biologia

O ciekawych zachowaniach pająków i ich osobliwych przystosowaniach do życia w zróżnicowanych środowiskach. Nauczymy się także tworzenia pajęczej sieci.

Uczestnicy lekcji dowiedzą się dlaczego kępy mszaków są miękkie, dlaczego rośliny "trzymają się razem" i jak zachowuje się kropla deszczu w kontakcie z ich liściem (filmy).

Pracując z zielnikami, uczniowie poznają też dziesięć najczęstrzych gatunków mszaków polskich lasów i poznają ciekawe ich właściwości.

Poznanie struktury DNA oraz mechanizmów dziedziczenia jest jednym z najważniejszych odkryć naukowych ludzkości. Rozwinięcie metod  inżynierii genetycznej umożliwiło  m.in. wykorzystywanie genetyki w medycynie a także w rolnictwie czy przemyśle.

W czasie wykładu przedstawione zostaną podstawowe informacje na temat budowy DNA, dziedziczenia, powstawania  i skutków uszkodzenia DNA. Przybliżone zostaną również metody i techniki inżynierii genetycznej m.in. tworzenie i zastosowanie wektorów wirusowych oraz organizmów transgenicznych. Omówione będą również wybrane choroby genetyczne oraz przykładowe zastosowanie terapii genowych. 

Grzyby to niezwykle bogata grupa organizmów, a jesień to doskonała pora by zgłębiać tajniki ich życia. Warto poznać je nie tylko ze względu na ich walory smakowe, ale przede wszystkim z uwagi na ich niesamowitą różnorodność, interesującą budowę, jak i ważną rolę, jaką spełniają w przyrodzie. Spotkanie poświęcone grzybom otworzy wykład ilustrowany prezentacją multimedialną na temat bogactwa świata grzybów. Uczniowie zapoznają się ze specyfiką budowy, cyklu rozwojowego i sposobów odżywiania się tej grupy organizmów, dowiedzą się wielu ciekawostek, na przykład jaką  rolę pełnią grzyby w życiu i gospodarce człowieka. Część terenowa umożliwi przeprowadzenie własnych obserwacji mykologicznych. Będziemy poszukiwać i  rozpoznawać napotkane gatunki grzybów oraz oznaczać je  za pomocą kluczy i atlasów, a także wyszukiwać gatunki znajdujące się na kartach pracy. Na zakończenie każda z grup dokona prezentacji uzyskanych wyników.

Podczas spotkania festiwalowego przekonamy się jak kluczowa jest rola wody w przyrodzie oraz że bez wody nie ma życia. Dowiemy się jak radzą sobie rośliny w warunkach ograniczonego dostępu do wody. Przy użyciu mikroskopu  będziemy oglądać tkanki roślinne magazynujące wodę. Po wykładzie udamy się na wycieczkę  terenową, podczas której poznamy sukulenty pustynne, a także gatunki rodzime gromadzące wodę. Zobaczymy różnorodne owoce magazynujące wodę i dowiemy się jak cenne są one dla naszego zdrowia. W trakcie zwiedzania przewidziane są konkursy.

Pracownicy Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Wydziału Nauk o Zwierzętach poprowadzą imprezę, podczas której dzieci będą mogły zapoznać się z różnymi ciekawostkami na temat zwierząt – od najmniejszych organizmów do ssaków. W formie pokazów i warsztatów dzieci poznają ciekawe owady, skorupiaki i mięczaki, obejrzą różne preparaty pod mikroskopem, poznają przystosowania zwierząt do życia w różnych środowiskach. Uczestnicy będą mieli okazję dowiedzeć się, czym żywią się różne zwierzęta i jak opiekować się swoim pupilem. Zapraszamy również do oglądania szkieletów ptaków i ssaków, w tym również egzotycznych, zapoznania się z groźnymi pasożytami zwierząt i człowieka, oraz zajrzenia do „tajemniczego ogrodu” trujących dla zwierząt roślin. W ramach warsztatów planujemy również niezwykle ciekawe spotkanie z drapeżnymi ptakami; ich opiekunowie zaprezentują swoich podopiecznych i opowiedzą o nich. Wszystkie dzieci, które chcą poczuć się chociaż przez chwilę jak lekarz weterynarii będą mogły pod okiem profesjonalistów zaopiekować się pacjentami (tymi prawdziwymi i pluszowymi) w naszym festiwalowym punkcie pierwszej pomocy. W fartuchach, maskach i uzbrojeni w rękawiczki młodzi adepci sztuki weterynaryjnej będą mogli założyć opatrunek, zrobić zastrzyk pluszakowi, zagipsować łapkę a nawet posłuchać jak bije serce psa czy zbadać oczy profesjonalnym sprzętem okulistycznym. Podczas spotkania planowane są również konkursy z drobnymi nagrodami.

Życie na naszej planecie trwa dzięki energii słonecznej, która jest przekształcana w energię chemiczną w niezwykłym procesie zwanym fotosyntezą. Z fotosyntezą kojarzy nam się przede wszystkim zielony barwnik chlorofil. Tymczasem światło jest absorbowane także przez barwniki pomocnicze – żółte i pomarańczowe karotenoidy. Wszystkie te związki współistnieją w pozornie jednolicie zielonych liściach. Co więcej, u roślin wyższych zieleń chlorofilu też nie jest jednolita, gdyż występuje on w dwóch odmianach, jako niebieskozielony chlorofil a i żółtozielony chlorofil b. W proponowanym doświadczeniu wszystkie te barwniki można samodzielnie otrzymać i zobaczyć!

Uczestnicy zajęć wykonują całe doświadczenie całkowicie samodzielnie, zapoznając się z technikami homogenizacji i ekstrakcji materiału biologicznego oraz identyfikacji związków chemicznych. Ze świeżych liści różnych roślin uzyskują ekstrakt acetonowy zawierający mieszaninę barwników, którą rozdzielają metodą chromatografii cienkowarstwowej na chlorofile a i b, karoteny i ksantofile. Związki te identyfikują porównując otrzymane wyniki z danymi literaturowymi.

Krótkie trzy wykłady połączone z ćwiczeniami skierowane do uczniów szkół podstawowych interesujących się zagadnieniami związanymi z biologią człowieka. Na lekcji festiwalowej dowiecie się: czym są limfocyty i jakie pełnią funkcje? Wspólnie wyizolujemy limfocyty, a następnie bardzo małe, lecz ważne cząsteczki mikroRNA. Pokażemy Wam też, że nasze komórki umierają w specjalnym procesie zwanym apoptozą i że jest to zupełnie normalne, a wręcz potrzebne dla prawidłowego funkcjonowania. Zobaczycie pod mikroskopem komórki apoptotyczne, które sami wcześniej odpowiednio przygotujecie. Podczas zajęć przewidziane są dwie przerwy

Podczas lekcji uczestnicy zostaną wprowadzeni w ciekawy świat pasożytów ludzi i zwierząt, z którymi można spotkać się na co dzień. W trakcie zajęć zostaną omówione główne grupy pasożytów, ich cykle rozwojowe oraz cechy przystosowujące te organizmy do pasożytniczego trybu życia. Przedstawiony zostanie również ich wpływ na zdrowie człowieka i zwierząt (takich jak psy i koty). Zaprezentowane zostaną też niezwykle małe pasożyty (mikrosporydia). Dodatkowo, uczestnicy dowiedzą się w jaki sposób chronić się przed zarażeniami pasożytami. Przedstawione również zostaną metody badania pasożytów. W ramach lekcji przewidziana jest prezentacja multimedialna dotycząca najpowszechniej występujących pasożytów. Następie uczestnicy wezmą udział w zajęciach praktycznych - oglądanie preparatów pod mikroskopem i rozpoznawanie pasożytów. Na zakończenie zajęć każdy uczestnik otrzyma pamiątkowy dyplom.

Warsztaty mają na celu pokazanie metod weryfikacji płci na podstawie kości czaszki, miednicy i łopatki.

Wirus - w dosłownym tłumaczeniu z łaciny virus - jad, oznacza, że wirusy są czynnikami wyłącznie patogennymi. Jednak warto dodać, że są to nie tylko niebezpieczni wrogowie, lecz również współtowarzysze, najdyskretniejsi współpracownicy. Są wszędzie, wewnątrz nas i na zewnątrz, zadziwiają skutecznością działania do tego stopnia, iż można ich uznać za doskonałą formę życia. Ale, czy można powiedzieć, że wirusy żyją? Wirusy określa się przecież jako pogranicze materii żywej i nieożywionej.

Celem warsztatów „Wirusy – nieproszeni goście” będzie wprowadzenie młodych uczestników w ważny i ekscytujący świat wirusów. Pierwszym etapem będzie zapoznanie słuchaczy z budową wirusów oraz procesem zakażenia komórek ludzkich, zwierzęcych i bakteryjnych. Pokazane zostaną sposoby namnażania wirusów in vitro oraz metody ich wykrywania – praca z mikroskopem. Następnie, zaprezentowane zostanie ich działanie chorobotwórcze na przykładach chorób ludzi i zwierząt. W kolejnym etapie wspólnie z uczestnikami opisane zostaną sposoby radzenia sobie z wirusami. Pokazana zostanie, walka z inwazją wirusów jaką toczy każdego dnia układ odpornościowy człowieka, i w jakim stopniu organizm skutecznie odrzuca atak niechcianych gości. Analizując rodzaje odpowiedzi przeciwwirusowej uczestnicy zobaczą, że kiedy wirus przeniknie przez pierwsze bariery ochronne i wniknie do komórek, to jedną z ostatnich desek ratunku jest niszczenie samego siebie - własnych komórek.

Młodzi uczestnicy warsztatów dowiadując się o „sile” wirusów i o trudnościach jakie sprawia walka z nimi, być może docenią banalne przestrogi dorosłych i zrozumieją wysiłek jaki, w różnych aspektach codziennego życia, wkłada się w ochronę przed zakażeniem organizmu.

Po wyekstrahowaniu DNA z truskawki, przyjrzymy się w jakiej temperaturze, i w jakim czasie nożyczki molekularne (enzymy restrykcyjne) przecinają nitkę DNA na mniejsze fragmenty. Podczas "wędrówki" pociętego DNA w żelu agarozowym wytypujemy, które kawałki DNA wędrują szybko, a które powoli ? W świetle UV zrobimy fotografię nici DNA pociętej nożyczkami molekularnymi.

Podczas spotkania opowiemy o bezpieczeństwie pracy w laboratorium mikrobiologicznym, poznamy "dobre" i "złe" bakterie, zobaczymy jak można je hodować w laboratorium oraz jak wyglądają pod mikroskopem. Opowiemy, co można zrobić, aby ustrzec się przed „złymi” bakteriami. Wykonamy także preparaty z jogurtu oraz wody z ogórków kiszonych, aby poznać naszych sprzymierzeńców.

Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? 
Uczestnicy lekcji dowiedzą się co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. 
Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. 
Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach  nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu…

Przy użyciu interaktywanego modelu uczestnicy będą mieli okazje poznać tajniki przekaźnictwa między neuronami. Animatorzy będą wyjaśniać także sposób organizacji układu nerwowego za pomocą zdjęć preparatów barwionych fluorescencyjnie.

Dzięki bakteriom, drożdżom oraz pleśniom możliwe jest urozmaicenie naszej diety m.in. o pyszne jogurty, sery, kiszone ogórki, kapustę, pieczywo oraz wędliny. Niestety drobnoustroje te mogą także powodować psucie żywności i bezpośrednio zagrażać naszemu zdrowiu.

Na lekcjach zaprezentujemy (makroskopowo oraz mikroskopowo) główne gatunki drobnoustrojów (bakterii, drożdży, pleśni) zarówno tych, które wykorzystuje się do produkcji żywności, jak i takie, które są przyczyną jej psucia. Uczestnicy będą mieli okazję samodzielnie wykonać preparaty mikroskopowe  i obserwować jak wyglądają te drobnoustroje. Materiał do obserwacji będą pobierali z dostępnych na polskim rynku produktów (m.in. serów pleśniowych, jogurtów, kiełbas, soku z ogórków kiszonych oraz kiszonej kapusty) oraz z surowców i produktów, które uległy zepsuciu w warunkach domowych.

Lekcja ma na celu uświadomienie zagrożeń wynikających ze spożycia zepsutej lub przeterminowanej żywności. Stanowi jednocześnie zachętę do wybierania produktów naturalnych, tych, które powstają z wykorzystaniem drobnoustrojów przyjaznych człowiekowi i ważnych z punktu widzenia przemysłu spożywczego.

Tematyka zajęć rozszerzy wiedzę dzieci z dziedzin takich jak: biochemia, biologia molekularna, biotechnologia i mikrobiologia. Warsztaty biologiczne pozwolą dzieciom poznać tajemnice budowy i organizacji pojedynczej komórki. Poznają m.in. fabryki, które kryją się w ich wnętrzu i procesy w nich zachodzące oraz zbudują kolorowy model DNA. Rozwikłają także zagadkę kodu genetycznego i wyprodukują razem białko. Wykonując samodzielnie preparat, będą mogły zobaczyć pod mikroskopem swoje komórki nabłonkowe i podejrzeć ich DNA. Zobaczą również świecące komórki bakterii i własnoręcznie zastosują techniki wykorzystywane na codzień w laboratoriach.

Czy w mieście z jego hałasem, nocnym oświetleniem i ruchem drogowym jest miejsce dla nietoperzy? Czy stworzenia, których strategia łowiecka polega na nasłuchiwaniu echa własnych dźwięków mogą w wielkomiejskich warunkach znaleźć wystarczająco spokojne i wystarczająco zasobne żerowiska? Postaramy się o tym przy odrobinie szczęścia przekonać podczas wieczornej wycieczki, wyposażeni w chytre elektroniczne urządzenia, które pozwalają usłyszeć to, co normalnie dla naszych, ludzkich uszu niesłyszalne (i zapewne zwrócimy prowadzącemu spotkanie uwagę, że nie dla wszystkich ludzkich uszu tak do końca niesłyszalne...). Spróbujemy odróżniać niektóre gatunki nietoperzy na podstawie wydawanych przez nie dźwięków i zauważymy, że w wielu wypadkach równie ważną rolę odgrywa to, gdzie tego czy owego nietoperza spotkaliśmy, jaka była pora dnia i co on wtedy robił. Dowiemy się przy okazji nieco o tym, jakie techniki i metody mają obecnie do dyspozycji badacze latających ssaków oraz o tym, czego jeszcze ciągle - pomimo dynamicznego rozwoju warsztatu naukowego w ostatnich czasach - nie wiemy o zamieszkujących nasz kraj nietoperzach. 

Środowisko miejskie, zwłaszcza w bezpośredniej bliskości pasów jezdni, w centrum, przy parkingach i na rondach, jest niesprzyjającym miejscem dla roślin, zwierząt i ludzi, daleko odbiegających od warunków, jakie panują w środowisku naturalnym. Tereny zieleni spełniają ważną rolę w kształtowaniu środowiska przyrodniczego miasta i oczekuje się tu poprawy warunków życia. Ronda, pasy przyuliczne, skwery, zieleńce i parki miejskie, a nawet kawiarniane ogródki – wszędzie zieleń wpływa korzystnie na nasze samopoczucie i zdrowie. Drzewa i krzewy wpływają m.in. na zwiększenie zawartości tlenu w powietrzu, wilgotności i obniżenie temperatury. Środowisko przyuliczne stwarza dla roślin i zwierząt wiele zagrożeń m.in. spaliny samochodowe, zwiększona prędkość wiatru, zasolenie gleby i aerozol solny, zapylenie powietrza, przesuszenie powietrza i gleby, zła struktura gleby, podwyższone stężenie CO2, a także porażenie przez szkodniki i choroby osłabionych roślin. Z tego powodu róże, uznane za jedne z najwspanialszych roślin ozdobnych od setek lat, w mieście są pożądane, i na potrzeby miast i szlaków komunikacyjnych, wciąż pojawiają się nowe propozycje hodowców. Róże doskonale wyglądają w towarzystwie innych roślin, kwitną od wiosny do późnej jesieni, są niewątpliwie ważnym elementem budzącym pozytywne emocje, a jednocześnie pełnią istotną funkcję ekologiczną. Kolczaste pędy to schronienie dla ptaków, owoce - pożywienie dla drobnych zwierząt, a kwiaty – dla owadów zapylających, których w miastach jest mało. Różnorodność gatunków i odmian róż pozwala je dobrać na różne stanowiska, zarówno przy szlakach komunikacyjnych, jak i w kawiarnianych ogródkach.

Zajęcia z wykorzystaniem ekspozycji Powozowni, prezentacji zdjęć, pasz, którymi karmimy konie, akcesoriów jeździeckich i zaprzęgowych. Wspólnie m.in. definiujemy konia (anatomia, eksterier, rola na tle innych gatunków zwierząt udomowionych)

Wokół nas i w nas jest mikroświat, którego nie widzimy gołym okiem. Świat ten pełen jest żywych organizmów takich jak bakterie, pierwotniaki czy grzyby. Aby go zobaczyć potrzebny jest mikroskop. Na zajęciach dzieci zapoznają się z budową mikroskopu oraz będą miały możliwość obserwacji mikrofauny zasiedlającej żołądki przeżuwaczy w preparatach z tzw. żywej kropli.

Rośliny motylkowe, zwane często strączkowymi są roślinami, które człowiek wykorzystuje od bardzo dawna. Wielu z nas groch czy fasolę, ale już znacznie mniej ludzi potrafi rozpoznać inne rośliny strączkowe - soję, soczewicę, bób czy ciecierzycę. Oprócz przemysłu spożywczego rośliny strączkowe można także wykorzystywać w innych gałęziach przemysłu,  hodowli zwierząt czy energetyce jako rośliny energetyczne. W trakcie spotkania uczestnicy zostaną wprowadzenie w niezwykle ciekawy świat roślin motylkowych.

Wszyscy na co dzień stykamy się z ogromną liczbą bakterii dobrych i takich, których nie lubimy. Czy wiesz, że dobre bakterie są spożywane praktycznie codziennie? Codzienne też spożywasz produkty powstałe dzięki nim – bakteriom mlekowym. Są to produkty mleczne, ale nie tylko. Podczas spotkania z nami dowiesz się, jakie bakterie pomagają ulepszać żywność i które produkty z Twojej lodówki dzięki nim powstają.