Literatura, polityka i CIA: przekład literacki w czasach zimnej wojny

CIA Ministerstwem Kultury? Tak właśnie, cokolwiek cynicznie, określił rolę jaką amerykańska agencja wywiadowcza odgrywała w propagandowej walce między Wschodem a Zachodem, George Kennan, „ojciec chrzestny” sponsorowanego przez CIA Komitetu Wolnej Europy (The National Committee for a Free Europe/Free Europe Committee), zimnowojennej organizacji nadzorującej m.in. działalność Radia Wolna Europa (Free Europe Radio) oraz Wydawnictwa Wolna Europa (Free Europe Press). CIA, jak i finansowane przez nią quasi pozarządowe fundacje i wydawnictwa, miała niejawny, lecz istotny wpływ na to, jaką literaturę tłumaczono z języka polskiego i wydawano w angielskim i innych językach zachodnich w latach 1945-1989. W „ostoi wolnego słowa”, jaką oficjalnie mianowała się Ameryka, tajne finansowanie przekładów antykomunistycznej polskiej literatury często szło w parze z niejawną cenzurą, polegającą na usuwaniu „niewygodnych” fragmentów z przekładanych dzieł w ich nowej, zachodniojęzycznej wersji, lub na zawężaniu antytotalitarnej wymowy utworów do ich jednoznacznej, antykomunistycznej interpretacji.