Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie

W trakcie warszatatów odpowiemy na wiele pytań zilustrowanych pokazem doświadczeń chemicznych, m.in:

- dlaczego chemik musi umiec rozróżniać kolory?

- jak nie nudzić się w laboratorium?

Opowiemy także o tym, co robią chemicy na dyskotece i zafundujemy uczestnikom wybuchowe zakończenie!

Historia promieniotwórczość rozpoczyna się wraz z uznaniem uranu za pierwiastek chemiczny przez Martina Heinricha Klaprotha, który ogłosił to w 1789 roku. Przeszło sto lat później w 1895 roku Wilhelm Conrad Röntgen prowadził badania nad promieniowaniem katodowym, w wyniku czego odkrył zagadkowe promieniowanie X. Był to punkt zwrotny do dalszych odkryć. Rok później Antonie Henri Becquerel, badając promieniowanie X, przez przypadek odkrył tajemnicze promieniowanie emitowane przez uran. W 1897 roku John Joseph Thomson zaintrygowany promieniowaniem katodowym stwierdził, że są to cząstki i jako pierwszy określił stosunek ich ładunku do masy. Odkrył elektron – pierwszą cząstkę elementarną.

W 1898 roku Maria Skłodowska-Curie wraz z mężem Pierre'em Curie odkryli dwa nowe „cudowneˮ pierwiastki promieniotwórcze: polon i rad. Rok później André Debierne odkrył aktyn. Narodziła się nowa, magiczna nauka – promieniotwórczość. Kolejne odkrycia potoczyły się niczym lawina. W 1899 Ernest Rutherford stwierdził, że uran emituje dwa rodzaje promieniowania – ciężkie, dwudodatnio naładowane jądra atomów helu, oraz lekkie i bardzo przenikliwe elektrony. Nazwał je odpowiednio promieniowaniem alfa (α) i beta (β). Rok później wraz z Frederickiem Soddym sformułowali pierwszą teorię przemian promieniotwórczych. W tym samym roku Paul Ulrich Villard zidentyfikował trzeci rodzaj promieniowania – bardzo przenikliwy, który nazwał promieniowaniem gamma (γ).

W 1911 roku Rutherford, badając rozproszenie cząstek α, odkrył jądro atomowe. Teraz naukowcy zaczynają patrzeć na atom zupełnie inaczej. Z wolna dostrzegają potęgę, jaka może w nim tkwić. W 1913 roku Kazimierz Fajans, niezależnie od Soddy'ego, podał regułę przesunięć.

Promieniotwórczość (radioaktywność) jest zjawiskiem towarzyszącym ludzkości od zarania dziejów. Została odkryta przypadkowo przez Henriego Becquerela w 1896 roku podczas badania soli uranowej. Konsekwencją tego odkrycia był rozwój chemii i fizyki jądrowej. Prace Marii Skłodowskiej-Curie, Pierre’a Curie czy Ernesta Rutherforda i Fredericka Soddy’ego zrewolucjonizowały koncepcję budowy atomu. Dzięki pracom małżonków Curie, a później także Irène i Frédérica Joliot-Curie ważne zastosowanie promieniotwórczości można odnaleźć w medycynie. Z kolei prace Lise Meitner, Ottona Hahna oraz Enrica Fermiego znalazły odzwierciedlenie w przemyśle energetycznym.

Celem zajęć będzie zapoznanie słuchaczy z budową atomu, ideą promieniotwórczości. Omówione zostaną również cząstki alfa i beta, a także promieniowanie gamma. Przedstawione zostaną zagadnienia obejmujące przemiany pierwiastków radioaktywnych, okres połowicznego zaniku oraz datowanie radiometryczne.

W konkluzji warto zwrócić uwagę, że promieniotwórczości nie należy się obawiać, bowiem niesłusznie została ona zdemonizowana, a z odkrycia Becquerela wynika dla ludzkości więcej korzyści niż strat.

W trakcie warszatatów odpowiemy na wiele pytań zilustrowanych pokazem doświadczeń chemicznych, m.in:

- dlaczego chemik musi umiec rozróżniać kolory?

- jak nie nudzić się w laboratorium?

Opowiemy także o tym, co robią chemicy na dyskotece i zafundujemy uczestnikom wybuchowe zakończenie!