Instrukcja nadużycia. Historia kobiet służących w XIX-wiecznych domach

W XIX wieku służba domowa stanowiła jedną z najliczniejszych grup zawodowych. W drugiej połowie stulecia na ziemiach polskich co ósma mieszkająca w mieście osoba zajmowała się zapewnianiem komfortowego życia swojemu pracodawcy. Według spisów powszechnych, w Warszawie w 1882 roku pracowało 38 tysięcy służących. Piętnaście lat później w tym samym mieście już 51 tysięcy pokojówek, kucharek i pomywaczek prało, gotowało, rozpalało co rano ogień w piecu kaflowym, usługiwało przy stole, prasowało bieliznę, czesało, myło i spełniało wszelkie zalecenia pana i pani. Jeśli ktoś szukał pracy w mieście, szanse, że wstąpi na służbę, były ogromne. Służący i służące stanowili niekiedy nawet 30 procent aktywnych zawodowo mieszkańców miast. Oznacza to, że co trzecia osoba zarabiająca pieniądze w końcu XIX wieku robiła to, służąc w zamożniejszym domu. A w tej ogromnej rzeszy ludzi przytłaczającą większość stanowiły kobiety.

Kim była ta rzesza niewidocznych dziewcząt, przybywających do miasta w poszukiwaniu zarobku, lepszego życia? Gdzie mieszkały, co jadły, z kim się spotykały? Jakie problemy czekały na nie u pracodawców? Jak układały się ich relacje z paniami i panami? I dlaczego relacja służbowa tak często była historią nadużycia? O tym wszystkim opowiem w trakcie mojego wykładu.