Szkoła podstawowa 7-8
Typ | Tytuł | Opis |
Dziedzina![]() |
Termin |
---|---|---|---|---|
Lekcja festiwalowa | DNA – istota życia |
Gdy w drugiej połowie XX wieku J. Watson i F. Crick odkryli podstawowy element dziedziczności i nośnik informacji genetycznej – strukturę DNA, wypowiedzieli słowa "Odkryliśmy istotę życia...". DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, jest chemiczną makrocząsteczką, która w swojej budowie ma zapisane informacje dotyczące budowy organizmu. Występuje on u wirusów, bakterii, roślin, zwierząt oraz ludzi. Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z ogólną budową i właściwościami materiału genetycznego. Na wielu ciekawych przykładach dowiedzą się, dlaczego każdy z nas jest inny – inaczej wygląda, rośnie, zachowuje się, a nawet choruje. W części praktycznej uczniowie będą samodzielnie izolować DNA. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Kwasy |
Przeanalizujemy, jakie kwasy spotykamy w naszym życiu codziennym, porozmawiamy o tym, jak chemik odróżnia kwasy od innych związków, a także dowiemy się, czym jest dysocjacja. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Gips w krajobrazie |
Gips zapewne znamy wszyscy – masa do tynkowania wnętrz lub zaklejenia dziur w ścianach. Ale to także składnik skał, utworzonych właśnie z owego dwuwodnego siarczanu wapnia. Przyjrzyjmy się, jak takie skały powstają, jak wygląda krajobraz, utworzony na skałach gipsowych. Poznajmy rozwijające się w tych skałach zjawiska krasowe i ich skutki – jaskinie, leje, uwały, jamy, ostańce. Zobaczmy także kilkumetrowej długości kryształy gipsu, „szable gipsowe”, a także miejsca wydobycia surowca gipsowego. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak zrobić mapę ze zdjęć z dronów lub satelitów |
W ramach zajęć będzie możliwość poznania poszczególnych etapów tworzenia ortofotomapy ze zdjęć z drona, począwszy od pozyskania zdjęć aż do ich przetworzenia na mapę. Będą też przedstawione możliwości wykorzystania zdjęć satelitarnych do oceny wegetacji roślin na wybranym obszarze. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Kim jest położna Podstawowej Opieki Zdrowotnej |
Położna podstawowej opieki zdrowotnej w systemie opieki zdrowotnej w Polsce funkcjonuje od wielu lat, ale mało osób zna jej wszystkie kompetencje. Oprócz wizyt patronażowych po porodzie oraz opieki nad noworodkiem, zajmuje się ona także diagnostyką oraz edukacją kobiet na każdym etapie życia. Podczas spotkania chcemy zapoznać i przybliżyć uczniom rolę i zadania położnej POZ. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nitki wiążące życie |
Cały otaczający nas świat, żywy i nieżywy, jest związany włóknami. Te, które występują w świecie żywym, roślinnym i zwierzęcym, wiążą komórki. Różny sposób ich połączenia powoduje, że z małych komórek tworzy się albo rozwielitka, albo płetwal błękitny. Albo dąb „Bartek”. To wszystko dzięki nanowłóknom łączącym komórki, umożliwiającym komunikację, dającym wytrzymałość mechaniczną. Takim właśnie włóknom poświęcona będzie prelekcja, zaś podczas pokazu laboratoryjnego będzie się można przekonać, jak łatwo otrzymać takie włókna. Omówię praktyczne zastosowania takich włókien w medycynie. Będzie można zobaczyć tworzenie takich mikro- i nanowłókien.
Lekcja odbędzie się on-line |
|
|
Lekcja festiwalowa | Złoto rodzime w pegmatytach karkonoskich |
Krótko omówione zostały najdawniejsze poszukiwania złota na obszarze Karkonoszy przez ludność celtycką oraz w średniowieczu – przez napływowych poszukiwaczy z obszaru Walonii, północnych Włoch i Niemiec. Załączono mapę geologiczną Dolnego Śląska z zaznaczonymi miejscami dawnego wydobycia złota rodzimego. Potem przedstawiono zwięzłą charakterystykę pegmatytów występujących w granicie intruzji karkonoskiej, a następnie omówiono nowe znaleziska złota na tym obszarze. Scharakteryzowany został każdy znaleziony okaz ze względu na domieszki innych, poza złotem, pierwiastków, a także, jeśli możliwe było uzyskanie odpowiednich danych – warunki krystalizacji złota w poszczególnych wystąpieniach. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Kreatywność w turystyce dziedzictwa kulturowego |
Celami warsztatu są rozumienie przez uczestników pojęć, takich jak: turystyka, turystyka kulturowa, turystyka dziedzictwa kulturowego, dziedzictwo kulturowe, kreatywność w jej różnych odmianach (artystyczna, naukowa, techniczna, społeczna, gospodarcza) oraz rozwój umiejętności współpracy i kreatywności gospodarczej w sektorze turystyki dziedzictwa kulturowego. Metodami wykorzystywanymi podczas warsztatu będą: rozmowa nauczająca, wykład, wspólne ćwiczenia, uczenie się przez współpracę (grupa zadaniowa), case study, dyskusja, burza mózgów. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Lasery: muzyka światła |
Cele lekcji: a) zapoznanie uczniów z różnicami jakościowymi między światłem niekoherentnym a spójnym światłem laserowym; b) przedstawienie możliwości i zastosowań różnych rodzajów laserów; c) uświadomienie zakresu długości fali światła widzialnego oraz powszechnie występującego w przypadku laserów światła podczerwonego oraz omówienie zagrożeń z nim związanych. Uczniowie zapoznają się z mechanizmami powstawania światła z uwzględnieniem różnic między promieniowaniem termicznym a laserowym (spójnym). Posłuży temu analogia między zależnościami w fali generowanej przez standardowe źródło i laser a falami dźwiękowymi powstającymi przy uderzaniu w bęben i w strunę gitary. Następnie zaznaczona zostanie funkcja rezonatora w laserze (na podstawie analogii do rezonatora w gitarze). Istotne będzie także zwrócenie uwagi na spójność fali laserowej oraz jej monochromatyczność. Czynniki te umożliwiają uzyskanie kierunkowości emitowanej wiązki oraz ogniskowanie przez soczewki. Zademonstrujemy uczniom wiązkę lasera półprzewodnika oraz manipulację jej położeniem za pomocą zwierciadeł i siatki dyfrakcyjnej. W tej części lekcji zostanie zaprezentowany także dalmierz laserowy. Następnie przybliżymy uczniom ideę uzyskiwania impulsów o wysokiej mocy przez skrócenie czasu trwania impulsu nawet o niezbyt wysokiej energii. Na koniec zademonstrujemy działanie pompy optycznej lasera Nd:YAG pompowanego za pomocą lamp błyskowych, efekty plazmowe wytworzone przez lasery nanosekundowe (tylko w IFPiLM) oraz niszczące działanie laserów półprzewodnikowych (pęknięcie balonika). Pokaz będzie punktem wyjścia do dyskusji o bezpieczeństwie pracy z laserami. Lekcja będzie połączona ze zwiedzaniem Pracowni Spektroskopii Plazmy Wzbudzonej Laserem oraz pozostałych laboratoriów w IFPiLM. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Karol Wojtyła – Papież Jan Paweł II. Opowieść o świętym w relacji Brata Mariana Markiewicza |
Nim został Papieżem Janem Pawłem II był – kardynałem Karolem Wojtyłą. O tym, jakim był człowiekiem przed wyborem na konklawe i jakim był prywatnie, jako Jan Paweł II, opowie brat Marian Markiewicz ze Zgromadzenia Braci Serca Jezusowego. Bracia Serca Jezusowego pracują w kuriach, katedrach w Polsce oraz w polskich instytucjach kościelnych w Rzymie. Pod koniec lat 70. brat Marian pracował w Rzymie. Wśród wielu, z pozoru drobnych zadań, były i takie wydarzenia, które szczególnie zbliżyły brata Mariana do późniejszego św. Jana Pawła II. O tych spotkaniach, które budują relację i na zawsze zostają w sercu i pamięci, opowie nam na spotkaniu „młodszy brat” Papieża Polaka. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Co robi śródbłonek w układzie krążenia? |
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby sercowo-naczyniowe stanowią ogromny problem zdrowotny i są główną przyczyną przedwczesnej śmierci wielu ludzi. Rocznie umiera z tego powodu 17,9 miliona ludzi, co stanowi około 30% wszystkich zgonów na świecie. Uszkodzenie śródbłonka naczyniowego jest uważane za główną przyczynę tych schorzeń. Przez lata uważano, że tkanka ta tworzy jedynie pasywną barierę, coś na kształt folii wyścielającej wnętrze naczyń. Obecnie wiadomo, że komórki te tworzą wyspecjalizowaną warstwę wyścielającą naczynia, przedsionki i komory serca oraz naczynia limfatyczne i stanowią skuteczną barierę pomiędzy krążącą krwią a pozostałymi tkankami. Ponadto śródbłonek, obok wątroby, jest największym organem wydzielniczym w organizmie człowieka i wytwarza szereg naczyniowo-aktywnych czynników, w tym tlenek azotu. Oprócz regulowania przepływu krwi i utrzymywania integralności ścian naczynia, komórki śródbłonka aktywnie odpowiadają na czynniki znajdujące się we krwi, w tym czynniki wywołujące stres komórkowy i aktywację stanu zapalnego. Stan zapalny, związany z aktywacją śródbłonka, charakteryzuje zwiększenie wytwarzania reaktywnych form tlenu, które, wraz z nieskuteczną ochroną antyoksydacyjną, powodują stres oksydacyjny i doprowadzają do powstawania uszkodzeń w komórkach. Celem spotkania będzie zapoznanie uczestników z budową układu krążenia i układu limfatycznego oraz przybliżenie roli śródbłonka w prawidłowym ich funkcjonowaniu. Ciekawostki, fakty i mity zobrazują działanie skomplikowanego układu sercowo-naczyniowego oraz wskażą na duże znaczenie tej niepozornej tkanki, jaką jest śródbłonek naczyniowy. |
|
|
Lekcja festiwalowa | geo.weekend.go, cz. 2: rzeki, źródła |
Następne zagadnienie geologiczne „w zasięgu ręki” to rzeki i ich źródła. W miejscowości położonej nad rzeką wystarczy pójść nad nią i nie wzdychać „Jak pięknie!”, ale obserwować. Zobaczymy zróżnicowane brzegi doliny rzecznej, ślady poszerzania przez rzekę owej doliny, pozostawione przez nią starorzecza, meandry, może jej roztokowy charakter i skomplikowany przepływ wody, niekiedy z prądem płynącym „pod górę”, ślady zmiany poziomu przepływającej wody, zmarszczki prądowe na piasku, odmienne przy spokojnym i burzliwym przepływie wody... Może dotrzemy do strumienia znikającego w piaskach – jak na pustyni. No i dowiemy się, że w ciągu ostatnich około 600 lat Wisła odsunęła się od Czerska ku wschodowi o 4 kilometry. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Ochrona środowiska w Polsce. Co się udało, a co jeszcze przed nami? |
Gdzie woda jest bardziej słona – w Morzu Bałtyckim czy w rzece Wiśle na wysokości Krakowa? Dzisiaj takie pytanie wydaje się pytaniem retorycznym, ale kilkadziesiąt lat temu wcale takim nie było. Co więcej, pod koniec lat 80-tych to Wisła w Krakowie niosła bardziej słoną wodę niż wody Bałtyku. W czasach schyłku PRL Polska była krajem katastrofy ekologicznej. Skażenie środowiska miało ogromne skutki społeczne, gospodarcze i ekologiczne. Dominacja ciężkiego przemysłu i absolutny brak uwzględnienia interesu środowiska i społeczeństwa w polityce gospodarczej doprowadziły do ogromnego skażenia wody, do zniszczenia lasów oraz zanieczyszczenia powietrza i gleb. W ciągu 30 lat wolnej Polski od podstaw stworzono w Polsce politykę i system ochrony środowiska. W trakcie zajęć zostaną przedstawione kluczowe dokonania i wyzwania ochrony środowiska w Polsce po 30 latach od przełomu 1989 roku. Uczniowie poznają historię tworzenia systemu ochrony środowiska oraz osiągnięcia poszczególnych polityk z zakresu polityki ochrony środowiska (np. ochrony wód, powietrza, klimatu czy przyrody), a także wyzwania stojące obecnie przed nami. Zajęcia będą również służyły odpowiedzi na pytanie o to, jak można działać na rzecz poprawy ochrony środowiska naturalnego w Polsce. Uczniowie poznają popularne mity wokół skuteczności działań proekologicznych i poznają szereg wartościowych inicjatyw, które warto podejmować zarówno w duchu indywidualnych działań na rzecz ochrony środowiska, jak i działań o charakterze zmiany systemowej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Porowata przyroda – od nanoporów do kości i betonu |
Lekcja organizowana w ramach Festiwalu Nauki w IPPT PAN ma charakter lekcji z przyrody i ma dwa wątki przewodnie. Wątek teoretyczny obejmuje fascynujące zagadnienie różnych ośrodków porowatych, z pustkami występującymi w różnych skalach. Dotyczy to zarówno ośrodków spotykanych w naturze – np. drewno i kości, jak i w technice – np. sztuczne nanostrukury oraz powszechnie znany i stosowany beton. Omówiona zostaje technologia, historia i zastosowanie betonu jako podstawowego materiału konstrukcyjnego współczesności. Pokaz praktyczny obejmuje dynamiczne badanie wytrzymałości mechanicznej materiałów – na przykładzie doświadczenia z uderzeniem wysokoenergetycznej fali mechanicznej w próbkę. Część doświadczalna jest uzupełniona krótkim wprowadzeniem do zagadnienia. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nasze (nie)codzienne minerały – Kalcyt |
Pokazane są typowe kształty i barwy kryształów kalcytu i jego właściwość optyczna – dwójłomność. Zaprezentowano skały kalcytowe czyli wapienie, w tym powstające dzięki nagromadzeniu kalcytowych szkieletów i pancerzy zwierząt wodnych. Zwrócono uwagę, że ptaki wykorzystują kalcyt jako osłonę jajek. Pokrótce scharakteryzowano zjawiska krasowe, a także wykazano obecność w wodzie wodociągowej węglanu wapnia, krystalizującego jako kalcyt. Wskazano na skały kalcytowe jako surowiec do otrzymywania wapna palonego i cementu, a także jako materiał rzeźbiarski. Podkreślono rolę wapnia dla wzrostu roślin i działania organizmu człowieka. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Bizmutowe – kolorowe (minerały) |
Bizmut to metal srebrzysty o różowym odcieniu, jego minerały siarczkowe maja barwę szarą lub srebrzystą. Są one niezbyt odporne na działanie wód przesiąkających z powierzchni i zamieniają się wtedy w inne minerały, zazwyczaj zawierające tlen. I wtedy zaczyna się orgia barw. Te nowopowstałe minerały mogą być żółte, pomarańczowe, czerwone w różnych odcieniach, zielone, niebieskawe, brunatne. Pokazanych i scharakteryzowanych zostało 15 różnych tlenowych minerałów bizmutu (niektóre występują bardzo rzadko), zebranych na obszarze polskiej części granitowej intruzji karkonoskiej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nie tylko jajko ma białko (wirusy też) |
Impreza przybliży dzieciom fascynujący świat białek – molekuł, które laikom kojarzą się z jednym białkiem – jaja kurzego. Tymczasem każdy organizm zawiera ich tysiące. Są także w wirusach, a więc też w znajdującym się ostatnio w centrum uwagi świata koronowirusie SARS-CoV-2. Białka mają unikalną strukturę przestrzenną, która umożliwia im pełnienie różnorodnych funkcji (np. transportu innych molekuł, budowanie naszego ciała, przyspieszania reakcji chemicznych, a w przypadku wirusów – także dostanie się do wnętrza komórek zakażanego organizmu). Wyznaczenie struktury białek stało się możliwe dzięki rozwojowi nowoczesnych technik biofizycznych. Podczas warsztatów dzieci dowiedzą się, czym są białka dla biofizyków, czego chcieliby, a czego mogą dowiedzieć się o ich strukturze, jak wrażliwa na czynniki fizyczne (np. temperaturę, pH) jest struktura białek i poznają świecące na zielono białko, które umożliwia biologom oświetlenie wnętrza komórek, oraz białko S koronawirusa SARS-CoV-2, które odgrywa kluczową rolę w procesie wnikania wirusa do komórek gospodarza. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy wystarczy znać 1000 słówek? Ilościowe aspekty znajomości słownictwa języka obcego |
Wszyscy, którzy uczyli się kiedykolwiek języka obcego, przyznają, że bardzo ważną – jeśli nie najważniejszą – umiejętnością jest znajomość słownictwa. To ono pozwala przekazać to, co chcemy powiedzieć, i choć nie można pominąć znaczenia innych elementów wiedzy językowej (gramatyki czy wymowy), to bez wyrazów nie ma komunikacji. To dlatego naukę języka obcego zaczynamy najczęściej od zakupu słownika. Jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ilościowych aspektów znajomości słownictwa języka obcego. A przecież mierząc się z nowym zadaniem, warto zdawać sobie sprawę z jego rozmiaru. Celem tego spotkania jest przedstawienie faktów, które zdemistyfikują wyzwanie, przed którym staje każdy z nas, rozpoczynając naukę. Podczas wykładu uczestnicy poznają odpowiedzi na następujące pytania:
Spotkanie będzie miało charakter wykładu z elementami warsztatu. Uczestnicy będą zachęcani do uczestnictwa we wspólnym poszukiwaniu odpowiedzi na wymienione powyżej pytania. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Ja i rówieśnik z niepełnosprawnością |
Wokół nas jest wiele osób, które na co dzień doświadczają chorób i różnych niepełnosprawności. Często dostrzegamy, że osoba, którą znamy lub mijamy na ulicy, ma taką niepełnosprawność, lecz równie często nie zdajemy sobie z tego sprawy, ponieważ niepełnosprawność jest niewidoczna. Czy ma to dla nas znaczenie? Czy inaczej spostrzegamy osoby, kiedy widzimy, że coś im dolega? O czym wtedy myślimy i jak się zachowujemy? A kiedy osobą chorą lub osobą z niepełnosprawnością jest rówieśnik, twoja koleżanka lub kolega z klasy, szkoły, podwórka, czy dobrze go znamy? Najczęściej staramy się ją lub go poznać i spędzamy z nimi dobrze czas, dzielimy zainteresowania, rozmawiamy na wiele tematów. Jednak bywa i tak, że trudno nam zrozumieć, jak funkcjonują, jakie mają potrzeby, ponieważ ich sposób bycia i poziom ich sprawności bardzo różni się od naszej. Z całą pewnością więcej cech nas łączy niż dzieli i niewiele trzeba zrobić, aby lepiej zrozumieć drugą osobę. Zapraszam na zajęcia, podczas których porozmawiamy na temat osób z problemami zdrowotnymi i z niepełnosprawnościami, ale przede wszystkim spróbujemy w pewnym stopniu „poczuć” co się z nami dzieje. Jak się zachowujemy, gdy przez chwilę nie słyszymy, nie rozumiemy, nie widzimy lub nie możemy się swobodnie poruszać. Spróbujecie wykonywać codzienne czynności, np. pisanie, ubieranie się, pomaganie innym lecz w niecodziennych okolicznościach. W jakich? Zapraszam na warsztaty. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Młodzi odrzuceni – o hejcie w sieci |
O samotności, odrzuceniu i braku akceptacji. O cierpieniu i kompleksach. O tym, gdzie się rodzi hejt i jak się przed nim bronić – również na drodze sądowej. Lekcję prowadzą sędzia Dorota Loryś-Kosylo i dziennikarz Sławomir Matczak. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Geologia na banknotach, cz. 3: lodowce, jaskinie, wulkany, gejzery |
Lodowce są malowniczym składnikiem krajobrazu, ale i w sposób potężny kształtują go. Ślady ich istnienia to zarówno doliny o charakterystycznym przekroju i niekiedy wielostopniowych zboczach, wygładzone zbocza gór, zagłębienia (kary, kotły polodowcowe), a także nagromadzony materiał przynoszony przez lodowiec. Następne części prezentacji odnoszą się do zjawisk podziemnych – jaskiń i ich szaty naciekowej, wulkanizmu i związanych z nim wypływów gorących wód – gejzerów. Wulkanizm jest omówiony na przykładach z różnych części kuli ziemskiej, także wysp wulkanicznych. Uzupełnienie stanowią schematy wulkanów oraz omówienie związku wulkanizmu z otwieraniem się oceanów, grzbietami śródoceanicznymi i wędrówką płyt skorupy ziemskiej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Odkryj na nowo nieznane lądy |
Chcesz poznać szlaki wielkich odkrywców geograficznych krok po kroku? Jak stworzyć mapę, która dodatkowo opowiada historię? Dołącz do historycznych podróżników, wykorzystując do tego nowoczesne narzędzia StoryMaps. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Hasła - jak z nimi żyć i nie zwariować |
Hasła są jednym z najczęściej stosowanych mechanizmów kontroli dostępu. Każdy z nas wielokrotnie w ciągu dnia wpisuje hasła do mniej lub bardziej ważnych serwisów. Trudno się dziwić, że często traktujemy je jako uciążliwość i poświęcamy bezpieczeństwo na rzecz wygody i efektywnego działania. Czy musi tak być? Prezentacja opisze zasady dotyczące stosowania i tworzenia haseł dostępu, pokazując skąd się biorą i jaki wpływ na bezpieczeństwo ma ich (nie)stosowanie. Przedstawię sposoby na poradzenie sobie z konfliktem bezpieczeństwo – wygoda. Pokażę także, jak dochodzi do włamań na konta i co oprócz haseł może pomóc w zabezpieczeniu się przed nimi. |
|
|
Lekcja festiwalowa | O elektryczności |
Uczestnicy będą odróżniać doświadczalnie przewodniki od izolatorów oraz wskazywać ich przykłady. Wspólnie z nami zbudują przełącznik z materiałów dostępnych w domu. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Uroda wody (niepłynącej), ChPK, wycieczka 1 |
Chojnowski park krajobrazowy to obszar występowania wielu oczek wodnych (naturalnych i w wyrobiskach, np. piaskowni), mokradeł, tarasów zalewowych. Pokazana została schematycznie budowa geologiczna podłoża, pozwalająca na tworzenie się tych form gromadzenia się wody. Zwrócono uwagę na nawarstwianie się w nich obumarłych roślin, a także na zmiany zbiorników, zarówno ich zanikanie, jak powstawanie i powiększanie, co ma istotne skutki dla środowiska. Ponadto dano przykłady estetycznych walorów krajobrazowych zarówno stawów, jak i mokradeł. Naprawdę warto odwiedzić. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Otrzymywanie olejku eterycznego z goździków w procesie destylacji z parą wodną |
Olejki eteryczne są mieszaniną lotnych z parą wodną związków naturalnych występujących w wielu surowcach roślinnych. W skład olejku może wchodzić kilkanaście lub więcej związków, przy czym jeden składnik jest zazwyczaj dominujący. Lotność z parą wodną składników olejków eterycznych jest tą ich cechą, którą wykorzystuje się dla wyodrębnienia olejków ze źródeł naturalnych oraz do oznaczania ich zawartości w surowcu roślinnym. Popularne goździki to wysuszone, nierozwinięte pączki kwiatowe drzewa goździkowego Eugenia caryophyllata. Są one jedną z najstarszych przypraw w historii ludzkości. Olejek goździkowy wykazuje działanie znieczulające, jest więc od dawna wykorzystywany w stomatologii w postaci pasty z tlenkiem cynku. Olejek ten, a właściwie jego główny składnik – eugenol, może jednak wykazywać działanie silnie drażniące i powodować uczulenia przy stosowaniu w dużych stężeniach. Celem zajęć jest otrzymanie olejku eterycznego z handlowo dostępnych goździków. W trakcie ćwiczenia uczniowie samodzielnie wykonują wszystkie etapy procesu, od przygotowania miazgi goździkowej, przez montaż aparatury do destylacji i finalnej ekstrakcji. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Sport osób niepełnosprawnych - wyczyn czy rehabilitacja? |
Sport osób niepełnosprawnych przeszedł w ostatnich 20 latach olbrzymią metamorfozę. Początkowo traktowany był jako forma rehabilitacji, lecz z czasem przeistoczył się w sport profesjonalny. Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności mają możliwość uprawiania niemal wszystkich dyscyplin sportu, które są dostępne dla osób pełnosprawnych. Współzawodnictwo w sporcie niepełnosprawnych odbywa się na każdym możliwym poziomie: regionalnym, narodowym oraz paraolimpijskim. Technologia wspomagająca oraz rozwój metod treningowych sprawia, iż poziom współzawodnictwa stale rośnie, a niepełnosprawni sportowcy rywalizują razem z pełnosprawnymi. Aktualnie sportowcy z niepełnosprawnością mogą rywalizować na Igrzyskach Paraolimpijskich w 22 letnich i 6 zimowych dyscyplinach sportu. Od wielu lat Igrzyska Paraolimpijskie odbywają się w tym samym roku i na tych samych obiektach co olimpijskie, ciesząc się wielkim zainteresowaniem kibiców oraz coraz większym mediów. W przypadku wielu osób niepełnosprawnych sport stał się ich sposobem na życie. Zawodnicy w wielu dyscyplinach mają możliwość uprawiania sportu na poziomie zawodowym na wzór sportowców pełnosprawnych. Sport to również naturalne środowisko integracji osób pełno – i niepełnosprawnych, jest jej bardzo ważnym środkiem. Niepełnosprawni sportowcy oraz ich sukcesy osiągane na zawodach najwyższej rangi motywują do podejmowania aktywności fizycznej innych niepełnosprawnych. Pokazują im, że ciężką pracą oraz wytrwałością w dążeniu do celu można osiągnąć sukces w sporcie, który może mieć realne przełożenie na sukcesy odnoszone w życiu. Dla pełnosprawnych są dowodem na to, że ograniczenia istnieją tylko w nas samych! |
|
|
Lekcja festiwalowa | Żywność – jak powstaje? |
Omówienie cyklu życia produktu oraz metody projektowania produktów w oparciu o Design Thinking. Zaprezentowanie kilku przykładów nowych, niestandardowych produktów żywnościowych. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Przygoda z krajobrazem Puszczy Białowieskiej |
Puszcza Białowieska to jedna z ostatnich i największych zachowanych części pierwotnego lasu, który niegdyś pokrywał znacznie większe obszary nizin Europy. Czym różni się Puszcza od innych lasów? Czy jest jednolita? Jak i gdzie się kończy? Uczestnicy warsztatów „Przygoda z krajobrazem Puszczy Białowieskiej” aktywnie poznają krajobrazy tego obszaru, poprzez ich tworzenie: modelowanie jednostek krajobrazowych, zarówno terenów leśnych (od lasów grądowych do borów bagiennych), jak i nieleśnych (od łąk z zadrzewieniami do obszarów z luźną zabudową), które współtworzą krajobraz Puszczy Białowieskiej. Zestawienie tych różnorodnych elementów w złożony krajobraz będzie przyczynkiem do dyskusji na temat funkcjonowania tego ekosystemu. To zadanie poprzedzone będzie obserwacją terenową wybranych gatunków drzew, które występują w Puszczy Białowieskiej. Zajęcia rozwijają zainteresowanie dużą skalą krajobrazową oraz przybliżają przyczyny i znaczenie różnorodności krajobrazów na przykładzie jednego z naszych najcenniejszych, żywych zabytków przyrody. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Geologia na banknotach, cz. 1: erozja górska, ostańce |
Każdy kraj emituje banknoty i ozdabia je często bardzo dobrymi rysunkami. Wśród owych rysunków jest pewna liczba podobizn interesujących obiektów geologicznych. W tej prezentacji zebrane zostały takie, które pokazują skutki erozji, głównie górskiej, oraz jeden z jej efektownych wyników – ostańce. Przegląd obejmuje obiekty z wielu części świata. Uzupełnienie to schematy mechanizmów erozji oraz zdjęcia interesujących form, nie pokazanych na banknotach. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Zmierzyć góry |
Jakie pomiary wykonuje się w celu wyznaczenia różnic wysokości, jak opracowuje się mapy sytuacyjno-wysokościowe? Co to jest niwelator, co to są łaty i jak wysoko skaczą ciężkie żabki? |
|
|
Lekcja festiwalowa | Janek Bytnar „Rudy” – bohater pokolenia |
Mauzoleum Walki i Męczeństwa Al. Szucha 25 to autentyczne, zachowane wnętrze tzw. Aresztu domowego w latach 1939-1945. W części przyziemia przedwojennego budynku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (dziś Ministerstwa Edukacji Narodowej) okupant urządził areszt dla więźniów przywożonych z miasta lub więzienia na Pawiaku, w którym oczekiwali na przesłuchania. Jednym z nich był aresztowany 23 marca 1943 r. wraz z ojcem Stanisławem Janek Bytnar „Rudy”. Przez cały czas poddawany był ciężkim przesłuchaniom. Jego koledzy postanowili wyrwać go z kazamatów gestapo. W tym celu zorganizowali akcję, która do historii przeszła jako Akcja pod Arsenałem. Dla uczniów i nauczycieli tworzymy możliwość dotknięcia w dosłownym tego słowa znaczeniu historii i skonfrontowania jej z wizją literacką. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Skrobia za i przeciw |
Podczas zajęć uczniowie samodzielnie przeanalizują różne pokarmy pod kątem zawartości w nich skrobi. Dowiedzą się, jak skrobia zawarta w pożywieniu wpływa na nasz organizm. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak woda zjada skały wapienne |
Omówiony został kalcyt, jako główny minerał budujący wapienie, następnie przedstawiono chemiczny przebieg procesu krasowego. Wskazano źródła dwutlenku węgla, oprócz wody głównego czynnika, powodującego kras. Przedstawione zostały formy krasowe, zarówno erozyjne, jak i naciekowe, w tym efektowne ostańce z Jury Krakowsko-Wieluńskiej. Zwrócono także uwagę na inne, poza dwutlenkiem węgla, czynniki biorące udział w procesie krasowym: jon azotanowy, fluorkowy, kwasy organiczne. Pokazane zostały przykłady roślin, dobrze znoszących wysoką zawartość wapnia w glebie. Na końcu umieszczono schemat obiegu wapnia w środowiskach hipergenicznych. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak wygląda DNA roślin? |
Technikami biologii molekularnej podejrzymy DNA roślin. Zobaczymy, w jaki sposób roślinne DNA „wędruje” w żelu agarozowym, a następnie zmierzymy jego stężenie. Dowiemy się, jak w laboratorium kultur in vitro „mieszkają rośliny” i jak należy o nie dbać. Zobaczymy również, czy rośliny mogą świecić na zielono. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Krew - życiodajny płyn |
Uczestnicy lekcji dowiedzą się, z czego składa się krew i jaka jest jej rola w organizmie, zobaczą preparaty krwi różnych gatunków zwierząt oraz dowiedzą się, jakie są trudności w wyprodukowaniu sztucznej krwi. |
|
|
Lekcja festiwalowa | „Światło w naukach, pomoc w karności”, czyli oświecenie w Szkole Rycerskiej |
Zostań kadetem Szkoły Rycerskiej! Podczas warsztatów poświęconych gatunkom literackim w XVIII wieku uczniowie poznają nie tylko ówczesny system edukacji, lecz także realia życia epoki stanisławowskiej. Szkoła Rycerska odegrała ważną rolę w rozwoju polskiego systemu edukacyjnego, wydając na świat wielu późniejszych przywódców czy pisarzy, mi.in. Tadeusza Kościuszkę, Juliana Ursyna Niemcewicza. Punktem wyjścia do rozmowy będzie katechizm kadecki, którym posługiwał się każdy uczeń Szkoły Rycerskiej, od niego zaś zanurzymy się w świat osiemnastowiecznej literatury i życia kulturalnego. Warsztaty podzielone są na trzy półgodzinne panele tematyczne: Panel I Panel II Panel III Na zakończenie całych warsztatów uczestnicy otrzymują dyplom kadeta Szkoły Rycerskiej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nasze (nie)codzienne minerały – Kalcyt |
Pokazane są typowe kształty i barwy kryształów kalcytu i jego właściwość optyczna – dwójłomność. Zaprezentowano skały kalcytowe czyli wapienie, w tym powstające dzięki nagromadzeniu kalcytowych szkieletów i pancerzy zwierząt wodnych. Zwrócono uwagę, że ptaki wykorzystują kalcyt jako osłonę jajek. Pokrótce scharakteryzowano zjawiska krasowe, a także wykazano obecność w wodzie wodociągowej węglanu wapnia, krystalizującego jako kalcyt. Wskazano na skały kalcytowe jako surowiec do otrzymywania wapna palonego i cementu, a także jako materiał rzeźbiarski. Podkreślono rolę wapnia dla wzrostu roślin i działania organizmu człowieka. |
|
|
Lekcja festiwalowa | O kampinoskich lasach |
Las najlepiej poznaje się… w lesie. Dlatego chodźmy na wspólny spacer! Zabierzemy was na wędrówkę, podczas której postaramy się spojrzeć na to wyjątkowe miejsce z trochę innej perspektywy. Czy dacie się namówić na spacer z głową w chmurach? Czy odważycie się podążać w głąb lasu za dźwiękiem? Las to dużo więcej niż drzewa, a własne obserwacje jego mieszkańców mogą być niesamowitą przygodą. Spróbujemy poczuć go wszystkimi zmysłami. Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. Zastanowimy się, co zawdzięczamy lasom, za co możemy je polubić i jak powinniśmy o nie dbać. Przebieg trasy: Truskaw - Truskawska Droga - Zaborów Leśny - Kręta Droga - Karczmisko - Paśniki - Truskaw. Omawiane zagadnienia: |
|
|
Lekcja festiwalowa | Fuzja jądrowa, czyli krótka historia o tym, jak sprowadzić Słońce na Ziemię |
Podczas wykładu uczniowie dowiedzą się, dlaczego w dzisiejszych czasach tak istotnym aspektem jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Omówionych zostanie kilka głównych sposobów pozyskiwania energii elektrycznej, do których należą:
Szerzej przedstawimy alternatywną metodę wytwarzania energii elektrycznej, czyli kontrolowaną reakcję syntezy jądrowej (fuzję jądrową), która w przyszłości może zostać źródłem energii bezpiecznej dla ludności i środowiska. W wyniku reakcji syntezy jądrowej lekkich pierwiastków (np. deuteru i trytu będącymi izotopami wodoru) wyzwalana jest energia, która następnie może zostać praktycznie wykorzystana. Reakcje tego typu mogą zachodzić jedynie w ściśle określonych warunkach podobnych do tych, które występują we wnętrzach gwiazd. W trakcie wykładu uczniowie dowiedzą się, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby móc przeprowadzić kontrolowaną reakcję syntezy jądrowej w warunkach ziemskich, a także trudności z tym związane. Podczas wizyty w IFPiLM zaprezentujemy uczniom także ekspozycję upowszechniającą fuzję jądrową oraz odwiedzimy:
|
|
|
Lekcja festiwalowa | Co łączy lodówkę i buty sportowe, czyli opowieść o nanocząstkach |
Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? Uczestnicy lekcji dowiedzą się, co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia, ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu… |
|
|
Lekcja festiwalowa | GRA-nica: jak powstają granice, jak się zmieniają i dlaczego to dotyczy również mnie? |
Którędy przebiegają granice państw i organizacji ponadpaństwowych? Czy zawsze wyglądały tak jak dziś i co z tego dla NAS wynika? Ta lekcja z elementami grywalizacji ma na celu ukazanie, jak zmienia się przebieg granic państwowych. Mimo że nie są wieczne, mają wpływ na to, co myślimy o świecie i ludziach. W czasie lekcji poszerzycie Waszą wiedzę na temat granic, a następnie zbadacie konsekwencje ich istnienia i zmiany ich przebiegu. Szczegółowy przebieg lekcji:
|
|
|
Lekcja festiwalowa | geo.weekend.go, cz. 3: mokradła a także... |
Mokradła powstają w różny sposób i mają różny żywot – co do długości oraz ciągłości występowania (okresowe i mniej więcej stałe). Jednak wśród turystów nie cieszą się na ogół uznaniem, że nieładne, że komary. A to jeden z najcenniejszych i niestety niedocenianych składników środowiska naturalnego. Bo: magazynują wodę, regulują temperaturę otoczenia (chłodzą w czasie upałów, ogrzewają gdy zimno), dają trwałą wilgotność powietrza, są środowiskiem życia i rozmnażania dla wielu płazów i innych zwierząt, w osadzie magazynują substancję obumarłych roślin, nie dopuszczając do jej szybkiego powrotu jako dwutlenku węgla do atmosfery... No i poją sarny, dziki... Proponujemy jeszcze obejrzenie innych osobliwości: rudy żelaza na mokradłach, solanki przybywającej z głębokości 1600 m lub stalaktytów, powstających w Warszawie. Gdzie? Na przykład na stacji metra. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Ciała stałe, ciecze, gazy i to, co pomiędzy nimi |
Lekcja oparta na pokazie doświadczeń, które zajmują ok 80% czasu. Większość eksperymentów wykonywana jest przez uczniów pod nadzorem prowadzącego. Ciekły azot, suchy lód, proces sublimacji i skraplania (skraplanie tlenu), wprowadzenie takich pojęć jak gaz doskonały, gazy rzeczywiste, prawa gazowe. Staramy się pokazać, jakie znaczenie w naukach ścisłych ma eksperyment. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Elementy ogólnej teorii względności |
Postulat Einsteina: „Prędkość światła w próżni jest taka sama dla wszystkich obserwatorów, niezależnie od ich względnego ruchu lub ruchu źródła światła” stanowi podstawę szczególnej teorii względności. Teoria ta dotyczy świata wyidealizowanego – świata bez grawitacji. A w świecie rzeczywistym, np. na Ziemi wszystkie ciała spadają w próżni z jednakowym przyspieszeniem, niezależnie od ich masy. Jest to fakt zdumiewający! Tak samo spada słoń jak liść lub piórko. Prowadząc eksperyment myślowy pokażemy, że w rakiecie lecącej z przyspieszeniem ziemskim w świecie bez grawitacji, na ciała działałyby siły takie same, jak siły grawitacji na Ziemi. Równoważność sił grawitacji i sił działających na ciała w układzie przyspieszanym – to podstawa ogólnej teorii względności opisującej świat rzeczywisty, świat zawierający ciała niebieskie. Łatwo także można pokazać, że promień świetlny biegnący po prostej przez przyspieszaną rakietę, względem znajdującego się w niej obserwatora, biegnie po paraboli. W 1915 r. Einstein ogłosił to, co nazywamy ogólną teorią względności: Materia zakrzywia czasoprzestrzeń. Grawitacja jest przejawem tego zakrzywienia. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Czy wulkan wybuchnie na Dolnym Śląsku? |
Pokazane zostały pozostałości po wulkanach w zachodniej części Dolnego Śląska jako wystąpienia przykładowe dla aktywności erupcyjnej dolnopaleozoicznej, permskiej oraz paleogeńskiej obszaru dolnośląskiego. Powstały wówczas skały wylewne o składzie bazaltoidów oraz ryolitu – ogólnie scharakteryzowany został także ich skład. Omówione zostały także cechy mechaniczne tych skał – oddzielność słupowa i skorupowa, twardość, podatność na ścieranie i wynikające stąd zastosowania praktyczne. Zwrócono uwagę na oddziaływanie termiczne na skały ościenne. Wskazana została przyczyna wulkanizmu paleogeńskiego i jego zaniknięcia, związana z migracją płyt skorupy ziemskiej i rozbudową dna Oceanu Atlantyckiego. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Jak kreatywnie rozwiązywać problemy? Wprowadzenie do technik kreatywnych i Design Thinking |
Głównym celem warsztatów jest zwiększenie kreatywności uczniów, odkrycie własnego potencjału, zapoznanie z najskuteczniejszymi narzędziami generowania nowych pomysłów oraz rozwój postawy proinnowacyjnej. Podczas warsztatu uczestnicy poznają narzędzia myślenia projektowego (design thinking), nauczą się technik generowania pomysłów oraz będą tworzyć oraz rozwijać produkty i usługi. Uczniowie będą mieli możliwość przetestowania w praktyce narzędzi i metody kreatywnego rozwiązywania problemów, aby zweryfikować, które z nich w największym stopniu odpowiadają ich indywidualnym upodobaniom. Projektowania Innowacji z Design Thinking to: 1. poznanie szybkich technik wspierania twórczości, 2. grupowa innowacja produktowa – praca w zespołach projektowych nad stworzeniem nowych produktów i usług, 3. praca zespołowa nad rozwiązywaniem problemów, 4. budowanie pewności kreatywnej i postawy proinnowacyjnej poprzez zabawę. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Portale internetowe w nauce języka rosyjskiego |
Szybki rozwój Internetu, a tym samym portali internetowych, sprzyja również powstawaniu coraz ciekawszych, przemyślanych, rozbudowanych i przydatnych narzędzi, które można wykorzystać w nauce języków obcych, w tym języka rosyjskiego. Celem spotkania będzie zaprezentowanie najnowszych portali internetowych pomocnych w nauce języka rosyjskiego. Zachęcają one do nauki, podnoszą efektywność, rozwijają zasób słownictwa, wywołują emocje i sprzyjają procesowi zapamiętywania. |
|
|
Lekcja festiwalowa | 400 lat od zamachu na Króla Zygmunta III Wazę |
Jedyny znany zamach na króla, jedyny „udokumentowany”, jedyny, a jednak nieco zapomniany? Co wiemy? Przyczyny, okoliczności, sprawca, czas i powód? 1620 r. listopad, sejm, droga do świątyni, zemsta, szaleństwo, szlachcic, król, królewicz, dworzanie, torury, sąd … Przybliżymy przebieg wydarzeń jedynego w historii Polski zamachu na króla Rzeczypospolitej oraz co wydarzyło się potem i jaki los spotkał zamachowca. Będąc w Muzeum, wejdziemy do tzw. „korytarzyków królewskich”, które umożliwiały przejście z apartamentów królewskich do loży królewskiej w świątyni Jana Chrzciciela. Pokażemy replikę czekana – narzędzia zbrodni, wspólnie zmierzymy się z tekstem opisującym przebieg wydarzeń w relacji naocznego świadka i na tej podstawie zrekonstruujemy przebieg procesji królewskiej do świątyni i poszczególne etapy zamachu, odkryjemy, dlaczego zastosowano tak okrutną formę kary dla zamachowa, oraz co zachowało się do dnia dzisiejszego z wydarzeń sprzed równo 400 laty! |
|
|
Lekcja festiwalowa | Bileciki poproszę! - symulacja rozprawy sądowej |
W czasie symulacji prostej rozprawy sądowej uczniowie wcielają się w rolę sędziów, świadków, powoda i pozwanych, osobiście doświadczając tego, na czym polega praca sędziego szukającego odpowiedzi na pytanie o to, co się zdarzyło i jak rozstrzygnąć spór między stronami. Prawo i proces cywilny w praktyce i w pigułce. |
|