wielkość; cząstki o średnicy do 10 μm tworzą pył PM 10, natomiast cząsteczki o średnicy do  2,5 μm  pył PM 2,5.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opisała ten ostatni jako najbardziej szkodliwy dla zdrowia człowieka w grupie zanieczyszczeń atmosferycznych. Jego szkodliwość, zwłaszcza ultra drobnych cząstek, wynika z faktu, że cząsteczki te są na tyle małe, że mogą przenikać przez pęcherzyki płucne do krwiobiegu i docierać do innych organów wywołując stan zapalny oraz stres oksydacyjny. Smog nasila oraz wywołuje choroby układu oddechowego takie jak: astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz rak. Jednakże to choroby układu krążenia, będące następstwem zanieczyszczonego powietrza, WHO uznała za jedną z wiodących przyczyn globalnej zachorowalności, inwalidztwa i śmiertelności. Najczęstszymi chorobami układu krążenia spowodowanymi wdychaniem cząstek PM 2,5 są: udary, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie, miażdżyca, niewydolność serca. 

Nauki medyczne
  • sob., 2020-09-19 10:00
Spotkanie festiwalowe To straszne GMO

Wykład porusza zagadnienie modyfikacji genetycznych przeprowadzanych na roślinach i zwierzętach, opisuje techniki oraz skutki modyfikacji, przedstawia różnicę miedzy GMO i organizmami transgenicznymi oraz omawia korzyści i zagrożenia związane z GMO.

Nauki medyczne
  • sob., 2020-09-19 11:00
Spotkanie festiwalowe Hemodializa: na co, po co, jak to działa?

W 1945 r Willem (Pim) Kolff, holenderski lekarz i jeden z pionierów zastosowania sztucznych organów w medycynie, przeprowadził pierwszy zakończony powodzeniem cykl zabiegów u osoby chorej na przewlekłe chroniczne zapalenie nerek przy pomocy zbudowanego przez siebie urządzenia opartego na pomyśle kontaktu krwi chorego przez błonę celofanową z fizjologicznym płynem z zastosowaniem urządzeń do toczenia krwi; proces ten nazwano hemodializą, a urządzenie sztuczną nerką. Dzisiaj miliony ludzi na świecie żyje, a często także kontynuuje pracę, dzięki powszechnemu zastosowaniu tego rodzaju urządzeń. Trwają prace badawcze nad zbudowaniem przenośnych  lub wszczepialnych sztucznych nerek. Nie jest to proces doskonały i daleko mu do fizjologicznej roli nerek.

Nerki są bowiem jednymi z najbardziej skomplikowanych organów odpowiedzialnych w organizmie ludzi i zwierząt nie tylko za filtracje krwi (ca 150 l dziennie u człowieka !), ale też za wiele innych kluczonych procesów fizyko-chemicznych nazywanych homeostazą ustroju. Nasz wykład poświęcony będzie przybliżeniu słuchaczom tematyki chorób nerek wymagających procesów hemodializy, samemu przebiegowi tej procedury medycznej, a także omówieniu podstawowych procesów fizycznych wykorzystywanych w tym urządzeniu.

Nauki medyczne
  • sob., 2020-09-19 11:00
Spotkanie festiwalowe Arytmetyka Tarskiego

Alfred Tarski udowodnił, w latach dwudziestych XX wieku, że istnieje algorytm, który odpowiada na wszystkie pytania dotyczące liczb rzeczywistych, jakie da się wyrazić za pomocą mnożenia, dodawania i kwantyfikatorów. Przykładem takiego pytania jest: czy istnieje wielomian kwadratowy, który ma 3 miejsca zerowe? Odpowiedź (w tym przypadku przeczącą) na to i inne pytania dostaniemy automatycznie po uruchomieniu algorytmu Tarskiego. W swoim wystąpieniu chciałbym algorytm ten opisać.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Nieskończoność nieskończoności

Wiadomo, że jeśli w hotelu każde miejsce jest zajęte, to nie da się przyjąć nowego gościa. Okazuje się jednak, że nie jest to prawda, jeśli ten hotel jest nieskończony. Ma to związek z pojęciem równoliczności zbiorów, które będziemy rozważać.

Zastanowimy się w szczególności, czy wszystkie nieskończone zbiory są równoliczne. A może niektóre są większe od innych? Szczególną uwagę zwrócimy na zbiory liczbowe — czy liczb naturalnych jest ,,tyle samo'' co wymiernych lub rzeczywistych?

Sformułujemy problem słynnej hipotezy continuum, a na koniec zobaczymy nieskończenie wiele nieskończoności.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-26 10:00
Spotkanie festiwalowe Punkty przegięcia i życie

Celem wykładu jest pokazanie, jak ważne jest to, że w pewnych krzywych opisujących funkcjonowanie organizmów żywych pojawiają się punkty przegięcia. Opisana zostanie sytuacja, gdy się nie pojawiają i gdy się pojawiają, i wskazana zostanie waga tego dla istnienia życia. Wiele było bon motów określających, czym jest życie. Moja propozycja to ,,życie to punkty przegięcia lub ich brak, w zależności od sytuacji''.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-19 12:30
Spotkanie festiwalowe Co i jak testują (matematyczni) statystycy?

O matematyce często mówi się (między innymi) jako o języku nauk przyrodniczych. W tym kontekście jako język nauk opartych na eksperymencie należy wyróżnić statystykę matematyczną. Podczas wykładu chciałbym odrobinę przybliżyć ów język, ze szczególnym akcentem na tzw. testowanie hipotez statystycznych. Jest to metodologia stosowana w bardzo szerokim wachlarzu sytuacji – od próby odkrycia nowej cząstki elementarnej, przez ocenę skuteczności nowo wprowadzonego leku, aż po badania mające rozstrzygnąć, która płeć lepiej sobie radzi z parkowaniem samochodu. Mam zamiar zwrócić uwagę na kilka subtelności tego języka, przestrzegając przed pewnymi błędami interpretacyjnymi. Na poziomie istotności 0,01% odrzucam hipotezę badawczą, zgodnie z którą szansa na wyniesienie czegoś wartościowego z tego wykładu jest mniejsza od 99% – w szczególności dowiecie się na nim, co tak właściwie oznacza to pokrętne zdanie. Serdecznie zapraszam!

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-19 10:30
Spotkanie festiwalowe Od nieskończenie wielu liczb do nieskończenie wielu światów. O nierozstrzygalności w teorii zbiorów

Wbrew temu, czego niektórzy uczniowie mogą "dowiedzieć się" z lekcji matematyki szkolnej, nieskończoności jak najbardziej można ze sobą porównywać. Służy do tego pojęcie równoliczności. Wiadomo np., że zbiór liczb rzeczywistych R nie jest równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych N -  tych drugich jest "mniej". Gdy w 1900 roku David Hilbert ogłaszał listę swoich słynnych problemów otwartych, pierwsze miejsce zajmowało na niej pytanie, czy istnieje jakikolwiek "rozmiar" nieskończoności pośredni między rozmiarem N a R. Teza, że odpowiedź na to pytanie jest negatywna nazywana jest Hipotezą Continuum (CH). Próby rozwiązania tego problemu doprowadziły do bujnego rozwoju teorii zbiorów, a ścisła odpowiedź do dziś jest źródłem sporów o pojęcie nieskończoności, prawdy i uniwersum matematycznych obiektów. Kurt Goedel udowodnił w 1938 r., że o ile powszechnie przyjęte aksjomaty matematyki nie prowadzą do sprzeczności, to posługując się wyłącznie nimi, nie da się udowodnić, że CH jest fałszywa. W 1963 r. Paul Cohen wykazał, że korzystając z powszechnie przyjętych aksjomatów matematyki (o ile są niesprzeczne), nie da się także wykazać, że CH jest prawdziwa. Obydwa wyniki wymagały wynalezienia zaawansowanych pojęć teorii mnogości, z których matematycy korzystają do dziś - chodzi o tzw. uniwersum konstruowalne oraz metodę forcingu. Znalazły one liczne zastosowania w badaniach nad podstawami matematyki, pozwalając m.in. na konstruowanie bardzo różnych i nawzajem niewspółmiernych "wszechświatów matematycznych", w których obowiązują z pozoru sprzeczne "prawa" matematyki. W czasie spotkania spróbujemy przybliżyć podstawy metod konstrukcji takich różnych matematycznych "światów", zwracając uwagę na to, do jakich debat w logice i filozofii matematyki doprowadziła np. metoda forcingu.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Twierdzenie o pełności, czyli dlaczego każdy niesprzeczny system aksjomatów ma model

W matematyce używamy metody aksjomatycznej, to znaczy przyjmujemy pewne założenia wyjściowe, zwane aksjomatami, i zgodnie z pewnymi przyjętymi regułami rozumowania wyprowadzamy z nich wnioski. Dlatego fundamentalne jest zagadnienie, jakie tezy matematyczne wynikają z jakich aksjomatów. Szczególnym przypadkiem tego zagadnienia było na przykład rozważane przez wiele wieków pytanie, czy tak zwany piąty postulat Euklidesa wynika z pozostałych aksjomatów jego geometrii. Ostatecznie okazało się, że nie, co doprowadziło do powstania geometrii nieeuklidesowych.

Jak uzasadnić, że jakieś twierdzenie T wynika z danego zbioru aksjomatów A? Co do zasady jest to proste: można po prostu udowodnić T, przyjmując A jako założenia. Jak natomiast pokazać, że T nie wynika z A? Zwykle robi się to, konstruując strukturę matematyczną spełniającą wszystkie aksjomaty A – coś takiego nazywamy modelem dla A – w której twierdzenie T nie jest prawdziwe. To prowadzi do pytania, czy możliwa byłaby niepokojąca sytuacja pośrednia, w której ani nie da się udowodnić T za pomocą A, ani nie da się zbudować modelu dla A, w którym T nie zachodzi.

Otóż jeśli dobrze zdefiniujemy pojęcie aksjomatu i reguły rozumowania, to taka sytuacja jest niemożliwa. Mówi o tym tak zwane twierdzenie o pełności: każdy system aksjomatów, za którego pomocą nie da się udowodnić sprzeczności, ma model. Łatwo z tego wynika, że jeśli z A nie da się udowodnić T, to istnieje model dla A, który zarazem nie jest modelem dla T. Na wykładzie spróbujemy wyjaśnić znaczenie twierdzenia o pełności i opowiedzieć o tym, jak się go dowodzi.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Jak i po co modelować pandemię COVID-19?

Postaram się odpowiedzieć na następujące pytania: jak informatycy i matematycy mogą pomóc epidemiologom w trudnej sytuacji pandemii? czym jest matematyczny model epidemii? czy modelowanie pozwala przewidzieć to, co się wydarzy w przyszłości? dlaczego dla dynamiki epidemii bardzo ważna jest strategia testowania? jak możemy wpływać na rozprzestrzenianie się choroby, ograniczając współczynnik reprodukcji wirusa?

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-19 13:30
Spotkanie festiwalowe Testy grupowe

Wyobraźmy sobie, że chcemy testować grupę ludzi pod kątem występowania jakiejś choroby, np. wirusa. Idea testów grupowych polega na prostej obserwacji, że możemy mieszać próbki pobrane od kilku osób i poddać mieszankę pojedynczemu testowi. Powstaje pytanie: jak dużo takich testów trzeba wykonać, by ustalić zbiór wszystkich zakażonych osób? Omówię różne podejścia do tego problemu.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-19 11:30
Spotkanie festiwalowe ODWOŁANA - Labirynt filozoficzny

Dowiedz się, czym jest filozofia i jak zadać pytanie, by uzyskać filozoficzną odpowiedź. Zmierz się z największymi filozofami, sprawdź, czy istnieją pytania, o których nie śniło się filozofom. („Filozofowie i historycy filozofii z IFIS PAN wcielają się w postacie wybitnych filozofów: Platona, Heideggera, Arystotelesa, Derridę i innych i odpowiadają na wszelkie pytania. Żeby się z nimi spotkać i porozmawiać, wystarczy wiedzieć, że nic się nie wie...")

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Strzelono jej w tył głowy tutaj w Katyniu. Opowieść o jedynej kobiecie- ofierze zbrodni katyńskiej

Z przemówienia Donalda Tuska wygłoszonego 7 kwietnia 2010 r. w Katyniu: "Janina Lewandowska, dziewczyna utalentowana, skończyła konserwatorium muzycne, skończyła szkołę pilotażu, była świetną narciarką, świetnie jeżdziła konno.Jako pierwsza Europejka skoczyła spadochronem z ponad 5 km wysokości. Córka gen, Józefa Dowbora Muśnickiego, naszego narodowego bohatera. Kiedy wybuchła wojna wstąpiła do wojska. Miały się wówczas odbyć mistrzostwa szybowcowe w Warszawie. Bardzo chciała wygrać, ale wojna zniszczyła nie tylko to ludzkie marzenie. 22 kwietnia miała obchodzić urodziny. Strzelono jej w tył głowy właśnie tutaj, w Katyniu ".

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 11:30
Spotkanie festiwalowe „Opowiem Wam tę baśń od nowa” – czarne charaktery z bajek na przykładzie filmu „Czarownica"

Królewna Śnieżka, Śpiąca Królewna, Kopciuszek – w każdej z tych klasycznych bajek oprócz tytułowej bohaterki pamiętamy postać, która stała na jej drodze do szczęścia – czarny charakter. Jednak w najnowszych filmowych adaptacjach bajek antybohaterowie doczekali się odkupienia (poniekąd). Reinterpretacja bajek to nie nowy trend w popkulturze. Badacze baśni i folkloru już od kilku dekad obserwują, w jaki sposób twórcy i odbiorcy wchodzą w interakcje z bajkami, jak się one zmieniają albo w jaki sposób opierają się upływowi czasu. Podczas tej dyskusji skupimy się nad zjawiskiem zmieniających się motywacji działań czarnych charakterów, bazując przede wszystkim na filmie „Czarownica” (Disney, 2014) i drugiej części tego filmu.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-19 11:00