astronomia, fizyka, biofizyka

Mimo że z chmurami spotykamy się na co dzień, kryją  one wciąż sporo tajemnic. Nie rozumiemy wszystkich aspektów powstawania opadów, nie znamy do końca ich roli w systemie klimatycznym. Dlatego badamy je intensywnie, zarówno in-situ (np. prowadząc pomiary z pokładu samolotu), jak i w laboratoriach i wirtualnym świecie modelowania numerycznego. Na wykładzie opowiem o najnowszych wynikach tych badań.

Za pomocą kolorowych pokazów wyjaśnimy w jaki sposób impulsy światła umożliwiają przesyłanie informacji - od czasów starożytnych sygnałów świetlnych do współczesnych superszybkich łączy światłowodowych. Dowiemy się o rozdzielaniu i łączeniu barw światła, o tym, jak zagiąć promienie świetlne, i jak działają światłowody. Zbudujemy także małą sieć światłowodową. A wszystko to w prawdziwym laboratorium optycznym - Laboratorium Fotoniki Kwantowej.

Za pomocą kolorowych pokazów wyjaśnimy w jaki sposób impulsy światła umożliwiają przesyłanie informacji - od czasów starożytnych sygnałów świetlnych do współczesnych superszybkich łączy światłowodowych. Dowiemy się o rozdzielaniu i łączeniu barw światła, o tym, jak zagiąć promienie świetlne, i jak działają światłowody. Zbudujemy także małą sieć światłowodową. A wszystko to w prawdziwym laboratorium optycznym - Laboratorium Fotoniki Kwantowej.

W programie Dnia Otwartego będzie seria 6 wykładów, pokazy tellurium (model układu Ziemia-Słońce-Księżyc), zajęcia z komputerowymi programami astronomicznymi, obserwacje plam na Słońcu, warsztaty dla dzieci (w wieku 5-12 lat), kiermasz wydawnictw popularnonaukowych i amatorskiego sprzetu astronomicznego, stoisko Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, pokazy zdjęć i filmów o tematyce astronomicznej, sesja pytań ze strony publiczności i odpowiedzi astronomów.

Doświadczony pracownik NCBJ, z pomocą radiometrów, pokaże zjawisko pochłaniania promieniowania alfa, beta i gamma przez różne przesłony. Zwiedzający dowiedzą się także, jak i kiedy chronić się przed promieniowaniem jonizującym.

Doświadczony pracownik NCBJ w fascynujący sposób opowie o promieniotwórczości obecnej w naszym codziennym życiu. Wykorzystując licznik Geigera-Müllera dokona pomiarów promieniowania różnych przedmiotów znanych z codziennego otoczenia, np. soli kuchennej, płyty granitowej, kafelka, elektrody spawalniczej, zegarka. Pokaże również mapę naturalnego promieniowania tła w Polsce i w woj. mazowieckim, a także zmierzy skażenie piasku na butach zwiedzających.

Zaprezentowane zostaną dwa urządzenia. Pierwsze z nich to detektor promieniowania kosmicznego wykrywający i sygnalizujący przelot cząstek wspomnianego promieniowania, głównie mionów. Wyświetlacz detektora będzie wyświetlał trajektorie lotu rejestrowanych cząstek. Drugie z prezentowanych urządzeń to komora mgłowa. Pozwala ona na obserwację śladów, jakie w sztucznie wytworzonej mgle pozostawiają cząstki emitowane przez materiał promieniotwórczy.

Zwiedzający zobaczą kilkanaście zabawek, ozdób i przedmiotów codziennego użytku które zachowują się w zadziwiający sposób, a jednocześnie prezentują ważne zjawiska fizyczne. Prezentowane zabawki to:

- dwustożek na V-szynach (pozornie samodzielnie wjeżdżający pod górę),

- gumowa półkula wyrzucająca piłeczki,

- bączek „tippe top”,

- kamień cektycki,

- miedziana rura spowalniająca przelatującą przez nią magnetyczną kulkę,

- elektromagnes,

- klepsydra z magnesem i opiłkami żelaza,

- kula plazmowa,

- model żyroskopu,

- dysk Eulera,

- mydlane figury,

- wahadło chaotyczne,

- radiometr Crookesa

i inne.

  Prezentacje zabawek opatrzone zostaną naukowymi komentarzami pracownika NCBJ.

Podczas warsztatu uczestnicy będą mogli stworzyć własną planetoidę

Poprzez serię prostych eksperymentów postaramy się pokazać fascynujące i niebanalne zjawiska fizyczne, które nieświadomie obserwujemy każdego dnia. Skąd się biorą pory roku? Dlaczego niebo jest niebieskie? Skąd wiemy, że Ziemia się kręci? To tylko kilka pytań, na które postaramy się udzielić odpowiedzi.

Co można zobaczyć na zdjęciach satelitarnych?

Objaśnię zaproponowany przez Einsteina model czasu i przestrzeni i pokażę, że choć zdaje się on chwilami kłócić ze zdrowym rozsądkiem, to jest w istocie logiczny i spójny. Spory odzew słuchaczy po zeszłorocznym wykładzie festiwalowym na ten temat uświadomił mi potrzebę głębszego wyjaśnienia pewnych nieintuicyjnych niuansów teorii, jak na przykład pojęcie równoczesności. Postaram się przedstawić szczególną teorię względności w nieco odmienny niż rok temu sposób, podając przy tym nowe przykłady pozornych "paradoksów". Wykład powinien być ciekawy i zrozumiały zarówno dla osób pamiętających zeszłoroczne wystąpienie, jak i tych pierwszy raz stykających się z tamatem.

Poprzez serię prostych eksperymentów postaramy się pokazać fascynujące i niebanalne zjawiska fizyczne, które nieświadomie obserwujemy każdego dnia. Skąd się biorą pory roku? Dlaczego niebo jest niebieskie? Skąd wiemy, że Ziemia się kręci? To tylko kilka pytań, na które postaramy się udzielić odpowiedzi.

Na warsztatach dzieci będą wycinać i kleić modele ciał niebieskich oraz satelitów. Własnoręcznie sporządzą również mapę nieba, zapoznając się przy tym z widocznymi na nim gwiazdozbiorami.

Podczas wykładu dowiemy się czym planetoidy różnią się od planet? Zobaczymy jak szybko wzrasta liczba znanych planetoid, w tym Planetoid Bliskich Ziemi. Dziś znanych jest ponad 700 tysięcy takich obiektów. Dowiemy się jak intensywnie niebo jest codziennie przeglądane w poszukiwaniu tzw. Planetoid Potencjalnie Niebezpiecznych. W trakcie poznawania losów kilku znanych planetoid potencjalnie zagrażających Ziemi wyjaśnimy między innymi co to są ,,dziurki od kluczy''.

W swej historii Ziemia wielokrotnie doświadczała kolizji z innymi ciałami kosmicznymi. Pozostałościami tych zderzeń są kratery uderzeniowe, największy z nich ma średnicę około 300 km. Kolizje nawet z niedużymi w skali kosmicznej ciałami mogły powodować katastrofy ekosystemów w skali globalnej. Powszechnie uważa się, że koniec epoki dinozaurów mógł być spowodowany zderzeniem z planetoidą o średnicy zaledwie 10 km, jednak masowe wymieranie gatunków miały miejsce co najmniej kilkukrotnie w dziejach Ziemi. Czy podzielimy los dinozaurów?
Podczas pogadanki pokażemy największe i najciekawsze kratery uderzeniowe (także te znajdujące się w Polsce), omówimy skalę zniszczeń dokonanych przez niewielką planetoidę gdyby uderzyła w duże miasto, przypomnimy największe katastrofy spowodowane upadkiem ciał niebieskich na Ziemię, a także powiemy jak nauka i technologia mogą nam pomóc uniknąć podobnej katastrofy w przyszłości.