klasa VI

Owady są najliczniejszą grupą zwierząt na naszej planecie. I choć spotykamy się z nimi niemal każdego dnia naszego życia, wciąż mało o nich wiemy.

Podczas zajęć wartsztatowych młodzież szkolna będzie mogła poznać i te najpospolitsze, jak biedronkę czy trzmiela, i całkiem niepospolite, takie jak modliszka czy nadobnica alpejska. Każdy z nich ma zaskakujące zachowania, specyficzną dietę, czasem inną dla dorosłych, a inną dla larw, i ubarwienie, które ma ściśle określone funkcje. Zaskakujący jest również ich rozwój osobniczy. Niektóre larwy zupełnie nie przypominają osobników dorosłych, a niektóre tylko nieznacznie się od nich różnią. A w dodatku, choć małe, owady są najliczniejszą grupą zwierząt i mają wielkie znaczenie dla naszej przyrody. 

1. Chemik z wizytą u Ogrodnika – dr inż. Katarzyna Dobrosz-Teperek (SGGW)

Dzięki ciekawym eksperymentom chemicznym będzie można dowiedzieć się, jak w prosty sposób wykryć cukier w soku jabłkowym, czy też wyizolować zapachowe olejki eteryczne z przypraw kuchennych.

Zwierzęta domowe i gospodarskie karmione są paszami, których skład jest precyzyjnie dostosowany do gatunku zwierzęcia, jego płci, wieku i stanu fizjologicznego. W celu poprawy jakości i zwiększenia walorów prozdrowotnych produktów pochodzenia zwierzęcego, w produkcji pasz stosuje się nasiona roślin strączkowych, charakteryzujące się wysoką zawartością białka oraz dodatki witaminowo-mineralne, ziołowe i in. Na zajęciach dzieci będą miały możliwość poznać współcześnie stosowane pasze. Ponadto dowiedzą się, czym karmić domowe pupile, aby zapewnić im długotrwałe zdrowie, a co może im zaszkodzić. Za pomocą własnych zmysłów najmłodsi będą mogli również samodzielnie ocenić jakość pasz dla zwierząt.

Spotkania z Inżynierią Chemiczną.

Wykonując kilka prostych doświadczeń, uczniowe dowiedzą się, na czym polega zjawisko wymiany ciepła.

Dlaczego metale są zimne? Co sprawia, że przedmioty wykonane z metalu są zawsze zimne? Dlaczego płytki w łazience są zimniejsze niż podłoga drewniana w pokoju?
W doświadczeniu posłużymy się płytkami wykonanymi z różnych materiałów, aby odpowiedzieć na te pytania i wyjaśnić kryjące się za nimi zjawisko.

Dlaczego metalowa łyżeczka włożona do gorącej herbaty bardzo szybko się nagrzewa? Dlaczego garnki mają plastikowe uchwyty? W doświadczeniu zaprezentujemy różnice w przewodności cieplnej różnych materiałów, a uczniowie poznają pojęcia dobrych i słabych przewodników ciepła.

Czym jest ciepło dla fizyka lub inżyniera? Czy przeciwieństwem ciepła jest zimno? Wyjaśnimy, używając wody o różnych temperaturach, czym jest ciepło i energia cieplna. Pokażemy w jakim kierunku odbywa się transport ciepła.

Czy ciepło może latać? Dlaczego grzejniki umieszczamy na podłodze, a klimatyzatory pod sufitem? Po co pod oknem jest kaloryfer? Posługując się sympatycznym wężem - spiralą, pokażemy zjawisko konwekcji cieplnej. Omówimy zastosowanie tego zjawiska na przykładzie bajki o rakiecie, którą wyślemy w kosmos.

W trakcie zajęć dzieci otrzymają karty pracy, które będą wypełniać przy każdym ćwiczeniu. Na koniec zajęć omówimy zaobserwowane zjawiska i poprosimy dzieci o wyciągnięcie wniosków.

Lekcja zaczyna się od 20-minutowego wprowadzenia w tematykę mineralogiczną. Podczas krótkiej prezentacji przekazane zostaną podstawowe informacje dotyczące skał i minerałów ze szczególnym naciskiem na metody ich rozpoznawania.

Po wprowadzeniu uczniowie otrzymają zestawy odpowiednio dobranych próbek skał i minerałów, które  będą próbować rozpoznać przy pomocy specjalnego klucza. Podczas pracy w parach uczestnicy zapoznają się z prostymi metodami oznaczania najważniejszych cech minerałów m.in. twardości, rysy, właściwości chemicznych.

Kolejnym zadaniem uczestników zajęć będzie poskładanie oraz pokolorowanie wyciętego szablonu i stworzenie własnego, papierowego kryształu. Przy okazji ćwiczenia uczniowie zdobędą wiedzę na temat pokroi, symetrii oraz układów krystalograficznych. W tym samym czasie druga grupa uczestników może poczuć się jak na „Dzikim Zachodzie” i nauczyć się płukania złota. Przy specjalnych stanowiskach będzie można otrzymać tzw. szlich, czyli koncentrat minerałów ciężkich z piasku. Uzyskany materiał uczniowie będą mogli obejrzeć pod binokularem i rozpoznać zawarte w nim minerały, w tym drobinki pirytu imitującego złoto.

Czy wymieniłbyś jedną kozę za nowy telefon? W świecie bez pieniądza, odpowiedzią nie byłby uśmiech politowania, lecz pytanie o markę i model telefonu. Na zajęciach zastanowimy się dlaczego powstał pieniądz, a ludzie nie posiadają kóz. Przynajmniej w większości.

Lekcja muzealna wraz z zajęciami warsztatowymi poprzedzonymi wykładem, ilustrowanym prezentacją multimedialną, z historii technik graficznych. Wykład jest wzbogacony również poprzez artefakty (obiekty muzealne), które uczestnicy otrzymują do bezpośredniego obejrzenia. W trakcie zajęć uczniowie poznają proces twórczy artysty grafika – od fazy projektowej, poprzez przygotowanie matrycy linorytniczej do wykonania odbitki. Zapoznają się z różnymi rodzajami materiałów (papiery drukarskie, farby drukarskie), narzędzi (wałki, prasy drukarskie, dłutka linorytnicze) oraz uczą się  właściwego ich stosowania. W czasie zajęć warsztatowych uczniowie, pod okiem specjalistów mogą zaprojektować i własnoręcznie wykonać linoryt, a później zrobić odbitkę linorytniczą na zabytkowej prasie pochodzącej ze zbiorów Muzeum Drukarstwa.

Podczas lekcji uczestnicy zostaną wprowadzeni w ciekawy świat pasożytów ludzi i zwierząt, z którymi można spotkać się na co dzień. W trakcie zajęć zostaną omówione główne grupy pasożytów, ich cykle rozwojowe oraz cechy przystosowujące te organizmy do pasożytniczego trybu życia. Przedstawiony zostanie również ich wpływ na zdrowie człowieka i zwierząt (takich jak psy i koty). Zaprezentowane zostaną też niezwykle małe pasożyty (mikrosporydia). Dodatkowo, uczestnicy dowiedzą się w jaki sposób chronić się przed zarażeniami pasożytami. Przedstawione również zostaną metody badania pasożytów. W ramach lekcji przewidziana jest prezentacja multimedialna dotycząca najpowszechniej występujących pasożytów. Następie uczestnicy wezmą udział w zajęciach praktycznych - oglądanie preparatów pod mikroskopem i rozpoznawanie pasożytów. Na zakończenie zajęć każdy uczestnik otrzyma pamiątkowy dyplom.

Lekcja w terenie w czasie której uczniowie wcielą się w role dziennikarzy poszukujących materiałów do artykułu o powrocie Józefa Piłsudskiego do stolicy. Uczestnicy poznają ciąg wydarzeń, który umożliwił przejęcie władzy przyszłemu Naczelnikowi Państwa.

Zajęcia w formie warsztatów. W ich trakcie dzieci zapoznają się z najważniejszymi wydarzeniami w geologicznej historii naszej planety oraz zwierzętami i roślinami, które żyły przed milionami lat. Wykorzystując tę wiedzę, własnoręcznie wykonają uproszczoną tabelę stratygraficzną w formie plakatu, którą będą mogły zabrać ze sobą do domu.

Ja wiem najlepiej. Ja wiem najlepiej co lubicie, ze mną bedziecie szczęścliwi - gra edukacyjna ma pokazać ucznią różnice pomiędzy gospodarką centralnie planowaną i wolno rynkową. W ciągu 45 minut, na własnej (w całkowicie bezpieczny sposób) uczniowie przekonają się jak działa totalitarne rozdawnictwo dóbr i jak z pozru chaotyczny rynek powala im osiągnąć swoje cele i ambicje.

W otaczającej nas przestrzeni znajduje się coraz więcej urządzeń różnego typu. Wśród nich są czujniki. Poznaj zasady ich działania i spróbuj odpowiedzieć na pytanie: jak mogą nam pomóc w codziennym życiu?

"Kiedy włosy stają dęba" - lekcja pokazowa dotycząca tematów elektryczność i magnetyzm. Podczas zajęć uczestnicy będą mieli okazje zapoznać się z takimi urządzeniami jak generator Van de Graaffa, maszyna elektrostatyczna czy kula plazmowa. Dodatkową atrakcją będzie prezentacja lewitującej kolejki działającej dzięki zjawisku nadprzewodnictwa. Każdy z uczestników będzie mógł własnoręcznie wykonać m.in. silniczek elektryczny oraz miniaturowy elektromagnes.

Czy kiedykolwiek chcieliście dowiedzieć się czegoś więcej o DNA, ale baliście się zapytać? Planowane warsztaty pozwolą odpowiedzieć na pytania: Czym jest cząsteczka DNA i jaką rolę pełni? Dzieci dowiedzą się czy DNA można zobaczyć „gołym” okiem oraz czy wszystko posiada DNA?  Podczas warsztatów uczniowie zapoznają się z metodą jego izolacji,  analogiczną do procedury wykorzystywanej w laboratoriach.

Lekcje mają formę warsztatów, na których dzieci przeprowadzą samodzielnie doświadczenia. Uczniowie pracując w małych grupach, pod okiem doświadczonych naukowców, będą mieli okazję poszerzyć swoją wiedzę na temat pozornie trudnego świata „biologii molekularnej”. Warsztaty pozwolą uczestnikom wcielić się w rolę badacza. Na podstawie własnych obserwacji uczniowie przygotują Dziennik Laboratoryjny, który umożliwi powtórzenie doświadczeń w warunkach domowych. Eksperymenty przeprowadzane będą z wykorzystaniem ogólnodostępnych produktów. Dodatkowo przewidziany jest konkurs podsumowujący lekcję festiwalową! Przygotowane zajęcia w przystępny sposób łączą zabawę z nauką.

Tematyka badań związana jest z obszarami badawczymi Instytutu.

Oddychanie, odżywianie, produkcja drewna, dary lasu (rośliny, zwierzęta, grzyby).

Lekcja ma na celu pokazać proste sposoby pomiaru globu ziemskiego, m.in. długości równika. W czasie lekcji uczniowie dowiedzą się m.in. jak można wyznaczać rozmiar i wagę Ziemi za pomocą metody pomiaru fragmentu łuku południka.

Uczniowie będą mieli okazję dowiedzieć się co to jest sprawiedliwość, jak pomaga prawnik, ak może pomóc przed sądem, co to jest bezpłatna pomoc prawna, komu i dlaczego może przysługiwać pomoc?

Krótkie trzy wykłady połączone z ćwiczeniami skierowane do uczniów szkół podstawowych interesujących się zagadnieniami związanymi z biologią człowieka. Na lekcji festiwalowej dowiecie się: czym są limfocyty i jakie pełnią funkcje? Wspólnie wyizolujemy limfocyty, a następnie bardzo małe, lecz ważne cząsteczki mikroRNA. Pokażemy Wam też, że nasze komórki umierają w specjalnym procesie zwanym apoptozą i że jest to zupełnie normalne, a wręcz potrzebne dla prawidłowego funkcjonowania. Zobaczycie pod mikroskopem komórki apoptotyczne, które sami wcześniej odpowiednio przygotujecie. Podczas zajęć przewidziane są dwie przerwy

Owady są najliczniejszą i najszerzej rozpowszechnioną grupą organizmów na świecie. Spotyka się je wszędzie na lądzie, w wodzie, powietrzu, na organizmach roślinnych jak i zwierzęcych, w ich odchodach oraz zwłokach. Pełnią one wiele ważnych funkcji w naszym ekosystemie: uczestniczą w krążeniu i rozkładzie substancji organicznych, ochronie roślin oraz ich zapylaniu, jednakże poza pożytecznymi owadami, istnieje szereg owadów uważanych za szkodniki.

Karaczany, muchy, chrząszcze czy motyle to tylko niektóre z owadów, które będzie można podziwiać podczas edukacyjnych lekcji festiwalowych. Zajęcia poprzedzone będą krótką prelekcją obejmującą zapoznanie się z budową i fizjologią owadów, a także ich rolą w i znaczeniem w przyrodzie. Uczniowie będą mogli zobaczyć na własne oczy jak wygląda wnętrze owada, porównać „krew” owadów z krwią ssaków, ponadto przewidziany jest pokaz wybranych gatunków owadów oraz gry i zabawy dla najmłodszych uczestników.

Podczas wykładu z pokazem uczniowie dowiedzą się, jakie są podstawowe składniki produktów spożywczych. Omówione zostaną ich wszystkie rodzaje oraz funkcje, jakie spełniają w ludzkim organizmie. Zainteresowani będą mogli zobaczyć doświadczenia chemiczne potwierdzające ich obecność w różnych produktach, np. wykrywanie białka w twarogu, glukozy w soku jabłkowym czy skrobii w ziemniaku.

Zajęcia poświęcone historii oraz roli tramwajów i autobusów w życiu mieszkańców Warszawy. Na starych fotografiach poznamy pierwsze historyczne tramwaje i autobusy, okoliczności powstawania pierwszych tras a także szczegóły podróżowania na przestrzeni lat. Skąd wywodzi się nazwa tramwaj i na ilu mostach w Warszawie możemy je spotkać? Dlaczego po Warszawie jeździł tramwaj zwany „ropuchą” oraz autobus zwany „ogórkiem”? Na te i inne pytania wspólnie poszukamy odpowiedzi. W drugiej części zajęć każdy zaprojektuje własny model trójwymiarowego tramwaju lub autobusu.

Pragniemy zademonstrować przechowywane z Archiwum Głównym Akt Dawnych dokumenty historyczne odnoszące się do wydarzeń będących tłem powieści historycznych Henryka Sinkiewicza przede wszystkim Trylogii i Krzyżaków. Chodzi w pierwszej kolejności o dokumenty dotyczące stosunków królestwa Polskiego z Zakonem Krzyżackim w pierwszym dziesięcioleciu XV w., a także o stosunki Rzeczypospolitej ze zbuntowanymi Kozakami oraz państwami ościennymi: Szwecją, Rosją i Turcją z Tatarami w XVII w. Pragniemy również pokazać nieliczne, ale bardzo interesujące przechowywane w AGAD materiały archiwalne związane z działalnością Henryka Sienkiewicza.

Torfowiska to podmokłe obszary, na których odkładają się osady, powstające głównie z rosnących tam roślin. Ten typ osadów organicznych nazywamy torfem. Jedną z podstawowych roślin torfotwórczych jest mech torfowiec, charakteryzujący się ciekawą budową, nietypowym sposobem wzrostu oraz szeregiem przystosowań do gromadzenia wody. Mech torfowiec ma również swoje sposoby na pozbywanie się konkurencji.

Same osady, powstające między innymi z udziałem mchu torfowca, mają również szereg ciekawych cech. Dzięki konserwującym właściwościom torfów, zachowuje się w nich sporo „informacji”, na podstawie których można odtworzyć warunki panujące na torfowisku nawet kilka tysięcy lat temu, w czasie, gdy odkładała się konkretna warstwa torfu.  Do zachowanych w torfie „informacji” należą m.in. pozostałości roślin, grzybów, glonów, a nawet zwierząt; a także specyficzne substancje chemiczne, świadczące o występowaniu konkretnych organizmów żywych lub o występowaniu konkretnych warunków środowiska.

Ekosystemy torfowisk pełnią ważną rolę w środowisku. Pomagają regulować stosunki wodne na danym obszarze. Są również miejscami występowania wielu ciekawych i rzadkich gatunków.

Podczas zajęć uczestnicy poznają tajniki budowy i funkcjonowania mchu torfowca, dowiedzą się dlaczego torfy uważane są za „archiwa przyrody” oraz skąd biorą się ich doskonałe właściwości konserwujące. Wspólnie spojrzymy w twarz człowieka z Tollund, najlepiej zachowane oblicze w historii, poznamy też inne mumie torfowe. Na koniec wspólnie zastanowimy się dlaczego warto chronić torfowiska. 

Zajęcia podzielone są na dwie części: wykład i pokaz doświadczalny (degustacja). W pierwszej części spotkania omówione zostaną metody suszenia stosowane w przetwórstwie owoców i warzyw. W drugiej części zajęć uczniowie porównają właściwości sensoryczne (smak, barwa, zapach, kruchość) wybranych suszy owocowych i warzywnych otrzymanych różnymi metodami suszenia.