Instytut Geofizyki PAN

Powstałe w sposób naturalny próżnie w skałach o rozmiarach takich, że może w nie wejść (wpełznąć, wcisnąć się, ale również wbiec czy wejść z trudem widząc w świetle nawet silnych lamp ich ściany i stropy) człowiek, tajemniczy świat korytarzy, sal, pionowych studni i wznoszących się kominów, podziemnych rzek i jezior, świat, w którym ciągle można być odkrywcą i stawiać stopę jako pierwszy człowiek.

Jaskinie mogą powstawać pierwotnie – jako próżnie w krzepnących potokach law związanych z wybuchami wulkanów, lub jako obudowywane przez koralowce przestrzenie w rafach koralowych. Jednak najczęściej powstają w wyniku wtórnych procesów rozmywania i rozpuszczania przez wodę skał tzw. krasowiejących. W poziomo leżących pokładach wapieni, dolomitów czy gipsów płynące wody mogą tworzyć systemy korytarzy i sal liczące dziesiątki, a nawet setki kilometrów łącznej długości korytarzy, w sfałdowanych, wypiętrzonych węglanowych masywach górskich pionowe systemy jaskiniowe mogą osiągać głębokość nawet 2 km.

Człowiek interesował się jaskiniami „od zawsze”, najpierw jako przypadkowym, chwilowym schronieniem, później jako miejscem okresowego pobytu lub stałego zamieszkania - zdecydowana większość szczątków hominidów, będących podstawą do odtwarzania ewolucji i historii człowiekowatych pochodzi z odkryć, dokonanych w jaskiniach. W bliższych nam dziesiątkach tysięcy lat jaskinie stały się  miejscami rozwoju zdolności artystycznych lub miejscami kultu. Od kiedy człowiek zamieszkał w budowanych przez siebie siedzibach jaskinie wróciły do roli  schronienia w razie niebezpieczeństw ( również w ucieczce przed prawem) lub praktycznej roli skrytek lub magazynów. Obecnie są stale obiektami wszechstronnych badań naukowych i sportowej eksploracji.