Społeczność żydowska w wielokulturowej Warszawie XIX w.

XIX-wieczna Warszawa była skupiskiem ludzkim coraz bardziej zróżnicowanym pod względem narodowym i wyznaniowym. Do rozwijającego się miasta napływali osadnicy z głębi Cesarstwa Rosyjskiego oraz wielu państw Europy. Obok dominujących liczebnie Polaków, w ogromnej większości wyznających rzymski katolicyzm, funkcjonowała duża społeczność żydowska. Znaczącą grupę tworzyli ewangelicy pochodzący głównie z Niemiec, a także ze Szwajcarii, Czech, Holandii i Francji. Natomiast liczba prawosławnych, przeważnie Rosjan, była niewielka. Podziały wyznaniowe przeplatały się w skomplikowany sposób z narodowymi. Przybysze z różnych stron świata integrowali się z polskimi mieszkańcami stolicy, przyjmowali ich język i kulturę. Wspólnoty religijne pozostawały światami równoległymi, ale ich członkowie jednocześnie tworzyli wielkomiejską społeczność, rywalizowali ze sobą lub współpracowali w wielu dziedzinach ludzkiej aktywności.