Instytut Fizyki PAN

W czasie zajęć dzieci w wieku 5-10 lat będą mogły stać się prawdziwymi eksperymentatorami. Najpierw opowiemy, co to są ładunki elektryczne i jakie mają własności. Podczas wykonywania doświadczeń fizycznych uczestnicy własnoręcznie naelektryzują różne przedmioty. Porozmawiamy o wyładowaniach elektrycznych, o tym jak powstaje burza. Każde dziecko będzie mogło dotknąć lampy plazmowej i stworzyć swój własny piorun. Dzieci w kilkuosobowych grupkach zbudują ogniwa z cytryn, jabłek i ziemniaków. Ogniwa posłużą do zasilenia diod. Przy okazji dzieci dowiedzą się, co to jest prąd i jak go uzyskujemy. Następnie budując proste układy elektryczne z bateryjkami sprawdzimy, czy każdy materiał przewodzi prąd. Uczestnicy dowiedzą się, co to jest opór elektryczny i czy każdy układ ma opór, oraz czy zawsze w układach elektrycznych wydziela się ciepło (wspomnimy też o nadprzewodnikach).

Dzieci będą mogły poeksperymentować budując własne układy elektryczne.

Na koniec uczestnicy będą mogli zapoznać się z działaniem „pradziadka” silnika elektrycznego (ramka poruszająca się pod wpływem zmian pola elektrycznego i magnetycznego) i dowiedzą się gdzie takie silniki są wykorzystywane.

W trakcie pokazów zobaczymy, że za efekt leczniczy niektórych substancji odpowiadają ich struktury chemiczne, które jednocześnie nadają tym związkom różnorakie własności barwne. Biologiczna aktywność tych substancji zależy bowiem od tych samych struktur, co ich własności optyczne. Natomiast konkretny skutek przejawiający się tym, czy dana biologicznie aktywna substancja jest lekiem, czy trucizną, nie jest a priori łatwy do przewidzenia.

Jako „motyw przewodni” zostanie wykorzystany kolor żółty.  Jak zobaczymy,  nawet  pozornie „takie same” wizualnie substancje mogą mieć  inną strukturę chemiczną, mogą inaczej świecić i wywoływać inne skutki medyczne. Wykorzystamy do pokazu nie tylko leki, ale również przyprawy i powszechnie dostępne kwiaty i zioła. Dzięki temu zobaczymy,  że substancje lecznicze występują nie tylko w lekach.  Do wyjaśnienie procesów świecenia zastosujemy poglądowe modele opracowane przez polskiego fizyko-chemika  prof. Jabłońskiego. Natomiast budowę cząsteczek przedstawimy  na schematach, na podstawie których uczestnicy zajęć będą mogli samodzielnie  zbudować „z kulek i patyczków” modele badanych cząsteczek. W dalszej części wykładu uczestnicy samodzielnie będą sporządzać roztwory wybranych „żółtych substancji leczniczych” (np. rivanol, kurkumina) oraz ekstraktów roślinnych zawierających takie substancje (np. żonkile). Sporządzone roztwory będą następnie oświetlane przez uczestników lampką do kontroli banknotów (niewidzialne promieniowanie ultrafioletowe UV) lub niebieską diodą z ładowarki do telefonów.  Jak się okaże, takie oświetlanie powoduje, że  roztwory zaczynają świecić na żółto, a więc zupełnie w innym  kolorze niż kolor światła pobudzającego.