Sekretariat FN

Kryzys klimatyczny wpływa nie tylko na naszą planetę, ale także na nasze zdrowie, gospodarkę i styl życia. Produkcja i zużycie energii muszą zostać zoptymalizowane pod względem efektywności energetycznej, oszczędności energii i przyspieszenia rozwoju energii odnawialnej.

Droga do zrównoważonej przyszłości nie jest łatwa. Musimy znaleźć i wdrożyć skuteczne rozwiązania i strategie, aby przyspieszyć zieloną transformację.  Jak można to osiągnąć? Nauka i społeczeństwo obywatelskie mogą pomóc w znalezieniu odpowiedzi na te pytania i wspólnie wypracować rozwiązania, które pozwolą  na czas osiągnąć cel Unii Europejskiej, jakim jest neutralność klimatyczna.

Joanna Maria Stolarek, dyrektor Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie, oraz dr Wojciech Szymalski, dyrektor Instytutu na rzecz Ekorozwoju, jako przedstawiciel społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, będą dyskutować o tym, jak współpraca nauki i społeczeństwa obywatelskiego może przyczynić się do zrównoważonej przyszłości Europy oraz jak powinna wyglądać sprawiedliwa społecznie transformacja energetyczna. Prelegenci będą ponadto debatować nad tym, jak Polska i Niemcy mogą współpracować w dziedzinie klimatu i energii, aby przyspieszyć proces transformacji i pomóc w skutecznym wdrożeniu Europejskiego Zielonego Ładu.

Uczestnicy spotkania zostaną zaproszeni do wzięcia udziału w dyskusji i przedstawienia swoich pomysłów na współpracę społeczeństwa obywatelskiego i nauki na rzecz zrównoważonej Europy.

Okres rządów komunistycznych w Polsce z każdym rokiem oddala się, od jego końca dzieli nas już ponad 30 lat. Z upływem czasu ubywa osób, które pamiętają go z osobistego doświadczenia, przybywa zaś takich, które pamiętają go mgliście, bo w 1989 r. były jeszcze dziećmi, albo urodziły się gdy PRL należała już do przeszłości. Zmiany pokoleniowe widoczne są też wśród historyków. Czy badacze i badaczki młodszego pokolenia patrzą na PRL inaczej niż ich starsi koledzy i nauczyciele? Które z ich ustaleń akceptują, a które chcą zrewidować? Co nowego wnoszą do wiedzy o historii Polski komunistycznej? Jaka przyszłość rysuje się przed tym okresem z naszej przeszłości? Na te i inne pytania odpowiadać będą uczestnicy debaty głównej Festiwalu: dr Anna Wylęgała (IFiS PAN), dr Łukasz Bertram (ISP PAN), dr Michał Przeperski (IH PAN). Poprowadzi ją prof. Dariusz Stola (ISP PAN).

Czy możemy poprawić pamięć rozwiązując krzyżówki? Czy jedząc dużo jabłek zmniejszymy szanse wystąpienia choroby Alzheimera? Czy gry komputerowe to tylko rozrywka czy może przyszłość treningów funkcji poznawczych? Czy stymulacja elektryczna mózgu oferuje nadzieję na skuteczną poprawę zdolności umysłu?

Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć podczas festiwalowego spotkania. Będę chciała przybliżyć wnioski z badań dotyczących skuteczności treningów poznawczych w różnych formach, w tym niestandardowych jak np. gry wideo. Dodatkowo opowiem o roli aktywności fizycznej i żywienia w zachowaniu sprawności umysłowej. W trakcie wykładu będę omawiać zarówno wyniki klasycznych jak i najnowszych badań, prowadzonych także w Centrum Badań Neuropoznawczych w Uniwersytecie SWPS, którego pracami kieruję.

Dr hab. Aneta Brzezicka, prof. USWPS - Wydział Psychologii, Centrum Badań Neuropoznawczych, Instytut Psychologii SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

W dążeniach do pokonywania barier i poznania świata człowiek coraz częściej sprawdza swoje możliwości do przekraczania granic adaptacyjnych swojego organizmu. W ostatnich latach do „klasycznych” aktywności człowieka takich jak wspinaczka górska czy biegi maratońskie dochodzą inne sporty ultra wytrzymałościowe (np. zawody Ironmen, triatlon, czy wielodniowe biegi na dystansie setek kilometrów, często w skrajnie wysokich temperaturach otoczenia). Wysiłkom tym towarzyszy szereg zmian fizjologicznych potencjalnie zagrażających zdrowiu. Należą do nich odwodnienie i utrata elektrolitów, zagrożenie przegrzaniem lub wychłodzeniem, kumulacja szkodliwych produktów przemiany materii. Dochodzi do zaburzeń funkcji rozkurczowej serca. Podczas wysiłków ultra wytrzymałościowych w zależności od jego intensywności i czasu trwania wydatek energetyczny może sięgać 22 000 kcal/dobę (Race Across America), w porównaniu z około 2500 kcal/dobę u człowieka prowadzącego siedzący tryb życia. Takie wymagania energetyczne są niemożliwe do uzupełnienia podczas zawodów, dochodzi wówczas do wyczerpania rezerw energetycznych organizmu. Pomimo tak wielkiego, niemal skrajnego obciążenia organizmu osoby podejmujące się takich aktywności wykonują je wielokrotnie z pasją graniczącą z uzależnieniem. Zjawisko to prawdopodobnie jest związane ze zwiększonym wydzieleniem endorfin, którym przypisuje się wiele działań modyfikujących nie tylko reakcje fizjologiczne, w tym zmiany w odczuwaniu bólu ale również nastroje za zwłaszcza „euforię powodowaną wysiłkiem”. W wysokich górach reakcje uzależnienia mogą być z kolei wywołane przez niedotlenienie. Mechanizmy „uzależnienia” od wysiłku pozostają jednak wciąż w sferze przypuszczeń.

Trwająca wojna Rosji przeciwko Ukrainie będzie miała swoje reperkusje przez kolejne dekady. Jaka będzie przyszłość stosunków między Polską, Ukrainą i Rosją? Czy historia będzie miała znaczenie dla kształtowania nowych relacji polsko-ukraińskich? Czy jest szansa na wolną Rosję? Dyskusja na bieżący, niezwykle ważny temat

dr Anna Materska-Sosnowska, politolożka, komentatorka, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW

Adam Balcer, ekspert ds. Bałkanów, Turcji i państw byłego ZSRR, doradzał władzom państwowym w zakresie polityki wschodniej; Kolegium Europy Wschodniej

dr Agnieszka Bryc, politolożka specjalizująca się w stosunkach międzynarodowych, szczególnie Rosji i Izraela, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 

Prowadzi: Karolina Głowacka, Radio Naukowe, TOK FM

Teleobecność, czyli zdolność do częściowej interakcji z otoczeniem na odległość, pojawiała się w literaturze i wizjach inżynierów już od dawna. Ludzie marzyli o zdolności błyskawicznego przenoszenia się z miejsca na miejsce bez uciążliwości podróży, o możliwości natychmiastowego spotykania i komunikowania z innymi w sposób zbliżony do naturalnej konwersacji. Niestety, do niedawna trudno było zrealizować wszystkie te oczekiwania. Telefon pozwalał tylko na przenoszenie głosu, przy niskiej jakości dźwięku i bardzo niewygodny sposób (telefony stacjonarne). Telewizja nie dawała możliwości interakcji - można coś było zobaczyć na odległość, ale bez swobody obserwowania otoczenia, np. zmiany kierunku patrzenia. Większość technologii XX wieku opierała się przy tym na obrazach dwuwymiarowych (telewizja, połączenia wideo). Postęp technologiczny i zmiany oczekiwań odbiorców w XXI wieku zmieniły jednak sytuację. Technologie takie jak wirtualna i rozszerzona rzeczywistość, obrazy 360, obrazy holograficzne i drony pozwalają na wchodzenie w interakcje z otoczeniem na zupełnie nowym poziomie. Praca zdalna zachęciła wielu pracowników do porzucenia biur na rzecz pracy poza miastami. Pojawiła się grupa cyfrowych nomadów, podróżujących i pracujących jednocześnie. Rozwój technologii holograficznych rozszerza imersję i doznania w rozrywce. Dzięki zmianom technologicznym i zwiększonemu zainteresowaniu usługami zdalnymi poszerza się dostępność edukacji, pracy, wiedzy (np. do usług medycznych) dla osób i grup, które do tej pory doznawały różnych form wykluczenia (osoby starsze, mieszkańcy odległych i mało zurbanizowanych regionów, osoby mniej zamożne). Dopiero uczymy się odkrywać możliwości jakie oferuje teleobecność - jednak już teraz widać, że okres pandemii i przymusowego wykorzystania tych rozwiązań wywołuje wielki wstrząs w wielu obszarach życia.

W edukacji, tak jak w każdej dziedzinie życia doświadczamy ciągłych zmian. Zmieniać powinien się nie tylko program, ale także metody i techniki nauczania. Co oznacza dzisiaj nowoczesna edukacja? Czy jest jedynie wykorzystaniem nowoczesnych technologii i nowych możliwości technicznych w procesie nauczania? Porozmawiamy o tym jak nasza wiedza o uczeniu się i zmianach społecznych wpływa na rolę nauczyciela, wykładowcy na wszystkich etapach edukacji: od przedszkola po kształcenie akademickie, jak również w kształceniu się przez całe życie tzw. lifelong learning. Jak postrzegana jest edukacja alternatywna i czy formalne wykształcenie nadal pełni wiodącą rolę. Jak i czego osoby uczące się powinny się uczyć w trakcie edukacji? Jak kształtować w uczniach i studentach tzw. kompetencje przyszłości?

dr Ewa Lewandowska - Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

mgr Jarosław Pytlak - Dyrektor Zespołu Szkół STO na Bemowie

dr hab. n. med. i n. o zdr. Mariusz Panczyk - Wydział Nauk o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prowadzenie dr hab. Małgorzata Witkowska-Zimny- Wydział Nauk o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny