wykład

Wykład pokazuje powstawanie i funkcjonowanie w dawnej Rzeczypospolitej legend o mordzie rytualnym – rzekomych zbrodniach dokonywanych przez Żydów na chrześcijanach. Legendy takie posiadały podobny schemat i podobne treści symboliczne, często także były wręcz powieleniem wcześniejszych opowieści. Legendy o mordach rytualnych stanowiły ważny wątek literatury antyżydowskiej, powstającej głównie w kręgach mieszczańskich i kościelnych. Na przykładzie Gabriela Zabłudowskiego, ofiary rzekomego mordu rytualnego z końca XVII wieku i późniejszego świętego, wykład pokazuje także utrzymywanie się pozostałości takich legend do dnia dzisiejszego.

Przedstawienie dzieł i warsztatu naukowego autora m. inn.: Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego), Banderia Prutenorum (Sztandary wojsk krzyżackich z Prus), Insignia seu clenodia Regni Poloniae (Znaki i klejnoty Królestwa Polskiego) oraz Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis (Księga uposażeń diecezji krakowskiej).

Zostaną zaprezentowanie i omówione nie tylko same publikacje, ale także będą pokazanie późniejsze rękopiśmienne odpisy i przykładowe ówczesne dokumenty o których Jan Długosz się odwoływał.

Jan Długosz rozpoczął pisanie monumentalnego dzieła "Roczniki, czyli kroniki słynnego Królewstwa Polskiego" w 1455 roku, a obejmują one okres od 1038 do 1480 roku. Jako duchowny, a następnie pełnomocnik króla KAzimierza Jagiellończyka miał dostęp do źródeł do których inni kronikarze nie mieli dostępu, m. in. do kancelarii królewskiej, Czy jednak Jan Długosz mógł tworzyć kroniki obiektywnie, bez odnoszenia się do aktualnej sytuacji? Jaki obraz Polski wyłania się z jego dzieła?

Uczestnicy zajęć poznają realia początków II wojny światowej, które zostaną przybliżone z wykorzystaniem gier edukacyjnych IPN (m. in. Pamięć 39, 111), prezentacji multimedialnej i środków audiowizualnych. Uczniowie dowiedzą się jak wyglądał początek II wojny światowej. Informacje będą przekazane z pomocą prezentacji multimedialnej. Aby utrwalić informacje, uczniowie zagrają w grę edukacyjną IPN typu memory - Pamięć '39, która w przystępny dla młodego ucznia sposób pozwala poszerzyć wiedzę o kampanii wrześniowej. Uczniowie dowiedzą się również o Brygadzie Pościgowej, która broniła nieba nad Warszawą w pierwszych dniach wojny i zagrają w grę 111, inspirowaną walkiami 111 Eskadry Pościgowej.

Historia ujarzmiania ognia przez człowieka, jako jedna z najważniejszych rewolucji technologicznych w dziejach ludzkości. Jak człowiekowi udało sie panować ogień - kto to był, gdzie, jak rozniecano, czym, jakimi sposobami? Rola, znaczenie oraz wierzenia związane z ogniem. Uczestnicy podejmą próbę rozniecenia ognia pradziejowymi technikami.

Prezentacja sylwetek osób, które przewidziały wybuch największego konfliku w dziejach ludzkości. Od europejskich mężów stanu i polityków, po wróżbitów i jasnowidzów

Przedstawienie życiorysu, sylwetki i dorobku naukowego "Ojca polskiej historiografii" oraz pokaz dokumentów związanych z jego osobą (w tym akt notarialny sygnowany jego znakiem). Pokazanie współczesnych edycji i tłumaczeń pomnikowego dzieła - Roczniki Sławnego Królestwa Polskiego (Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae), będącego kroniką dziejów Polski, w której zamieszczał opisy poszczególnych wydarzeń pod odpowiednimi datami a większe części poświęcał konkretnym zagadnieniom. Do najistotniejszych tekstów poza Rocznikami należą: napisana po roku 1470 monumentalna Księga uposażeń diecezji krakowskiej (Liber Beneficiorum dioecesis Cracoviensis nunc primum codice autographo editus), zawierająca opis geografii, gospodarki i społeczeństwa małopolskich dóbr należących do Kościoła, katalogi biskupów (m.in. wrocławskich, włocławskich i poznańskich), arcybiskupów (gnieźnieńskich i krakowskich), żywoty świętych (Stanisława i Kingi). Przez ostatnie 25 lat swojego życia Długosz opracowywał Znaki i klejnoty Królestwa Polskiego (Insignia seu clenodia), charakteryzując kształty, barwy tarcz i godła herbowe siedemnastu ziem Polski, czterech kapituł i siedemdziesięciu jeden rodów rycerskich. W latach 60. XV wieku Długosz opisał chorągwie krzyżackie (Banderia Prutenorum) zdobyte pod Grunwaldem, które (na polecenie Długosza) w roku 1448 odmalował na pergaminie Stanisław Durinek z Krakowa.

Najstarszy pochówek człowieka z epoki mezolitu na Mazowszu, z Janisławic k. Skierniewic. Omówienie znalezisk archeologicznych, historii odkrycia, rezultatach badań interdyscyplinarnych i o odsłanianiu kolejnych tajemnic prehistorycznego myśliwego. Przybliżenie życia codziennego społeczności zbieracko-myśliwskich środkowej epoki kamienia na Mazowszu na podstawie źródeł archeologicznych. 

W czasie wykładu przedstawimy JASNOPIS, czyli program komputerowy, który pomaga ocenić, czy tekst poddany analizie jest trudny pod względem językowym. Pokażemy działanie Jasnopisu na przykładzie różnorodnych tekstów. Zaprezentujemy też działanie dodatkowych funkcji, dostępnych w wersji dla zaawansowanych użytkowników. Przedstawimy zasadę działania programu i wyniki badań oraz eksperymentów, które doprowadziły do powstania Jasnopisu. Omówimy cechy językowe tekstu, które utrudniają jego rozumienie. Pokażemy, co należy w tekście zmieniać, by stawał się on łatwiejszy w odbiorze, nie tracąc przy tym nic ze swego znaczenia.  Po wykładzie zaproponujemy chętnym warsztaty, w czasie których można będzie samodzielnie pracować z Jasnopisem.

Wykład w ramach cyklu: CZŁOWIEK 2.0

Wykład poświęcony będzie lekturze George Sand przez polskie pisarki i odpowie na pytanie, czy najbardziej znana francuska pisarka XIX wieku, dziś pamiętana w Polsce tylko ze względu na swój niezwykły styl życia, a z na nowo rozbudzonym zainteresowaniem czytana współcześnie na Zachodzie była dla nich ważna właśnie jako pisarka. 

Wykład dotyczy problematyki rozumienia tekstu i czynników determinujących odwzorowanie treści wypowiedzi w przekładzie. Złożoność operacji interpretacyjnych dokonywanych przez tłumacza ukazana zostanie na materiale różnych wersji przekładowych początkowego fragmentu psalmu 137 (136). Rozważana będzie kwestia, dlaczego w różnych dawnych i współczesnych  przekładach tego psalmu, dokonywanych niewątpliwie z wielkim pietyzmem, pojawiają się różne drzewa i instrumenty. Przywołane zostaną motywacje  dotyczące  zarówno okoliczności powstania psalmu, jak i sytuacji kulturowej, w jakiej powstawały jego przekłady. M.in. brany będzie pod uwagę walor symboliczny poszczególnych motywów występujących w analizowanym fragmencie - instrumentów muzycznych i drzew.

        Cykl wykładów (z prezentacjami multimedialnymi) ma na celu przybliżenie słuchaczom najważniejszych polsko-rosyjskich stereotypów  (przyczyny i mechanizmy ich powstawania, ich siła i wydźwięk, próba ich przezwyciężenia). Wykład będzie się opierał na materiałach z lat 1795-1918 (cz. I) i 1918-2015 (cz. II).

Problematyka wykładu „Polsko-rosyjskie stereotypy w XIX wieku”:

1. W świecie imagologii
2. Jak powstają stereotypy.
3. Najpopularniejsze stereotypy Polaka w Rosji w XIX w.
4. Najpopularniejsze stereotypy Rosjanina wśród Polaków w XIX w.

Problematyka wykładu „Polsko-rosyjskie stereotypy w XX-XXI wieku”:

1. Stereotyp i autostereotyp.
2. Czy polsko-rosyjskie stereotypy z XIX w. funkcjonowały w wieku XX i XXI
3. Stereotyp Polaka w Związku Sowieckim
4. Stereotyp Rosjanina i człowieka sowieckiego w PRL
5. Stereotypy w XXI wieku.

Każda z części cyklu stanowi zamkniętą całość. Istnieje możliwość wysłuchania obu części lub jednej z nich. Przewidziana jest dyskusja. Wykłady w sposób pośredni (metaforyczny) wpisują się w obchody „Roku Światła”

W trakcie swojego „życia”, słowa należące do języka angielskiego przechodzą zaskakujące zmiany zarówno w formie jak i znaczeniu. Jest to często związane ze zmieniającą się rzeczywistością, kulturą czy wpływami innych języków, ale istnieje także grupa słów, które przeszły przez zmiany wyglądające na zupełnie nielogiczne i nieprzewidywalne. Na spotkaniu zostaną zaprezentowane wybrane przykłady ilustrujące najciekawsze zmiany jakim podlegało słownictwo języka angielskiego, celem pokazania jak bogate jest owo „życie” słów angielskich.

Wykład będzie poświęcony prezentacji grantowego projektu badawczego zatytułowanego Idee wędrowne na słowiańskich Bałkanach, który jest finansowany przez NCN i  realizowany w Instytucie Slawistyki IS PAN. Celem projektu jest uchwycenie skomplikowanych procesów migracji idei oświeceniowych i modernizacyjnych na słowiańskich Bałkanach od połowy XVIII do końca XX wieku. W centrum uwagi badaczy znajdują się m.in. problemy geografii kulturowej (w tym szlaków transmisji nowinek),  problemy adaptacji do lokalnych warunków kulturowych wybranych idei (jak np. postęp, oświecenie, ewolucja, tradycja, nowoczesność, racjonalizm), problemy mediacji międzykulturowej (przekładu, personalizacji, falsyfikacji). Zderzenie obiektów transferu kulturowego z lokalną semiosferą z reguły prowadzi do hybrydyzacji badanych idei, a w efekcie do wyłaniania  się nowych znaczeń i kategorii myślowych. Podczas wykładu założenia badawcze projektu zostaną zaprezentowane na przykładzie  hasła „oświecenie”.  

Osoby niewidome spotyka się na co dzień. Często jednak, ze względu na bariery po obu stronach, komunikacja między światem widzących i niewidzących jest zaburzona. Jedną z prób przełamania tych barier jest rozwijająca się dynamicznie technika tłumaczenia słowem obrazu, tzw. audiodeskrypcja, dzięki której osoby niewidome mogą –jako odbiorcy – szerzej uczestniczyć w życiu kulturalnym, np. samodzielnie oglądając filmy czy sztuki teatralne. Nowe technologie zaś otwierają nowe możliwości zawodowe i społeczne dla osób niewidomych. Podczas wykładu zaprezentowane zostanie – na przykładzie zawodu tłumacza – jak osoba niewidoma może z powodzeniem nie tylko funkcjonować w społeczeństwie, lecz także być pośrednikiem między kulturami. Pokażemy również, jak na co dzień można pokonywać bariery w komunikacji z osobami niewidomymi, w jaki sposób każda osoba widząca może być skutecznym tłumaczem świata wizualnego. Opowiemy także, dzięki jakim narzędziom niewidomy może sam obejrzeć film, obraz, rzeźbę, przedstawienie teatralne czy operę. Podczas wykładu zaprezentowane zostaną również pomoce ułatwiające życie niewidomym: GPS, mówiący smartfon i tablet, lupa, monookular itd. O wszystkim opowie osoba naukowo i prywatnie zainteresowana tą tematyką: niewidomy tłumacz i badacz przekładu. Będzie także szansa na zadawanie pytań, bez obawy o ich niestosowność.

Celem wykładu jest ukazanie przemian społecznych w brytyjskiej modzie damskiej XX wieku. Na przykładzie takich zjawisk jak pojawienie się stylu “Flappers” w latach 20-tych, wprowadzenie i upowszechnienie Utility Clothing Scheme w latach 40-tych, wyodrębnienie się mody subkultur młodzieżowych Modsów w latach 60-tych  i Punków w latach 80-tych, wykład prezentuje do jakiego stopnia moda damska w Wielkiej Brytanii odzwierciedlała stopniową emacypację kobiet w wyżej wymienionych dekadach.

Polska scena kabaretowa nie ma najlepszej prasy. Wciąż powtarza się, że twórcy schlebiają najniższym gustom, że przekleństwa to najłatwiejszy sposób na wzbudzenie wesołości licznego audytorium itp., itd. O ile schematyczność i doraźność żartów wciąż dominują, o tyle coraz częściej można zaobserwować, często udane, próby sięgnięcia po tematy dotąd nieobecne, np. homofobię i przemoc domową wobec mężczyzn. Również zagadnienie śmierci – zarówno proces umierania, jak i sam pochówek – znalazły dla siebie miejsce. Czego tu nie ma: od silnie zakorzenionej w kulturze postaci Mrocznego Żniwiarza, poprzez coraz ostrzejszą konkurencję w branży pogrzebowej, na wątkach samobójczych kończąc. Zapraszam w podróż po mroczniejszych rewirach rodzimej sceny kabaretowej – wszak jednym z najlepszych sposobów na oswojenie lęku przed końcem jest śmiech.

Wykład w ramach cyklu:TABU

Wykład będzie poświęcony różnicom między postrzeganiem świata przez ludzi Zachodu i Chińczyków. W formie popularyzatorskiej przedstawi wyniki badań antropologów kulturowych, psychologów i psychologów społecznych na temat wpływu kultury chińskiej na postrzeganie świata. Wśród  omawianych zagadnień znajdują się takie tematy jak: „ja” w kulturze chińskiej, pojęcie twarzy w kulturze chińskiej, komunikacja w Chinach, postrzeganie relacji przyczynowo-skutkowych przez Chińczyków.

Wykład w ramach cyklu: SPOTKANIA AZJATYCKIE

Każdy zdaje sobie sprawę, że aby zostać tłumaczem trzeba na wysokim poziomie opanować (przynajmniej jeden) język obcy i swój język rodzimy. Prawie każdy zdaje sobie rownież sprawę, że trzeba nauczyć się czegoś jeszcze. Na spotkaniu chciałabym krótko opowiedzieć i zilustrować przykładami, czego oprócz języka należy się nauczyć, aby z powodzeniem zajmować się zawodowo różnymi rodzajami przekładu – pisemnym i ustnym, użytkowym i literackim, naukowym i prawniczym. 

Z ponad 280 języków mniejszościowych starego kontynentu tylko 80 ma status oficjalny, a 100 jest poważnie zagrożonych. Wraz z globalizacją, industrializacją, nowymi mediami i zmianą stylu życia, a także w konsekwencji dyskryminacji i panujących ideologii, przekaz międzypokoleniowy języków mniejszościowych został osłabiony lub zahamowany. Jednocześnie wiele z tych języków jest obecnie nauczanych w szkołach, funkcjonuje w mediach i przestrzeni publicznej. Młode pokolenie podchodzi do nich ambiwalentnie: większość nie nauczyła się ich w domu, nieliczni po kursach szkolnych są w stanie ich używać, niewielu widzi sens ich istnienia w świecie, w którym liczy się przede wszystkim język angielski. Są jednak także tacy, których można nazwać „nowomówcami” [new-speakers]: którzy nauczyli się języków mniejszościowych, używają ich i walczą o ich przetrwanie. Kim są dziś młodzi użytkownicy języków mniejszościowych? Jakie podejmują działania na rzecz kultur i języków mniejszościowych? Jakie mają strategie identyfikacyjne? Kwestie te zostaną omówione na przykładzie czterech mniejszości językowych Europy: kaszubskiej, łużyckiej, bretońskiej i walijskiej.

W  formule edukacyjno-pokazowo-warsztatowej zostaną przedstawieni współcześni rzemieślnicy, których śmiało można określić jako mistrzów w swojej dziedzinie.

Spotkaniu towarzyszyć będzie prezentacja fotograficzna oraz fragmenty filmów o współczesnych rzemieślnikach, a na zakończenie uczestnicy zagrają w grę „Rzemieślnicze potyczki”, która powstała jako efekt „Uwolnić projekt” – projektu, w ramach którego na bazie inspiracji muzealnymi obiektami powstały nowe przedmioty, prezentujące tradycyjne wzory we współczesnej odsłonie.

Twórcy filmowi często odżegnują się od jakiegokolwiek zaangażowania politycznego, utrzymując, że filmowiec-artysta zajmuje się wyłącznie sztuką, która rządzi się własnymi prawami. Wykład/Warsztat ma na celu ukazanie, często nieoczywistych, związków między filmem a polityką oraz zwrócenie uwagi na to, w jaki sposób twórcy filmowi przyczyniają się do powielania określonych wizji przeszłości danego narodu lub kraju. W trakcie zajęć postaramy się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób oficjalna rosyjska polityka pamięci wpływa na kształt niektórych obrazów filmowych. Przyjrzymy się filmom nakręconym po 2000 roku. Omówimy przykłady filmów historycznych, problematyzujących zamierzchłą przeszłość w sposób na wpół baśniowy (m.in. Kniaź Włodzimierz, Taras Bulba, 1612) oraz tych skupiających się na historii XX wieku (m.in. Twierdza brzeska, Mecz, Kandahar). Spróbujemy określić wyłaniający się z nich obraz Rosji.