Aktualność Konstytucji 3 Maja

Wykład będzie próbą odpowiedzi na pytanie o współczesne znaczenie Konstytucji 3 Maja, która zachowuje aktualność o tyle, o ile jej podstawowe wartości i zasady nie straciły swojego blasku. Dotyczy to zapewne zasady konstytucjonalizmu, podziału władz, celów państwa i relacji między państwem a jednostką. Przedmiotem wykładu będzie przedstawienie tych właśnie zasad w kontekście aktualnych sporów o rozumienie postanowień obowiązującej Konstytucji RP. Duch, a niekiedy nawet litera Konstytucji 3 Maja, bliskie są postanowieniom obowiązującej ustawy zasadniczej, która przecież także mówi o równowadze władz, odrębności władzy sądowniczej, ograniczeniach władzy wykonawczej, o zasadzie przedstawicielstwa. Wizja konstytucji „jako jedynej twierdzy ojczyzny i swobód naszych”, której świętość do strzeżenia powierzona jest każdemu szlachcicowi, ma ponadczasowe znaczenie. Dziś każdy, kto ma prawa polityczne, jest szlachcicem w rozumieniu Konstytucji 3 Maja, jeśli broni praw zasadniczych. Konstytucja 3 Maja jest jedyną polską konstytucją, która mówi o Europie, wiążąc nasz los z jej losem. To właśnie decyduje o aktualności tej Konstytucji i zachęca do refleksji nad znaczeniem członkostwa w Unii Europejskiej dla polskiego ustroju państwowego. Wykład będzie próbą oceny roli naszych tradycji konstytucyjnych w sformułowaniu stanowiska w toczącym się współcześnie sporze między przeciwstawnymi koncepcjami ustroju demokratycznego. Konstytucja 3 Maja odzwierciedla kompromis między tym, co wydawało się jej twórcom możliwe, a rozwiązaniami dostępnymi jedynie potencjalnie. Wykład będzie okazją do oceny aktualności tego przesłania w kontekście współczesnych debat dotyczących oceny istniejących rozwiązań ustrojowych i współczesnych kompromisów konstytucyjnych.