Wydział Chemii UW
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Spotkanie festiwalowe | Fascynujące nanowęgle: grafen, nanorurki, fulereny... |
Wykład obejmie krótki wstęp do nanotechnologii (historia, przykłady zastosowań nanomateriałów), zaś jego zasadniczą treść stanowi historia odkrycia, otrzymywanie, charakterystyka fizykochemiczna oraz aktualne i perspektywiczne zastosowania technologiczne nowych odmian alotropowych - nanostruktur węglowych. Pierwszymi z nich były odkryte w 1985, zaś otrzymane w 1990 fulereny. W 1991 roku odkryto wielościenne, zaś rok później jednościenne nanorurki węglowe – które dziś znajdują coraz szersze zastosowania na większa skalę, przykładowo w ogniwach litowych i smartfonach. W 2006 roku wyizolowano zaś grafen – pojedynczą warstwę grafitową, której przypisuje się jeszcze bardziej przełomowa przyszłość, niż nanorurkom węglowym. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Na straży trawienia – wysiłki enzymów |
Pozyskiwanie składników odżywczych ze spożywanego jedzenia jest niewdzięczną rolą enzymów, małych biokatalizatorów, które utrzymują i kontrolują prawidłową pracę organizmu. Pełnią wiele funkcji, a jedną z nich jest proces trawienia czyli wydobycie cennych minerałów i witamin ze spożywanych posiłków. Proces odzyskiwania substancji odżywczych polega na rozbiciu cząsteczek pokarmu na prostsze, przyswajalne przez organizm związki. Do kluczowych enzymów trawiennych zaliczamy amylazy czyli klasę enzymów odpowiadających za trawienie węglowodanów. Rolą uczniów na warsztatach będzie zapoznanie się z działaniem enzymów i ich rolą w procesie trawienia. Modelowym przykładem będzie amylaza ślinowa pozyskana ze śliny uczniów. Jej aktywność zostanie doświadczalnie zbadana na przykładzie trawienia skrobi. Ponadto, uczniowie zapoznają się z ochronną rolą katalazy w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Enzym ten kontroluje poziom nadtlenku wodoru w tkankach, a w przypadku jego nadmiaru rozkłada do na wodę i tlen. Efekt działania katalazy poznamy wykonując doświadczenia z wodą utlenioną i wybranym materiałem biologicznym tj. wątrobą drobiową, jabłkiem, ziemniakiem. Dodatkowo uczniowie sprawdzą, jaki wpływ na działanie enzymów mają warunki reakcji, m.in. temperatura, stężone roztwory kwasów i zasad. Po warsztatach uczniowie będą swobodnie wypowiadać się na temat budowy i roli enzymów w procesach biologicznych. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Nanosrebro - fakty i mity |
Nanosrebro, czyli srebro rozdrobnione do rozmiarów nanometrycznych (10-9 m) stało się w ostatnich latach jednym z najintensywniej badanych materiałów. Posiada unikalne właściwości optyczne, katalityczne i biologiczne, często inne niż srebro w skali makro. Jest obecnie najlepiej sprzedającym się produktem nanotechnologii. W środkach masowego przekazu, czy w opisach produktów zawierających nanosrebro możemy znaleźć wiele informacji o niezwykłych właściwościach tego materiału. Które z nich są prawdziwe, a które stanowią tylko chwyt reklamowy? W trakcie wykładu słuszność niektórych z nich, tych najczęściej się pojawiających, poddana zostanie weryfikacji w oparciu o najnowsze wyniki badań naukowych. Omówione zostaną najważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne nanosrebra, najczęściej stosowane metody jego wytwarzania, proponowane w literaturze mechanizmy działania bakteriobójczego oraz najnowsze doniesienia dotyczące toksyczności tego wyjątkowego nanomateriału. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Polimery przewodzące: Czy plastik może przewodzić prąd? |
Większość tworzyw sztucznych jakie spotykamy w życiu codziennym jest dobrymi izolatorami, to znaczy nie przewodzi prądu elektrycznego. Z kolei metale, które przewodzą bardzo dobrze, nie posiadają wielu zalet tworzyw sztucznych, np. są ciężkie i nieprzezroczyste oraz często ulegają korozji. Czy istnieją materiały sztuczne, które mogą być wykorzystane jako przewodniki w urządzeniach elektronicznych takich jak komputery, telewizory i telefony komórkowe? Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas wykładu dotyczącego polimerów przewodzących. Polimery te, to stosunkowo nowe materiały, za których odkrycie w roku 2000 przyznano nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. W trakcie wykładu omówione zostaną właściwości optyczne, elektryczne i mechaniczne polimerów przewodzących, metody ich otrzymywania oraz przykłady zastosowań w życiu codziennym. Poruszone zostaną też zagadnienia wytwarzania polimerów przewodzących w formie nanostruktur, czyli obiektów o rozmiarach rzędu pojedynczych nanometrów, takich jak nanorurki i nanocząstki. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Przygoda z chemią |
Impreza obejmie pokazy kilkudziesięciu doświadczeń, wśród których znajdą się eksperymenty pirotechniczne, np. wulkan chemiczny, fajerwerki zapalane lodem, flary, grzyb atomowy oraz chemiluminescencyjne, np. zorza polarna, spirala światła, tlen singletowy, chemiczne latarki, a także oscylacyjne, np. bijące serce rtęciowe czy fale chemiczne. Goście będą mogli także aktywnie uczestniczyć w eksperymentowaniu w jednej z sal laboratoryjnych, „sadząc” ogród chemiczny, czyszcząc przedmioty wykonane ze srebra, ugniatając płyn nienewtonowski, pisząc prądem, syntetyzując niezwykłą superlepką ciecz, zanurzając róże w ciekłym azocie, produkując chemiczną oranżadę, zmieniając barwę kwiatów kobaltowych, wykorzystując ziemniak do produkcji tlenu, montując ogniwa z ogórków i cytryn, przeprowadzając chromatografię, czy pisząc i odczytując listy z wykorzystaniem atramentu sympatycznego. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Spektroskopia molekularna jako doskonała metoda badań mikro- i makrokosmosu |
Spektroskopia molekularna wykorzystuje oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią, co można obserwować w skali kosmicznej i laboratoryjnej. W najprostszym przypadku widzimy światło gwiazd dochodzące do nas z odległej przestrzeni, a jego analiza spektralna pozwala na badanie składu substancji emitującej to światło. Na tej podstawie wiemy, jakie pierwiastki i związki chemiczne są w gorących obiektach odległych od nas nawet o miliony lat świetlnych. Podobne doświadczenia możemy na mikroskopijną skalę przeprowadzić w laboratorium, jeśli chcemy poznać skład chemiczny nieznanego nam stopu lub innej próbki materiału. Promieniowanie elektromagnetyczne ma jednak znaczenie większy zakres niż rejestrowane naszym wzrokiem światło. Ten zakres obejmuje fale radiowe, mikrofale, podczerwień, część widzialną, ultrafiolet, promieniowanie rentgenowskie i wysokoenergetyczne promieniowanie gamma. Praktycznie każdy obszar tego promieniowania dostarcza nam bardzo ciekawych informacji o budowie materii. Także dosłownie każdy obszar promieniowania elektromagnetycznego jest wykorzystywany w spektroskopii molekularnej i to niezależnie od wielkości badanych obiektów. Fale radiowe służą więc do obserwacji kosmosu w radioastronomii, ale z powodzeniem są również wykorzystywane w laboratorium jako niezbędny element radiospektroskopii. Rejestrujemy również promieniowanie rentgenowskie od kwazarów, a w laboratorium używamy promieni X w badaniach struktury kryształów. Spojrzenie na zastosowanie spektroskopii molekularnej w badaniach naukowych z różnych dziedzin daje nam wyobrażenie o jednolitej budowie Wszechświata. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Stare baterie na nowo |
W czasie wykładu omówione zostaną sposoby magazynowania energii ze szczególnym uwzględnieniem baterii i akumulatorów wraz z opisem ich działania. Przedstawione zostaną główne rodzaje i najnowsze rozwiązania obecnie stosowanych akumulatorów w przemyśle motoryzacyjnym. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Szkiełko i oko, czyli to i owo o mikroskopach |
Metody mikroskopowe są jednym z najważniejszych narzędzi badawczych, jakimi posługują się naukowcy wielu dziedzin, począwszy od biologii i medycyny, aż po fizykę, chemię i geologię. O miejscu tych metod we współczesnej nauce świadczy choćby przyznanie w 2014 roku nagrody Nobla za opracowanie nowych metod mikroskopii optycznej przekraczającej limit dyfrakcyjny światła. Podczas wykładu poruszone zostaną zagadnienia wykorzystania współczesnych technik mikroskopowych w badaniach naukowych, ale również w przemyśle, diagnostyce medycznej i kryminalistyce . W pierwszej części przedstawiona zostanie historia metod mikroskopowych poczynając od konstrukcji Janssenów i Leeuwenhoeka, poprzez pierwsze mikroskopy elektronowe, aż po urządzenia współczesne. Następnie omówione zostaną zasady działania oraz wady i zalety poszczególnych metod. Obejmą one kolejno mikroskopy optyczne (w tym fluorescencyjne), elektronowe (skaningowy, transmisyjny) oraz mikroskopy z sondą skanującą (mikroskopia sił atomowych, mikroskopia tunelowa). Wykład będzie ilustrowany licznymi przykładami, w tym zdjęciami, animacjami oraz klipami wideo. |
chemia |
|
Spotkanie festiwalowe | Żele polimerowe – inteligentne materiały o ciekawych zastosowaniach |
Żel polimerowy można określić jako jedną makromolekułę, która tworzy trójwymiarową sieć wypełnioną rozpuszczalnikiem. Duża zawartość rozpuszczalnika oraz stała konsystencja powodują, że materiał taki łączy w sobie cechy charakterystyczne dla ciał stałych i cieczy. W skali makroskopowej żele zachowują się jak ciało stałe, w którym trójwymiarowa sieć bierze udział w procesach deformacji oraz nadaje żelom kształt. W skali mikroskopowej, żele zachowują się podobnie do cieczy. Właściwości takie jak: pochłanianie dużych ilości wody, posiadanie trójwymiarowej specyficznej sieci nadającej odpowiednie właściwości mechaniczne, odporność termiczna i chemiczna, elastyczność, duża pojemność sorpcyjna, nietoksyczność, często biokompatybilność, biodegradowalność i sorpcja jonów metali ciężkich a także związków organicznych powodują, że żele znajdują szerokie zastosowanie. Żele polimerowe posiadają jeszcze inną ciekawą właściwość: zachodzi w nich objętościowe przejście fazowe. W konsekwencji mogą występować w dwóch postaciach: napęczniałej oraz skurczonej. Przejście żelu z jednej postaci w drugą nazywane jest objętościowym przejściem fazowym. To przejście jest odwracalne i może być wywołane w każdą stronę zmianą jakiegoś czynnika środowiskowego: fizycznego (temperatura, światło, pole magnetyczne i elektryczne) lub chemicznego (pH, stężenie określonych jonów lub cząsteczek). W trakcie zachodzenia przejścia fazowego żelu napęczniałego roztwór jest usuwany ze struktury żelu i w rezultacie powstaje faza skurczona, bogata w polimer. Dzięki swojej czułości na różne czynniki środowiskowe materiały te określa się mianem „inteligentnych”. Ta właściwość żeli polimerowych poszerza możliwości ich zastosowań co w trakcie wykładu będzie szczegółowo omówione. |
chemia |
|