Wiarygodność zeznań świadków
Przesłuchanie świadków jest bardzo ważnym etapem procesu sądowego, jak również istotnym elementem postępowania dowodowego, w którym czynniki psychologiczne odgrywają ważną rolę. Nie możemy jednak mówić o niezawodności i pełnej wiarygodności tego rodzaju dowodu. Obawa przed kłamstwem stanowi nieodłączny element towarzyszący praktykom wymiaru sprawiedliwości. Czy jednak wiarygodność zeznań świadków może być podważona jedynie przez chęć czy próbę kłamstwa?
Zeznania świadków formowane są w czterech fazach: spostrzegania, zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania. Każdy człowiek, znajdując się na miejscu zdarzenia (wypadku, przestępstwa itp.), zapamiętuje dwa rodzaje informacji, tj. oryginalne dane o zdarzeniu oraz informacje niezwiązane ze zdarzeniem, pojawiające się bezpośrednio po nim. Z upływem czasu ww. rodzaje informacji ulegają wymieszaniu w sposób uniemożliwiający jasną i precyzyjną identyfikację źródła pochodzenia konkretnych szczegółów. Poza czynnikami obiektywnymi (warunki i czas obserwacji; upływ czasu od spostrzegania do odtwarzania) oraz subiektywnymi (wiek; płeć; uwaga; motywacja; stan emocjonalny; stereotypy itp.) mogącymi wpływać na zniekształcenia zeznań świadków, znaczącą rolę odgrywa także technika przesłuchania, albowiem pytania naprowadzające mogą same przez się aktywizować pamięć świadka przy jednoczesnym podważeniu zaufania do niego oraz do wiarygodności składanych przez niego zeznań. Dodatkowo zniekształcenia zapamiętanych faktów u naocznego świadka mogą nastąpić w wyniku rozmów świadka z innymi obserwatorami zdarzenia lub uczestnikami rozprawy sądowej. Na uwadze należy mieć również fakt, iż świadek zdarzenia może rekonstruować jego przebieg poprzez uzupełnianie luk pamięciowych, np. innymi wspomnieniami czy też wyobrażeniami.
Celem organizowanych zajęć interaktywnych jest uświadomienie, jak trudny dowód stanowią zeznania świadków, a także – jak łatwo zebrane przez nas informacje mogą ulec zniekształceniu, co podważa ich wiarygodność na etapie odtwarzania.
Warsztaty zostaną przeprowadzone w warunkach normalnych, pozbawionych silnych emocji, stresu, rozproszenia uwagi towarzyszącego pobytowi na miejscu zdarzenia czy dążenia do zapewnienia sobie bezpieczeństwa. Niemniej jednak uczestnicy będą mieli okazję sprawdzenia zdolności postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania poszczególnych sytuacji z miejsca zdarzenia.