Program - spotkania

Ewolucja jest zjawiskiem, na które istnieje równie dużo, a często więcej dowodów niż na powszechnie uznawane teorie naukowe. Problem w tym, że trwa długo i trudno ją zobaczyć. Najszybciej rozmnażające się bakterie potrzebują 20 minut na podział materiału genetycznego, a potem rozwój do chwili ponownego podziału. Większe organizmy, których pewne cechy można obserwować i analizować ich zmiany z pokolenia na pokolenie, potrzebują na to minimum 4 dni. Tymczasem by zaobserwować ewolucję trzeba co najmniej kilku tysięcy pokoleń. Jest na to rada - zaprogramowanie populacji osobników rodzących, rozradzających się (z czym związane jest kopiowanie genów do potomstwa) i umierających. Czas trwania pokolenia w populacji wirtualnej skraca się do mikrosekund. Wystarczy do tego dodać cechę osobników, na którą wpływają geny i która wpływa na śmiertelność lub rozrodczość osobników, możliwość mutacji genów, a okazuje się, że ewolucja w takiej populacji pojawi się sama. Jest to nie tylko kolejny z dowodów na istnienie ewolucji. Możliwość jej obserwacji implikuje statystyczne analizy tego procesu. Ponadto poprzez zmiany strategii rozrodczych, sposobu wpływu cech osobników na śmiertelność i rozrodczość można zobaczyć jak to wpływa na przebieg ewolucji. Wszelkie pojęcia związane z ewolucją stają się w ten sposób zrozumiałe, a ich klasyfikacja uzasadniona.

Czy odwiedzając park w Królikarni mamy jeszcze szansę, niczym Alicja w Krainie Czarów, spotkać królika? A może zobaczymy inne zwierzęta? Zapraszamy na wyprawę po parku, podczas której poszukamy stojących w nim rzeźb. Zastanowimy się, jak zostały wykonane i co przedstawiają. Spróbujemy też odpowiedzieć na pytanie, skąd wzięła się dziwna nazwa tego miejsca – Królikarnia.

W przypadku deszczowej pogody nie będziemy się nudzić, ale zajęcia odbędą się w Pałacu w Królikarni

Praca zajmuje nam 1/3 każdego dnia, czasem myślimy o niej nawet na wakacjach. Dla większości z nas praca to znajome miejsce, grupa ludzi, z którymi spędzamy czas, źródło satysfakcji i droga rozwoju. Jeszcze chwilę temu praca zdalna była znana z filmów science fiction - teraz zaczynamy pracować i uczyć się w takim trybie, ale niewiele jeszcze wiemy o tym, co się zmieniło a co zostało takie samo. Proponowana przez nas dyskusja będzie oparta na kanwie badań pracowników zdalnych przeprowadzonych przez badaczy z ALK i SWPS – podyskutujemy o koniecznych zmianach w firmach, sposobie zarządzania ludźmi, bezpieczeństwie i perspektywach na przyszłość.

Konstytucyjne prawo związane z medycyną to przede wszystkim prawo do ochrony zdrowia. Czy jest ono w prawie polskim w pełni szanowane? Zagadnienie dotyczy zarówno dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze  środków publicznych jak istnienia tzw. klauzuli sumienia lekarza. W zakres rozważań wchodzi też wymaganie zgody na leczenie i obowiązkowe szczepienia.

W erze rosnącej akceptacji różnorodności płciowej, prawne aspekty identyfikacji płci stają się tematem o kluczowym znaczeniu. W trakcie wystąpienia zostanie zgłębiony ten temat, z uwzględnieniem różnych podejść prawnych do identyfikacji płci na całym świecie. Wystąpienie rozpocznie się od przedstawienia różnych metod prawnej identyfikacji płci, począwszy od tradycyjnych podejść opartych na biologii, a skończywszy na nowoczesnych, które uwzględniają tożsamość płciową. Zostaną omówione, jak różne systemy prawne na świecie podchodzą do tego tematu i jakie są tego konsekwencje dla osób, które te systemy dotyczą. Następnie zostaną omówione prawa związane z identyfikacją płci. Przybliżone zostaną prawa człowieka, takie jak prawo do prywatności, godności i wolności od dyskryminacji, a także jak te prawa są interpretowane i stosowane w kontekście identyfikacji płci. Na koniec wystąpienia skupione zostaną uwagi na przyszłości prawnej identyfikacji płci, zwracając uwagę na rozwijające się trendy i wyzwania, w tym kwestie związane z uznaniem niebinarnych tożsamości płciowych i wpływem technologii na prawne ustalanie płci. Celem wystąpienia jest przyczynienie się do rozwijającej się dyskusji na temat prawnej identyfikacji płci, podkreślając potrzebę podejścia, które szanuje prawa jednostek i uwzględnia złożoność tematu.

W trakcie wykładu zostaną przedstawione informacje na temat prewencji tortur w Polsce, w szczególności na temat Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT), Podkomitetu do Spraw Prewencji (SPT) oraz Europejskiego Komitetu  do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT). Omówione zostaną także zidentyfikowane przez KMPT przypadki tortur w Polsce w komisariatach Policji oraz jednostkach penitencjarnych, w oparciu o prawomocne wyroki sądowe oraz raporty Mechanizmu Prewencji Tortur.

Prezentacja wyników badań realizowanego doktoratu wdrożeniowego we współpracy z Tramwajami Warszawskimi. Porównanie uwagi wzrokowej motorniczych ekspertów i nowicjuszy (tzw. eye-tracking).

Zmęczenie, stres, przeciążenie, wypalenie – to problemy, z którymi borykają się pracownicy i pracowniczki zawodów pomocowych, w tym personel medyczny. Ich znaczenie uwydatniła sytuacja pandemii, kiedy jasne stało się, że aby pomagać, sami pomagający potrzebują dostępu do profesjonalnego wsparcia. Dotarcie z szybką, szeroko zakrojoną pomocą psychologiczną stanowi poważne wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia psychicznego. Potrzeba rzetelnych narzędzi, po które będzie można sięgać w dowolnym czasie, także w domowych warunkach. Rozwiązaniem mogą być nowoczesne programy wsparcia psychologicznego wykorzystujące rozwiązania cyfrowe (digital mental health). Podczas wykładu zarysowany zostanie kontekst rozwiązań technologicznych i narzędzi cyfrowych w interwencjach psychologicznych, na przykładzie programu Med-Stres SOS skierowanego do medyków w pandemii. 

Dyskusja odbędzie się z udziałem prelegentów i prelegentek prezentujących nowe technologie wykorzystywane do badań psychologicznych oraz wspomagające terapię.

Dyskusja będzie poświęcona nowym trendom i doświadczeniom projektowania w wymiarze społecznym. Omówione zostaną przykłady projektów z zakresu „public policy design”, „future social design” oraz „legal design”, które realizowano w Uniwersytecie SWPS dla partnerów społecznych i biznesowych. 

Kto z was miał okazję zobaczyć, jak zbudowana jest sonda kosmiczna? Podczas tegorocznego Festiwalu Nauki będziecie mogli obejrzeć modele takich sond wykonanych przez członków Koła Naukowego Geofizyki UW – sondy Insight, która przeprowadziła badania na powierzchni Marsa oraz sondy Europa Lander, którą NASA planuje wysłać na jeden z księżyców Jowisza, Europę, w celu m.in. pobrania i analizy próbek geologicznych pod kątem występowania organizmów żywych.  

W ramach spotkania uczestnicy odwiedzą trzy laboratoria Zakładu Fizyki Atmosfery Wydziału Fizyki UW. W Laboratorium Mechaniki Płynów   (https://www.igf.fuw.edu.pl/pl/laboratories/laboratorium-mechaniki-plynow/) będą mieli okazję zobaczyć, jak działa tunel aerodynamiczny i ultraszybki termometr do pomiarów z pokładu samolotu. Zapoznają się także z dynamiką atmosfery na obrotowym stole, zobaczą jak powstają kropelki chmurowe i mieszanie chmury z otoczeniem.

W ramach wizyty w Laboratorium Transferu Radiacyjnego (https://www.igf.fuw.edu.pl/pl/laboratories/laboratorium-transferu-radiac...) uczestnicy zapoznają się z działaniem takich urządzeń, jak radiometry i fotometry. Dowiedzą się, ile energii dociera ze Słońca, jak mierzymy efekt cieplarniany oraz jak wykorzystujemy drony do pomiarów atmosferycznych. Zobaczą, jak wykonuje się pomiary zdalne i in-situ aerozoli atmosferycznych.

W Laboratorium Pomiarów Zdalnych (https://www.igf.fuw.edu.pl/pl/laboratories/laboratorium-pomiarow-zdalnych/) zapoznają się z następującymi zagadnieniami:

1. LIDAR atmosferyczny- co i jak możemy nim zmierzyć?

2. Radiometr mikrofalowy: ile wody jest nad nami?

3. Sieci pomiarowe: dlaczego jesteśmy ważnym węzłem atmosferycznych pomiarów w Europie? 

Zapraszamy na wykład prowadzony przez dziekanów Wydziału Fizyki UW. Tym razem zabierzemy Was w fascynujący świat dźwięków. Wyjaśnimy, co łączy dźwięki wydobywające się spod klawiszy wirtuoza z drgającym wahadłem.Opowiemy jak powstaje i jak rozchodzi się dźwięk w różnych środowiskach, jak można go wykrywać. Liczymy na pozytywne wibracje! 

Celem wykładu jest przedstawienie najnowszej wiedzy na temat bilansu energetycznego nad Polską w ostatnich 4 dekadach. Okres ten charakteryzuje się bardzo szybkim podnoszeniem temperatury powietrza sięgającym 0,5 stopnia na dekadę i co jest związane ze zmianami w bilansie energetycznym. Główne zmiany wynikają z rosnącej koncentracji gazów cieplarnianych, ale również z bardzo szybkiego obniżania się stopnia zmętnienia atmosfery, wynikającego z redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza.  Wykład będzie ilustrowany wynikami pomiarów oraz symulacji numerycznych, które pozwolą określić jakie czynniki i w jakim zakresie odpowiada za zmiany energetyczne nad Polską.

Wyjazd do astronomicznej stacji obserwacyjnej w Ostrowiku pod Warszawą. Na miejscu będzie można wziąć udział w wycieczce po Układzie Słonecznym, zobaczyć teleskop, posłuchać popularyzujących wykładów na tematy astronomiczne . Następnie planowane są pokazy nieba i ognisko.

Mózg może się przydać do wielu rzeczy – koordynacji ruchów, spostrzegania zagrożeń, uczenia się i zapamiętywania ważnych informacji o otoczeniu itp. Przydaje się także do myślenia. Powstają więc pytania, jak w toku ewolucji mózg nauczył się myśleć, jak jego budowa mu w tym pomaga, w jakie umiejętności mózg jest wyposażony niemal od razu po urodzeniu się człowieka? Ale czy w ogóle wiemy jak mózg myśli? Jak procesy biofizyczne zachodzące w neuronach przekładają się na myśli w rodzaju „Wiem, że 2+2=4, ale mój kolega tego nie wie. Jeżeli więc schował dwa cukierki w szufladzie a [potem dołożył jeszcze dwa, a ja mu jeden zabiorę, to on tego nie zauważy”, albo że dwie kropki, cyfra „2” i napisane lub wypowiedziane słowo „dwa” znaczą to samo? Jak można zbadać myślący mózg?

Wychodząc od przykładów kilku najważniejszych dla na co dzień obszarów naszych myśli, takich jak tworzenie map umysłowych swojego otoczenia i orientowanie się w przestrzeni, podstawowe umiejętności matematyczne, czy najbardziej złożona – domyślanie się ukrytych myśli i emocji innych ludzi i przewidywanie na tej podstawie ich zachowania – pokażemy jak badania eksperymentalne nad zachowaniem zwierząt, sposobem działania ludzi, czy budowa inteligentnych robotów i zbiegają się z badaniami aktywności mózgu metodami neuroobrazowymi.

Poprzez gry i zabawy edukacyjne przygotowane przez doświadczony zespół żywieniowców przedstawimy najważniejsze zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży. W tym roku, szczególną uwagę skupimy na składnikach odżywczych istotnych dla dzieci i młodzieży do prawidłowego rozwoju mózgu, a także polepszenia ich koncentracji w nauce i zabawie.

Impreza przeznaczona dla dzieci w wieku 4-15 lat.

Dzieci dowiedzą się o ”dobrych” i „złych” mikrobach w żywności, o ich wpływie na zdrowie małego człowieka. Poznają produkty, w których mogą je spotkać. Zobaczą bakterie pod mikroskopem i na zdjęciach. Będą też rozwiązywać tematyczne konkursy i krzyżówki.

Impreza przeznaczona dla dzieci (od 5 lat), a także młodzieży i osób dorosłych.

Fizycy cząstek elementarnych próbują znaleźć odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące budowy Wszechświata: jakie są podstawowe składniki materii, jakie prawa rządzą ich oddziaływaniami. Świat cząstek elementarnych opisywany jest obecnie przez teorię zwaną Modelem Standardowym. Model ten zawiera klasyfikację cząstek elementarnych – najmniejszych, niepodzielnych cegiełek, z których składają się inne cząstki, atomy i wszystkie rzeczy we Wszechświecie. Podstawowymi składnikami materii są fermiony: kwarki i leptony. Z kwarków zbudowane są na przykład nukleony, a więc proton i neutron, które znajdziemy w jądrach atomowych. Przykładem leptonu jest natomiast elektron, który krąży na orbicie wokół takiego jądra. Model Standardowy opisuje trzy spośród czterech znanych nam oddziaływań: oddziaływania elektromagnetyczne, słabe i silne. Oddziaływania pomiędzy cząstkami elementarnymi przenoszone są przez bozony – przykładem może być tu foton, który jest nośnikiem oddziaływań elektromagnetycznych. Doświadczenia w fizyce cząstek elementarnych prowadzone są przy użyciu akceleratorów, w których cząstki przyspieszane są do bardzo wysokich energii i poruszają się z prędkościami bliskimi prędkości światła. Poprzez zderzanie ze sobą tak szybko poruszających się cząstek możliwe jest badanie struktury wewnętrznej materii, a nawet wytworzenie nowych nieznanych dotąd cząstek. W trakcie wykładu opowiem o eksperymentach prowadzonych przy akceleratorach wysokich energii, w szczególności o badaniach przy Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC) znajdującym się ośrodku CERN pod Genewą. W olbrzymich układach eksperymentalnych, zbudowanych przy LHC, bada się głównie zderzenia rozpędzonych protonów, ale nie tylko. Opowiem również o badaniach, w których w akceleratorze przyspiesza, a następnie zderza się ze sobą, nie protony, a jądra atomowe. Możliwe jest wtedy wytworzenie warunków jakie istniały w pierwszych ułamkach sekundy po Wielkim Wybuchu.  Oczekuje się, że w takich warunkach, na krótką chwilę, powinien powstawać nowy stan materii, zwany plazmą kwarkowo-gluonową. Jest to szczególny rodzaj materii jądrowej, która jest bardzo gorąca i gęsta.  Składniki plazmy kwarkowo-gluonowej niosą specyficzny ładunek, określany mianem koloru, który odpowiada za występowanie oddziaływań silnych. Oddziaływania te powodują,  że składników plazmy nie da się wydzielić by zaobserwować je eksperymentalnie - w eksperymentach możemy natomiast wytworzyć i badać charakterystyki tej „kolorowej” materii.

Zilustrowane przykładami omówienie wykorzystywania materiałów nadprzewodzących w dalszym rozwoju akceleratorów, podstawowego obecnie narzędzia w zakresie energetycznych badań jądrowych. Postęp ten wymaga konstrukcji coraz silniejszych dipolowych elektromagnesów prowadzących zjonizowaną wiązkę po zadanym torze oraz kwadrupolowych elektromagnesów powodujących ściskanie wiązki do odpowiednich kształtów i rozmiarów. Tu pojawia celowość stosowania elektromagnesów z uzwojeniami nadprzewodnikowymi, o znacznie mniejszych od konwencjonalnych elektromagnesów rozmiarach, a więc i konsumpcji energii, jednocześnie wytwarzających bardzo silne pola magnetyczne. Idea wykorzystania elektromagnesów nadprzewodnikowych w konstrukcjach akceleratorów została zweryfikowana i zastosowana w olbrzymiej skali w linii elektromagnesów nadprzewodnikowych o długości 27 km w CERN-ie, w Wielkim Zderzaczu Hadronów. Akceleratory do badań naukowych oparte na elektromagnesach nadprzewodnikowych zostały już skonstruowane w szeregu laboratoriów, natomiast obecnie wiodącą konstrukcją tego typu z zakresu wykorzystania w energetyce jest projekt ITER, International Thermonuclear Experimental Reactor, budowany w Cadarache, w ramach współpracy międzynarodowej, którego pierwszy zapłon powinien mieć miejsce w 2025 r. O skali tej inwestycji świadczy, że  jest to drugi po międzynarodowej stacji kosmicznej światowy program badawczy z budżetem rzędu 10 miliardów euro. W Polsce materiały nadprzewodzące wykorzystane będą w projekcie PolFEL, w przyspieszających wnękach rezonansowych polskiego lasera na swobodnych elektronach. Zastosowanie elektromagnesów nadprzewodnikowych umożliwia uzyskanie indukcji magnetycznej rzędu kilku tesli przy zredukowanej objętości urządzenia, co wynika ze znacznie większej wartości natężenia prądu, jaki może płynąć przez przewód nadprzewodnikowy. Ale jednocześnie pojawia się wówczas konieczność chłodzenia delikatnych materiałów nadprzewodnikowych, a także uwzględnienia generacji specyficznych dla nadprzewodników strat mocy, szczególnie ważnych w warunkach kriogenicznych i warunkach stabilności, zabezpieczających przed wystąpieniem niekontrolowanej utraty nadprzewodnictwa – quenchu oraz wpływu promieniowania jonizującego na uzwojenia nadprzewodnikowe. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera postęp w rozwoju nadprzewodników wysokotemperaturowych, chłodzonych już nie kosztownym ciekłym helem, a ciekłym azotem lub nawet krio-chłodziarkami.

Wszyscy doskonale wiemy, że aby nie przytyć należy mniej jeść i więcej się ruszać. A jednak od ponad 40 lat na całym świecie obserwujemy systematyczny wzrost procentowy ludzi z nadwagą i otyłością. Ponad 60% dorosłych Polaków ma nadmierną masę ciała. Być może jednak nasza wiedza jest niepełna? Na wykładzie przyjrzymy się jak wygląda proces „nabywania lub pozbywania się” tkanki tłuszczowej z punktu widzenia współczesnej biochemii i fizjologii. Dowiemy się także dlaczego to CO jemy jest równie ważne jak to ILE jemy i dlaczego różne pokarmy zawierające tę samą liczbę kalorii są metabolizowane w zupełnie różny sposób, z różnym skutkiem dla naszego zdrowia i naszej masy ciała.

W roku 1959 wybitny holenderski informatyk Edsger W. Dijkstra zaproponował sposób wyznaczania najkrótszej trasy przejazdu pomiędzy wybranymi miastami w Holandii. Choć w zamyśle Dijkstry było  wykazanie możliwości zastosowań komputerów w innych obszarach niż obliczenia numeryczne, to okazało się, że wraz z rozwojem komputerów jego algorytm przyczynił się do rozwoju dziedziny informatyki zwanej algorytmiką, jak też stał się podstawą powszechnie dostępnej nawigacji internetowej, bez której trudno sobie wyobrazić współczesne podróże. Na wykładzie w przystępny sposób przedstawimy oryginalny algorytm Dijkstry, jego historię i zastosowania.

Weźmy mapę Polski i połóżmy ją na ziemi, dbając o to, żeby nie wystawała poza granice kraju. Wtedy pewien punkt Polski i odpowiadający mu punkt na mapie leżą w tym samym miejscu!

Opisana sytuacja to ilustracja do twierdzenia Banacha o przekształceniu zwężającym, czyli takim, które zbliża do siebie punkty. Zgodnie z tym twierdzeniem przekształcenie zwężające musi mieć punkt stały - taki, który przez to przekształcenie nie jest ruszany z miejsca. Dlaczego? Jak go znaleźć? Czy takich punktów może być kilka? Do czego taki punkt może się przydać? O tym wszystkim opowiem na wykładzie.

Program współbieżny to program złożony z wielu wykonujących się jednocześnie procesów. Najczęściej współpracują one ze sobą w celu rozwiązania pewnego problemu lub wykonania pewnej pracy. Współpraca ta często wymaga jednak wymiany informacji, np. wyników częściowych obliczonych przez poszczególne procesy. Takie wyniki częściowe mogą być na przykład zapisywane w zmiennych. Okazuje się jednak, że zmiana wartości zmiennej, nie może być wykonywana współbieżne i wymaga umiejętnej synchronizacji procesów. Na przykładzie prostych programów zobaczymy, dlaczego taka synchronizacja jest niezbędna i do jakich subtelnych błędów może prowadzić jej brak. Przekonamy się też, jak bardzo nieintuicyjna jest analiza programu współbieżnego. Na koniec zobaczymy, że wykonanie na współczesnym procesorze poprawnie zsynchronizowanego programu współbieżnego może nas mocno zaskoczyć!