zwiedzanie laboratorium lub pracowni

Pokaz filmu popularnonaukowego "Tajemniczy Świat Jąder Atomowych"

- reż. J. Grębosz -  Film w prosty sposób wprowadza podstawowe pojęcia z dziedziny fizyki jądrowej oraz opowiada o metodach prowadzenia badań w tej dziedzinie, zabiera widza w podróż od skali galaktycznej do skali mikroświata. Dzięki animacjom komputerowym, na tle muzyki, pokazuje w przystępny sposób, jak odkryto istnienie jądra atomowego i jak badamy jego strukturę za pomocą tak zwanej spektroskopii jądrowej. Film stara się pokazać fascynacje naukowców w odkrywaniu tajemnic wszechświata.

Film został nagrodzony Grand Prix ("Srebrna Sowa") na III Krakowskim Przeglądzie Filmu Naukowego, Kraków 2001.

scenariusz i realizacja: Jerzy Grębosz, muzyka: Carl Orff, Adrian Konarski, konsultacja naukowa: prof. Witold Męczyński, dźwięk: Mirosław Ziębliński, produkcja: Instytut Fizyki Jądrowej im H. Niewodniczańskiego, Polska Akademia Nauk, Kraków, Polska

Zwiedzanie Środowiskowego Laboratorium Ciężkich Jonów UW

Zwiedzanie jedynego w Polsce laboratorium dysponującego akceleratorem ciężkich jonów. Wycieczka obejmuje krótkie wprowadzenie do fizyki akceleracji cząstek naładowanych, zapoznanie z zasadą działania cyklotronu, zwiedzenie pomieszczenia akceleratora oraz hali eksperymentalnej wraz z krótkim omówieniem układów pomiarowych do badań z dziedziny fizyki jądrowej. Podczas wędrówki zwiedzający dowiadują się także, jakie badania prowadzi Laboratorium oraz jakie są zastosowania tych badań w energetyce jądrowej i w medycynie. Zostaną omówione zasady działania i zastosowania Pozytonowej Tomografii Emisyjnej (ang. PET).

Pokaz filmu popularnonaukowego "Tajemniczy Świat Jąder Atomowych"

- reż. J. Grębosz -  Film w prosty sposób wprowadza podstawowe pojęcia z dziedziny fizyki jądrowej oraz opowiada o metodach prowadzenia badań w tej dziedzinie, zabiera widza w podróż od skali galaktycznej do skali mikroświata. Dzięki animacjom komputerowym, na tle muzyki, pokazuje w przystępny sposób, jak odkryto istnienie jądra atomowego i jak badamy jego strukturę za pomocą tak zwanej spektroskopii jądrowej. Film stara się pokazać fascynacje naukowców w odkrywaniu tajemnic wszechświata.

Film został nagrodzony Grand Prix ("Srebrna Sowa") na III Krakowskim Przeglądzie Filmu Naukowego, Kraków 2001.

scenariusz i realizacja: Jerzy Grębosz, muzyka: Carl Orff, Adrian Konarski, konsultacja naukowa: prof. Witold Męczyński, dźwięk: Mirosław Ziębliński, produkcja: Instytut Fizyki Jądrowej im H. Niewodniczańskiego, Polska Akademia Nauk, Kraków, Polska

Zwiedzanie Środowiskowego Laboratorium Ciężkich Jonów UW

Zwiedzanie jedynego w Polsce laboratorium dysponującego akceleratorem ciężkich jonów. Wycieczka obejmuje krótkie wprowadzenie do fizyki akceleracji cząstek naładowanych, zapoznanie z zasadą działania cyklotronu, zwiedzenie pomieszczenia akceleratora oraz hali eksperymentalnej wraz z krótkim omówieniem układów pomiarowych do badań z dziedziny fizyki jądrowej. Podczas wędrówki zwiedzający dowiadują się także, jakie badania prowadzi Laboratorium oraz jakie są zastosowania tych badań w energetyce jądrowej i w medycynie. Zostaną omówione zasady działania i zastosowania Pozytonowej Tomografii Emisyjnej (ang. PET).

Bakterie to maleńkie organizmy, których nie widzimy gołym okiem, tzw. mikroorganizmy. O ich obecności często możemy się przekonać; mogą być naszymi wrogami, gdyż są przyczyną wielu chorób (angina, borelioza, próchnica, tężec), ale także sprzymierzeńcami, ponieważ pomagają np. w produkcji szczepionek i leków, kiszonych ogórków, produktów mlecznych, kosmetyków czy w oczyszczaniu ścieków.

Bakterie wykorzystuje się również w nauce, jako organizmy modelowe w badaniach, a także w przemyśle, jako narzędzia do wytwarzania pożądanych substancji. Takie zastosowanie bakterii jest możliwe dzięki poznaniu ich fizjologii i materiału genetycznego oraz rozwojowi biologii molekularnej.

Na warsztatach uczestnicy zapoznają się z pracą w laboratorium, w którym przedmiotem badań są bakterie. Dowiedzą się, że są one najliczniejszą i wszędobylską grupą organizmów żywych na Ziemi, że mogą się poruszać, produkować pożyteczne enzymy i inne związki chemiczne, tworzyć kolonie oraz porozumiewać się ze sobą. Podczas warsztatów uczestnicy zobaczą bakterie pod mikroskopem, wyhodują „własne” mikroorganizmy, a także przeprowadzą eksperyment z wykorzystaniem enzymu produkowanego przez bakterie i zobaczą skutki jego aktywności.

W czasie Dnia Otwartego w CBK PAN zapraszamy na warsztaty ukazujące, jak formuje się jądro komety oraz jak powstają kratery uderzeniowe. Przewidujemy gry i zabawy edukacyjne dla dzieci, a dla starszych pogadanki i prezentacje, m.in. wyjaśnimy, dlaczego satelity nie spadają na Ziemię, jakie są następstwa ruchu obiegowego i obrotowego naszej planety. Poza tym będzie możliwość zobaczenia i porozmawiania na temat instrumentów naukowych opracowanych w CBK i pracujących obecnie w przestrzeni kosmicznej na różnych satelitach oraz na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS.

Przepływy cieczy i gazów są bardzo powszechnymi zjawiskami, które w różnorodnych postaciach możemy spotkać w codziennym życiu. Mają one dla nas ogromne znaczenie, mimo że nie zawsze sobie to uświadamiamy. Nasza planeta zbudowana jest w większości z płynnej magmy pokrytej cienką warstewką skorupy ziemskiej. Ponad nią trwa nieprzerwanie krążenie w oceanach i w atmosferze. Wszystko to nieustannie kształtuje zmieniającą się powierzchnię Ziemi, pogodę oraz klimat. Przepływy są też nieodzownym składnikiem życia. Każda żywa istota, każda komórka składa się w większości z wody, która jest w ciągłym ruchu.

Wreszcie przepływy są wykorzystywane w wielu obszarach techniki i w urządzeniach, których używamy.

W czasie lekcji zapoznamy się z najważniejszymi pojęciami fizycznymi związanymi z przepływami, takimi jak ciśnienie, lepkość, gęstość, napięcie powierzchniowe. Dowiemy się o różnych rodzajach przepływów. Zobaczymy też, jak możemy wykorzystać właściwości przepływów, na przykład do budowy chemicznego mikrolaboratorium.

Fascynującym zjawiskiem związanym z mechaniką płynów jest przędzenie elektrostatyczne nano- i mikrowłókien. Mogą one naśladować lub zastępować naturalne włókna kolagenu (lub celulozy), dzięki którym otaczające nas zwierzęta i rośliny mają taki (lub inny) kształt. Stąd już tylko krok do tworzenia sztucznych tkanek lub nawet organów.

W skorupie ziemskiej, glebie, powietrzu, materiałach budowlanych, z których zbudowane są nasze domy, wodzie - jednym słowem wszędzie znajdują się pierwiastki, z których niewielka część jest promieniotwórcza. Pierwiastki promieniotwórcze wnikają do naszego organizmu z pożywieniem i płynami oraz powietrzem, którym oddychamy. Promieniowanie dociera do nas również z kosmosu. Nauczyliśmy się sami wytwarzać promieniowanie oraz sztuczne pierwiastki promieniotwórcze, czyli takie, których nigdy przedtem nie było na Ziemi.

Na przestrzeni dziejów naszej Ziemi organizmy żywe, w tym ludzie, nauczyli się żyć w świecie z otaczającym promieniowaniem. Z czasem wykorzystywać je do celów poznawczych, medycznych, przemysłowych i energetycznych. Niestety również do celów niszczycielskich takich jak bomby atomowe.

Rozumne posługiwanie się promieniowaniem przysparza ludziom korzyści, takich jak: wiedza medyczna, leczenie chorób radiofarmaceutykami i radioterapią, wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej w reaktorach jądrowych. Izotopowe czujniki dymu ostrzegają nas przed pożaram,i a defektoskopy pozwalają wykrywać wady materiałowe i eliminują np. uszkodzone szyny kolejowe, przeciwdziałając powstawaniu katastrof w ruchu pociągów.

Promieniowania nie należy się bać. Używać należy zgodnie z zaleceniami lekarzy i inżynierów. Tak robiąc, będziemy ambasadorami królestwa mądrości. 

Po pokazie przewidziana jest wizyta w unikatowym laboratorium układu plasma focus.

Maria Ginter (1922‒2011) była niezwykłą osobą, pisała książki, rzeźbiła, malowała, a także zajmowała się sportem. W czasie II wojny światowej zgłosiła się do pracy w szpitalu jako sanitariuszka, działała w AK pod pseudonimem ,,Iza". Po aresztowaniu przez Niemców trafiła do więzienia Pawiak. Po wojnie mieszkała m. in. w Wielkiej Brytanii i Francji. W 1980 roku wróciła do Polski. Była członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Pochowana z wojskowymi honorami, spoczęła w rodzinnym grobie na Cmentarzu Powązkowskim.

Aby z rany powstałej wskutek skaleczenia nie wypłynęło zbyt dużo krwi, w miejscu zranienia powstaje skrzep złożony między innymi z fibryny oraz komórek krwi. Ponieważ skrzep tworzy się w obecności przepływającej krwi, która wywiera na niego ciągły nacisk, musi on posiadać wysoką wytrzymałość oraz elastyczność, aby nie ulec przedwczesnemu zerwaniu. Właściwości te zapewnia skrzepowi obecności w nim sieci fibrynowej. Sieć ta może samoistnie zwiększyć swoją sztywność do tysiąca razy, jeśli zostanie poddana działaniu sił, a jej pojedyncze włókna mogą zostać rozciągnięte czterokrotnie, bez większego uszkodzenia. W trakcie 30 minutowego spotkania zaprezentuję Państwu proces tworzenia sieci fibrynowej w warunkach laboratoryjnych, jej obrazowania mikroskopowego w warunkach statycznych oraz w obecności przepływu, wytłumaczę także mechanizmy, dzięki którym sieć ta jest w stanie wytrzymać nacisk przepływającej krwi.

Zdarza się, że w niektórych przypadkach siła tarcia musi zostać zwiększona ze względów bezpieczeństwa, na przykład w hamulcach samochodowych, sprzęgłach ciernych i oponach na oblodzonych jezdniach. Niemniej jednak w większości przypadków zmniejszenie tarcia i zużycia jest głównym celem inżynierów. W dzisiejszych czasach tarcie stało się jedną z głównych przyczyn awarii podstawowych komponentów i systemów inżynieryjnych stosowanych w przemyśle lotniczym, wojskowym i samochodowym. Na przykład w silnikach samochodowych 5% całkowitej wytworzonej energii zostaje utracone w wyniku tarcia.

Nauka o tarciu – trybologia – stała się zatem obiektem intensywnej pracy licznych naukowców. Niezwykle istotne jest pogłębianie naszej wiedzy na temat podstawowych mechanizmów tarcia zarówno na poziomie makro (czyli to co widzimy gołym okiem), jak i nano (czyli w skali wymiarów równych szerokości włosa podzielonej na sto tysięcy).  Szczegółowa wiedza na temat tarcia pozwala opracowywać nowe materiały i techniki wytwarzania o zmniejszonych współczynnikach tarcia i o zwiększonej odporności na zużycie. Takie nowe technologie mają istotny wpływ na poprawę efektywności energetycznej, wydajności, zrównoważonego rozwoju i lepszych osiągów mechanicznych maszyn i urządzeń na całym świecie.

W czasie lekcji zademonstrujemy działanie urządzeń umożliwiających badania właściwości mechanicznych i trybologicznych warstwy wierzchniej materiałów: mikro/nanotwardościomierz, wysokorozdzielczy profilometr skaningowy, wysokiej klasy mikroskop optyczny oraz mikroskop sił atomowych. Omówimy również i zademonstrujemy techniki umożliwiające modyfikacje warstwy wierzchniej: implantację jonową oraz elektroosadzanie warstw ochronnych.

Uczniowie podczas wykładu dowiedzą się, na czym polega widzenie przestrzenne, jakie są techniki zobrazowania 3D oraz jak działają wyświetlacze ciekłokrystaliczne. Uczniowie będą  mieli możliwość oglądania filmów w 3D, dzięki dedykowanym do tego celu okularom, dowiedzą się o ułożeniu ciekłych kryształów w swoich smartfonach oraz  zwiedzą laboratorium chemiczne, w którym syntezuje się ciekłe kryształy.

Zajęcia podzielone są na dwie części: wykład i pokazy doświadczalne. W pierwszej części spotkania omówimy materiały funkcjonalne (tzw. materiały inteligentne), które zmieniają swoje właściwości pod wpływem działania czynników zewnętrznych. Kontrolowanie tych czynników sprawia, że materiały inteligentne znajdują zastosowanie w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych. W drugiej części zajęć przeprowadzimy pokazy doświadczalne, m.in. z wykorzystaniem wybranych materiałów inteligentnych.
Materiały inteligentne zmieniają swoje właściwości pod wpływem czynników zewnętrznych, co można wykorzystać w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych: wykład i pokazy.

CNBOP–PIB w ramach lekcji oferuje widowiskowe eksperymenty z dziedziny ochrony przeciwpożarowej. Lekcja zawiera omówienie podstaw teoretycznych oraz część praktyczną w formie pokazu lub eksperymentu z udziałem uczestników. Uczestnicy mają możliwość zapoznania sie z interdyscyplinarnością prowadzonych badań związanych z zagrożeniem i bezpieczeństwem pracy strażaka. Przedstawiony zostanie sprzęt i urządzenia wykorzystywane na co dzień podczas działań ratowniczych prowadzonych przez jednostki ratowniczo-gasnicze PSP i OSP. Zajęcia poruszają tematy zagrożeń pożarowych i wybuchowych, gaszenia pożarów z użyciem sprzętu gaśniczego, środków gaśniczych i pojazdu pożarniczego. Główne atrakcje tego wydarzenia to pokazy poligonowe i laboratoryjne:

• sposób posługiwania się gaśnicą i pokaz gaszenia pożaru w zarodku,
• wodne roztwory środków gaśniczych w szerokim spektrum pożarów i pokaz wytwarzania pianotwórczych środków gaśniczych i ich skuteczności,
• badanie statycznego kąta przechyłu bocznego pojazdu pożarniczego, pokaz zasięgu rzutu działka wodno-pianowego oraz prądownicy,
• pokaz reakcji na ogień materiałów włókienniczych i mebli tapicerowanych.

Na trasie wycieczki naukowej znajdą się laboratoria:

• Urządzeń i Środków Gaśniczych,
• Technicznego Wyposażenia Jednostek Ochrony Przeciwpożarowej,
• Procesów Spalania i Wybuchów.

Seria 30-minutowych pokazów dla dzieci i dorosłych ilustrujących z wykorzystaniem przyrządów pomiarowych Zakładu Fizyki Atmosfery różnorodne procesy atmosferyczne. Uczestnikom pokazu zademonstrujemy działanie ultraszybkiego termometru UFT do pomiarów temperatury w chmurach – unikalną i oryginalną konstrukcję Zakładu Fizyki Atmosfery. Pokażemy komorę chmurową, w której badamy procesy fizyczne zachodzące w małej skali, oraz shadowgraph do pomiaru pojedynczych kropel chmurowych i hydrometeorów. Przedstawimy techniki pomiarowe służące do obserwacji własności optycznych aerozoli atmosferycznych (w tym smogu) w oparciu o  pomiary teledetekcyjne prowadzone w Laboratorium Transferu Radiacyjnego. Pokażemy, jak działają: lidar aerozolowy, fotometr słoneczny oraz liczniki do badania smogu. Opowiemy o pomiarach z wykorzystaniem samolotów badawczych i dronów.

Wieczór z nauką w Międzynorodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej będzie miał autorski charakter kawiarni naukowych dla dorosłych i dzieci. Chcemy zaproponować spotkania na te same tematy jednocześnie dorosłym i dzieciom, każdej z tych grup oddzielnie, proponując im formę specjalnie dla nich. W czasie, gdy dorośli uczestniczyć będą w pokazach, zwiedzaniu laboratorium i wykładach, dzieci wezmą udział w warsztatach/grze edukacyjnej zaproponowanej przez animatorów z BioCentrum Edukacji Naukowej.

Zwiedzanie laboratoriów Instytutu Fizyki  Polskiej Akademii Nauk w grupach kilkuosobowych tworzonych na bieżąco w godz. 10.00-15.00. Zbiórka kolejnych grup przy portierni instytutu. W trakcie zwiedzania uczestnicy będą mogli zapoznać się z nowoczesną aparaturą naukowo-badawczą i zobaczyć, jak pracują fizycy. Czas zwiedzania ok. 60 min

Przeciwciała (inaczej immunoglobuliny) są specyficznymi białkami produkowanymi w naszych organizmach przez pobudzone limfocyty B. Można je porównać do wysoko wyspecjalizowanych szpiegów, którzy muszą szybko wykryć i połączyć się z białkami, zwanymi antygenami, groźnych dla życia człowieka wirusów i bakterii lub pasożytów. Niestety czasami się zdarza, że z różnych przyczyn organizm zaczyna produkować przeciwciała przeciwko swoim własnym tkankom. Staje się to podstawą do rozwoju choroby autoimmunologicznej. Przykładem takich chorób jest celiakia, autoimmunologiczne zapalenia wątroby, autoimmunologiczne zapalenie trzustki itd. Niektórzy ludzie reagują na białka występujące w ich otoczeniu np. białka w pyłkach traw lub w pokarmach, co nazywamy alergią. Zwiedzający będą mogli się zapoznać z tym, jak wykrywamy przeciwciała przeciw własnym tkankom (autoprzeciwciała) oraz przeciwciała przeciwko alergenom.

Wkład połączony z pokazem w laboratorium. Impreza będzie miała charakter pokazu systemów pozyskiwania i analizy obrazów dwu i trójwymiarowych oraz ich zastosowania w analizie kondycji fizycznej i psychofizycznej użytkownika. Przewidziane jest krótkie wprowadzenie do tematyki wizji trójwymiarowej, a następnie demonstracja systemów z udziałem publiczności. 

Cały nasz organizm jest zbiorem komórek o rozmaitych kształtach i funkcjach. Dzięki różnym typom mikroskopów możemy ocenić ich położenie, kształt oraz wnętrze. Komórki składają się z błony otaczającej organella zawieszone w cytoplazmie. Przy użyciu mikroskopu świetlnego możemy powiększyć komórkę 1000 razy, zaś w mikroskopie transmisyjnym ponad 60 000 razy. Ponadto stosując różnorakie barwniki, można wykrywać różne struktury wewnątrzkomórkowe i obserwować je w tradycyjnym mikroskopie świetlnym albo dzięki barwnikom fluorescencyjnym w mikroskopie konfokalnym. Na tej podstawie wiemy, jak wygląda dana tkanka u pacjenta zdrowego. W naszej codziennej pracy diagnostycznej poszukujemy wszelkiego rodzaju zaburzeń w budowie komórki. Zmiany te mogą dotyczyć zaburzeń kształtu całej komórki (pokażemy to na przykładzie enterocyta w celiakii) albo wybranego organellum np. mitochondriów. Zaburzenia funkcji komórki mogą się objawiać pojawieniem zwiększonej ilości danego białka (np: kolagenu w trakcie włóknienia narządu) lub pojawieniem całkiem nowego/zmutowanego białka (np. niedobór alfa 1 antytrypsyny). Zwiedzający będą mogli się zapoznać z możliwościami obserwacji przy użyciu mikroskopów: świetlnego, transmisyjnego, skaningowego, konfokalnego.

Wyjazd do astronomicznej stacji obserwacyjnej w Ostrowiku pod Warszawą. Na miejscu będzie można zobaczyć teleskop, posłuchać popularyzujących wykładów na tematy astronomiczne, popatrzeć w niebo i posilić się przy ognisku.