XIX-wieczna Warszawa – miasto czterech narodów

XIX-wieczna Warszawa była skupiskiem ludzkim zróżnicowanym pod względem narodowym i wyznaniowym. Obok dominujących liczebnie Polaków, w ogromnej większości wyznających rzymski katolicyzm, funkcjonowała duża społeczność żydowska. Znaczącą grupę tworzyli ewangelicy pochodzący głównie z Niemiec, a także ze Szwajcarii, Czech, Holandii i Francji. Natomiast liczba prawosławnych, przeważnie Rosjan, była niewielka. Wspólnoty narodowe i wyznaniowe pozostawały światami równoległymi, ale ich członkowie tworzyli jednocześnie wielkomiejską społeczność, rywalizowali ze sobą lub współpracowali w wielu dziedzinach aktywności. Wszystko to budziło duże zainteresowanie odwiedzających Warszawę cudzoziemców, czego najciekawszym przejawem są dwa niemieckie opisy miasta: Carla Goehringa (Karla Göhringa) z 1844 r. i Fritza Wernicka z 1876 r.