Instytut Filozofii UW

Typ Tytuł Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Technorewolucje a filozofia, czyli najnowocześniejsza z nauk w działaniu

Czasy najnowsze charakteryzuje coraz szybsze tempo rozwoju technologicznego. Razem z nowymi technologiami pojawiają się dotychczas niesłychane możliwości i zagrożenia, a wraz z nimi pytania, których nigdy wcześniej nie musieliśmy sobie zadawać. Od broni nuklearnej po media społecznościowe, kolejne możliwe do przewidzenia na kilka lat wcześniej wynalazki zastawały nasze rządy, społeczeństwa i nas samych zupełnie nieprzygotowanymi na etyczne i społeczne konsekwencje ich wdrożenia. Sama sprawność technologiczna czy inżynieryjna nie niesie jeszcze ze sobą zdolności sprawnej i rygorystycznej analizy hipotetycznych scenariuszy w celu dostrzeżenia, diagnozy i rozwiązania pojawiających się na horyzoncie przyszłości dylematów. Te umiejętności są domeną filozofii, dyscypliny praktycznej i nieodzownej w okresie rewolucyjnych zmian.

            Wykład zaprezentuje Słuchaczom szereg poważnych problemów związanych z rozwojem jednej tylko dziedziny współczesnej technologii – robotyki i Sztucznej Inteligencji – pokazując, jak filozofia stara się je dostrzec, zrozumieć i rozbroić, dostarczając praktycznych wskazówek postępowania z nimi. Czy możemy tworzyć maszyny inteligentniejsze od nas i jak je okiełznać? Czy możemy zlecić wojnę robotom? Czy powinniśmy chronić ludzkie miejsca pracy przed konkurencją maszyn? Czy pojawienie się seks robotów to oznaka upadku czy postępu moralnego? Na te i inne pytania postaramy się spojrzeć z otwartością, dystansem i rozsądkiem, charakteryzującymi porządnie uprawianą filozofię.

 

Nauki humanistyczne
  • pon., 2018-09-24 17:00
Spotkanie festiwalowe Czy liczba reklam w naszym otoczeniu powinna być regulowana?

Etyka jest zazwyczaj inspiracją i motorem prawa. Dzięki etycznym rozważaniom na temat prywatności odbiorców reklam mamy dziś RODO. Również względy etyczne powodują, że regulacjom prawnym podlegają np. takie reklamy, które wprowadzają w błąd. Logicznym jest więc, że aby kwestia ilości i wszędobylskości reklam zaczęła być regulowana w bardziej namacalny sposób, niezbędna jest refleksja etyczna na ten temat. To ona ma szansę dostarczyć legislatorom powodów do dalszego działania na korzyść odbiorców reklamy. Przyjrzymy się wspólnie, jakie względy etyczne przemawiają dziś za potrzebą regulacji ilościowego aspektu przekazu reklamowego, a więc co etyka mówi o negatywnym wpływie jaki ilość i wszędobylskość reklam wywiera na nasze funkcjonowanie.

Nauki humanistyczne
  • wt., 2018-09-25 18:00
Spotkanie festiwalowe Czy polityka może być racjonalna?

Wykład będzie dotyczył problemu racjonalności w polityce. Odwołując się do kilku najbardziej popularnych obecnie doktryn politycznych (liberalizm, republikanizm, demokracja deliberatywna), omówione zostaną odmienne sposoby ujmowania przez nie racjonalności politycznej. Przedstawienie tego, na czym polega „racjonalność” na gruncie tych doktryn zostanie zaprezentowane w formie porównania odpowiedzi, jakich udzielają one m.in. na następujące pytania: czym powinna charakteryzować się racjonalna władza?; jak powinno wyglądać zestaw praw i obowiązków obywatelskich?; na czym polega sprawiedliwa relacja między władzą a obywatelami?; jakie normatywne racje stoją za określonymi rozwiązaniami ustrojowymi? itp. Dzięki takiemu zabiegowi będzie można odsłonić normatywne założenia stojące u podstaw „racjonalności politycznej” każdej z tych doktryn oraz pokazać konsekwencje z nich wynikające. Co więcej, wzajemnie porównanie ze sobą odmiennych modeli racjonalności pozwoli na bardziej wyraziste ujawnienie istniejących między nimi podobieństw i różnic.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2018-09-26 17:00
Spotkanie festiwalowe Heglowska filozofia przyzwyczajenia

Pojęcie przyzwyczajenia odegrało ważną rolę w nowożytnej filozofii przede wszystkim za sprawą Davida Hume'a, który właśnie w przyzwyczajeniu widział źródło koniecznego powiązania zjawisk, a zatem także źródło kategorii przyczynowości. W Hume'owskiej stylizacji rozum stawał się jednak przez to niewolnikiem utartego porządku rzeczy. W przeciwieństwie do tego, G.W.F. Hegel w swej Encyklopedii nauk filozoficznych, a dokładniej: w przedstawionej tam antropologii, interpretuje przyzwyczajenie jako drogę wiodąca ku wolności. Aby nabrać dystansu do własnych potrzeb i pragnień, dusza musi – zdaniem Hegla – przyzwyczaić się do własnych form działania i opanować je aż do uzyskania swoistego automatyzmu. To właśnie dzięki przyzwyczajeniu dusza „bierze w posiadanie” swoje własne „treści”; w ten sposób staje się stopniowo wolna od własnych określeń, jest w stanie nad nimi zapanować. Za pośrednictwem „powtarzania” i „ćwiczenia” swych umiejętności, w duszy rozwija się stopniowo jej „mechanizm poczucia samej siebie”. W wykładzie pprześledzone zostanie i wyjaśnione zaskakujące powiązanie przez Hegla przyzwyczajenia z indywidualną wolnością. 

Nauki humanistyczne
  • czw., 2018-09-27 17:00
Spotkanie festiwalowe Polityka oczami filozofa

Filozofia to ta dziedzina wiedzy, która nie ma ”dobrej prasy”. Zdarza się że poprzez filozofowanie rozumie się ogólne rozważania nad życiem czy nawet mędrkowanie. Bywa ono męczące dla otoczenia, zwłaszcza gdy wiąże się ze skłonnością do narzucania przekonań innym.

Naukową interpretacją polityki zajmują się natomiast politolodzy, socjolodzy lub ekonomiści. Każdy z tych naukowców ma wiedzę, która odwołuje się bezpośrednio do faktów: wyników wyborów, sondaży opinii czy wskaźników rynkowych. Filozof nie ma takich narzędzi, ale nadaje namysłowi nad polityką właściwy jedynie dla filozofii dystans.

Pierwszy wymiar tego dystansu to wymiar czasowy. Filozofia ma długą tradycję. Od czasów starożytnej Grecji filozofowie byli świadkami wielu rządów, typów władzy, przewrotów, wojen i zakulisowych rozgrywek.  Filozof może w związku z tym popatrzeć na współczesną politykę jako jedną z możliwych form organizacji wspólnoty, wskazać, że wszelkie instytucje wcale nie muszą być takie, jak są.

Drugi wymiar dystansu nadaje metoda – racjonalny namysł. Jeśli polityk angażuje emocje – wypowiada się po tej lub innej stronie sporu, obywatel również, filozof zaś stara się spojrzeć na sam spór nieco z zewnątrz. Jest ekspertem w zakresie pojęć i argumentacji. Zna logikę, potrafi więc wskazać chwyty retoryczne, oddzielić prawdę od opinii, uporządkować opinie, poddać je krytycznej analizie.

Trzecim wymiarem dystansu jest dystans wobec faktów oraz uwzględnienie elementu decyzji. Truizm głosi, że z tego co było rzadko wynika to, co będzie. Jednak to właśnie na tego typu analizę skazani są przedstawiciele nauk o polityce, politologowie, socjologowie, ekonomiści. Filozof zaś ukazuje niesprowadzalną do faktów różnicę celów i zadaje pytanie o to, kto i w jakim zakresie podejmuje decyzje.

Nauki humanistyczne
  • pt., 2018-09-28 17:00