Wydział Geologii

Woda, H₂0, związek chemiczny niezbędny do życia każdego organizmu na Ziemi. Postępujące zanieczyszczenie środowiska powoduje, że mamy coraz większe trudności ze zdobyciem dobrej jakościowo wody do picia. Ismail Serageldin wiceprezes Banku Światowego już w 1995 roku twierdził „Jeśli wojny tego wieku toczyły się o ropę, to wojny następnego stulecia będą toczyły się o wodę.” Konflikty o dostęp do źródła czystej wody pitnej nie są niczym nowym. Przez brak wody upadały cywilizacje. W czasie zajęć uczniowie dowiedzą się jak niedobór wody pitnej doprowadzał i doprowadza do lokalnych i międzynarodowych konfliktów. Jakimi zasobami wód dysponujemy jako Polska i cały świat. Jak ważne jest to co niewidoczne, czyli wody podziemne. 

Warsztaty mają na celu przybliżenie uczestnikom zagadnień związanych z eksploatacją wód podziemnych. Uczestnicy poznają budowę studni, dowiedzą się o znaczeniu ujęć wód podziemnych w zaopatrzeniu w wodę ludności i gospodarki, przedstawiony zostanie zarys warunków hydrogeologicznych na obszarze Warszawy. Zademonstrowane będzie również działanie ujęcia oraz jakie informacje o środowisku wód podziemnych można uzyskać dzięki obserwacji pracy studni.

Lekcja ma charakter ćwiczeń laboratoryjnych. Składa się z jednego bloku zajęć warsztatowych pozwalających opanować uczniom kilka podstawowych technik mikrobiologicznych niezbędnych w prowadzeniu badań z zakresu mikrobiologii środowisk, szczególnie geomikrobiologii. Po krótkim wstępie uczniowie będą mieli okazję samodzielnie przeprowadzić izolację bakterii z różnych środowisk, poznają podstawowe techniki prowadzenia hodowli bakteryjnych. Będą mogli obejrzeć wyhodowane kolonie bakterii z różnych środowisk, które nas otaczają (woda, gleba, powietrze). Dodatkowo dowiedzą się czy bakterie mają kolory? Do czego służą barwniki bakteriom? Czy da się wykorzystać bakterie do malowania obrazków?

Kokolitofory to jednokomórkowe glony morskie, których komórki otoczone są płytkami – kokolitami zbudowanymi z węglanu wapnia (kalcytu lub aragonitu). Kokolitofory należą do fitoplanktonu, zatem przeprowadzają fotosyntezę, wskutek czego wraz z innymi grupami fitoplanktonu są największymi producentami tlenu na Ziemi. Kokolity są bardzo małe, osiągają rozmiary od 1 do ok. 25 mikrometrów, więc do ich obserwacji potrzebny jest mikroskop o znacznym powiększeniu (co najmniej 1000-krotnym). Bogactwo i różnorodność kształtów kokolitów sprawiają, że możemy zachwycać się ich pięknem.

Dlaczego geolodzy zajmują się badaniami kokolitów?

Kokolitofory pojawiły się w późnym triasie i żyją do dziś. Ponieważ kokolity zbudowane są z węglanu wapnia, to łatwo zachowują się w stanie kopalnym. Masowe występowanie, szerokie rozprzestrzenienie geograficzne oraz szybka ewolucja kokolitoforów sprawiają, że po oznaczeniu do gatunku lub rodzaju tych mikroskamieniałości możemy określić nie tylko względny wiek skały, z której pochodzą, ale także środowisko, w którym ta skała powstawała. Co ciekawe, kokolity stanowią główny składnik kredy piszącej – skały osadowej, która ma zastosowanie w przemyśle: kosmetycznym, farmaceutycznym, ceramicznym i chemicznym. Skała ta dodawana jest m.in. do past do zębów i białych farb; stanowi główny składnik kredy do pisania na tablicy.

Podczas wykładu, wzbogaconego prezentacją multimedialną, przedstawione zostaną podstawowe zagadnienia dotyczące kokolitoforów. W części praktycznej będzie możliwość zapoznania się z warsztatem pracy mikropaleontologa, zajmującego się badaniami kokolitów. Uczestnicy zajęć wykonają zadania analogiczne do tych, które realizowane są przez specjalistów z tej dziedziny nauki.

Zajęcia obejmują wprowadzenie do kartografii geologicznej wgłębnej. Młodzież pozna ideę tworzenia tego typu obrazowań oraz zapozna się z symboliką używaną dla  poszczególnych treści geologicznych. W dalszej części zajęć omówione będą przykłady map i przekrojów geologicznych, dotyczące prawdziwych miejsc na Ziemi. Następnie uczestnicy wykonają samodzielnie przekroje geologiczne do wybranych map z treścią geologiczną, dzięki którym przyswoją umiejętność odczytywania z map takich elementów, jak np. uskoku, fałdy, intruzje. Zatem w toku warsztatów uczniowie poznają podstawy pracy z materiałami kartograficznymi oraz nauczą się sporządzać przekroje geologiczne.

Kokolitofory to jednokomórkowe glony morskie, których komórki otoczone są płytkami – kokolitami zbudowanymi z węglanu wapnia (kalcytu lub aragonitu). Kokolitofory należą do fitoplanktonu, zatem przeprowadzają fotosyntezę, wskutek czego wraz z innymi grupami fitoplanktonu są największymi producentami tlenu na Ziemi. Kokolity są bardzo małe, osiągają rozmiary od 1 do ok. 25 mikrometrów, więc do ich obserwacji potrzebny jest mikroskop o znacznym powiększeniu (co najmniej 1000-krotnym). Bogactwo i różnorodność kształtów kokolitów sprawiają, że możemy zachwycać się ich pięknem.

Dlaczego geolodzy zajmują się badaniami kokolitów?

Kokolitofory pojawiły się w późnym triasie i żyją do dziś. Ponieważ kokolity zbudowane są z węglanu wapnia, to łatwo zachowują się w stanie kopalnym. Masowe występowanie, szerokie rozprzestrzenienie geograficzne oraz szybka ewolucja kokolitoforów sprawiają, że po oznaczeniu do gatunku lub rodzaju tych mikroskamieniałości możemy określić nie tylko względny wiek skały, z której pochodzą, ale także środowisko, w którym ta skała powstawała. Co ciekawe, kokolity stanowią główny składnik kredy piszącej – skały osadowej, która ma zastosowanie w przemyśle: kosmetycznym, farmaceutycznym, ceramicznym i chemicznym. Skała ta dodawana jest m.in. do past do zębów i białych farb; stanowi główny składnik kredy do pisania na tablicy.

Podczas wykładu, wzbogaconego prezentacją multimedialną, przedstawione zostaną podstawowe zagadnienia dotyczące kokolitoforów. W części praktycznej będzie możliwość zapoznania się z warsztatem pracy mikropaleontologa, zajmującego się badaniami kokolitów. Uczestnicy zajęć wykonają zadania analogiczne do tych, które realizowane są przez specjalistów z tej dziedziny nauki.

W ramach zajęć słuchacze poznają teorię metody georadarowei i elektrooporowej. Wezmą udział w badaniach terenowych tymi metodami, nauczą się posługiwać sprzętem badawczym. Następnie zobaczą , jak są przetwarzane uzyskane wyniki i nauczą się je interpretować.