Wydział Polonistyki

Typ Tytułsortuj rosnąco Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Znane i nieznane strugi oraz rzeki Warszawy we współczesnej toponimii stolicy

Dawniej w Warszawie płynęło ok. 40 cieków. Do dzisiejszych czasów przetrwało zaledwie kilka: część zamieniono w kanały, niektóre zasypano, a jeszcze inne wyschły.

Na spotkaniu zostaną pokazane nazwy dawnych i istniejących współcześnie warszawskich wód płynących oraz ich klasyfikacja ze względu na etymologię, czas powstania i znaczenie. Udzielona zostanie odpowiedź na pytanie, czy nazwy strug, które dziś nie istnieją wciąż funkcjonują we współczesnej toponimii stolicy.

Materiałem poddanym analizie są nazwy 22 cieków, co daje w efekcie 33 nazwy wodne, ponieważ niektóre strugi mają lub miały kilka nazw. Nie są to wszystkie warszawskie cieki, tylko te, które zostały poświadczone w źródłach.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2024-09-26 17:00
Lekcja festiwalowa Zaprojektuj sobie stolicę. Architektura reprezentacyjna w służbie idei

Architektura reprezentacyjna pełni szczególną funkcję. Jej rolą jest nie tylko projektowanie siedzib ważnych instytucji czy świątyń. Ma ona dostarczać pożądanych sensów, kształtując krajobraz kulturowy człowieka. Stolica to przestrzeń szczególnie nasycona znaczeniami, ponieważ stanowi swoistą wizytówkę państwa wobec własnych obywateli i na zewnątrz. Kwestia planowania przestrzeni reprezentacyjnej stanowiła przedmiot uwagi od starożytności. Splatają się tu względy pragmatyczne i ideologiczne; a wbrew pozorom funkcjonalność bardzo często przegrywa z potrzebami tworzenia pożądanych znaczeń: wystarczy rozejrzeć się po Warszawie, by znaleźć gmachy będące ilustracją potrzeby wywierania wpływu poprzez budowle. Na lekcji zastanowimy się nad tym, jakie kryteria wpływają na wybór określonych stylów czy form architektonicznych; dlaczego rządy inwestują tak wiele w przebudowę przestrzeni stołecznych; jakie wyobrażenia rządzą naszym postrzeganiem tego, co ważne w przestrzeni. Przykłady zaczerpniemy z naszego otoczenia: pod ręką jest Warszawa i zmiany, jakie zachodziły w centrum od początku XX wieku. Podręcznikowym przykładem jest Paryż, przebudowany w połowie XIX wieku na stolicę w skali światowej. Ale przyjrzymy się też mniej znanym, a niezwykle wymownym przykładom stolic bałkańskich, w których działanie ideologii poprzez architekturę jest wyraźne. Przebudowa Skopja, Belgradu czy Aten ukazuje działanie stereotypów kulturowych, stając się odpowiedzią na potrzeby rządzących elit. Poznamy wreszcie bardzo użyteczne pojęcie prototypu poznawczego, a także spróbujemy zaprojektować idealną stolicę. Celem lekcji jest (1) rozmowa o architekturze w kontekście społecznym i kulturowym, (2) omówienie tworzenia przestrzeni znaczących (3) oraz pojęcia prototypu w sensie poznawczym.

  • pon., 2024-09-23 13:00
Lekcja festiwalowa Współczesna czarownica – kim jest i jak ją widzimy?

Praktykowanie magii we współczesnym świecie kojarzy się głównie z fabułami filmów i książek z gatunku fantasy. Kontekst fikcjonalny nie jest jednak jedynym, w którym można spotkać się z tym zjawiskiem. W czasie spotkania wspólnie stworzymy dwa „portrety” współczesnej czarownicy. Jeden powstanie na początku zajęć z pierwszych skojarzeń uczestników dotyczących znanych im faktów i kulturowych przedstawień magii. Drugi będziemy tworzyć wspólnie w czasie przebiegu warsztatu, w oparciu o zdobywaną wiedzę. Celem spotkania jest przybliżenie uczniom historii oraz treści praktyk religijnych znanych jako wicca, zrzeszających osoby, które same nazywają się współczesnymi czarownicami. Poznamy główne nurty we współczesnym czarownictwie, a także znaczenia niektórych mitów oraz rytuałów wiccańskich. Zastanowimy się nad tym, jak współcześnie rozumiana jest religia, jakie są jej granice oraz w jaki sposób na nasze rozumienie magii wpływa to, jak przestawiana jest w filmach i książkach. Warsztat ma stanowić dla uczestników punkt wyjścia do własnych refleksji na temat tego, czym dla nich samych jest duchowość oraz tolerancja religijna. Wzbogaci również ich sposób patrzenia na kulturę popularną, a także uświadomi im, że źródła inspiracji licznych, znanych i lubianych fabuł z gatunku fantastyki są znacznie bardziej realne niż z pozoru może się wydawać.

  • pon., 2024-09-23 11:00
Spotkanie festiwalowe Teksty autobiograficzne osób transpłciowych

Wykład dotyczyć będzie osób, które odczuwają niezgodność płciową i potrzebę tranzycji. Kluczowe w ukazaniu wybranych aspektów różnie reprezentowanego doświadczenia nieprzystawalności tożsamości płciowej do płci przypisanej przy urodzeniu i tranzycji będą teksty autobiograficzne (w tym polskie).

            Prześledzę introspekcyjne biblioteki, biblioteczki osób trans i odpowiem na pytania związane z ich doświadczeniami lekturowymi. Jakie role w życiu transpłciowych kobiet i transpłciowych mężczyzn odgrywają przeczytane przez nich książki i proces interakcji między nimi jako czytelniczkami / czytelnikami a tekstem. Czy literatura może wziąć rzeczywisty udział w tożsamościowych rozpoznaniach? Czy można wykazać intertekstualny charakter podmiotu transpłciowego przy zastosowaniu narzędzi literaturoznawczych (terminów, pojęć, kategorii)?

            Analizy wybranych relacji autobiograficznych (Kingi Kosińskiej, Anny Grodzkiej, Macieja Lotera, Daniela Zamojskiego, Maud Marin, Justin Vivian Bond) będą zorganizowane wokół następujących rekwizytów: lustro, lalka, ekran, dowód osobisty. Refleksji zostaną poddane zagadnienia związane z: aktem ubierania się (doznawaniem tkanin), zmianą fryzury i zapachu (funkcja perfum), transgresją głosu, wyborem imienia, korektą płci metrykalnej oraz  projekcją marzeń i palimpsestem.

            Przyglądając się procesowi tworzenia literatury dokumentu osobistego, przedstawię wpływ autobiografii ustnych. Czy można już mówić o wykrystalizowaniu się odmiany transpłciowego dyskursu autobiograficznego? W jakich warunkach i w jakiej przestrzeni kształtuje się poetyka doświadczenia transpłciowego? Czy napisana autobiografia staje się częścią ciałoteksu?

Dwie osoby uczestniczące w wykładzie otrzymają (w drodze losowania) książkę CiałoTeksty. Literackie i filmowe reprezentacje transpłciowości.

Nauki humanistyczne
  • pt., 2024-09-27 17:00
Spotkanie festiwalowe Sztuka cyfrowa i jej czytanie

Wykład poświęcony jest różnym formom sztuki elektronicznej, takim jak np. cyfrowa literatura, film, animacja, rzeźba, instalacje uliczne. Wskazuje na cechy, które je łączą oraz te, które stanowią o ich odrębności. Konfrontuje utwory cyfrowe z formami kultury tradycyjnej, wskazując na rolę nowych technologii w kształtowaniu nowoczesnej formy artystycznej. Charakteryzuje środki, jakimi posługuje się sztuka cyfrowa w realizacji funkcji estetycznej. Na materiale konkretnych utworów proponuje możliwe sposoby interpretowania tej sztuki, wskazując na czynniki, które uczestniczą wnegocjowaniu znaczeń artystycznych.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2024-09-21 18:00
Lekcja festiwalowa Skąd wiemy to, co wiemy o Słowianach?

Dawni Słowianie są uważani za naszych przodków, jednak zaskakująco niewiele o nich wiemy na pewno. Potoczne wyobrażenia oscylują między wizją dzielnych rolników uprawiających rolę (i od tego ma się wywodzić nazwa plemienia Polan i w konsekwencji całego państwa) z jednej strony, a dzielnych i wojowniczych Lechitów z drugiej. Wiedzę o słowiańskiej historii niezmordowanie kształtuje też popkultura, ta dawna – przykładem są liczne powieści Kraszewskiego, ta nowsza – wystarczy przywołać komiks o Kajku i Kokoszu, na którym wychowały się całe pokolenia, i najnowsza: echa słowiańskiego folkloru znajdujemy na przykład u Sapkowskiego. Ale czy możemy powiedzieć coś pewnego o przeszłości Słowian? I skąd wiemy to, co wiemy o Słowianach? Uczestnicy lekcji spróbują poznać odpowiedzi na te dwa pytania. Na początku zobaczymy, jakie elementy składają się na wiedzę o Słowiańszczyźnie, i postaramy się zweryfikować je z dostępnymi źródłami. Przeczytamy wspólnie wybór fragmentów z dawnych kronik i zastanowimy się, na ile można im wierzyć. Czy rzeczywiście bizantyjscy autorzy byli wiarygodni? Czy złośliwy Thietmar z Magdeburga dobrze znał Bolesława Chrobrego? Dlaczego tak dobrze opisano Obodrytów i Pomorzan, a tak niewiele wiadomo o przodkach i przodkiniach Polaków? Uczestnicy poznają wybrane teksty w przekładzie na język polski. Następnie zostaną omówione również świadectwa archeologiczne jako przykład źródeł materialnych.

Celem lekcji jest (1) kształtowanie krytycznego podejścia do stereotypów kulturowych i wskazanie na konieczność weryfikacji ich poprzez dostępne źródła, (2) wyrobienie umiejętności pracy z tekstem źródłowym historycznym, (3) poznanie wybranych elementów wiedzy o przeszłości Słowian.

  • wt., 2024-09-24 13:00
Spotkanie festiwalowe Retoryczny niezbędnik. Na co nam retoryka w życiu codziennym

Jak mówić, aby być przekonującym?

Czy sposób mówienia może podnosić atrakcyjność towarzyską?

Jak wypracować autorytet u własnego szefa?

 

Choć pytania te mogą wydawać się clickbaitowe, towarzyszą wielu z nas w codziennych sytuacjach. Poszukujemy narzędzi potrzebnych do tego, by sprawniej się komunikować, łatwiej osiągać porozumienie, uzasadniać swoje racje lub po prostu – aby być bardziej atrakcyjnymi w rozmowie. Dobra wiadomość jest taka, że zestaw wspomnianych narzędzi faktycznie istnieje lub raczej: jest rozwijany, a potencjał do ich stosowania mamy wszyscy, który komunikujemy się w codziennych sytuacjach. Ta gorsza wiadomość to fakt, że nie ma doń podręcznika, który moglibyśmy wykuć napamięć, aby szybko i sprawnie osiągnąć biegłość w wymienionych dziedzinach.

Retorykę kojarzymy zazwyczaj niezbyt pozytywnie, z "brudnymi" sztuczkamijęzykowymi i manipulacją komunikacyjną. Tymczasem – jeśli przyjrzeć się lepiej – ta starożytna dyscyplina nauki opisuje niezwykle szeroki wachlarz kompetencji w zakresie społecznego funkcjonowania. W trakcie wykładu poznamy praktyczne przykłady ich zastosowania w sferze publicznej – i sprawdzimy, dlaczego retoryka to prawdziwy niezbędnik w dziedzinie komunikacji.

Na wykład zapraszam wszystkich, którzy czują, że wiedzą o retoryce zbyt mało, iprzeczuwają, że może to być cenny nabytek. Zapraszam też tych, którzy już pracują nad swoimi komunikacyjnymi kompetencjami, bo wiedzą, że są one istotne – spróbujemy poszerzyć horyzonty i zidentyfikować to, co trudno nazywalne.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2024-09-21 12:00
Lekcja festiwalowa Nowe zjawiska w polszczyźnie

Celem zajęć jest refleksja nad nowymi zjawiskami językowymi w polszczyźnie oraz ich ocena ze względu na przydatność w procesie komunikacji. Zostaną pokazane przykłady innowacji gramatycznych z podziałem na fonetyczne, słowotwórcze, fleksyjne i składniowe. Druga grupa to innowacje leksykalne, frazeologiczne i stylistyczne. Wiele uwagi zostanie poświęcone innowacjom słowotwórczym, a zwłaszcza sposobom ich derywowania za pomocą popularnych formantów. 

W dalszej części spotkania uczniowie poznają narzędzia internetowe używane przez językoznawców do badań nad językiem. Nauczą się korzystać z bardziej zaawansowanych funkcji Google, jak Google trends i Google scholar. Poznają też Narodowy Korpus Języka Polskiego.

Uczestnicy zostaną również zapoznani z projektem Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, którego celem jest rejestrowanie innowacji.

  • czw., 2024-09-26 09:00
  • czw., 2024-09-26 10:30
Spotkanie festiwalowe Muzealizacja szczątków ludzkich – przemieszczenia i przysposobienia (Breslau/Wrocław, XX i XXI w.)

Historyczka sztuki, była minister kultury Małgorzata Omilanowska w opublikowanym w 2021 roku wywiadzie prasowym na temat dekolonizacji kolekcji muzealnych mówiła: „Można się zastanawiać, na ile poniemieckie zbiory mają «czyste» pochodzenie. Jeśli hipotetyczna kolekcja sztuki jakuckiej utworzona w XIX w. w Berlinie trafiłaby do muzeum archeologicznego np. w Łodzi, to czy powinniśmy ją zwracać Niemcom czy Jakutom, a może zostawić sobie?”. We Wrocławiu „poniemieckie zbiory” – a wśród nich również szczątki ludzkie z kolonialnych kontekstów – nie są tylko hipotetycznym problemem do rozważenia, lecz materialną spuścizną po niemieckich badaczach i kolekcjonerach, za którą po II wojnie światowej wzięły odpowiedzialność polskie uczelnie wyższe i instytucje kultury. W jaki sposób takie wrażliwe kolekcje były i są przemieszczane i przysposabiane? Jak opowiadać o trudnej przeszłości, którą ucieleśniają? Czy restytucja jest jedynym sposobem na ich dekolonizację? Podczas wykładu pod uwagę zostaną wzięte zbiory wrocławskich muzeów ujętych w opublikowanym w styczniu 2024 roku raporcie Narodowego Instytutu Muzeów Muzealizacja szczątków ludzkich. Problem akcesji i ewidencji autorstwa Emilii Jastrzębskiej, tj.: Muzeum Archeologicznego, Muzeum Etnograficznego, Muzeum Człowieka przy Zakładzie Biologii Człowieka UWr oraz Muzeum Medycyny Sądowej UMWr.

Obszar sztuki
  • sob., 2024-09-21 15:00
Spotkanie festiwalowe Komu, komu komunikacja? - warsztaty (nie tylko) dla rodziców o rozwoju mowy i komunikacji

Czego potrzebuje dziecko, by rozwijać mowę? Pudła zabawek, super aplikacji do nauki pierwszych słów, biblioteczki małego geniusza a może po prostu ciszy i spokoju? Prościej być nie może - Rodzica oczywiście!

Zapraszamy rodziców, przyszłych rodziców i osoby zainteresowane zagadnieniami związanymi z rozwojem mowy i języka na warsztaty, podczas których omówimy praktyczne aspekty profilaktyki logopedycznej i stymulacji rozwoju dzieci. W czasie spotkania wspólnie zastanowimy się, jak kształtować przyjazne środowisko sprzyjające rozwojowi dziecka od niemowlaka do przedszkolaka. Poruszymy tematy dotyczące karmienia, rozwoju motorycznego, emocjonalno-społecznego i czynników zaburzających rozwój.

Nauki humanistyczne
  • pt., 2024-09-27 16:00

©2024 Festiwal Nauki