Instytut Nauk Prawnych PAN

Typ Tytułsortuj malejąco Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Mam prawo wiedzieć. Moje prawo do informacji publicznej

Prawo do informacji publicznej jest jednym z ważnych praw obowatelskich, umożliwia bowiem obywatelom poznanie stanu spraw publicznych i podejmowanie decyzji na podstawie dogłębnej wiedzy. W trakcie spotkania przedstawione zostanie prawo dostępu - jego zakres oraz środki ochrony.

prawo
  • wt., 2015-09-22 15:30
Spotkanie festiwalowe Media a przestępczość

Media są podstawowym źródłem, z którego Polacy czerpią wiedzę na temat przestępczości (70% społeczeństwa uzyskuje ją z telewizji, 15% z prasy, a ponad 7% z radia) oraz wymiaru sprawiedliwości. Niewątpliwie środki masowego przekazu bardzo chętnie informują o przestępczości. Przede wszystkim dlatego, że jest to temat atrakcyjny dla odbiorców, emocjonujący, nierzadko sensacyjny i poruszenie go w łatwy sposób przyciąga uwagę czytelników, widzów czy słuchaczy. Badacze twierdzą, że ludzie reagują pozytywnie na wiadomości o czynach zabronionych. Pozwala im to na wzmocnienie we własnych oczach swojego pozytywnego wizerunku przez opozycję do osoby, która łamie zasady współżycia społecznego.

Obraz przestępczości, który ukazują środki masowego przekazu jest zniekształcony i nigdy nie oddaje rzeczywistości. Media informują o pewnych zdarzeniach w sposób wybiórczy lub je nadmiernie nagłaśniają. Sygnalizują fakt popełnienia czynu karalnego, ale znacznie rzadziej (częściej w przypadku bardzo poważnych przestępstw) informują o dalszym postępowaniu czy wyroku sądu. Dziennikarze operują technikami, pozwalającymi przedstawić informację w taki sposób, żeby przyciągnęła uwagę słuchaczy, telewidzów i czytelników.

W wiadomościach dotyczących przestępczości obserwuje się zjawiska przeinformowania i niedoinformowania. Przeinformowanie ma miejsce wtedy, gdy jedno szokujące zdarzenie uruchamia całą lawinę informacji na podobny temat. Przeinformowanie może także kreować tzw. „fale przestępczości”. Pewien temat staje się „modny” w mediach i stale powraca. Wzrost doniesień na temat np. przestępczości nieletnich czy kobiet może powodować wzrost przekonania o „zalewie przestępczości” danego rodzaju, co nie musi być zgodne z prawdą. Niedoinformowanie polega natomiast na zaprzestaniu przekazywania przez media informacji na temat przestępczości lub niektórych ich rodzajów. Może to być świadome postępowanie (jak to miało np. miejsce w czasach komunistycznych) albo wynikać z faktu, że w danej chwili prym wiodą wiadomości dotyczące innego, bardziej atrakcyjnego tematu, bądź że pewne typy przestępczości są rzadko relacjonowane, bo nie wzbudzają żadnych emocji u odbiorców (np. drobne kradzieże sklepowe czy trudne przestępstwa gospodarcze, których istotę niełatwo jest zrozumieć czytelnikowi nastawionemu na bardzo prosty przekaz).

Nic więc dziwnego, że obraz przestępczości pokazywany w mass mediach odbiega istotnie od statystycznego obrazu zjawiska. Wpływa to także na świadomość Polaków co do obrazu przestępczości.

prawo
  • pon., 2015-09-21 18:00
Spotkanie festiwalowe Po co nam mediacja?

Mediacja, czyli poszukiwanie sposobu rozwiązywania sytuacji konfliktowych czy problemowych przy pomoc neutralnego i bezstronnego mediatora, może być stosowana w bardzo różnych sytuacjach. Dotyczy to w szczególności reagowania na problemy wynikające z przestępstwa, także gdy sprawcą jest nieletni, czyli najogólniej, w myśl obowiązującej ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, osoba, która nie ukończyła w chwili czynu 17 lat.

Pierwsze programy mediacji powstały w połowie lat siedemdziesiątych w Kanadzie, a w latach osiemdziesiątych zaczęły być stosowane w Europie. Ich pozytywne efekty sprawiły, że ich stosowanie zaczęło być – i jest do chwili obecnej - wskazywane w większości zaleceń i standardów międzynarodowych dotyczących postępowania z nieletnimi, jako efektywny środek wychowawczego oddziaływania, alternatywny dla tradycyjnych sposobów reagowania na ich czyny. Mediacja uczy brania odpowiedzialności za skutki nieakceptowanych zachowań i jednocześnie pozwala uwzględnić interesy osób nimi pokrzywdzonych. W Polsce pierwszy eksperymentalny program mediacji między nieletnim sprawcą i osobą przez niego pokrzywdzoną przeprowadzono w latach 1996-1999 w ośmiu miastach.

Choć możliwość skierowania sprawy nieletniego do mediacji wprowadzono do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich kilkanaście lat temu, bo w 2000 r, nie jest ona dobrze znana ani często stosowana (przeciętnie tylko w około 300 sprawach rocznie). Budzi to zdziwienie wobec faktu, że mediacja przynosi pozytywne efekty, jak wysoki odsetek zawieranych i wykonywanych ugód (ponad 80%, a w 2009 nawet 87,4%) oraz z kolei niski odsetek powrotności do przestępstwa nieletnich, którzy wzięli w niej udział. Wykazały to przeprowadzone w Polsce kilkanaście lat temu badania ewaluacyjne wspomnianego eksperymentalnego programu mediacji. W okresie do 2 i pół roku ponownie stanęło przed sądem tylko 14,4% nieletnich, zaś po dziesięciu latach sprawdzono, że 2/3 z byłych uczestników mediacji nie popełniło żadnego przestępstwa, a w przypadku pozostałych były to najczęściej pojedyncze i drobne czyny. Warto podkreślić, że z przebiegu i wyniku mediacji zadowolona była zdecydowana większość uczestników - 90% pokrzywdzonych i 95% nieletnich, a także to, że mediację doceniają sędziowie rodzinni, którzy zdecydowali się po nią sięgnąć.

Celem warsztatów jest zapoznanie młodych ludzi z korzyściami, jakie może jej dać mediacja (jak możliwość wpływu na własną sprawę i wypracowanie jak najbardziej satysfakcjonującego rozwiązania, przekazanie odczuć, wyrażenie emocji, zadanie pytań aby wyjaśnić przyczyny i skutki), nie tylko, gdyby mieli by znaleźć się w roli sprawcy czy ofiary przestępstwa, ale również w rozwiązywaniu konfliktowych sytuacji. Zostaną przedstawione zasady mediacji, jej przebieg oraz to, jak i kiedy można skorzystać z przysługującego każdemu nieletniemu oraz pokrzywdzonemu prawa do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do mediacji. W toku warsztatów uczestnicy w kilkuosobowych grupach będą mieli możliwość wczucia się w rolę jednej ze stron lub mediatora i spróbować wypracować korzystną w każdym konkretnym przypadku ugodę.

prawo
  • wt., 2015-09-22 10:00
Spotkanie festiwalowe Wiarygodność zeznań świadków

Przesłuchanie świadków jest bardzo ważnym etapem procesu sądowego, jak również istotnym elementem postępowania dowodowego, w którym czynniki psychologiczne odgrywają ważną rolę. Nie możemy jednak mówić o niezawodności i pełnej wiarygodności tego rodzaju dowodu. Obawa przed kłamstwem stanowi nieodłączny element towarzyszący praktykom wymiaru sprawiedliwości. Czy jednak wiarygodność zeznań świadków może być podważona jedynie przez chęć czy próbę kłamstwa?

Zeznania świadków formowane są w czterech fazach: spostrzegania, zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania. Każdy człowiek, znajdując się na miejscu zdarzenia (wypadku, przestępstwa itp.), zapamiętuje dwa rodzaje informacji, tj. oryginalne dane o zdarzeniu oraz informacje niezwiązane ze zdarzeniem, pojawiające się bezpośrednio po nim. Z upływem czasu ww. rodzaje informacji ulegają wymieszaniu w sposób uniemożliwiający jasną i precyzyjną identyfikację źródła pochodzenia konkretnych szczegółów. Poza czynnikami obiektywnymi (warunki i czas obserwacji; upływ czasu od spostrzegania do odtwarzania) oraz subiektywnymi (wiek; płeć; uwaga; motywacja; stan emocjonalny; stereotypy itp.) mogącymi wpływać na zniekształcenia zeznań świadków, znaczącą rolę odgrywa także technika przesłuchania, albowiem pytania naprowadzające mogą same przez się aktywizować pamięć świadka przy jednoczesnym podważeniu zaufania do niego oraz do wiarygodności składanych przez niego zeznań. Dodatkowo zniekształcenia zapamiętanych faktów u naocznego świadka mogą nastąpić w wyniku rozmów świadka z innymi obserwatorami zdarzenia lub uczestnikami rozprawy sądowej. Na uwadze należy mieć również fakt, iż świadek zdarzenia może rekonstruować jego przebieg poprzez uzupełnianie luk pamięciowych, np. innymi wspomnieniami czy też wyobrażeniami.

Celem organizowanych zajęć interaktywnych jest uświadomienie, jak trudny dowód stanowią zeznania świadków, a także – jak łatwo zebrane przez nas informacje mogą ulec zniekształceniu, co podważa ich wiarygodność na etapie odtwarzania.

Warsztaty zostaną przeprowadzone w warunkach normalnych, pozbawionych silnych emocji, stresu, rozproszenia uwagi towarzyszącego pobytowi na miejscu zdarzenia czy dążenia do zapewnienia sobie bezpieczeństwa. Niemniej jednak uczestnicy będą mieli okazję sprawdzenia zdolności postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania poszczególnych sytuacji z miejsca zdarzenia.

prawo
  • pon., 2015-09-21 09:00